perpetuoque cieri,atqije in id quod eft optimum.) S i nar
't u rale eft,* t coelum antenon pone moueretur > qusfetri-
pec ex ijs,qu* poteft id quodoptimum efhefticit/qui tandem
ccelum sternum eft eiusque motus ,vcum & a natura
firdum fic,& pneftan tilfim ocieri m otu habeat? Si quae differentia
eft inter fuperiorcm lo cum 8c inferiorem, ca e tia
'in motu qu o ante & quo pone res riioueritur,,inueniturex
coquodprzftantiuseft,quod diuinius& quod optimum:
qiiid afferri potcft,quin hi motuseontrarij fih t, cpm tanta;
fat intereosdifli militudo & differentia? fi firnplidum na-
turarum motus fimplex non ex ep quod po te ft, fed ex ne-
celIitatefumitur,quomodo coslum duobtis m odismoue-
ri po te ft, cum fimplex corpus hab e at, & fortuito motu
deatur ? S iom n ie x parte ccelum fibi aequabile fiiique fi-
milc eft,Habetquc partes partibus atquabiles, & vtcunquc
moueatur,motum enim , qui in qrbem circumquc fertur,
jferuac & retinet, poteft igituf & ameridie ad fepten triones
moueri, & a feptentrionibusad meridiem, ficuti ab ortu
adoccafum, & aboccafuad orientemfpiemmoueri pot--
eft. Q u id eftigitur, quamobrem noft fr ultra & fine caufa
natura ceelicorpori totmotuum facultates attriBuerit, fi
quadripartitas quidem faeultates habeat, ynoautem m e ^
d o rnoueatur ?
Sequiturvt fte llx ex quibusc6n ften t,& in qurbüsfigu-
ris.quique fint eärum mptfts;d i ce nd u me fle videatur.Gö-
fencaneum eftetiam maxime ijs öu£e d id a lu r it» vt dein*
cepsfaciamusvnärnquaraqüe fteilani ex eo corpore cori-
ftare,i n quocurfumfuumcqöficiat,priEferti meum quidr
dam eftedjcamus,quod naturaevi in orbem feratur. V te -
n im ij .qui 'eas igneas eile diciunt j idcirco dicunt »quod aU
tilfimum corpusignem effc aiunt, tanquam confentaneü
fitvnamquarrique conftare e x ijs,in quibusquaeqi eft : fic
nosqüoquedicimus. Galoraucem ab eis 6c lumen profi-
cifeituri' qübd;aerab earuipjnotu atteratur. Soletenim
motu conilidtuquc 8c exlignis'& exlapidibus, & ex ferro
igniseiiei. Corifentafoeum eft auterö ex ;e.o m^grs eiia.
quod eft ignivicinius;prppioEvero eftaer. Idqripdin teils
fiericer pitnus. Htec cnlm ipfaita igriefeunt, vfplumbü
etiam eolliquefeat,, S i cum ardemia & flaipmea reddira
funt,hoc iplum aeretiam ,q u i eftcumfufuseft/ftmiat ne4
ceflceft.ÄtquefiÄcquidemipfacalent^qüddperacrafe-
ranturjquipulfus i&uipfö & tntftjgneus reddimr* Yna-
quaequeaurem ftellain fpHarEambueturatquefertur. -itas
fit vt nqn igriefearit, feda er?quieftirifrtanatura:rotiiridie
%r1ienftcupVftl<^
in qup fpl|fthserec. ftaqueeiusacceftu & brtu /jgt cum fii-|
pra nos eftjCalor qricuri A c eas quidem non eMigh easu
neeferrriri'^igri^K*canobis d eillis di^afini|Si>exead«m
tfa^teria, e x qu a |m lume ft,ftel(^ etk^ ieonftantJqu id a f-
fdrripoteftjquihillud'fälfiux^fit ,;Ex ötnrii materia cdsliim
gcrieiaturp e f t ,& illu d , Onanem materia^ji a rrip u itiS iid
quod'mo'uetur,& quod nvotufiio aliud calefacit, mfi arite'
^pfum m otu fu q c a 1 e fea t,al ter u m ca 1 o rem.af^rren^n p fttif
q u lö rb is& aftra, quae in eo iöhaerenr,äera calefaciunr
I fuo mot.UjCamipfa non ealefcarit l S e d id q u o d fuo tnölu
aiäiqnefcalorii emcientes e ffitit, neclfle eft velgrauirate
vel leuitate efle prxdjtun^qubriam patftcr coelpm atque j -
ftra, in quibus nec grauitas necleuitasmeft, adkionesin
quibus visinfit calqris, efficiun tj^ i e aq u x eändemhaber
eftentiam,quas mpueripofEt.neceiTe efteodena periemp-]
tu cieri i non per aliudaflumptiriaque v i : q u i^ S - q u a :^
obrem non löladueötftiö motuexternoque cieatu^ fi ig l
orbeinhaeret rE ^ e ^ q u e e f t caetetatum ftellarüm t ä t io jC
non per le,fuismotibüs & iritefiöribus c ientufied^b or-
bibusiri quibusinhaerent.Si exeadem materia fol conftat
;e^ u a e cE iu in ,q u ir ie q g ta u f t^ s , n e c^ it^ tis | itj^ a r tk
eePs>^figuram rotüridamglobolamq^ircucjcoslum^hä-^:
bet :cur vterque-nöneodem m odo mouetur f auE partim !
crihtrar^ mutätiorie.qfi,emadmodö^nlbl mouetur ?^rni- 1
hil CprirranMuiämalienumqYnaturtefic inijs,;qij,x Sterna
4 a ^ (a^ ef i ip ^ eft > quin fit cotia natura luäabqüid
^9 1 ^eccplt, nq^ per l^Vfed^er^liud c^ u j. 1
Mouentur tîriim & fo l & àftra n o r ià fè , (èdaborbibus.
quibus inhætenr. . Si vr ea quæ ortum habuerunt » forma*
præfidio fîincid , qiî6d.funt , fic eaquîeqrigine carent, ici
quod funt,a fo r m a habtftj'p ôftéribràfunt forma cà quæ ex*
pertiaiunt o riginis .Qnqd fifie rinon poteft,noneXforriia
xonftant ea,quorum non eft origo. : Éa autem fi ex forma
non fiint,quomodo Vriumquodqueeorum neceffitatis v-
fusqueeauia eft id quod efti&l hâbé^fâcitqqe id quôd fa-
bit? Q uæ enim vfus riécelfi.tatisque caulâ fünt râtionis
ifuntopera&prouidentiæ.Si ea quæqrta funt,ex forma &
materia confiant » non ex fornia 8cmateria confiant eb^
quorum origo^non eft. Si,y t ait Ariftoteles, nihil fruftrâ'dt
line c iu fa in naturis æternis fit, tlecbontfa naturam,curex
iis quæ de folis motu dixit, vttumqne in folëm conucnit
Se quod fruftra ac fine caulâ f i t , Sc quod contra natüram i
Si enim loi in orbe,qui ei motutri affcrt.non inhærens; eo-
demmotufuaptenaturavquonün'ccieturjcieretür, quid
eft quamobrem non fine caufa Sc frù'firain orbe inhælerit?
Si verb non h o c motqnatura cieretür, fed alioqui di'ùerfæ
ab h o c liu c quantitatis fiue qualirâtiseffet, quid afferre
pptefijqum nunciriotunaturæfuæalienoçièatur ? ^ v
Exeodemïibrr.
Re linqu itur, orbes mq ue ri, & aftra quiefcere,fixaque
bi bibus fern.) Si natura fua ftellæ in orbibus quielcunr,
frufiràinorbibusinhærent. Sincbntranaturam quielcût,
perfpicuum e fty i éâdeniquiefeere. A tq u iin i}s quææter-
qafùnt,néêfinecaulà/nec contra naturam qü icquâ fitiNô
igirur inuehitAriftoc. raù oncqu a ftellæ moüen tur.Ærer-
naenim aftra ra c if> & tamenin ifs quæde ftellaruiri motu
diireruitivfruruquc perlpicitur, bc qu bdfru ftra, & quod
contra naturam fît. Siæternæ ftellæ l'unt, æternumqyçoe-
[lum in quoâftrainhærent, & vtrumqùc De i nomine ap-
pella tumeft, q u id cauiæeft> quin dijàdijs trahantur acq-,
rapianjur ? :'Ea enim quæ in eo mhxa funt quod mouetur-
traftim m ouentur. Si aliàeftefièntiæ cpnCret'ib ( ex materia
enim & fpecie c o n fta y alia cà quæ eft ex partibus, in
quibus eftencnria,Cur hæcæternadicuntur, in quib. v traque
concretio & eonglùtinàtibjreperi'tur ? Ccelum enim
qfiod inli^tentem foleïri atque àftra .partes habec,ex eis
con cre tù^xft. Cùm enim ea habet in le , ccelum eft. :
Exeodïm libroé
Præterea abfutdum eft,nullutiïeisiingrédiendi mouen*
dique.membftim atque infirufftentum dedifle naturam
(nih ilenim fprce,temerè ôccafu_natürafacit)eanique ani-
mançibus conluluiflèj&: taiq præftantes naruras n e g le x if
Ife : fed qÜaficonfulto & ftudio e amembraomnia, quîbus
[mgredi pee fêpoftènt, denègafTe eis yidetur.) Sieorum
quæ & æcernælunt, ôc^rigine carbnt^ e fte â o r nulfus eft,
neccuiquam curæfunt eaquæ funr,ant habeat natura qu ç
habent ; q o î fit , v cfi ccelum origine câreti& quæ mj ccelo
lunt,eiùsdem funt cuius illud eftæternitatis, naturam ha-
beànt effeiftrieem procuratriçem qûe eorum , quæâd êo
rufncqrjcpetionemçonglunnationemque p e runenf? Si
æqiium erat eum , qui dè' motu eortlm quæ ætcrnaüfurit,
diuerereEjdicere nihil naturam facete fo r té , cemefè & c a -
fur quid eft quamoBremnqn perlpicuum fic^& ccelum jidc
éa quæ in cceio perlpiciun tur , opera elle nàturæ, quæëis
inftrumenta motus ademerit ? ;-
Qupniärti igitur/ neceflè eft ccelum m otu fuo cieri, ç x -
fèrâqueaftbanqaperfeprqgib,diaCcommeare,reifievçra-
querôtüridaetttrit.'Sicenimfacilliïnè&illud mouebitur,
& hæc quiefeerit.) Si quiefeere id dicitur, quod éo rpotu
ciett jj^otef^aquoquiefcrt^quîaftra qüiefcât,quæmorum
luum ac proprium non habent j qu q ea cieri bpbrteret? Si
verb virnquidem feeommouendi.habentj fedea impedi-
ta e ftqu od in o fb ç in hæ ien t, quid eaufieeft, ^uin coptia-
naturamrri ocrixieaifiurfi^npfierh q?. , S iifs quæ perperuo^
möcir d en tu i ,gl obola figura y r apta;èisr 6c acco mmodasa
i ___conjj,elIt'l
G/J/.S
\
B e A r if i. D e c r e t o f . R e p r e k e n ß oM .
concéflaeft, cur eoruquæ glôbolæ figuræ fünc,ä liud fern-
mquetur, y t ccelurrtjaliud fempertjuiefcit ? '
Pcr
îixeodemlibro.
Quapropter quoniam no n v id etù th oc feiriper fieri,
certènecanimatarum rerum fuo acpropriomotu,necyio-
lento vllaearum cietur : quafi natura p ræfentifceret, nifi
hoc modo m otus fe haberet, fo re,v t nihil eilet e o ru , quæ
locum hune obfidenc, quod fimilem Vim habefet;} Q u î
. ergo æterna fünt origineq;carcnt ea,quænaturæprouidé-
tia hocacceperunt,vc & taiiae£fent,& ira m ouerétur ? Na
8c quæ prouidentia fiun t, pofteriora lunt prouidentia, Ôc
quæ æterhafunt,reinullilecundafunt. Si id qu o dfutu rü
eft,ante quàm elîët.non erat,quîv trumque in c'oelo atq; a-
ftris eorumquemôtü verèimelligi p o te ft , quodfututum
erat,eaq; & æterna elïè & originis eXpertia ? Q u o d enim
futurum eft,nondiim eft, 8c quod æternum eft, 8c quod o-
rigine carer>fetm>eteft. Si naturagenus m otus coeli quod
expofitumeft, fo rep ro u id it, v te a quæ hune locum obfidenc,
ita fèhab erent yc habuerunt : qu i fit v t hæc æterna
fint & originis e xpe rtia, quæeorum caufa quæ ortum ha-
buerunt,& font Vc fu n t,& m ouentur vr mouentur l
E xeodetnlibro.
Qu oniam enim demonftratum eft,ea nec per fe moueri
natura,& natura riihil fine caufa & fruftra facit, përfpiciiü
eft,earn dedilïè figuram ciusmodiijs ,,quæ rion mouentur
loco,quæ minimam motüm afferendivimhabeat. Atqui.
orbis m inima afferendi motus vim habet, propterea quod
nullum eiingrediendi inftrumentunitributumelhPerlpi-
cuum eft igicur rotundaglob olaq; eflè fydera. ) Si natura
dédit ijs, quæ perpetuo 'm otu d emu r , rocundam g lob o-
famq-, figuram , quæaptaeflèt ad motusfacilitatem : quid
cauiæ elt> quin fruftra talem figuram aftra adepta fint,quæ
8c orbib. inhærcnc, nec mocu e o , qui eorum naturæ accô-
modatus eft,cieri poftunt ? Si aftra earn vim non habem,v t
perfe m oueantur, nonigiturhabent naturamotum lem -
pitetnüm. C u r igitür confiant ex eodem elemento,ex
quo etiam ccelum Conftat, quod neq; grauitate præditum
fit, ne q-, leuitate ? Si ccelum quidem quôd & e x talielemé-
to conftar>& rocundæglobolæqi figuræ eft, naturæ v i fem-
piterno 'motu circfam médium mundi locum cieri perle
poteft,aftra autem quæ ex eodem elemento funt, eandéq-,
figuram habentjnaturæ v ipe r le non m ouentur îfrüftra Vt
videtur,dédit eis n a tu ra^ ellèntiam 8c figuram aptam ad
mocurti fempiternum, fiftatum habentabomni-motu liberum.
Q u o d fi ftellæ elfentiam habent 8c figuram U
quæperpetuo m otu cictur» ftatumque ab omrii motu fo-
lutum ac liberum •, quid càulæ e ft , quin argumen to fit eas
fine c au k& r iu ftra e lfeâ a s elic,ex quo fad um fit » Vt contra
naturam quiefcanc ? Si eorum quæ qi;cum n on habue-,
ru n t, & æterna funt*éflëntiæatqj naturæ c ftedionem fil-
petant * 8t quæ à ratione ptoficifcitur > 8c quæ fine ratione
exiftit,qriî fit^ v t fi ccelüm origine carer, & lydéra, fint id
quod lu n t, & habeant id quod habent naturæ, quæ nihil
fine caulâ & fruftra fâcit,prouidenria? Si aftra rrioueri m inime
oporcuit,cur ab ahjsmouenturbmriino?Sin ea mo-
ueri o p o itu it, cur noh’p'ét fè mouentur, y fed ab%lijs,cùhi'
& facere poilet natura, v tpe r le éotmqru cierentur * quo
nunc ab alijs cientur ? & ea ab om ni mocu ifateriore ac üuö
in cfientia ad modln! aptillima liberauerit ? Si ih rebüs æ-
ternis nihil fit contra naturam, 8c contra naturàm e l f > e l f
fentiam quid em & figuram habere ad m otum iempiternuf
aptilfimäm,ftatum autem mo,tus expertem, aut hon æterna
funt e a , in quibus id fq uö d eö fltra naturam f i t , iÖCum
habet : aut cercè falfium eft , in ijs quæ æterna f in t , nihil
quodfitcontLànaturam,interuen’ire iS in ih ilëo rü ,m q uæ
orta nbri funt f riec quöd ha be t, n ecquod ribn habet ,e u -
iusquam habet aut non häbefp rouidentia .* cur coeluril &
aftra fi origine Carent,nacuræ prouidentia, inftrumcncum
quidem m otus non habenr^glpbbfam autemfiguräm ha-
bentptö inftrumentb, quæ mufto aptior fit, qüàm mèm-,
bra ingreqiêndi ,a d connnuampereriheiriq^ ttlbtiönfem.
îixeodemlibro.
Prima enim m&tio, qüævhàefl, mültis diuinis naturis
motum affect t cæteræ autem quæmültæ fùfac, vjnamtan-
tùrn pellünt. V naquæqùe enim ftellârüm ertahtium WuÛ
tismotibus cîëfur. Hatt crgo ex parte natura æquabilem
tributioncm adlfibetyordineque quodatti omnia diftiri-
g u it,q uæ & Vni motuimultacorbora, ^cvni corporimuh
cosmotustribuit : &prætereaobcamcaufam vîjutncorpus
habent cæteri orbes, quod m ulta pelluritcofpora, ij
qui citimoàtq; èo quiaftrum vnünxconfcineç> fupériores
funt;Multis.h.ûrbib.atimusorbisjnhærenSmouetur,cü
vnusquisq-, orbis corpus fît. J Si eflèhtiarutn quæ p ttünô
habuerunt,æternæq;füntÿiîemo eft opifè|,quihæc alterna
funt originequè carent, qüôruni ptd inis& déferiptiohis
natura eft arcifex , quæ & vnimotui mplca corpora àttri-
bu itatq;adiiihxit,& vni corpori multos motus,exæquans
multitudinemyniùs compris m otuum corporum multi-
tudini? Si hæcfaec ôrta nec fa d a font, q u i in ijs, quprüfai
iprigd n p n e ft, nat ur alis or do, qui fad ü s fit,extare potëïl ?
O rbiso tb i inhærèns,qui eiusdem eft eiïentiæ,cuïus eftor-
bis.euiinhærët , qüi fit v t non vtramqi earum àbfurditatû
habeat, quæin naturis æternis minime repetiurituryld eft,
quiri & fruftra habeat elfentiam motus pârticipem , qua
non m o u ëtu r , & contra naturam aduentirio æternoque
pulfu agi te t ur £ 4 v y
Ëxtertioiïbrbdéecelo.
Quoniam autèm feornm quæ naturàéicuntur, partim
res funt, partim eorum opera & affeâàohes ( res autem el-
lèntiasque v o co &fimplicesnàtüraS, v t ignem ac tertatn.
quæque funt eiusdem.cuiushæc generis quæ e x e iscô -
ftanr.vt totum ccelum eiusq; partes.&rurfus ànimàntia &
quæ otiuntur è terra,& parteseorum.^Qui ïrcêlljm elle di-
f-xit ex fimplici quodam elemento,quod différât ab iis hô^
| flïis d ementis,nec ccdum ptirialiud pbflè,quôd hb ç tnâ-
teriam omnem'arripuerit î cur mine e xijsdem dementis
conftare codütn ^flèri^çx quibus & animalia& quæ oriu-
turèterra? Q u ôd fictçlumà liude xalijséiementisô rtüm
e ffedicit,quid cauiæ cft,quiniUüdqüod ait,falfura fït,é<E-
lüm aliud præter vhum efiè non po lie ? Si verôidem çüsïu
dicil^nterdümexalio elemento conftare quod fit quàm
hæc rioftra diuinius, inrerdum ex ijsdem clementis, quid
afferre poteft,quin alcerutra ex parte mentiatut ?
Ex eodem libro.
 c de primo quideip elemento d id um e ft,& qualefir
natura lu à,& in tetire illud non pofle, &n o r i habüilïe ori-
ginémi) Si eiemeritum eft,id ëx qûo infito oritur id buod
oritur,quomodo idem 8c elemêntumeftè poteft,& caréte
Prigine?Si primum eft elemçrituiri jdeinde id q u o d e x e lé ï
mento conftat,qUiorigine caret èlementum, ex qup ccelu
concre turn eft , 8c coslum quodfimùlÇûtn illô prigtncra
hon habuitiSi propterea ortum non(eft eleniëhtüîù,quod
exelemento non con fta t, qui fit, y t coslum > qu o de x e ie - [
mento e ft, fit expers originis ?
> • .. Ex eodtm libro.
Ætërnà quidem elle non bofluntvNam & ignem, & a^
quam,3cvnumquodq} fimplex corpus diftolui cernimus.
M u ttb po ft, Elepifenta igitur orta e fle& in terirepo fle ne-
celle eft.) S i corporum elemenrum etiam terra e ft, cur terrain
fimul cum eoslo & ah omni æternitate fuiflè,&:nrigi-
iie carere dixifti,cætera auté ele men ta ortà èfle,&.inteîire?
Ex eodem libro.
Elementorum origo ex eo fit,quo d alia in fe âiia vèrtüt.)-
Q u i fit vt'elùmenta alia ex alfis oriantur^eùm primé, rion.
orianturexmutiiaorigine ? Hancenim originem neceflè
ëft illi antecedere. C ûm enim iâm funt,alia in alia le ver-;
cunt,& vitro dtroqùe alia»priuntur e x aliisV:
■ ■ ■ f l f i n i m tm m S
Bibliotb. Ÿet. Pair. TLornti
•lCah
& Cap*
f*