al. urnen
at.onÄrial.
efHngi
al.omni -
L .C oe lu L a f f a n t u ,
al.proucni
V tefqiiecodexßinäi Saluatoris f r& fane reftè. namfinonpucedé-
fent coiligprëturquM^ igitttr vlam v p c ii& c ^ f^
t)e vtetö & coriceptione& fexibus.'^
' C ^ 'p r ' v ^ | X I ï. Él
Êvtero qiioqüe,ß^cbnceptioijejquoniämdeiBter^
nisloqüimur, dici ncceïïe eft, n cqiiid præteriffo vbtin
gu e ret.S ed plus rohfbriVmaribus.attributum c ft, quo
facilius ad pâtienriam'iügî'rhàritalis ïeminæ cogerentur.
ViritaquéliOminàtuiefl: j.quódniaio'r in e o y is eft,quam
in femin àj& hinevirms nomen accepit. ït%m miilie rfvt
Varrointerprrtatut)àiTïbllicie eft d id a * immu tatä ,& de-
tra(ftaliteravVelutiü'ôlliér.cuifarceprofoetu,cù.mpartus
appropinquàreiam coepic -, turgefcëntesmammæ dulci-
bus focçis ’âiftehdùritur-, ' & ad nütrimentum nâfcentis
'fontibus ïâétisfoecüftdufft ped u D s ëxubèrat.Nec ehim dedéamur,
quæqüanquafoinbperto fotent y fenfos tarnen, rcebat aliitd, quam v t fapiëns animal à corde alimenta du-
atqueincelhgentiamla’tetenohpoiruritv-; Venainmari^ |'ceret. » Idque'ipftmToleYtinirnec0mpäratürn®ft,vccan-
bnSjqdæ reme'h'contirtctjduplexeftjpâulpintèriôr.quani I deris | 'a cpinguishùrrîoi teneritudinem noüicorporisir*
illud Kumoris o b r coe n i 'r e t e ^ rigaretv dônëcàdcapienclosfortiorës cibos & dentibus
duo font,neid.que reftes,ita' & vènæ fomirtales^düæ, in y*
in ftr u àtury & vi ri b ùs 'rob o re t u u Sed redeamus ad pro-
n a 't tanthmcompàge'eohærentes.’quôd vrdèmuxin cora
'pofifum > v t estera -, quæ foperforit, breuiter expiiee-
pöribüs animalium.cùrn inceifedtapatëfiünft dillad ex -
te ridrfoaFculmüfobo d a ß t- fomenifini^^^
& Ir idéo in to to corpörepärs -dextra mafeulina e f t , f i -
- Dé;membris infer ioribus.
njftrav éro foemininiv îpfum.fomèn quidam puraht
exraeaullistantütn, quidamëXpmni corporead venam"
C A P V T, X I I L
genitale m .co n fiu e re ib iq u e conctefeere. à ëd h ô c liu
nianamens, qüptnodo'fiât'dbn poteftebmprehenderev
■ Oteram nünc'egoi pforum qu o qitëgenitaliurn îriem-
Item infoeminisVte'hïs indûàs fodiuidrtpartés,qnæ iirdi-'
ù ë ffon id iffu fW ,*^
cornikÏQuæparsindçxterâmretbrquetur.maftùlinâeft,
qpæinfiniftramjfoemininà.'Cdnceptumigitür^Vatro^
bLorummirificamrationemtibiexpönere,nin mëpu-
dôràbhüiufmodi formoné reiibcarer. itaqüea nobisin-
d iimentov erecundiç,quSfontpùdehda,v tlentur.Quod
‘ad hane rem a ttinet, queri fatis eft y böinines impios,ac
Ànftoçelesiîç fieti arbitfontbr. Aiuntenimvnon tantiim Hprofanos fommum nefas adtoîttëte i vqui di üittum,& admaribrfs
inefle fefoen,vérum criam foeminis, S t in dëple- j mirabile D ei opùs ad ‘propagatidam îuccëfïïonem exco-
rumque matribux fimiles ptocteàri,fed eartun femen fan- I gitabili rationeprouifom, & e'fFedum,velad turpiffimos
guineeftepurgatum:^ùo'dfiredëcum virilimiftüm'fit,v- J quæftus, vel adbbfcoenæ libîdinis pndenda opéra côn-
# ^ c k o n c r ç k y& f îm u ^ j uërtürit,vtiam n ibilab^
quidemtoŸhb|hiftisf cpnfidgi.quôdinep fît& y ifo^ ] inanem,&fterilemv&lûptatem. Q u id titeliqui corporis %1.
■ toin|s,& fapieftiia .* deniquetotum opus qùadraièiîmo , •partessduiucarëntratione,acpule.hritudine î Cong lob anoheftîquodinGuisiæpedeprehendimus.
, ! 'mQlç-.oflibuscederet,. ;:Itetn'fominu2ndedüâ;a,'&l'atîôrP
Vnde fieri rion poflearbitrbr , q u ih fta |o d e apitefu i i. bus toiris validalofigitudô, quofaoiliüs onus eorporis fumât
exordium, Similitud inesaü temin 'cb rp b rib us fi- | ftineret, q u a paulati mdeficien té in anguftum geriua deliorum
fie ftéri putànt. Ciim ftminà inéër fe'permifta coa- j terminant quofüdecentesritfdiflexutam p'edibusadgrale^
u ? :^ ; * f i f o i l ë m | ’prbd'enire^fî~ I a p t i ' i î î t o a m 6 tSb ëiit.îtèm crura
üëmarem, ïeufàininamrfi rpuliebre'præuàluerit, proge- j'nonæquali m'odo du6ta,rieihdeCens hàbitudodeForma-
ï e^ ^ e f i? “ sadirtia8inemrelpbhdërematérnam. j ret pedes, ied teretibüsforis'clèrhentèr extahtibüS, fon-
vbenus.aiteru'm jTimque'tehuatisi&firma'/unt, & '6rnatà. In plaiiti^vero
cnim‘ qüodammodo ampleiftitur, aciriclü d it.'Hine ple-
runqüefienfoleÇjVt vnius täntumlineamehtapt^tendäP.
,Siverôçquà fiierit ex parifêmine permiftio: figuras quoqj
mifeeri: v t fo b olesilla commünis
deafoir i. quia tbtum'ëi a lt e r ô d o n h a b c t }^
quia partem de fingulis mÜtüata eft. N â ^ in coiporibus
animaliü videmus |âut eÔfufiHi parentum cblotés ,âc fieri
.tatfiitö n cu^gfeh bl^ttul^fimife^ 'aùt.ytâ‘u ^ â è sfibd?-
pdmijVt difooloribüs merribris përomrië chrbüseontörS
mifturavariëtur.Difparéstiuôquénaturæh'ècrhôdofieri
iemeincident marc qliidegigni,bpinationft,{ed quia'fit in
femininâ parre^onceptus, aliquid in (è hâbere fornirieü^
ïuprà quamdeciis yirilé patiatüCy’Vbl fbrmam'iÆgneÇçi,
Vel nimium cafldorem, Vel êàrpôri$lsùitatëm,Vel artus
delicatos, vel ftaçurapi brëiiém-, vel'VÖ cem gtàcileiTiiVel;
an irhiimifo^cilffim,yerexh isplur£^Ttem'fi:p^
dcx^amfomfenTeminiqifoxôxinfluxëritjféminàm'qui^
p.robte^cl',. fod qübniàmdn mafoulin'â parte ^ n c ep rà fitj
mlt^t,^t^alidamëmbrâ,au!timmbde^
nem,autFBfcurAeblbtem, au t bi(p iàa tnlfàc i érn^au rvù 11 u*
^ 3 “ * anifoufo àddàcém,
^ . c e? fos pl^ä,.^Si^ekö ma(cùlinùman?déxtèràm,Yemi-
finiftrain përùene’rîtjVtfbïqu'e foetus reâè^per-
ueôir&,vt&'fèiurpis për o nifiiä rilituræ foæ déçus'Coiiftet^
^^r^bfi^tauimchtej'qùam'côrfôrerobur v,irilè îèrlié-
tpt> 'M lè d ^ o ^ p fo i^ p ^ m ^ r a b ile inftitutum D èi e î^
^ P ^ ^ o n fo r u a t io h em ’geûetpmfingüloAim^dù'ôs'foxusmarM^^
cl^fomsmàcfo’jnatUsëft ^ quibus intér fe per
Vo lup fodsil lëéebras copuî àtis ,foeÆé(fipi-fbb ialeïéj.
tu t, .ne épine genu| viuentium 'coiiditio mortalïtatisèx-
:adem quideftiifed tamed lbngedifpar,t[ua:m ihma*ibus
^atio eft^'qualquoniam totius operis quafifundamenta
-fun t , nddficusejrs artifexno rotunda ipecie,ne homo fta-
'renon pb ftet,au taliisad ftafidum pbdibus indigeret^c-
utquadrupedesjfedpoperftibfesjlbngior'efque'formauir,
vtftabile'ebtpusefficfefentplaniciefoa,vndeiilisfinditum;
nomen eft, D ig itisq u e toridertiiquotin manibus.fpe-
'cierft magi's, quam v fomprsferentes,ideoque & iun'<fti,&
breues & ’gradatim c om p o fiti, q iio runiquieft m'aximus,'
'quoniam illumficUtin mania dilcernidesterisi o p u s ib n
“eratiita in ordinem fedaiftu's eftyvt taftien ab tliiS magnitudine,
ac mbdira interuallo diftafe videatiiivHsceorum
Tpeciofagermanitas ?, non leui adiumento nifom pediim
'firma t.concitarienimadcU^
| i s in hurngin preflls folbque nitentibus, impetum,fal-
: tumque cap‘iamus. Explicafle videor omnia; quorum ra-
tio intell^ipoteft. K u n c a d eaVenio, qua: v eld ub ia ,ye l
■ obfeurajunt.
J ^ p e inteJliMrum qw u n d am ignorata rx-
tione.
X;i v. ;■
m ef^ conftat in corpore , quo tum v im, ratio#
i . V X n em ^ p e r i|m c^ n en ^ jn if iq iiifo a tipb teft.An
hiibeat tenuis niembrana ilia perlUeenf, qua t-circumnequafi
féliqo*
riui abhis’obfcceni hu- al-eircum'
p . f t i c o h » 6 ^ ^ a H r i c e f l i n f e f e r a d .^ u a iplUimci ! ^ f ”1
D e opificio D e i,L ib e r .
îecur? quæ vifeera? quafi exconturbato fiinguine videntur
eflè conccetaîquid feilisarnariffiinuS liquorîqUidglobus
c o r d is ,qui * vnus(anginnisfpnscft?Nififortei.lliscre-
dendum putabimus,quiafte<ftum iracundiæin felle con-
ftitutum putant, pauoris in corde.lætiriæ in fplene.Ipfius
autemiecorisoincium-volunt e fib ,v tcib o s in aluocon-
coquat amplexu,&calefa£tu foo.quidam libidines rerùm
venerearum itiiecore cbnrineri arbitrantur. Primum ifta
peripicçrc acumen hurnani fonfos n ô po ceft:-q u i a horumj
officia in opérto la t e n t , necvfosfoos parefabta demon-
ftrant.nam finaeftètjfortafieplacidioraquçqueanimalia
vel n ihilfellis omnino,vel minus haberent,quam féræ,ti-
midioraplus cordis, falacioraplusiécbris, Iafciuib rapids;
fplenis habuiflenr. Sicut ig iff u rn os, le n ti m us ,au d ir e au ri-
busjoculis cérnèrë, narib.odoiarëïita proféâib fentirem9,
nos felle irafcijieéore cupcre,fplenëgàüdere.Cumàuteiu !„>T...r I__I _______ J . ......._...j
vndbaffbâusifti v eniant, minimefontiamus;fierip‘oteffi fourorec6ndito,.eliciatyàcprofèiratjideoque..............
vt aliunde veniant,& aliud vifeera ilia, quam fofpicàmüf, ad cqg^uduib^fomus,,^ çum mçns oçcupatain ahum Ce
efficiant.Nectamenconuincetepoflumusfalfaiilos,q'ui :;abdjdcrit,nequeaudïr,e,quS^cU‘Cùmfonant,nequeviderez
hæc difputantjdicere. fed omnia, quæ ad motus animi,a- j quæ obl|:ant folemus. ^ i d yçro fiue itaeft, admirandum
nimæque pertineânt , tam ôbfcuræ altæque rarionis elle j profeéto eft,quomodo id fiat, cùm adpectus.ex cerebro
arbitrer, Vt fiipra hominem fit,ea liquido peundere.Id ta- nullum iter pateat,fin au rem non,tamén nihilominus ad
men certutn,& indubrratum elle deber,tôt res tôt vifeerü ni iran d u m e If, qu od diuina nefeio qua racione fiat, vt ica
videatur. Alij fedem eius in cerebro efte dixerqntiSc fane
argumentis probabilibus yfi fo n t. Oportuifie fcilicer,
quod totfos corporis regimen haberet, potius infummo,
tanquam in arcehabitare , necquicquam efle fublimius,
quamjd quod vniuerfom ratione moderetur , ficut ipfe
mundi Dominus & red o r in fummo eft. Deinde quod
.fonfos omnis,ideft audiendi, 8c yidendi, & odorandi mi-
niftra.membra in capite fontlocata, quorum omnium vfo
non ad pectus , fod adberebrum ferant. ^alioquineceffe
nps eflec tardius fentire, donee fentiendi facultas longo
itincre percollum ad pedus vfqu? defoenderet. \ Ij vero
aut no mulcum , autfortafle non err^nc. ^ .Videtur enim
mens,qua: dominatum corporis tepet-, in fommo capite
conftitaca,tanquamin ccelo D eusifedf quango in alfqua
fit cogicatio,ne,conimeare ad pedus, & quafi ad focreruiiT
aliquod penerrale cedere, y t confilium, tanquam extbee
c u m . i n t e n d
genera^ vniim,& idem habere officium,vt animatn con ti-
neançin corpbre.Sedqiiidpröprie munerisfingulis ficin-
iu n d um , quis foiresnifi artifex,poteft, cui foil opiis foum
notumeft?
C A P V T X V .
E voce autem quam rationem reddère pbflumUs?
Grammatici quidem, a cphilofóphivocein èjfo deeflë
yidéattm. An pqtéft ^iquis non admiraçi,quod fonfos
ille viuus,at,que coeléftis., qui meUslvel animus nüncupa-
tur,cantæ mqbiliratjs eft,,y t, ne cuinjquidemjCiim Copieus
eftjÇonquiefçatjranræ cælèritatis,vtvpb temporis p und o
ccelum pmnécoliuftreCj&Xr velir, maria peruoler,teaasj
àc vrbes peragret ■ omnia denique quæ libuerit,quamuis
longe,làtéque fummota fint,in çpnfpedu fibi ipfe cpnfti-
tuàt ? E t mïrâtur aliquis,fi diuiha mens De ip er vniùërlas
mundi parres-intènta difourrit,&bmnia régit,omniamo-
deratur,vbique præfons, vBique diffùfaî cùm tanta fifvisJ
ac pbteftas mentisJiumanæ iritramortalè corpus iiiclufie, D
finiunt, aêrèm fpiritu verberatum: yndeverba font nun- v t ne foptis quidem grams nuiiis, ac pigri corporis,cui illi
cupatafqubd gerfpicüèfalfomëft.Non enim vpx extra ps gac a eft,coe rceriv llop ad o poffitjquo m inusfibi liberam
gignitdr.fe'd infra.&icfeo vèrifimiïipf eft ilia fontencia,fti-,,;vagandi facultatem quietis impaciens largiatur. Siue igi-
patum ^ifitum,cumi pbftannafaucium ijuèric illifos,fonö i tur in capite mens habitat,fiuein pedoreipotéftne aliqjiis
vocis exprimere, yeluti, cum in patenteni cicutam;labrq-j dompreheridere, qtra vis rationis efficiar, vt fonfos-ille in-
que fobiedJnm d imittimus fpiritum,& is eicutje ebncaao^^'ypoinprehenfibilis aut in medulla cerebri ha:reat,;aut in il-
rèpercufrusiac reuolutus-a fundo,dum defeendentem’ o c- ló fafiguine bipartito, qui eft in clufus in corde? ac nbn'ex
curfofoo reddit ad exirum nitens fonum gign it,& in vo-; eo ipfoxolligac, quanta fit D ei poteftas,quod animusjq-
calem fpiritü refilics per fo verftusanimatur. Q u o d quide iipfom non yi:det,äut qualis,aüt vbi fir,nec fi videat.rariien
an verum fit,Deus afpifex viderit. Videtur enim no ab bre, ’'perfpicere poffic, quo p a d o rei corporali resincorporalis
fed ab intimo p edore'vox oriri.. Denfque & ore claufo,&'|adiurida fit?Siue etiam mentis locus nullus eft,fed p^rto-
narib. emittitur Conus quali’s pbtcfti'Praêterca ex maxiiiio ; turn corpus fpatfa difeurrit; quod & etiam fieri póteft,& a
fpirituVqüöanhélamus, vox nonefticitur, 8c leui^Sc non j Xeriocrate Plätqriisdifcipülodifjiiitacunieft , fiquidem
eoardato fpirhfiyquoties volunius, efficitur. No n eftig i- * fonfos in qualibet parte corporis1 praèfto e f t , liec quidfit
turcomprehenfum, quomodo fiar,aut quid ficomnino. mens,nec qualis, intelligipbceft, cum fit naturaeius cam
N e c me n iincin A cademicfontentiamdelabiputes,quia - fobwlis,actenms;vt*folidisvifceribusinfufa,viuo,&qua-
nonomuia font ineomprehenfibiliä. V t enimfatendum fi ardenti fonfil membris omnibusmifceatur.llludautem
eft multanefciri,qua: voluit Deus intelltgentiam hominis caue,nevnquämfimile veri putaueris, quod Ariftoxenus
excedere,fi<: tamentuuita eflè,qua:po(Iincói fenfibus per- dixit,Mentem omnino nullam eile,fod quafi hatmoniam
cip i,& ratione comprehendi.Sed erit nobis contra philo- f in fidibüs ex conftrudione corporis,& compagibus vifoe-
„ , rum vim fontiendi exiftere. Muficienim intentionem,
concentumqueneruoruminintcgros m odosfine vllaoffophos
mtegradifpuratio.: Conficiamus igitür ipatium
quo nunc decurrimus.
De mentet & eius f de.
C A P V T X V I .
i fc n fi o n e c o n lb n a ft t i u m harmoniam vocanr. ' Volunrigi-
i turanimumfimiliratione^onftarein homine,qüa&cô-L
j cors m odulatio conftat in fidibus., id e ft, vtfingularum
êorporis-partium fkmà coniundio , membroruaique o-
I mnium confentiensin viuim vigor motum ilium fenfi*
j bîlemfaéiatiâniinümquecôncinnet, a ficutneruibene
MEntisquoquerationcmincomprehenfibilemelfo, intenri cbnfpirantem fonum. Etficuti in fidibus, cum a-
quis nefeiat,nifi qui omnino iilam nônhabét:cùm : liquid aut f intecceptu,autrelaxatum eft , omnis canen-
ipfa mens quo lo c o fit,aut cuiufmodi,nefciatur£Varia er- i di ratio turbatur i &c foluitttr, ita in corpbre eum pars
go à philofophis de natura eius,ac loco difputata font. Ac aliqua membrorum duxerit vitium , deftrui vniuerfà,
egonon d iflimulabo , quidipfo fentiamA, non quia fie corruptifque omnibus , atque turbatis , bccidere len-
ellêaffirmem [quodeftinlipiçntisinredubiafaceçejfod fom,eamquemoKetti vdfcad; Verümilléjfi quiCquam
vt expofita rei difficultate, intelligas, quanta fit diuipbfü . mentis habuiffot,tnon harmoniam de fidibus ad homi-
operum m agnitudo OtUidam federn mentis in p ed o je ef- I v ,‘‘
fe voluerunc.quod fi ita eftifquanto tandem miràciilo di-
gnum eft , rem in obfcsro ac tenebrofo habitaculo
litam , in tanta rationis jratquc intelligentiæ luce verfainter
mpeutn
ri ? tu m quod ad eam fenfos ex pmni icorporis parte con-:
üeniufit, vc ip qualibet regiqncmembrôfum præfons elle
inqaf
ném tranftuliffot. N o n - enim canerë foa fponte fi-l
des p o flu n t, vt fit vlla in his comparatio ,a ç fiinilitudo
viuentis. Animus aurem füafponr/& cogitat,& moue-
tur. Q u od fiqûjd in ribbis*hàrmoniæ fimile effot, id u
moucrétur extern© , f i c u t ‘nèrui manibus , qtil nnë
f l tad u artificiSipulfuqüë digitoriim m u t i, arque iner- l,|itr^ atu