A
Matt.12. a
Matt.ii.b
Matt, t i c
; B
Rom 8.
K C '
Mati.iiid.
Matt.u.d.
Pfal: 4 4.;
Phitip.u
D
t.Cor.ls':
m r M
pafeebanrur. Confiicantes autemmanibus fuis (picas, A -
poftolos manduesffe ob hoc aie Euangelifta, vtpaleas~& â-
riftasfideft.peccata) à C r c den ti b us, Ba p t i fma tc lepar arenr.
Dies vero Sabbati, aduensum indicat Saluatoris: j. enim li-
bri M ofis, quinque dies compurantur, & omnium Pro*
phetarum di£ta, libet vnus fextufq; dies accipit , vhdeSabbat
umfepti mo ponitur loco.lnuenit lefus hominem habentem
manum arid a, id eft, mfru&uo (2 m: cui, diccndo, E xtende mannin
mam, fignifi cat, cum nonauarum debere elle fed lar-
Diabolum, quafta>vigilia Euangelia defignat, quaadueni-
ensinfine/kcuhriobisdetulitChnftus. TuibatumsutCm
Petrumvifa tempeftate diabolic®aura, Paifioncm indicat
Chtifticum pene iubuefia eft fides negantis Apoftoli.d’'»’«- Matc.t
gab ant turn vt vrtfimbriamyeftiwenti eius tangerent: V.eftimcn-
tum iSaluatqris, lexeftdiuinain quaiunt plura mandata,fi-
cut in veftimen to mulrae (unt fimbria:quaru m vnam fi quis
contigerir(id eft, demultis,velvnum praeccptum 5 aluato-
ris;f4ciens);remedium pcrcipit ialutare. Eccemulur Canan&a Matth.
definibus illisveniens: h x c mulier, Gentilis populi habebat
figuram,qui rogabat Dominum v t congregatio eius ab cr-
roribus Idololarriae mutarctur: A t Iefiis dilfimulabat, v t ;
fidcsmulieris omnibus fieret manifefta. Ef Apoftoltdixe-
runt,quia clamatpoftnos i fignificantes, port refiitredUonem
Domini, Gentiiem populum credittirum. Reffondit lefust
nonfemiffum effeniftad ouesperditas domus lftraei.id e ft, ad po-
pulum Iudsum ialuandum, fitamen credere voluiftent.
: Non licet, inquir, acciperepattern filiorum, &m itfe r e cantbus:Pa-
nem corpusfuum dixit, Canes autemGentiles homines ye*
lutindignos gratia diuina. A t ilia refpondensait, vtiqueDoini-
«e:ideft,yerumdicis. Sed & catuliedunt de micis men f t domi-
norumfiuorum: per catulos oftendit omnes genres venturas
ad fideni Dei, & eluras ex micis; id eft, ex Prophetarum A-*
poftolorumque dodli inis; quas de menfa cadetC, eft de"co-
gregationepopuli Iudaici (eparati ad refurredionem gene-
ri humano prabendam: Menfa enim, congregatio poptili
eftimelligenda. V adead mare & mittehanmn,&tumpifeem ^ ,
quiprimus dfeenderittolle, Ho c tributo .fPaftio Domini defi- 4
gnatur,quiahomoabftrahenduseracafieculo, habens in 0
orefiio ftaterem;ideft, didragma, 4 . continens dragmas,
quibusintelligenda funt 4. Euangelia : quorum proditio,
teftimqniafid^i demonftrabat, vnde debitum f id e ft, pec-
caturo ^generis human! poffic abfolui,quia paftione Ghrifti
liberandreramus adebitis peccatorum. Nonne hie eftfHius lo-
» feph fabri? Filium fabri,.vel ab obtre&atoribus fe lefus vo-
luit appellari, quia ipfe Conditbr Mundi Deusin principio
fecit ccelum & teftam; Etquia terrena nos docent quae funt
j coeleftia, quafi bonus ahimae fabef j (piritualia yitiahoftra
; circumdoiat,cito etiam fecucim admouens atbojribus in-
fa*cundis, fccatc dodusexigua, fbblimia feruare culmini-
bus,rigida mentiumfpiriiusigne moWire,& invariosyfus,
j omne humanum genus diuerfe lainiftctiqrum qualitate
for mare.
gum.Arundtvem quaffatam non conjringet, & linumfumtgans non
extingtiet: QuipeCeatori non porrigitmanum nee portât o-
nus tratris,ifte quaflatam arundmem confri ngit,& qui mo-
dicamfeint illam fidci contcmnit in paruulis, hi clinum ex-
tinguJtfumigans,quoramvtrumqi non fecit Chriftus, ad
hocénim venerat vt laluumfacerctquod pSTicmt.Quomodo
poteftintrarequis in domumfortis & vafa tins diripere, mftpriut al-
itgaueritfortemlC ortk eratprxxeikoxempoK Sathanas qui
ottine genus hominum in hoc Mundo velut vafa propria
v poffidebat : fed veniensfortior eo Filius D e i,vido iilo,paf-
fione fiia eruit nos c pôteftate ipfius, & fecit hos vafa fiia,
dans nobis Spiritumfen&um.Hunc autem habemus ihe-
fimrum (vt ait Apoftolus) in yafis fi&ilibus : ergo corpora,
vifadixit. Qwcunquedi.xerit verbum contra Filium hominis,re-
mittetur ei- quuiutem dixeut contra Spirttumfanftum, non remittitur
ei neqttt in hoc faculo neque 'in futuro: Sciendum eft quia
triduanalatujt paftione: y h d e vendtiidum eft nobis 6- E
Nnan'equodhabemus in fieculo,,vt' vitam mereamuf aster--
: ; nam. Accepts lefus quinquepambits & duobus pifcibus: Per quin*
que panes, Pcntateuchum fignijicat, ideft, quinque libros
MofiS fper duqs pifceSjduo Teftamcnta^ vetus & noutim, j
quibus Dorninus'genuSl;umanum p a ffii. Vtjpere autem fa *
' flo folus e ta iio u itauiculaautem in mctftojigri iaftabaturjlu^ :
£libus .- Marc ^gnificat feculum, -Nau is, Ecclefia'm, vc pifts,
filius hominis cuiusiibet, quæ carnis funt, fapit: Cu i it Con-
tradicitur, iuftitia eft ante peccâtnm . Nam lefus Chriftus
Dominus nofter, humilitatis ftudiosè filium hominis dice-
b a t,cum effet & per Parrem Dens & per matrem homo , :
quamuis omnesfademes iuftitiam (ficut ait Apoftolus) Fi-
Iq Deivocemur &fimus. Propterea ergo negar contraSpiri-
tumfanchim. emiflum verbum pofte d imitti, quia Deus
fpirieus eft, & fpiritualis eft lex d mina. Ergo fieu t quemcü-
que nlium honiinis hurnana meditantem tmpunè Contem-
nimus, ita dicenttagcntique (piritualia, v t filium Dei non
re&lutare perpetuus eftrearus nilï poenitentiæ remedia eo-
fequamur.Nampeccarorconuerfiis ad Deum, & delidis
fuis terminqm ponens, définit eflè peccator vt ai t EzechieU
luJlitM'iufiinon liber abiteum, inqiiacunque die errauerit, & mi-
quitasiniqui nondijperdeteumquocumqtteconuerfusfu n it . Deni-
que Pauius petféquens Èccleliam D e i, (pirituale peccatum
gerèbàt^fëd milerff ördiam eileonlecutus à D om in o , quia
ignorât»? fecerarin inciedulitate fna. Regina Auftrifurget in
wdttwrficurregina Saba venit ad Salomonem *3 ita Ejcclefia
cummultitudineCredentium, ab omni orbe terrarum ve*
nit ad Cbriftumt dehac Ecclcfia, Dauidait: Aft'ttit Regina à
dexiristuis in veftitu deaurato cir cum amici a varietate. Simile eft
rtgnnm Diigrattojinapis: graUuro finapis miflum in agium, fe-
ipium Saluator dftendit, qui miflus eft in huncMundum à
Patre;de coelis: quod minimum granum minus eft quidefti
omnibu$fcminibus,fcilicefquod ipfe depofitohpnorcca-
Iëfti, hupiilior fit faóèus oran bus homin ibus v t ait A pofto-
lus ,qu i cumin forma Dei effet f i nquit) non rapittam ar bur at us
ejtejjefetqualem Çsojfedfmetipfum exinan’mit formant feruiac- •
ctpiem. ;Efgb propter contumelias quas ipfe pertulit noftti
caufa humiliorém (è omnibus: dèitiönftrauit: fed poft-
quarn creuit Chriftus, fcilicet vëlincrucè vel refurgens, re-;,
cepraiam poteftate,^maiorOmnibus hominibusjvt faqótus
Pauius an:p rop terlM ,inqu k , exaltauit tllum Deus, & dédît
iüt nomen quod eftfuptr omne nomen, v t inttomine lefu omnegentt
fieftaiur cotleftium, terreftrium, & inftrnorum. Arborem au-
temfieri, ifàyt volutresccelihabuentinramiseius,Eccle-
fiarö qu * poft paffionem & relurreófcionem Domini para
eft, öftendit, eùiusrirnbsëîïe Apoftolos, conftat, adfu-
petnatendentcs.'VoluCces au tern coeli habitantes in ramis,
homines fignifièit ipiritualçs qui in Apoftolorfi catholica
doatin> rçquiefeurit; qui ideà volucres appellantur quo-
niam iànëtgeconùer^donis ftudiovolarevidenturadcce-
lüjàterrenis operib.recedcntes.T um ,v t a i t Apoftolus,é»*
nos qui viuintùsftmià rapiemur in nubibus obuiam Chrifto 'm aera,
& ftc tum Domino ertmuSiSiac propterea Regnum Dei gra-
no finapis adæquatur, quia ita difficilia in deuotis pratce^
pta diuina ,dicut vehemens eft acmoleftum finapi illud
fumentibus. Simile eft regnum coelorum thefauro abfeonditoin
ttgro : Agct hic, Muqdusëft; thefaurus , Chriftus eft qui -
Herodesenhn tenuitloannsm&alligauiteum, saputque eins in
difeo ad m enfamftbi fe cit afterri ,DiiCus , nouifïimam feculi
partem fignificat,futurum enim erat nouiftimfs rempoti-
bus, vt puella (id eftjEcclefiajicdpcret caputChrifti#quod
obtulit matri, fcilicet Synagog®: ergo paffionemGhrifti fi-
gnificar Ioannispaffio. Nondicotibtfeptiesfed & vfqttefeptu-
agtefies fiftie s y id eft, 4 9 0 . vicibus, vttotiensille pcccanti
dimittcret in die quotiens file peccarej poftèt : hue quia
hie numerus ita v enia conuenit vt pcenx. Nam de La*
mech ita fèptuagies fêpties vindicatuni e ft, ftcut & pofte-
ri imitatOTcfquc malitiçèhis Iudæjyfb .anno(Efdra dücen-
re) de Babylqnef ediere captiui. Et cum caep 'tftt rationempone-
re,oblatueefteivnutquidebebatéiio.taUnta.PezCcmû debitoré
Matt-li
1kidtfii'
fùmmæ pradiiftajyniuerfos homines fignificat generàliter,
qui tfanfgreflb D ecalogo debitores Deo fuimus & nobis
Dominus dimifit débitapeccatorum pergratiambaptifma*
tis, fiue pet poenitentiam. Ita ergo & nos cætcris debitorib,
noftrisindulgere debemus, neaffëtftibus fenfnum noftro*
rum atniffis cogamur débita noftra fbluere. lefus afctndit in Matiïî
montemdd eft,maieftaté Patris.Et vultus ciusimmutatus eft: 1
ideft,maiorefuiluminisclaritate,ncdifcipulideipfoadhuc I
dubitarcnt.Nam dixeratfanaôPetro: Modicaftdeiquare d u-
brtaftiî P e t veflem ipfius fplendïdamr, adfumptioné fânâo* j
rum - futuram inducit: per tria verà tabernacula, triduànam •
atib.14.
fiiî '1
*gaîtes.
habitationem palfionis often dit, fiue Trinitatis figuràm,
Faciliuseft camelumperforamen acas tranfire,quant diuitemintra
re in regnum ceelorum:pct diuitem,populum fignificat Iudao*
rum ,qui cum diuitijs egreftiis eft dcÆgypto,& de quolegi-
tut.diuites eguermt & efmerunt,pct camèlufn autem
lem populum dicic^nihil habenteni reiftum,gerentqmqifer-
cinam peccatorum, ac per foramen acus intrantëm ,id ë ft,
perar«amviam incedentcm, qu® ducit ad regnum coelo*.
rum:nam &Iudas de preçiq petditionisdiuesfuit.fed Vitam
®tern a m non mer uit.5 imile eft regnum cceftprüm hom mi patrifa-
milias,quiexijtpfitnomane conducere operarios in vineamfuam.Vz-
tcrfamilias, Chriftus eft,qui operarios con duciide qui cre-
-den tes colligit y t mercedem fùæfànrftitatis accipiaht; Vinca
vero, obedien tia legis eft ; denàrius autem,vita æterna. Prima
h o ra operaçi] ^virgines funt qui fe laborem corporis &
çâlqrefn prima atatis toleraflè dixerunt, per catera autem
atatis augmenta,incohunentes acëipiehdi funt* Vefpereàc*
cepifte mercedem,aduentum Chrifti figni ficat. Siuë, prima
h o ra operariuseftAdam,Terria^Noë,SeXta, Abraham,Ifà-
àc,Iacob, & cæteriPatriarch®; Vndecim®;Apoftoli,& o-
mnes Chriftiani fideles : quibus vniuerfis, remuneratio æ-
qualis eft datavid eft,denarius habens figuramDomini aters<
nam vitam Credentibus dantis. Homo quidam habuit duos fi-
liosjfraccedens ad primum dixit ; Fili,va de operare in vine am mea:
At illerejpondèns ait, volo :"per duos filios.duos populos dicit,
ludaicum atque Gentilem; quorum prior,Gentilis eftintel-
ligendus hegaftè pacernis parère pr®ceptis,& tarnen feciftè :
pofterior autem promifit Ce fa âu rum quod iufterat (vtputa
Iudæi).&promiftàminime compIeuit: V in eav e ro ,lex eft
açcipienda ,ad cuius præcepta omnes homines inuicancur.
Homo erat paterfamilias qui plantauit vineatn, & ftpecir cum dédit
earn: id eft, Deus omnipotens plantauit dómum Ifiraël : tur-
rem vero,legem dicit; lacum,Templum:Coloni autem,Iu-
d ai funt ,.feps, fides eft ; Seruos occifbs, Prophetas : Alios
poftea miflbs, Apoftolos dicit, ex quibus vnum decóllaue-
runt,Ioannem. Nbuiffime filium fuùm mifit,fcilicet Chri>
ftum,quem occidifle nofcun tur. Redditequafunt Cafaris ,C<e-
f a r i Tempore perfecutionis reddendum Cæfàri præcipit
corpus,in quod iolummodópoteftatem habet,Deo autem
dicit déberereddi con ftan tiam fpiritus ôc anima. D e feptem
fratrtbus vnam vxoremhabentibus.j. fratres, libri veterisTefta-
mentiintelligçndi funt : Vxor ëotum fignificat fÿnagogam,
cum qua Patriarch® conuenicncés dederunt fernen fidei
Chtiftiana; fed ilia non concepit. Exurgetregnumftuper regnts:
id eft, aduerfiisregnurh Çhrifti C atholicum, audebit Diabolus
harefes çon ci r are. Erunt terra motus & Cames : fignifi-
ficat,homines vërbi diuini famem pafturos,qui timoré Dia-
boli,ad harefes confùgienr. Tune qui in ludaa fu n t, fugiant ad
Wô»/«;per ludæam terram fahrftam,fignificat hominem ca-
ftum confugere debere ad Apoftoloriim d oâ iin am : Et qui
inagroeft, in Ecdefia : nonreuertatùrtollereyeftimentumfuum,
h o c eft,veterem hominem derelinquar. Va autempragnanti-
bus: hicfignificantur qui in corde concipiunr aliquod opus
fanótum, âcperficere illud caufa auaritiæ.diffimulant, éo
autem negleâôjVQci fui veluti prägnantes exiftunt;La<ften-
tes autem funt, qui diuina praceptanëgligencet docent aut
fapiunt vt paruuli,quibus non fblidus cibus fed lac neçeflà-
numëft. Orate ne fiatfugaveftrahyeme, vel SAbbato : id eft, ne
refrigefeente charitate, ad Gentilitatem reuertarjs : aut Iu-
daifmoconfentiens ,expr®cepto AntichriftiSabbacum colas:
fiue hic fenfus eft, në prppter afperitacem temporis,fii-
gus fidei patiamini.aut in Sabbati ocio,deuotionis timorem
minime fèruarèpoffitis,yelcerte perfecutores cuaderc non
valeatis. Dédit iUaautem Vel hora, nemo feit : diem & horam
Deus fe tantum feire, non hominem v o lu it, & ideo nec Fir
lium dixit feire, vtimprobitatem humanam in Iudicjj diui^-
ni curiofa inquifitione cönfunderet, cum filium hominis
hocnefeire dixiffet :caterumFiliiis D ei q u i Deus ex Deo
cftjhpçignorarë hon poterat,quippë dixiv.OmniaPatritmea
ftfffitiSi ergo natura Pattis in filio erat, feiend® natura degenerate
nön poterar : ergo diuinitas vnaPatris & Filij ,dic m |
&horam tiôùerat quam creauit ; non poterar aareraq.qfle <
humana fragilitas quodvtiliterignorabat. Temcerunt duoin
agrO)Vnus ajfumetur & alter relinquetur. I n. ägrofiin r,qui guber-
nant Ecfclefiä.vt aitfandus Paul fis: Ego plantdui,Apollo rigauit,
peutincrementumdé'ditj Duo inlefto : in le d o eflè, Monachos
fîgnifi cat quiamâcquietem.alienià tum ukugenerishumà-
ni & Domino fetuientes, inter qu o s , funt boni & maluper
molâm,mundam mdiCat&eos quimundahisâftibus cOn-
teruntur : nam ficut mola duobus lapidibus conftat, ità alter
populus inuifus Deo,alterCàtholica E ccle fiiOrbem in
tëtris cOmplent\ Sc horum aliqui Deo complacent i àliqui
attibus fæculi ita vtuntur yt indënëqueant libetariyC'um'all
fie ibi fint fait Apoftolus^ vt qui vtuntur hoc:Mundo,tanqua non
vtantur. De decemvirgimbus, in terpre ratio hæc dbquinq; elfe
corpodsfenfus,fcilicetvidendi,audiendi,odorandi,guftau-
; d i,& tangendi: qui propterabftinentiam illicicarum return
^ propter ihtegdtacem fidei in vtroq; feufù cohtineBt,Vir*
gincs appeUantur v ta it Apoftolus, DeJpondiVosvni vira, vir-
ginemcaftam exhibtre Chrifto:Ôc quia Yirginitatis deuocionif-
que ipfius cottüptót éft Diabolus, adiecit Apoftolus ; timeo
autem ne ficut Serpens Euamfeduxit vèrftitiafiua,fic&veftri fenfus
corrumpanturà Charitate qua eft in Gbrifto. Lampades autem i
opéra b o n a dixit,ficutSaluator difei pulis fuis, Sint lumbi ffeftri
pracin£li,& lucema ardentes: in Lumbis accimftis,éft in tplligen
davirginitas, Inlucema veroardehti;opetabona. Quinq;
igitur fàpientes V irginesnolunt videre quod ihalum eft,ab
illicitisfâcrificiorumcibisora fiibtrahunt, COtrfjijlexumde-:
teftan tur alienum ,audi cum fuum à de trahen tc con uer t a n t,
odorem diüinai charitatis inquir un t frangendo panem efu-
rien tijhofpitem in domumfuam introduccndo, veftientes
nûdosjconcordanteslidgiofosjvrfitantësafcgroto.sjfepelien-
tesraortuos: h o c agentes i'ôc virgines & fâpientës Virgines
comprobantur: Negligent^ Vero;& bona pradidta non fil*
cientes,ftultas effe non dubium eft. Et fàpientes lampades
habent lucentes oleo in vafis allato,quodéft, charitate con-
feientiæ fu a in proximos,habere probantàtîNamifiçut oleü
omni liquor i fiipërnacat & cm inet, ira chari tas pr®cellit o-
mnibus rebus ôc laudibus. Tardante autem Jponfo ,obdorm ier
tint omnes , feilicet fatuæ ; Nam prudentes nifi përfeuèraf*
fentinvigilijsyïq;.infinem,honintroifîèatregiain Sponfi:
Eccemedia node clamorfaftus eft: N oólé pro ignorantia pofuit,
ac fi dicercr, cum nefcii&nt: Ipfe eqim ait,Non eft vejlruhi feire
tempora vel momenta qua Pater pofuit infuapoteftate.Dz h o c cla-
more etiam dicit Apoftolus, in ntttu oculi,m nouiftima tu b a ,&
morttûtefiurgentincorrupti&nos'mmtttabimur. Dum eunt enterez
id eft,dum quxrunt aliorum fauorem & adula donum fufFra
gia, & non operari optant ,caperunt apt are lampadesfiiasdd eft,
in Refurrcdtionc à m ortuis,cceperunt operum fuotum D e o
reddere radonem, quia tficnemo venalis eft n e c quifquam
alteri plus quamfibi confulit. Iteadvendentes& m it e vobis :
hoc rcfponfiim dedere, irridentes non confidentes, vt irent
ad adufatores & emerent fibi oleum, id eft,laudem famam-
que pr obi tads. N e fo rte nonfiufficiat nobis & vobis : ne ad arro-
gantiam nobis accidatfi vobis diuinorum præbcamusmu-
nerum pordonem. Pulfdntesdixerunt,Domine Domine apert
wotójdidlum qùidem à D omino ,pulfate éraperietur vobis-,fed
in hacpræfend v ita, quando mifericordiæ noniudicij tempus
eft. E t vni dédit quinque talent a : id eft jEeutateuchum t
quem accipiens fidelis Seruus, Dccalogi præcepta complétât.
Alij dédit duo talent a: hoc e ft, duo Teftamen ta , Vêtus
& nouum; de quibus fidelis Seruus, Euangelia virru-
tum opéré coaquauit. Alij dédit vnum talenium: vnam fen*
tendam : quodtibi non Vis fieri %alÿ ne feceris: quam fenten-
tiam, nequam Seruus,non exequendodd eft,alijs non pra-
bendo, celaffe & obruiffe comprobacur, velut fiquism*
cernam^fiibmodio, cenebris per liuorëm abfeondat. Venit
dies Paficha: Palcha*, Domini paffio eft yel ttanfitus, triduüm
, Ecdefia e ft; perpatrem familias, Domini Putrem fignificat,
per domum eius, Ierufàlem coeleftem debemus
intelligcrc vbi cum fan(ftis eft conuiuiiim habiturus C h r iftus
Dominus nofter. Inuenietfs pullum aftnat pet afinâm,
figurate intelligenda eft Synagoga ,p er pullum afin®, la-
feiuum populum GcnrileiA indomitumque fignificat,' ad
quem duos ex Difeipuljs m i f it , Petrur» in circumcifio-
n em , Paulum-in, genres, runs impofuerunt vefttmenta ftuper
illam, & lefiutnfuper federefecerunt. Id eft; Vcftis Apoftofica,
Scripturarum eft expofitio diüinarum,& nifi coelefti dodri-
na inftruda fùerit anima, feilbrcm habere Dcura non me*
retur : V e l, addttx erunt afinam & pullum eius: id cft,G en -
j ï.Cdr/Ârjri
Matih.iy.
Luc.n.t.
AHo. n M
G I
i.Cerin. 15
- Matth. 7.
Matth, z 5«
H À
Matth, aff.
M attb.il,
Ptzlcpç
Cbtiài de