A
rc.folus fi
lias ooutt.
fPeripsu,
fcili.vcrbû
conditori,
hoc eft,Pa*
cri dedi-
ccmus &
offeraraus
Angelo ct
ftodi gra.
cias agit.
Genef.^%.
f Iacob.
c
Gratias
git Angelo
quod ab
t ä duftu
fit ad Ori-
S.Greg.NeoSàf i Vratio Panegyric a ,
præfldi
Grtfgorius
gétili pâtre
Inacus.
/Gregorius)
quod deeft explere (bias p o te ft, relinquamus
inquam, animarnm noftrarum ac Saluatori, primogeni-
to eius verbo , omnium con ditori, & gubernatori, ipfi
(olipro ie ip fo , & p ro omnibus priuatim ac vniuerfe,fid
le eft affiduas atque perpétuas gracias agere : quia cum
T it ipfâ veritas, & ip fa parris vniuerforum & fepientia St price
ftas , adhæc Sc in ipfo Sc cum ipfo vere atque omnino
coniuneins , nullum e ll periculum , ne v s l per obliiiio-
nem vel infipientiam ., aut præ imbecillitate aliqua, aefi
quisab eo feiundus Sc alienus ellèc, vel allé qui laudatio-
nis modum nequear; vel vt adèquatur quidem, volens tarnen
, quod neras eftdicere, patrem fualaudatione defti-
tuat: cum eiloli lit in promptu perfediffime omnes con-
gruenrium illi laudum numéros adimplere , quem ipfe
omnium patet vnum lecum faciens , per jpfum tantum
non Iclc ipfe circumambicns , æquali ylquequaque cum
lua virtute quodammodo honoret, & honorccur: quod
quidem primus, folufque ex omnibus lorcitus ell vnige-:
nitus eius, qui in ipfo eft, Deus verbum, celiqui autem o-
mnesita dun taxa t grati Sc pi] elfepoffiimus > It in eo lolo
pro omnibus in nosd patre profluentibus bonis omnem
afgnapgratiarum adionis conatum ofFeramus : vnam pie-
racis viam hanc elfe confitences, fi omnem memoriam per
f ipfiim conditori atqùj? au d ori omnium dediccmus..
Quam obrem perpétua quidem ilia , quæ in omnibus clu-
cet, quæ in maximis & minimis nolhi curam get i t , & huc-
ufqueproucdaeft, prouidentiadignus illc, atque adgra-
tiarum adionem , hymnoique fufticiens perennis I'trmo
concedacur, vr qui pcifediffimus ac v.;uens,Scipfius pri-
mæ mentis animatum f vc.bum exiftat : nofter vero hie
fermo fecrohufe v iro , vnHnter .omnes morcales pocilfi-
mum, f charifterius eftp; ac fi quid altius.porro deijs, qui
noncernunrur., diuinioribus.&hominum curam geren-
tibus, loqui veiim, huic etiam, q u ime à pue ro ,m a gn o
quodam iudicio regendnm, educandumquç fortitus e ft,,
lacer Angelus Dei v ^ t^ fe it meab adolejcentta mea, vt ait illc
Deo fearus vir, fuumjpfifts videlicet intelfigens. Verum
hic quidem , qui inagnus e ra t, congriienter maximum,
quempiam,fiue alium , quifquis iUefu i t , fiqe iplurn for*,
taffe magni confiiij Angelum, communcm omnium S a l- .
uatorem,(olum iampeiredionis gratia cuftodem adepeusi
hocequidem manifefte nefeio:atcamen fiium ill.e magnum
quenda,quicüq; tandé eilet,& cognolcebar,&,prædicabat.
Nos vero,præcer comraunem omnium gubernatorcro,hüc
eti£> q uifquis eft priuatim pædagogus nofter ,qtii te ipfe pu-
eti&: infantes lu mus. Q u i gam in cæteris omnibus bonus
feropçr.nutritor& curator meus fueric, (nec enim m ihi,
aut eijiquani ex affinibus m e is , quicæci firmus, Sç nihil
eorum,quæ ântepedes funt, videmus, vtconueniens a-
liquid dilcern^re poflimus, lèdipli omnia -ad aniroæno-
ftræ vrilitatem prorpicienti, quod vtile & bonum e ft, fta-
tim apparer) vt olim me , ita nunc quelque a lit , & érudit,
acmanu ducit. turn præcer alia omnia ,coniungi me cum
hoc v iro , quod omnium cette, fummumeft, &c cum eo
verfari fecit : qui nec genere, nec fanguine vilo/coniun-
d i ,n e c aliter necellàiij, aut v icini, neque populäres o-,
mninp eramus ; q u * fcilicet amoris & coniündionis vincula
interaliqselle lolent: fed vt paucis dicam, ignotos,
alienos,peregrinos, ab inuicem longe dilrundes , quanta
feilieçt regionum, Sc mpntium,acâuminum Ipatia nos di-
uidunr, diuina vere fapientiqueprouidentia vnum in lo -
cum per du cens, làlutarem mihi çongrelïùm hune conci-
liauit ; hune ipfurn mihi à primo, vt reo r, prtu & educati-
one diuinitus procurans* Quonam autem p a d o , longum
eftèc commemorare ,n o n fo lum fi accurate omnia peile-,
q u i, nihilque omtttere ftudeam, lèd quamuis multa pafi
fimpræteriens ,.pauea lutnmacim referre Veiim. Prima ç-
nim educatio ab ortu ipfo fub parentum cura fuitj & pattii
mores erronei: à quibusliberatum ir im e , nequealiuso-
pinor, quifquam Iperalïèt, neque mihi lpes vlla erat, puero
adhuc & rationis Çaperti, fub patrè fupctftitiofo. Seçuta
deihde eft partis amifllo, & ôrbitas :?qü* mihi fortalfe co-
gn oicendi verdir, itium luif, T Une enim primùm ad lâlji-
tare , Verumquç vcibum tranfi],.nefcio, quo p a d o , coâerat
; quatuordecim annos nato ? Caeterum ex eotempo-
r e , aduenire mini hic lacer rarionis vlùs coepit, quafi per-
feda iam commuai omnium hominum ratione * aduenit
lane tum primum. Q u o d equidem non paruum, li minus
olim,nunecerte ratiocinans, CagcxSc admirandæ erga me
prouidentia; ngnum duco s huncrcfum decurfum intuens,
annis ita diftindura, vtpræcedentia hanc ætatem omnia,
quotquot fuerunt, errorfs opera, infàntiæ & rarionis in-
opiæ tribuereqeur, nec lacra incaflum verbi ratioanimæ
nondum rationis compoti daretur : rationis vero iam ca-
pad quamuis non diuina, puisque rationis,at timorisj cer-
ce lècundum hanc rationed),illius expers non effet; lèd
fimulcumhumana .diuinæ qiîoquèinmeinciperetra tio, j
dum hæc quidem f adiuuabat p o t eftate, mi hi làne inexpli-
cab ili, fed iplîus propria ; Hla vero adiuuabatur. Q u o d
mecum dum reputo, lætitia lîinul ac timpre perfundor : læ-
tus feilicet p ro u ed u , tirpens, autem, ne tant is beneficiis
aftèdus, à fine nihilominus aberrem. Sed enim nefeio,
q u p p a fto in h a cp a tte ,d um admirabilem noftrxadhunc
virum profedionis dilpenlationem narrate lib et,longto-
rem morarp piihi traxit oratip; quæprius tarnen vel paucis
d id is , ad hæc lèquentia properabat, non qualî débitas
laudesei ,q ùi lie dilpcnlauit, reddere parans ,a u t gratia-
rumadionem ,autpietatem, (ne impottuni fi mus ficap-
pellantes, dignumque nihil adferentes;)lèd taaquamlîm-,
plicem narrationem .confelîîonemque, aut aliquid huiufi
modi nominum inftituens. V iium e ftci, quæfola expa-
rentibus fuperftcscuramnoftri g eteba t,matri j vt alijsim-
butus licteris, quibus pueri lolent nonob lcu renati, auc
cducari, ad Rhetorem etiam accederem, tanquam Rh e tor
futurus. & quidem feequentabamus, rhetorefquenos
breui futurosdicebant,quitum ita iudicabant. H o c vero
eg o dicere nec feirem ,n ç c yellem : ratio quippe horum
nulla e r a t , nec fundamentum adhuc vllura caularum,
quæ hue ducere nos polfenr. Sed peruigil illc diui-
nus pasdagogus, verufque curatôr, nec domefticis cogitan-
tib u s , nec meipfo defiderante ad fu it, cuidam lùggerens
ex meis magiftris,quiRoroanam,iinguam docere meiui-
lus erat, non vt ad fùmmum eius culmen pertingeiem, fed
lèd ne rudis prorfus , ignarufque huius linguæ forem. Erat
autem illc Legdm non imperitus. Quare h o c in animum in-
ducens., au d o r m ih ifu it,v tip lb d p c cn te Romanasleges
addj^cerem. ac enixe quidem idage-bac v ir ille , ego vero
parui, vitro potiusgratificandi ftu.dio, .quamquod arris e-
ius amator ellèm. Q u i cum auditorem me fufeepilfet, llu-
diolè docere mocoepfe. quiddam autem effatuseft, quod
niihire ipla verilfimum cuafir: maximum fcilicet niihi fiib-
fidium atque co,mpendiàm( hoc enim nomine appcllsbar)
feu Rhetor quiîpiam ex ijs, qui in foro & tribunalibus con-
tendunt, feualiusquiseftè vellem, legum fore difeiplinam.
Sic igiturjlle efifacus eft,ad humana luam in tendens oracio-
nem. Mihi vero diuiniore,quam putabar, afflatu quodam
h s c varicinatus vidctur. Poftquam enim enim volens, nolens
his legibus eruditUsfui,mox iniedum eft quali vinculum
quod dam,& caulâ,atque occalio ad has oras veniendi,
ciuitas Berytiorum : ea vero non ptocul hincfitaciuitas, eft
Romani iuris,harum legum communis fehola &auditoriu.
Sactum vero hune virum abÆgypto,ab Alexandrinorum
vr be, in qua domicilium prius habe bat, in hune locum,vel-
u tin obisoccurfu.rumles alise trahebant,&transferebant.
Ncq»ego fane horum caufasreddere noui,lîbentiufq; prae-
teribo: veruntamen nondum mihi hue veniendi, & cü viro
congrediendi,caula adeo neceftària erat, qua polfem per leges
noftas ad Romanorum ciuiratera prolicifci. Q u o ergo
tandem modo idconcellumeft? Affiné meum,lbrotismese
virum,Palçftinæ turn Prselcsallumensrepe,nte,lblumque &
inuitUm àconiuge auellens,hucabduxit,auxilio ipfifututô,
admiôiftracioniîq; eius curas parcicipacurum: Iurilperitus e-
nimerat,& fbrtafle adhuc eft. Q u i vna cum ipfoprofedus,
vxorem ,a qua lèparari lè aegre ferebat, haud m ul to po ll euo -
çatam receptuius,&nos cum ilia fimul att radurus.d ifceffic.
Staumcrgo,nefeioquomodonobis,peregrinariquidem,fecl
alio potius , quam ad hxd loçapergere eogitantibus, miles
adfui£,cqij\rgandaris svt forqrem quidem ad virum ventu-
E
quarto ,
Nattera
toifit.
t Vult di-
■ e ratio,
nem iilans
dioinâifi,
Vcrbùai
iuuiffe.hij.
inanam ve
ro fuiffc
adiutaoi.
F
Rhetori
commictii
rur.vc ftj
dijs Rlie;o
riccs opaî
Diuinus
patdagog*
; G
Latinara
lingua m
addiicir^;
lèses.
*H
Berycus,!«
oafiuou
Origenes
Cjefaieai»
Palçftin*
migrate*
Ægypto-
Gtcgorif
affiniSi3^
/cilbrpr*-
fidisPal*
; ftinaed
u fe e potius , anvofeps? Quodnam enim judicium mihj ram, nos vero cumillâ visé Codés, dedacecec, gratifica tutos
- • j| - . . . Httiqf '
b Y ïg é n tM .
* vtique affini ,fed rt ultomagis foroti; ne aut minus deCen-
I ter, aut rninüs libehter viam iniret: domefticis ipfis Sc co-
1 gnatis hortandbüs, S tn o h exiguüm aliud quoddam ope-
Ljcgörius j^preckimifötë conteödcntibus,fiadBerytiorum vrbem,
| | a ^ a Jegürtt illic ftüdia peraduri veniremus. Omnia ergo nos’
r . j “ oti incitabarit, turft erga fororem officium j turn noftraipfo-
B cne«1 Cx rurh dilciplina: V d hxc, miles ipfe, quando huius quoque
fadendaeft mentio, facultatcm ferens plüriufn, quain o-
jUit - puscrar, ptiblicórum vehiculorum^&maiörisöumeri ly’m-
^ gicc' :bo la, quam pró lulalörofe. Atque hjéc qüidem in apeito,
arcanaautem, fed veriöra: commqnicatiocümhoc Viro,
veirä verb! pér ipfomëognitib & d o d r in a , animatumfto-
ftraniili^vtiiitasj adlalutem noscxcucientcs quidern & ig -
naros, fed tarnen lalutari confilio dücebat. Q u a te non miles,
fed diuiriusquidarft vise comesScdeducftor bonus atque
cliftos, qui per tótam hafte vitäm, tan quam per longam pe-
J &
fu s , Sc cffxcacilfimus»folertiæ St benignitatis, beneüole»
tix q u e , quae înipfisftobis alloquentis& conuetlàntis vd
cibusèftùlgebat, non circumuenire nos aliter fetmonibus
conantis, fedprudenti, humana,.benignaque mente fer-
uarenos , & participes tüm hôrum philolbph'ix bonotum
reddere , turn aliorum, turn eorum maxime, quæ Deus
illi fupra ômnes tortalfe, qui nunc lu n t , homines, vni lar-
gitus eft : pietatisdico magiftrum, fermonem falütarem,
ad multos quidem commeantem, omnes autem, in qùos
incident, fibi fubiugantcm. neque enim eft <|uidquam,
quod tefiftëte illi point f qui rex omnium & e ft, 8c futü-
rus eft, fed occultum, & qui nec facile » née difficile à mul-
tis vulgo cognofcatur,ita vt de illo interrogati, manifefte e-
loqui polfint. yelùt ergo IcintiUa quædam mediam ahi-
mam noftramimiâdens, accendebatur Sc inHammabatur,
turn erga ipfum,ineffabili pulchritùdine omnes allicienregrinationem
nos cuftôdit, ciltn aliaprseteriens, turn Be- ' tem ,'làcrum fermonem amabililfimûm, tum erga Virum
ryru.m, quäm optare tnaxime putabam'ur, hue nos re£la
perd|i<5losh ic collocauit: omniafaciens »mouenfque,quoad
omni'nbs o pecumh oc mulrorum nobis bonorumau-
iftöre colligatet. E tille quidem , qui horum modo caufä
venerar, curam huic tradens diuinus Angelus, hie fortafle
conquieuic“; non iabore Vllö vcl molefhafra&hs: (infatiga-
bile eft enim üiuinorum miniftroium genus: ) fed quia tra-
didir n o s hoiftini, qui orftnem, quse adhiberi pocerat, pro-
S us| uidemiamyturataque eilet explerurfts. Ille verb lufeeptos
phico ftu- aprima d ie ,q u x vere mihi primailluxit,omnium,fi dici de-
Sioinflam bet,dierummihihoneftiffima,quando mihi primum vehunc,
eius amicum & intefprëtem, Amor ; quo vehemen-
tilfime iólus, res Öihnes ac aifciplinas, quse congruere nobis
videbantur , tum csèteras , cum ipfas egregias léges
meas , vt Ipérnerem , mihi perliiafi : quin Sc patriäm, Sc
propinquos, tum prsefentes,qui aderant, tuhi eös ,a qüibus
difeefferam. vnumque mihi óptabile Sc anaandum vide-
batur, philolophia, eiufquc màgifter vir hic diuinus. Et
conglutinata eft anima lonatba, anima Dauid. H o c equidem
in la cris litteris poftea legi : prius aucem fenfiipfe non minus
liqu id o , quam diôtumeft, clariffimo fcilicet oraculo
prænünciàtum. N o n enim fimpliciter çonglutinatus eft
piatur. rus exoriri loi coepit, principio eeu feras quaßlam agreftes, j Ionathas Dauid : fed illse ipfse, quse principem locum
Prouerb.
laus Phi-
lofophia:,'
vetbis
autpifees, aut aues, in retia ,'vel lagenam illaplos, Sc fece-
dere ab ift fb, Bëry tum verlus.autin patriam cogitantes,con-
ftringerë bmniilo ac rctinere ftuduit : omnia verborum genera
Voluens, omnem funem (quodeftin Prouerbio) m onenc,
aniraæ : quæ necfeiun&is ijs, quæ apparent 8C con-
Ipiciunturin homine, lèparari tarnen ipfie, vivllacogan-
tu t , inuitæquidern,cette nullo modo. Libera liquidem
reseftAn ima , & quæ cber ceri nulla ratione poffit, ne fi
m
Legum ftu
dium a (pci
nacur.
■ Reg.is.
lonath*
ergaDauithilofojpbia,
uens, vites luas ortines eo conuertcns : hincphilolophiam, in penetrale quidem abditam cuftodfas.Etenimibieffepri-
eiufque amatores multis, aptilq; laudiBusprolèqucns,eos ! ma ratione ac natura fua confueuic, vbimens fuerit. quod
folos bene viue rc, vitamque rationis vfii præditis congru-
entem agere diçens^ qui cam reble In ftituere conentur, &
fèipfos primum noife, quinam lint: deinde vera bona, quæ
përlèqui hominem decet,& vere mala,à quibiis refugere o-
poftgj.illincignorantiam, ignprancefque omnes,quorum
maxima eft turba,vituperans:quocquoc pecudum ritu.men
te cseci,ne hoc quidem quod lunt intelligunt,& quafi ratione
carerent, aberrantes: bonum, malumve q u id iit,n e c fei-
cn tés ipfi prorfus,nec difeere fatagentes.qui tanquam ad bo
num,ad pccunias & gloriam,ac vulgi honorés,corporilque
valetudinem profiliuntyftolidique rapiuntur, hæc videlicet
, magni, aut omnium potius inllar habentes \ artelque
eas, qui bus parari hæc poftunt, & ex vitæ generibüs ilia,
quæ talia luppeditant, milicatem', fo ie o fem , legum ftu-
dium.a c difeiplinam, hæc lunt, aiebat, idque aptiffime,
quæ nos inertes atque ignauos maxime reddtint, rationem
quædominâri in nobis d éb et, alpernantes. Dicete non
poffim, quammulcas huiufinodi vocesederet, adphilo-
lophandum nos exhortans: neqüeid vno diedtintaxat,
fed multis quoties ad ilium priftcipio veniebamus, e-
ius quidem fermone tanquam iaculb quodam à prima ipfe
ætateconfixi. erat enim luaui gratia & lu^dela fimul acnefi
in ergallulo tibi elfe videatur, fecunda quadam ratione
illic à te fingitut, nulloque modo propterèa ibi elfe prohi-
betur, vbi elfe voluérit : quin illic fblum prorfus euè poteft:
, 8c iure credirur, v b i, quibufque in rebus propria
ejus vnius opera cernuntur. Quareclariffime hocipfutft j
quod mihi contigit pauciflimis verbis dedarsUi , ani-
mam Ionathæ conglutinaram fuiftèanimæ Dauid. hæc,
inquam, quæ inuita quidem nullo modo lèiuhgi queant j
Iponte vero, non facile aflèntiantür. N o n en im in détérioré
, opinor, qui moribus varius e ra t ,& ad mutandum
procliuior jfacrorum amoris huius vinculorum folutionis
poceftas ; in quo lolo nec colligandf vis initio fuerat : fed
in mdiore., qui conllans e ra t, ac minime mutabilisr per
quern & v incu la, fecerque hic nexus con fic i, copulari-
que redius poterat. Conglutinata eft igitur àdiuino fermone
non anima Dauid animæ Ioriathæ j fed contra, de-
terioris anima, fie a ffed a , conglutinata dicirur animæ Dauid.
N e c enim pars,potior, ciim fibi per fe ipfafufficiat,de-
ceriori fe agglutina« ciiperer; fed detetiorem, quae ope
indiget mêlions, àpociore conglutinatam dépenderè o-
porcuic : vt hæc quidem in' fe ipfe manens , damnum
nullum ex deterioris communione caperet : quæ autem
- G
Adlufioad
i;R<e.iS.
cefficate quadam conditus. Cæfprüm fludilantes adhuc,& j ex fe incompofita e ra t, colligata & coniunda cum potrancipiti
animo, philofophari quidem ambientes, nondum
tamé omnino pérftiotiatqj perluali, difeedeteporro nefeio
quomodo non ^alentesj^cqfti fera pet,tanquam maioris su
iufpiam neceffitatisimpulfu , adip(um eius lèrmonibùs râ-
pi'ebamur. ÔmniiiOenimneCpiûmerga.cÔniunemomüiÜ
l's fonda-'dominùm elfeablq; philôfbphiaquemquamcenfebât:quo
entum. j mùneré lblüsexotrinibus terræanimantibiis homo deco-
tatus eft,idq-, m erito lapiens æque atq; ihaperitftS quilqj àm-
pleditur,quimodo fenfum orfthém iftteliigentiæpræ q.ua-
j dam amenda non amilèrit.Nec piü igitür omnino elfe polfe
|affitmabat,qüi philolbphatùsnon effet, quoad tadem mul-
; tosid genus eît alijSalicJs fermonès inftilians.nosvelut fafci-
| nô qiiodam, artibus fûis pérdomitos, fermonibusfuis, tié-
^c'° qûo p a d o , d iùina vi quadam conftâbiliuiti St iuxta fe
ûtigcnir Immobiles ténuit. Enimueto amoris quoque aciileus no-
j atnote ca- biS infixus eft,notl leüis ille & expugttabilis ; fed acer proro
re , nihilipfe officiens, vinculorum cum ea nexu &ne-
cefficate vinciretur. Vnde & vincula inferre, prxftando-
r is c ra t, non inferioris , agglutinari autem , deterioris,
ita quidem , v t vinculis expedite fe qftodammodo non
pollet. T ali quodam necelutatis neXu Dauid hic nos ad-
fttingens, ex eo tempore capros tenet, nec fi velimus eius
Vinculis eximere nos Valences. NeC igitur fi abeamus,
relajrabitanimäs noftras, quas iuxta diuinamScripturam
cohglutinatas lie tenet. C ite ru ftl cum ita nos ab initio
cep ilfe t, orftnique ex parte circuitiuallaffet, quando-
qqidem quod potius erat, iam perfedum erat, Sc nobis
manere collibcbac | dömeeps , tanquam fi bonus
qullpiam agricola tetram Vacuam arqueAtiofem, eamque
nec fertilem pro|fuä, fed felfuginofem & aduftam,fexifque
& areh ao blitam , aut non plane quidem fterilem,nec inerten),
fed natura ptaftanti,verum ifacultam atqj n cgledam,
Ipin