256
& conditionc, & l,èxû,& seate çontîari. Maximum ira- ta diuinæ làpientiæ vis e ft, vtinh oràinis pebius in f ill/ i
que argtimencum eft | philç/ophiam rteque fapientiam matrem delf&o.mm ftultitiam vno feftie/impetu eXpei- !
♦ tendererneque iplàmeflèfapientiam,-quôd myltermm . lat* adquodéfficiendùm,honrnercede, non lib ris,nori 1
eiiis'barba tantum celebratur ;'&pallio . Senferunt hoc ] lüçabratiônibus optï$ eft. 'Gratis ifta fiiint, fa cile, cîto^ t
adeoStoici,qui &fetuis,&mulienbus philbfophandum j modo pateantaures, S c pedtùs fàpientiam fitiat. N e ^ o 1
effedixerunt: Epicurus quoique, qui rudes omnium li- ! vereaturnos. aquam non vendimus, nec folfem mer cède ]
sterarumad philolophiam inuitat : ifçm P la to , qui ciui-', praftaniusi Dei fons vberrimils,acque pletiilfimys.palet ;
tatem de kpientibusv o lu itcomponerè.Gonad quidem cu n d is , & hoècoek'ftelumen vniuerfisOiiulr, quicura- i
illi funt fâcerê,qnod vjeritas exigebat,fed non potuit v l- queoCuloshabent. Vkim quis hæc philoföphórnm âur |
tra verbo procedi; Primum, quia mulds artibus dpus vnqùam p r*ftitit,*ut praftare; fi.yèlir, poteft ? Q u i çum I
eft , v t ad philofophiam pbffit aècedi. Difccndat iftæ ætatcsfuas in ftudiophilôfôphiæ conférant, nequéalium. j
communes lite rs, propter vftim legendi, quia in tanta j quemquams neque feipfos(li nattira padluîum ofeftitit) i
rerumvarietate, n cc dilci audiéndopofltint omnia, nec poflunr facerenjeiiores. Itaque lapienp/eoritm,vtpluris
membria contineri. Grammaticis quoque non parum i mumcfticiat,non excinditVida,fed abfcondir.Pauca ye -
operædandum eft,vt redam loquendi rationem fcias. Id T to Dei praceptalictotum hominemimmuranr, & expo-1
mulros annos auferat necelTe eft. N e e oratoria quidem ! lito vetere nouum reddunt, v tn ó n cognofcâs eündèm
ignoranda eft> vt ea,quæ didiceris, profcrre, atque eloqui j eflc*
pollis. Geometria quoque dc M u fic a ;& Alhologia rie- j
cefliria e ft, quod ha: artes cum philofophiahabent ali- j
&ephilofophorumpt£cepiii,&eorUtnVd*
quauvfocietatcm. quae vnruerla perdifcere heqtte fcemi-
rietate.
n s poflunr, quibusiutra puberes annos officia mox vn-
bus domefticis profuturadifcenda funt,neque feruij'qiui-
C A P V T XXVI *
bus per eos annos vel maxime feruiendum e f t , quibus
poflivncdifcereinequcpaupereSjàutbpificcsjàut ruftici,
Vid ergo ? nihilne illifimile pracipiuht? Imrfiô [jëf*
quibus in diem v id u s labore eft qnjfcrenduS. O b earn eau-
lamTullius aitÿ-abhorrerc à mukitudine philofophiam.
Q_At enim rudes Epicurus accipier. Q u om od o ergo ilia,
qua? de principes rcrum dicuntufs intelligent ? qua: per-
plexa, Sc in uoluta , vix etiàm politi homines allequUn-
nir. In rebus igitur obfeudtate implicids, & ingeniorum
varictate conduis , H eloquencium virorum cxquiiito
fermonefucatis,quisimperito ,a c rudi locus,eft? Denique
mulw : & ad verum frequenter accédant. fed nihil
pondèris habent ilia præcepCà, quia funt hànn£tïax& âu-
dtorirare maidri ,id eft diuina ilia carenr. Nemo igfctir
credit, quia tàm fe hominemputat elfe,qui aÉtiit, quatïî
eft ille,qui prscipit, Pracereà nihil apud eqs certi e ft, ni-
h i l, quod aicientiaveniat* Sed cum omnia côniedfurfs
agarithr,mujcaetiàm diuerfa, & variaproferàïitür j ftujU
tiflimiefthomihis, pricepris eorum Velle parère: qirje
verum vera lint, an fa lfa , dubicatur. & ideo hémo parçt.
huilas vnqqam mulicres philolophan^docuerunt, I , ... >______ ^ 4M>fcy, itv^ ^
pr£etervnamexomnimemodaThemiften,nequfeferuos, i quiâ nemo vult ad incertum laborare. Vïrtutém elfe
prater vnum Phædonem, quem maleferuientem rede- j Scoicia iunt, quæ folaefficia^ vitam bëatàm. Nih il bo-
miflè, ac docuilTe Cebetem tradunt. Enumérant etiam i N l y e r iu sd ic i.'S cd q u id ,li^ ic ià b itü r , aut d ol6ie afti-
Platonem,acDiogenem: qui tarnen ferui non fucrunt : cictur? Potcricne quifquamhirercarnifiçes beams elle?
! fed his femiru|£penerat: funt enim capti. Plaronem qui- • Jmriio v eto illatus corpori d olor , mafetia virfutis eft. I-* j dem r ^ n i i f t e A^iceris quidam traditur h s y i n . i r a - J taque ne in torméntis quidem mifer eft. Epictïtus m ulto i
I qu e in le^a 'uS^conuicijsh uq cipfumredenipto remSc- | fo r t ie s ,. Sapiens, iriquit, (èmperbeatûs.cft, & v èl ihqu.- ’
||neca,quodpa^>Platonem æftimaudrit:furiolus ,v tm i - | fusinPhalaridisraurohancvocem emittèt: Suaue eft &
1 hi quidem videtur, qui homini fueric iratus, quod non ; nihil euro. Qu is eum non irriferit ?'^Maximè, quocl ,hV
al.multam * multum pècuniæ perdidit. Icilicetaurum* peiidere de- j mo volupcarius perfonam fibi virifortis im pofurr, S t qui-
pccuniata. buit,tanquam pro mortuo {-fedore,aut tantum ingererc ; demfupram.odum. N o n enim fieti'poreft, vç quifquam
al.appcn- n um0rum,quantum Venditornonpopofctt. Ex Barbaris | cruciacus cOrporispro voluptatibnsducat* cum facis lit
crc' 1 verb nullum prater vnum Anachadim Scytham: qui phi- | ad officium virtutis implendum, perferre ac fuftinere.
lofophiam ne fomniallec qiudem,mli & liuguam, ôc bræ- ! Q u id dicitiS S to id ?. Q u id tu Epicure ? Beatus eft fa-
cas literas ante didicillec. ^ j picns,ëriam.cùmtorquetur. a Si propter gloriatn * pa-
1 . . . r . . M É , tientianon fruetur; in tormentis enim fortalfemorie-
DeDetdoftnna,&phtlofophudtfficuL- | rur. Sipropter memoriam ; aut non fender, ii occidunt
u ï e ' j animx,aut lifcntiet, nihil ex ca cönféquetUr. Qu is ergo
„ a n it v v - T r i alius frubtui eft in virtute? qua: beatitudo v ira, v t æquô
C A J? Y T X X V . animomortatür? Bonum m ih iàffèreis vnius h o r a ,a u t
* n r c ■ j (T c r ' ^orta^e rno™enti,propter quod non expédiât in ^ tofa vi-
/^ V V o d ergo illxpofcenrenaturafaciendumeflcfenfe- ; tamifenjs, & laboribus confici. Quantam âutem tem-
V ^ r u n t .fe d tamen neque ifffi facere potuemnt, neque ; poris mors occupât ? quæ cum vehTc, vtrumæquo ârii-
a philpfophlS fieri pofte videmnt : fo k h æ ^ f f id t do-; mo earn fubieris,iam nihil refert. Ita fit vt nihilaliud ex
d u n a çoeleffis^quia fola lapientia eft. Ilh IdHcec pedua- virtute captecurnifi gloria. Sed h * c autfuperuacua &
dcre cuiquam potuerunt,qui nihil perfuadent etiam libi, breuiselt, aut fprauis hominum iudiciis n o n feouendâ
aut ciuulquam cupiditates oppriment ,u am tempera- Nullus igitur ex virtu te frudus eft,vbi vutusmona lis eft*
buntjhbtdinem coercebunt* cqm ipfi & cedant vitijs, & &caduca.Itaquih*docudfiint,vmbramqaandam vir
tateantur, plus valere, naruram. Dei autem pracepta, tutisvidemnt,ipfam virtutemnon videruht.Defixi enim
qma & fimplicia,&vera funt:,quantum valèantin ammis fuemntin terram, nec vultusfuos in altum erieeba« vr
hominum, quotidiana expérimenta demonftrant. Da | eampolTentintueri.qu* fefeà coeli reöonibüs b lh t l
,lr^n»‘îul^t■ tacundus.nittkdicusjeârë^aciisÿpau- . b«. H«c caufa eft, curpracepmeorumnulluaobcem-
cilïïmisDei verbis tamplacidaro.qaamouem reddam. | peret.quomamautad v,tiaemdiunC,fi volUprateffi?&-
Dacup.dum.auamm.tenacem -• 1?m ebr eum hberalem M g a u t l i vinutem affemnt,neque peccL pmnaL
dabo,&peeaniamfuampleinsinanibaslargiencem. Da minanmr, nififoliusturpftudims, neque virmti “ linen
Elmidum dolons, ac mortis: Werners dcignes, "tan- , prseminm pollieentur, nil! folius honeftatis & la d,T
rum contemner. Da bbidmolnm, adnlrerum ganeo- cum dicant,'^non proprei'afiud,*dpropterfe£u e î
nem: .am tebrmm, caftnm.continentem v.debis. Da petendam|(revim,tern.
crudelem ,& fangvims appetenrem : .am in vemra c|e- mentis : ( S cnin totqnetnj pro fide.pmmftiBa Z û Z
menttam furor die mntabttur. Daimuftum.infip.entem, illapatrentiadolorisSeàtiffimmn faciet Eft ènrrn W
peccatorem: continuo&æquus, & prudcns,&inn ocen s qui foins poteft ho««-»-- ____ ' ■ SS®HBSBS>
~ctk^ V no enim iauacro ihalitia omnis abolebitur. T an - 1 mortalitas fola eft.
al. pèricu-
lam Ömäe
»>• F-’H
'al/equt?
quam qui non appenmr, hec teh'gio-
— - .. I ^ n e m
nemtehenr.Cur'xterna fu b iice tvitg , pipfejfto tiçquè viç-
tiitis vim feiunt, cuius premium jgnoraj,i r, neque i ti cos-
lurri fpeitanc,quodj,p(rfp lacdcputanCiCumc resnon.vç-
fti'gabilcs qhieruht, quia rat.ib;j.n cp£lutp,lpeéi:andi nuljâ
alia e ft, nili àutreligiptiem;fufciperë ça.nini^m; fuatn
lmmortalem eflè credferç. ^Qmfqpisenim au tD eum çb-
iegdumellèintejligic^ auc immortalitatis^pem fibi pro1-
pofitam habet,imehiis;eius in coelo. eft : ßc ljcec ^d non alpi-
ciat Öculis?anim«tarnen lumine afpiciy.,, Q^uj ^utçm ^ li-
gion e m nqnfu feipi uh t,terrè ni funtj qi,iia re^gio. de ccelö,
eft. & qui ahimam putaiit.cum corpöre- interne, æquè in
terram Ipebfanc, qp ia vlt.râ corpusiquo^ eft terra,rni^
àmplius videntjquo^ficimmorçalè^NiKildgiru^prba
homin«^viracftefi^bm»y1: tèâQqpçgpte- ^ e^ 4 q ] c< s^
luni , nifière<^nventq.DeHro , & co g ita tio élus in
tfpé VKæ perpetuæ ^pra, vçrlètur. ;
fqrtiina vexetur. 1^. T]qllius.infiiâ coh|olatione pugn^I -
/j'/emper. contr^ fb ffupam loquitur, eamque à le eiîè
ftiperatàm...cum iortitex inimicorum impeçus retudiflèr]
iRÇtum qujd^m f$ab ea fraiftqm , cùtq.dbmQ pulfu^ |a -
chariifirnaqi filiam,
viiftumle. à fgm in a turpitpr confitetur. C e d o ,. inquit,
en, manum tollo. Quid, hoc hoinine milèrius, qui fie
i^ceat.?; Infip^nçer, inquis, (è,d qui pr,o^te|]ur le çlîè là-
pientem. Q u id ergo fibi vu{talfiimpdbnpmmis ? Qu id
Icqntemptiis illc rerurti, qui,magnificis verbis pratendii-
^ ^ Q ÿ ^ ^ rpar cæteris habitus I A u t cur omnino pra-
ce*E^a kpientiae .dantur,fi nëmo,qui làpiar,adhucinuen--
.tus eft?Et qq ifquf in nobis inuidiam Jack, quia phiipjo'-
P:h.QS negamuseftpfapienites ? 'ctim ipfi’ nec lcire le qu,ic-
t[ijam,nec faperefiteantur* N am fi qu^ndo ic£ dlfece-
rfiitjiytne effingere. quidemqûicquanapofiînç^qüqd fa-
ih ,febus caste,ris : turn, ypro ignoranti^adnionen-
,tur,&quafi furib u ndi exiliuncH& exclamantjfe caiçoseC-
f e , 8c exco^des. Anaxagoras.proniintiat, circumfufa eflc
tenebris omnia. Empedocles anguftas elle fehfuum fe-
mitas qiieritur, tanquam j l l f ad cogitaildum rh ed i , &
quadrigis opus ellet. Democritus quafiin puteo quo-
dam lie altOjVt fundus fit nulius, ventatenj k,çêtê demer-
fam : nimirum ftultç, vt estera* N o n enim tanquam in
puteo demerfii eft veritas, qub.vel dekendere ,v e l etiapi
cadere illi licebat, fed tanquam in:^fiuti^o montis exçelfii
a SiproT"!erg ib r p a t i c p t is ,n o n £r,ue|ur] lego ex an-
tiquo codice, quod quidem fu inttrprfiior: fiproptjrgloriavi patien-
tiaefi beatus, nonfcuptur ea glatt a ,fflonturu> (itltctr, vtmferim
dixit, quodfi dicamus patientui noiijmetuu nulla, ludnio weo,
erit [extent}#.. ,
b Prauis fto tpi U b rhiudicijs no,p,fequ ituQlfgenduw eß ex
-antiqUs coditjbWf ty.qu.o ^ c fe b ^ » p 0 ^tptauk,b^wn idn -
eta j iyeftice, yel potius, in ccelo. quod .eft verillimum! C Ä id
eniiti e ft, cur.earn poti,us in impm depreflam diceret,
laeflap ta fententtp.. t J quaminfiimmumleuataäji? nifi forte,meiitem quoque
c eodici - j malebacpo-
! tiusquam in p cb to re , aut in-capite* A deb femociffimi
putant e ff^ i^ ta le n ^ n ß til caujk habere^pfjn.calutn freclunt, j fueruntab ipfa yeritate, vteos^e,ftatusquidem fui§or-
quiafi tbi mortalitqtem aniniarfim, ,&}intpiefatem quarunt. res | poris adtnonere.E, yeriratem ni^fun^o iftis, effe qusrén-
quarunt non veßigabtles, póf, e ß jm ß muen\n 0n,poßunt.: quod j da,m. E x hao delperationc ^ Socrads riaca
ß legeres ’, non imeßigabile^ eßei contra/ius jb tfw , & plane . eft,qua fe mhil fciredixit,nifi hoe vtmmjquod nihiifeiat.
Hinc Academia- dilcipii na^manau i t : ; ficamendifciplina
. dici po te ft,in quaJgnoratio^.dftctturvjj&.jocetiir. §ed
,ne illi quidem,qui feiendam hj>i aflump ferurt t, id ipflfinj
quod Ce Ccice puqibant,c'önftant;er dejendere p.qtuerphti
Q u i »quoniam ratio illis non quadrabatjper ignót&ntiam
return diuinatum tarn yarijitamince^ti uiètjintÓ fibique
faepècontraria dillèrentes,vtquid; fentiten t,quidye|knti
. ftacuerejac dijpdicare nonpoffis. Qu id j^tu rpu gnes äd-
uerfits eos homines qui fiio fibi gladio. perèunt ? Q u id labo
r eft y t eos de%qaSjquosfuaipips deftruiti atqueaffli-
git prati^AriftbVëfesX inquit Gice'ro) veter es p h iio fo S o s
?a€cufans.]ait Cos aqtftu 11 iffi mos,aut glodofiffi mós fujffe,
'q u i exiftimafleht philolophiam. fuis ingenij^eflo .penfe-
dïaiii: fed fe videre,quod paucis annis magna accelfio fafo
re. Q u od lg it u rfii 11 fflü<itepipus>qqando eft,auta quibus
abioluta?Nam qabd’ak ftuftjfiii|ios fuilïè, qui putaf-
lentingeipijsiais periedfi)h'eflo;fa|ieh%am, verum èft:
fed ne ipfe quidem facis prudenter V q^i. aiit d veteabijs
ca m,au t a nouis dta m ,au,t m ox a pofterioribtis per-
fedtum iri putauit* niinquam enim poteft inueftigari,
quodn^p peryiairi fuam qusrirhr* ;
D e vera religioneynaturajfortuna, dr philo--
■ fophia.
J ’ c A Ï . y t ' ï L
HV aptop|ernihiIaUudeftin}y if a,q ratió,quq conditio
rtoft.ra'oifaturjniliQeijqui iios genuit.agnitio,
Sc réligiofUs;ac piusT.cultus^ quohiatp tphüofophi
ab p r rau e ru h t,^ Qhæfierùht.
illi qu ideni fa pie n t ia h i le d .q i i fa .n p n ritè qusrebant,
pro 1 ap fi: fu n 11 o ügi tis,' £41 n t â^t o s f jw res ipçi de rphi ^ v t
etiam commuhemfapicnfiam nbn tenerent.. N o n eriim
iantùm religiöneiji^^ailèreie nolijerunt^. yprqm etiam iu-
ftulétün t , d .cj$.y ijtu,tk/alj||jn »■ <SP^^âhi-u£ a~
ni m os omn i m étu l iljParÿ. q q s re.ligj.onis e ueçfi o j iia tu-
iâehomèn inuehii;? -TUi
èfleç effedî^s mund,M» a u t,, a fp il r i e i l’è
dîuîna me n te 'perfe cïum / uatu rani ç ^ d ix e r u n c reiu m
bmihum matrçm, qlle •
iiatâ,:' qiio.verbô
Natura e h h V .r e 'Q o ^ pro u ident ia . p o,ce ftat e diuina,
prorfus fiihiïelt. Qhbci. li Deum natiuam vqçant., qpæ
peruerfitas eft,, nijuram ^otips^quàiii D eumpominare ?
S i àuceiiiflatura. rgció.eft» yci .nepeftHaSfjyelpoo^itiQ ,Ra-
Içenqii hpn.,eloper I
mço’tem evfle dit^naçj, > quæ lua proiudentia.i,h^jcjenjdi
principiàm. f ehys ornnjoais. ptra,beac. aAuç fi pattira eft
cceluhi , :atqueierras,&OAW^ ï- ^uo^ n,a.cum eftj hog.çft
Détis nafuràjlçq Dei opus* ,l^n-^flS,g\ill^rrpr5 credunt
efte^fortunähi, quafi.deam.quandam.reSikt^n^ v.a.^ijs
cafibus iUudç\V®ih>tI,uia: a,efciu,nt,yn,de fibih.o.n.a» dèAha-
aeiieniant. Ç u nfiiac fç çomgoilÉos adpræliandu in pu -
tànr,necVljaintamen rationèm red<|;qnr,jà & qu^m
ob cauiam,.(èd tantùinçoinfortona fe, digiatkadAOOiOC-
t'is omnibus glo4aiiEur.. Iagi quiciimque ^ t q ^ ? con-
fo l a tifù n co b^i n ceri t ftm G b^r°thmj fo r tp -
n i n ô ïnçh acerrimkacculatiönibus pipieiderunt :,sn e ç
Defortuna, & virtutè.
C A P 'V T X X V I ]
O E d repetamusid,quod omifimus. Fortuna ergo per le
O n i lh l eft : necfic;habendum eft, tanquam lit in aiiquo
/enfin Siquidem forcunaeftaccidencium rertim fiibitus,
arque inopinatus euencus. Venim phiiofophii ne ali-
quandp non errent, in re ftulta; volunc elle fapientes,qui
foituna: fexum mu cai?c,e Ané(ue non dearn,- ficutvulgus,
/ed Deum .eflè dicunt. Euhdem' tarnen incerdum natu-
tam iuterdumforcunaroVocant,,.:qübd nrülràfinquit i-
dem Ç icero) effidat inopjnata rlobi#«propret obfcurita-
cem, ignorarioneHiquë-caufilrum.- Cùm igicur caufas i-
gnorent, proprer quas fiat âlic(uid i & ipfum . qüi faciar.
omhirioylla eorum difputatio dg.vircutc eft j in qua non ignorenc,hecefle eft* Ideni in opère valde lèrio j in qüo
B ibliotb.Vét.PdtrTomjjj _ _ jprace/~"