'Mentis
motus.
Animi
motus*
fît* \ I S.pionjjii Àrétfpagit. ______________________________
iundta lunt,viîtim^ué fâ&à omnia. Principium eft étiam nomine, quicquid eft, ex pulchro a cb o n o , & iripulchro
idquodpulçhra tn,v t caufa eifieiens;& lnotumaffcrt rébus
omnibus , ’easq; commet piilchritudinis fiîæamoire;
omtiiumq; finis; Dignum eftetiam amore, v t càuiàperfi-
cicns : eiusenim, quod pulchrum eft, cauià fiant omnia 3
8c exe m p 1 a ris, qu o d ex c o omnia definiantur; Itaqi pulchrum
idem eft quod bq num, quiapul<firtim & Bonum
quauisde caula omniaexpetilnt : ncc quicqua rneffeo-
rum, quæ funt, quod b o n i, Sç cius q u o d pulchrum eft,
nonfitparticeps. N e cv e ro hod dubitabinius dicere, id
e tiamqüodnône ft,p am‘cepseflèpu lch r i& b on i. Turn
enim dénique eft iplum, quodpulchrum eft,acb onum,
cùm in D eo omnium rerum negationeatq;detradVatio-
'he, modo quodam ,q u i eflèutias fuperat, prnatur làudi-
bus« Ho eautem vn um & bonum, & pulchrum vnius v i
acnomkle omnium m ul torum, & pulchro rum caula eft,
& bonorum : ex h o c lunt omries reram ftatus, qui eflèn-
tiàmattingunCjConiundtiones, d iuifion esi&',vtita dicâ,
identitates, & diuerfitates : fimilitudines, diflimilitudi-
nes :lbciet$:es,cömmerciaq; contrariorum : eorum quae
vnum fiadta lu n t, non eonfuf® res &proprietatcs, lupe-
riorum prouidentiae, parium inter Ce cPrfhexîpnes, con-
üérfionesinfëriorum iomnium fui cOnlèrüatricés öfirft-
mittabiles ftabilitates atq-, firmitates : ruiTumqu omnium
in omnibus cöngruenter cuiqj communiohesycbhæren-
tiæ, ac lion conful® ebneördi®, coneentusquè vniüérfi,
temperatiortës in vniuer/b,ihdiflblubilés^[; rerum cohæ-
renti®,q>erpera®q; eorum quæ oriuntur,propagations :
ftatus omnes,atq;mot'us,mentium, animorum^çorpo-
riifn. S tatuscoim eft omnib. & mo tus, id q u o d iuperius
præftàhtiusq ftatu Omni atq; motu, inlua quicq; ratione
Confirmât, eiq; ifiotutnfuumac proprium, & àccoTmmo-
datüfftert. A c% oü e ri quidem d ieuntür diuinæmentes
in Prbem, eùmjmlchriàc b oniilluftrationib usprincipio
l ac fine carcmibüsconiungünttir.R,e<ftà autem cutïiinfe-
riPribus confiilendi caufa prodeunt, Screéla omnia per-
ficiunh Inflexo verb, motu ciënttïr, cùm etiam infe-
rioribus confidentes in eodem ftatu perpetuo manent,
circum bonum & pulchrum eiüfdem ftatus caufam 1cm-
per Ce verlàntes. Animi autem m otus ; qui in o ibcm cir-
cumque fertur, eft cius adle ab iis, quæ extra funt introi-
tus, mcntisqUi eiüs&cultatum vnius mPdxinflexio,quæ
quafi inqiiodam circule fixum, 8c ab omni èrrorè liberum
metutnei tribuit,cumq; àmùltisjqu® fexterna fiint,
coh lieftit 8c eolligit prîmùm ad l e , deinde quafi vnius
modi efFédtum coniundtisvîio m odo facultatibüs con-
iungit, atq; itademum adpulchran ra cbohura deducit,
quodmagis quàm omnia quæ fürit;& vnum e ft,& ident;
& priheipib caret 8c fine. Inflexo verb niotu d etu r animus,
qüàiidiuconuénichter fibi diuinis illitftratur co-
gni tionib us, non fpiritali quidem fi mpliciquc m odo,lèd
cbgitàrido & pmereund o jqü afi pérmixtis nuxisq; adrio-
nibus. Redfca autem linea, cùm non ad Ce ingreditur, 8c
vnico mehris motu cietur :('hofcénim e ft, v t d ix i ,in or-
bém circumq;ferri)redea,;quæcircum eüm funt,prodit,
8c ab eis quæëxtrinlècüs in cidunt, quafi à fignis quibufi
dam m ültiSacVariis, adea ÿquæ fîmpliciàconiuniftaqùej
lu n t, cognofcenda dedudrur. Horüm igitur triüm mo-
tuum,'& èorum’qu i ho e in mundo lènlu percipiüntur,ac
mulcb enam prius vniurculüfque 8c meofibnum, & fta-
tu um ,& firmitatum cd ifà ’e ft ,5,:'finis,eaq; continet pulchrum
àc bonum, quod ftatum oranera & motum lupe-
râ t, quoftatus omnis ae motits, & ex quo , atq; in quod,
cuiusq; caulà fit.Çtenim & e x eo , & per ipfum,ômnis efi-
lentïa acv ita e ft , & mentis; & â h im i, & .o m nis ttatüræ :
paruitatès. æqualitates,maghitudines;menruræo innés,
return proporaoncs , ’cônçentus , îemperâti'6nes, to ta ,,
pa rtes , vn um om n ë, ac m ultitudo, partium copulatip-
nes,omnis multitudinis coniùhiftiones, liue vnitates eo-
tumquæ tota fu n fç e r fed ion è s , qü ale , quàntum ,q u o -
tumjinfiniti^idpniundiones.diuifiofies : omnis infini-1
tas, termini dntiies : ordines, præftantfær.elémenta, Ipe-'
cie s i o m nis c flè ntia, vis omnis, omnis a& io , -habitus o-
mnis, fenfus omnis, omnislèrmo, omnis mentis notitiâ,
omnistablus, omnis Icientià, omnis coniun 6tio î ë c vn o
bonoq; e ft, atq; ad puldlrum bonumq; rëfërtür: & qu®
funt ac fiunt,boni pulchriq; caufa & fu n t ,& fiuntomniä,
ipfumq; omriia in tu e n tu r ,& a b eo.mquenturac conti-
nehtUrieiusq; caula, 8c per ip lum, atq; in eo eft bmne
principium, exemplare, finale, efficiens, formale, materiale:
atq; omninp principiüm omne, omhis cohsrentia,
finis omnis, aut, v t fiimmatim dicäm';omnia qu® funt,ex
pulchro fit n t 8c bond : qujeq; n o n fiin r , in pulchro &
bono fingulari quadam ratione fuhr omn ia : eftq; omnium
principium ac finis, qu® principitim & finem lupe-
rant ; qupUiam fex ip fo , per ip lum , 8c in ip lö , atq; in i-
pliim font omnia , v t diüina Icripta träHunt. E ftigitä r id
qüod pulchrum eft, & bonütn,expetendürh,amandum,
diligendum ömnibüs: acproptér-iplum, eiusq; caula, &
ab inferioribusluperiora melioraq; rclationis conuerfio-
nisq; y i ac nomine diliguntiir , 8c focictatis caufa paria a
paribus, prolpiciendiq; äc cpjnlulendi caula inferiora d
pt®ftantioribus: 8c a leiplb quicq; conleruähdi lui caula
amatur.-qu®q; fäciunt ac volunr, cius quod pulehmm
eft, 8c boni cupiditate dti£ta,&faeiunt, 8c volunt omnia.
Audebit etiam h o c v etä ratio dicere, iplum quoq; rerum
omnium aüdorem , pro fingulari bonitate fiia araare o-
mnia, omnia facere, omnia perficere,omnia conlèruare,
omnia conuertere. Èft etiam diuinus amor & b o n u s , 8c
boni, & b o n i caula. Iple enim bonus aubtor eorum qu®
lunt,amor,cum prius in ipfo bono èxcellenti pr®ftantiq;
rationepflet , non paflus eft iplum in le fterilem, 8c infee-
cundummanere, led eum impulit ad agendum fingulari
äbundantia,qu® eft pTo'creätrix omnium. N e c Veto nos
quilquam pütet contra Scriptur® land® audoritatem
amorisriömen celebrare. Eft enim alienum, y t opin ö r ,&
abfurdum , non vim ihftituti attendere, fed verba :neq;
hoepropriumeft eorum, quidiuina intclligere cupiunt,
fed eorum, qui lonos nu d osprobant, eosq; aure tfcnus
non penetrantes extrinfecjis continent, nec feite volunt,
quidnam h o c verbum declarfit, äc qüönam modo äliis
etiam verbis, qu® idem è ffidajit & d eclaren t , explanan-
dum f i t : led a a d id i funt elemehtis, aclineisrqu® intelli-
gi non poflunt, lyllabisiqüe, & ye rbisincognitis, qu® in
mentem eorurn non penetrant; led extra circum labra 8c
aureseörumpérftrepuntf qu äfi.n onlice at, quatuorper
bis.duofignincare, aut figuram r.edi lineam per figuram
liüeas d iredas habentein,aut mpternam patriäm perëam
qu® patris eft,aut d en iq-äliquida liüdpof um^ qu® idem
quod mult® orationis partes declarant: cumintelligen-
dum fit,fi redam ratiqnem audiamus,nos elementis,fyl-
labis,verbis,fcriptis,fermonibus,fenfuum caufa v ti, quafi
cum animus nofier mentis adiq.nibus ad e a , qu®ra-
tLoneintelliguntur,mouetur;fuperuacanei,minusq;ne-
ccflarii fint fènfiis cum iis, qu® fub fertlitm cadunf.quem-
admodum etiam mentisfacultates;cumanimusaddiui-
namlpeeiem fimilitudinemq; tradudus.per incognitam
coniundiönem inaccelfi luminis radios non oculoram
emilfiqnibus aflequitur. C um verb mens rebus,qu® Ihn-
lupercipiuntur, ad intelligenuas, & cognitiones,qu®
^ cohtemplätionis funtjimpeih ftudetitum proband® funt
i ex omnibus maxime lenfuum clan Aim® difflifiones,pla-
niflima^erba, apertiflxmaea qu® videntur. Si enim ob-
feura funt,ea qu® obijeiuntur fenfibus,neipfi quidem ea
qu®fub lenfiim cadunt, menti r ed e ofterre poterunt.
Sed ne h®c dicere vidëamür, v t diuina fcriptacommute-
mus ,e a au d ia n t,q u i amoris nomen C timinantur&im-
probant. Am a earn, in q u it ,& le tu a b i t te : circundatibi
illam , 8c e x to lle tfe : honora cam, v t te am pled atu r: o-
mniaq; älia qu« in Icriptis diuinis amatoriacelebrantur.
Atqui vifumeftquibufdäm ex noftris ,q u i de diuinis rebus
difleruerunt;: amöriS qudm charitatis nomen etiam
Amot
«inas. '
InW
eile diüinius.ScribitäUtpfti&diuUs Ignatius, Meus amor
cruci affixus e f t :& in prim is feriptur® land® inftitutio-
nibus inuenies quendamh«c dicen tem de diuina lapieh-
t ia , Amäterfaüus[umfulchritudinis eius. N o n ig itu rh o c a -
moris nomen tipieamus, nequenos v lla ab eodeterrens
conturbet oratio. Mihi enim videntur^Theologi eom-
mune quidem charitatis 8c amoris nomen exiftimarcjfed
_____________ . diuinis H
iitd*
De Diuinis pÇominibüs Lih/r.
S i^ îT v e tum amorem tribuere potius, propter abfur- . memorarë-, & quali lafcr'um t[uoddam caput noftro de
dam iftorum hominum, qu® anteceflerat ; intelligeU- âmore lèrnioni àttexere.
riam. Nam cùm verus amor pro Dei djignitatè hon à no-
bis m odo, fed etiam à feriptis diuinis iàudetur, plèrique
qui amorem;, qu i in D e i nomine eft vnnis modi, nbn po-
tuiflènt fibi conçiliare, ad diuiduum, corporeum ,diui-
fumque delapfi fu n t , qu i verus non eft am ôr, led imago,
autporius ày ero prolajîfio. Diuini enimvniusq;àmorîs
con iund io, 8c» v tita d icam , vnitas àmultitudine capi
non poteft» Itaque v t nonién, quod moleftius acèrbiusq;
tnûl^s vi4etur,tn ditfinà lapientiaponiçur,adexcitàndos
deduCendosqueeosad veriamoris hotitiam. A tq ù c y fà
verbi molëftia llberentur, yb i etiam fiepè runus licebat
abiedisift-is ablurdum aliquïd de nobis fufpicari, ver-
bum qùbd hoheftiusyidëatür, C e t id i t , quidam inquit,
v *y«srfjf«jîàeft, amor tuiîn m e,vtàmor mulierüm. Illo-
rum autem, qui l'e d è diuina accipiunt 1 pro eodem po-
nupturâ fan disTh eô lb g is & ’î ç u l^ id e ft, charitatis
8c amoris homina , e f diuinis interpretat-ionibus.
Arque hoc amoriSiVerbümvimhabctfaciendi v n um , &
cbliigandi,præftantiquë m odo rés inter fè miicëndi,quæ
in pûlchrô & b o n o propter pulchrum ac bonum ante
conftitit-, atque ex b o n o à cp uïçhro , putlchri bqniq; cau-
fa manac-, côntinetque paria ébmmuni inter fe cqniun-
d ip n e fupèriora ad inferibrüm procurationem im-
p e llit, inferioraque cum luperiôribus conuerfiône corroborât.
Dimoue t etiam de ftatu diuinus amor, neefuos
elle amantes pàtitur -, lèd eorum etiam qu® am.antur :
quod declàrant 8c lùperiora, quæ inferiorum fiunt eis
conluléndo, 8c paria rputua inter le Cohærentia, & in fe -
riora diuiniore ad fupèriora conuerfione. Itaq; Paulus il-
le magnus iam diuino a more capcus,prædicusque eius vi,
quæhomincm è ftatu iiio dimouet ,diuino ore yViuoau-
tem, in quit, MT« non ego , viuitvero in me Chrtfius: v t verus a-
mator, & à mentis, quemàdmodùm iplè ait, ftatu dimo-
tuis, D e o degit, non lixam vitam, lèd amantis, tanquam
yalde diligendam.Audendum e ftetiam hù cpro veritate
diccre,iplum quoque rèrilm omnium au d orem honefto
bonoque omnium amorc d u d um pro fingulari bonicate
amatoria , extra lè fieri rerum omniumptocuratione, 8c
quafi bonitatë, charitateq; & amore deliniri, atq; ex ftatu,
quo fuperat omnia,& ab omnibus lècrctus eft,adeum
quo in omnib u se ft, demittiturêavieftentiamltiperan-
te , quæ ilium extra Ce capit, ncc intérim à leiplb oilcedir.
Iraq; , id eft,æmufûm,ipliimii qui multùm in diuinisèxercitati
lu n t , appellant, v t magno ac.benigno in
ea quæ funt amoreipræaitum, excitantemq; ad ftudium
amatorii ipfius defidérii, atq; v t fingulari amore èaptum
lèipfum præftantcm, cui etiam, quæexpetuntur, nimio
amore d ignafunt., 8c q u o d e a , quibus co.nlulit& proui-
det,nimio ambre profequatur. Arque vno nomine quod
amandum eft, atq; amor pulchri eft boni , in bonoque 8c
honefto fîtus e f t , ac honefti,bonique caula Uim e ft, tùm
oritur. Q u id v eto fibi volunr T h e o lo g i, qüi eum inter-
dum amorem & charitatem d ieunt, interdum amore &
charitace dignunt'? Prælèrtim cùm huius quidem auiftor,
& quafi genitor acprocrëa torrilludautemip%fit,& hoc
quidem moueatuj;, illud autem moueat, quoniarn ipfe
fuiacfibi & p ro d u é to r ,& motor eft.Eym autem hq ciplb
charitate & amore d ign um v o ca n t, quod puleher fic&
bonus: ainorêm rurlus appellent, 8c charitatem, qpoid
vis fit motum aftèrens,'&ad fe deducens arque euehens,
id quod folum ipliim per lè pulchrum, eft a ebonum,
quodque fit fui ipfius per^è expreflio, bonaque progref-
fio fummæ præcipuæque coifiuqdtionis, motusqùe lim-
plexadamqrem impellens, qui perle m ou et, per fis agit,
qui ante in bono e ft, & ex bono ad e a , qu® fu n t , manar,
iutfusq; ad bonum reuertitur. In qu o & fine&principio
le carere diuinus amoryeximiè d éclarât, quali circulus
quidam perpetuus, qui bc^ii caulà, ex bono , in bono , &
tnponumçonuerlione, ab omni errore libera lè voluit,
aïcb eodem loco,eademq; ex’parte &progreditur lèm-
Pcï:,&manet,&reftituitur. Hæc etiam præciarus nofter
111 acrisinitiator,èc d od fo r, mente pcrmoüus in laudibus
^ oris expofuiç .-.quas quidem non alienum erit cqm-
JJierotbei fanttifimi viriverba ex libro de amoris
laudibus.
A M o r e m liue d iuinum, lure angelicum, flue Cpi-
J l X ri|alem, fiue, Vt ita dicam, aninaalem^ fiuc-n^tiira-
lem , vim quandam conibn^entem mifeentemq; in te lli-
gamus, qufe fuperiora quidem impellit, vtinfeiioribus
proipiciant & co nfulanr, pariaautem, v t inter le foci eta-1
teiungantur, ac denique inferiora, v t leeonuertantad
fiipefiora.
Eiufdem verba ex itfdem amoris laudibus.
B V a n Domu lto sam o re s ,qu ie x vn o h a tifu n t,d c -
fcriplimus, cum deinceps dixiflemus, qu® linta -
morum ; 8c eorum qui in m undo 01X 5 & eorum qui in
cce1o,;;& cognitiones & v ir e s , quibuspr®ftaqt,inftitutb
fermonis Ipiritalium , atque e orum, qui mente intelli-
guntur,amo rum,& ordines,&diftin<ftiones;lecundum
qtios ii qui per Id intelligitntur, diuinique amores,qui ibi
reuerahonefti func, pr®ftant ac fuperant, 8c a nobis prp-
prie lunt apteque laudati. Nuncetiam altius repgtentps,
omnes in vnum coniun&umquc amorem , & eorum o-
mniumparentem colligamuslimul, & conferamus,ex
multis primum in duas eorum amatorias omnirp vires
contrahentes, quibus omnibus pr®ftat & antecedicinui-
6ta amoris omnis caiila, quod Superior fit omnib u s , ad
quampe rtine t,.& alpiratprocaptu vniiifcuiulq;eorum
qu® funt, yniuerfus am o r , qui ex rebus q p n ib us oritur.
Eiujdem verba examatoriishjmnif* ..
A G e verb his rurlum colledlis,dicamlis,vnam quan-
jL J L dam vim cfle limplicem,qu® perfe ad temperatio-
nem quandam coniungentem a bono vfque ad extre-
mum eorum, qu® lunt, mouet &ijfnpellit, atque ab illo
rurfum ordirie per omnia ad bonum ex le,per le ,& in le i-
plaad feipfaminorbem refleblitur, lemperq; adleipiam
eodem m odd reuoluitur.V erum dixerit aliquis,Si omnibus
bonum atque honeftum amabile eft, optabile atque
d iligendum: ( expetit enim illiid etiam id qu od non eft,
vtdiximu s .) atque id iplum e ft, quod formamfacit eorum
etiam qu® forma carent, in coq; etiam id quod non
eft, m odo quodam eflentiafuperiore & eft& dic itu r :cur
multitudo d®monum,bonum honeftumq; non expetit?
led mareti® addicla, & ab eodem ftatu, quern angeli, in
bonfappetitione, bbtinent, prolapfa,caula eft malorum
omnium,& lib i,& aliis, qu® peruerti deprauaciq; dicun-
tur? Aucquomodo genus d®morium,quod a bonb plane
in lucem prolatum e ft, Ipeciem boni non pr®fert?aut
quomodo bonum a bono fabtum, mutatum eft ? 8c quid
eft , qu odillu d deprauauit ? quidnam etiam malum eft ?
& quo ex ptincipio conftitit ? Q u om od o bonus illud
proferreinlucem volu it ? quomodo cum voluir,potuit ?
Si eX alia caufa eft malum,qu® alia eorum,qu® lunt,prx-
ter bonum j caufa eft? Q u pm o d o etiam extante proui-
dencia eft malum,vcl fit,vel omnino non tollitur ? Q u o in
o do e tiim aliqu ideorum qu® lunt,pr®ter bonum illud
appetit ? Atque h®c quidem fbrtalus eiufmodi dubi-
tans dicet oratio.Nos autem ab eo petemus,vtrcrum ve-
ritatem afpiciat, pri m unique h o c nbn dubitamus dicere,
Malum non efle e xb o n o :acfi<x b o n o e ft,n o n elle malum.
N cq ; enim ignis eft refrigerate, ne eboni non bona
proferre in lucem. Si etiam ea, qu® limp omnia, ex bono
lunt:(naturaenim boni eft, proterre in lucem, eonlerua-
r e : maliautem inrerimere&perdere J nihileorum, qu®
fiint, ex malo eft, a cne ipfum quidem malum erit), fiqui-*
dem etiam fibi malo ellet. Q u p d ni ita eft, malum omni-
no malum non e jljled partem quandam boni, qu^plane
eft, habet. Et, li ra, qu® lunt,pulchrum fiue honeftum 8c
bonum expetunt:atq; omnia qu® fa ciunt,boni,quod vi- j
detur, caula faciunt;pmneq; return inftitutu m, fi bi habet
N '
Amoris ;
defenpuo.
Malum
nonefle ex
bono-
Malum .
non eft.