4 *
Si Tùfiini Martyr is Apologia IL . “
ynö penitus philofophiænomine appellantar, ctiam fide-
creta eorum iïntpugnantia : fic eorum' etiam qui in Bar-
baris cxtiterunt habicique funt fapiehtes, commune èflè
nomen quod crimini dat ur. ^hrifhaâi'enim appellantur
omnes. Itaque à vobis petimus, yt eorumomnium qup
tum nomina vobis dejata funt$ faóta iudi cetis, vt is qui coh-
u iâ u s cric , tanquam improbus, fupplicio afficiatur, non
Vt Chriflaanus.viin quifpiam fine çulpa&crimine exiftat
abfoluatùr vt Chriftianus, cum nihil fceleris admittat.Ne
que enhnvosvtaccufatores püniatis, rogabimus> Sati$
enim graues pcenas dan t ea improbitateqii® in ipfis ineft,
& return bonarumignoratipne. Cogitate vero hæc dé vo-
bisànobis dióta efïè, cum in nobis fitumfit, vtinquaeftio-
; hibus ncgemus, icd viuere in falfi aflèrt io n e , & mendacio
noiumus. -Æternz enim puræque Vit® cupiditate duóli»
cum Dep omnium parente & effeótore degere concupifci-
mus: properamufque ad confitendum ,q u o d adduóti fu-
mus vt credamus, h x c cos adipiici po flè ,qu i re & faótisfc,
& Deum fècutos efle & vitam qu® apud ëum agatur, vbi
. quod diuinum éft, perfccit, > ' ■ t 'j»w» muu^uui cu ,p c u c u i, nn-imfi mmaanli ggee--
nij ralfas multas & itbpias accufationes fparferint, adhibita
fibi fbcia pugn® vitiofa ilia ad ora nia & varia qu® in v ti|-
quoquefeft a natura, appefitiPne, quorum nihil in nobis
ineft. Vos quidem cum regnum expedlare nos audiuiftis,
finedele&u humanum nosdicereexiftimaftis, cum illud
quod cum Deo eft inteliigamus ; quemadraodum etiam
cx eo conftat j 'q u o d ij quia vpbis in quxftionem produ-
cuntur, Ghriftianos fe efleprofitentur, cuminortem c iqui
profiteatur£pro'pofitam pmnanr efle intelligatis. Si enim
Immanum regnum expc&aremus, profeifto fi negaremus,
n e de medio tojleremur, dare m uus operam etiam vt hoc
'Vos late ret, yt eaquxfperamus, adipifceremur. Quoniam
autemin ijsq u * nunc fiinrj fpes rioftras-minime defixas
habemus, cum necamqr, ncgligimiiSiCum etiam plane rfto-
r* candeIn aliquando debeam us. Patroni porro Sc fo cij ve-
ftri fumus ad pacem foli ex omnibus hominibus maxime',
qui ho c cenfemus, latere Deuni eum quiimprobe faciat,
: ■ . . * autauarum, aauutt linnüfiadiiaattoorreemm ,, aauutt eeuumm qquuiiyviirrcauittiibbuussffiicc
mahtia & vitianon repugnant, amafe docuermt. Atque przditus, non polTe. : in sternum fupplicium raptum
Chnfto d.dicimus, & d o c em u S. Plato aatem eodem quæg e f e i t dignitatc-’ ^ i enini hæcom n « hbminescti
modo fcjripfit Rhadamanthum &>Mwiinnonaa ffnummnprtiüirroo«s elle — i . - J L . . , OSShKhkH S m /•
de ijs fupplicium, quiiniufte vixérinr, cuinadeos véneiintf
No s véto fore dicimus, . v t cadem resfiat, fèd aC h rifto '
eademqùé.corpora cum animis zte tno fùpplicib aftician-
^ur:> lcd non folum mille ariniörüm Circuitu que madmo-
dumiUecenfuir. Q u od fiq u is hoc, inecedibileelle aéheri
non polie apud yos d ica t, error hie vrtiis e ft cum altero ,
quoad re. ip^ nihil nos iceleris admictere doceatur. cSed.
neceos qui hoftijs mulcis coronifque exfloribüs cbntcxtis
coluntur ; hommes qufeorum ftatuas effiftas in remplis
ftatuerunt , Deos appcllaaerunt : quandoquidem h®cin-:
atiia & mortua efle f cimtis , Deique fo rm am & figuram
non habere. Neque enim cam De i figuram efle arbitra'
.mur, quain qdidam honoris caufa ad imitationem effi
(Siam efledonfirman c, fedillorum mal or urn geuiorum ha-
^ rf ^ nöm*na figuras. -Quid enim attinet vobis qui
fcicis,exponereea qu® artifices difpofita materia fècando,
d juidendo, conflando, pércutiendo, & exvafis ignominious
fxpearcificio- mutatafolum forma & figura, alia indu-
&a, P eommn qmine appellant] quod quidem non folum
1 ftultum efle, fçd etiam contumeli® Dei càufa fieri iudica-
mus; qui cum gloriam for mam que qu®exprimi nonpo-
tefthabeat,earum rerum quæ intereuntycuraque.egeht,
; appeflarurnoinine. Quinetiam harum return ne enume-
* rerods.mtifices lafeiui fiint »vtfeitis, omnique malitia&
impropitatè praîditi, fuafque ancillas qu® vna cumeisin
I opete fuut cofriimpunt. Oamentiam-homines libidino-
[ fi315 » ^côsÿvt adorenttfr » fingere dieitis ac mucare, & fiano-
irum iuquibusdedi cantur, rales cuftodes, tutelârelqué fta-
tuerc : nec intelligitis nefàseflè & intelligere & fateri ho-
j mines Deorum efle cuftodes. -Nos autem hoc lumpfimus,
I Deum oblationis q u i ex materia conftet, quamque homines
dent, non ind/gere, cum ilium prihere omnia & fu p-
peditarc videamus. Eundemque illos tantum charos habere
docuimus, nobifque perfuafimus&credimus^qhiea1
qti®meqinfunt,imitantur, temperàntiam dico,iuftitiam,
humanitatem, omniaque qu® Dei funt propria qui nomine
nuljo appellatur, quod quidem fit impofitum. Edm
etiam docuimusqqj probus eflet,principiq generis homi-
num caufacxmateria informi effeciflb vniuerfitatem, ho-
minefquequi dignbs fe eius yoluntate& confilio operibus
pr®ftitennt, cum eoviéhiros efle mentis fuis lumpfimus,
acreghaturos, fic vt ab omni interitu petturbationeque
an t liben. V t enim eos cum nulli efTent, ptincipio effedt:
lic ip re iperamus, v tex eo quod fccuti erunt ea q u * flli
probautur,eos & immortalitate ÔC confu«tudine dignetur.
Nam vt ptmeipio quidem efticcrcmur,in nobis fitum non
crat; vt autem cafequamilr, qu® ipfi grata funt,eligentes
! tjs viribus&facukatibus, qu® rat ion is participes eius mu.
nere nobis dat® funr,nobisfuadet, atque vt credamus im-
pelfit. Atque e re generis boniihum elTe éxifti.rnamus,
non arcenéos ab harum retumdifeiplina, fed ad cas etiam
incitarL % o d enim human« leges effi cere rion.potue-
. _ O O---- ««»U.UH.VWIUUM uuuuim cu
gnirahaberent, nemo ad breue tempus vitium fequetetur
r'qüod^è ad ® ter num ignis fiipplidum raptum iri intelligc-
ret , fed omni ratiqiié fè in officio contineret, virtuteque
[ o rn aret.vta Deo bonaconlequeretur, &afupplicijs libe-
^ c^ur* N eW enimlegurn qu®à vÓbisieruntur,vèlfup-
pliciprum mctu, dum iniufte v iuunt, laterè conantur : fed
qû ii fieri^iofle intelligunt, v t vos qui homines eftis late-
an t, iniufte vitiunt i'fiintelligant exploratumque habeant.
I fieri noti poflèjvtPeuriraliquod ^teat no n folum ^ d um ,
fed etiam coniiiium : etiam fi ijs fépulçhris q ù x eredafunt,.
i ohini tatione ornati fint, id quod vos etiam coiicedetis.
vçrcri videmini , hè omh.esea q u * iufta bonaqne fimt,
perficiant, vo^ u e eb s de quibus iupplidum fumitis iam
non habearis, quod quidem hominum eft de plebe , non
bonoriim Prindpum. Q u ÿ quidem etiam dmaiis genijs.
fieri credimus, qui abijs.quoqueqùi rationem ducèmin
vita non fêquuntiir, hoftiâs, cul turn atque h®c ytfiipra di-
x^exigunt f nbn vos qui religiönis & fapiehti* Audio tra-
ihimini » fthltura quicquam fecifle exiftimauimus. Q u od
u v o s quoqhe eodem modo quo ftidtï homines cohlhe-
tudincm verirati ànteponiriyi efficité quod potèftis. ^Tan
turn auççra pofliint etiam ij qui præfunt y plurifque opinio,
nem qiiam veritatem fàciunt, quantum latrones in iplitn
. ne- Vos pmro n o n red e litaturos ratio déclarât. Prih-
cipem autem iuftiffimum dighiflimumqueregia poteftate
præter pârentem Déum nouinius neminem. ' Qnemad-
modum enim parentis paupertacem , mala & dedeçorao-
mnes fufcipiunt , fic quod ratio fequi & eligi vetat , isqu i
c fi>non fêquètur. Hæceuehtura omnia prædi
xiflepræceptorém noftrum d ic o , Deique briiniumparen-
tisacDomini filidm , &leg am m lefum Chriftum : à quo
etiam hoc habuimus vt Chriftiaqi appelleinur, ftabilefq ue
: fimusin ijs omnibus q u * nos d ocuit, prxfertim cum re e-
uemrevideantur omnia quæfore pr*dixit: id quod Dei eft:
ante quam fiufta efleht ydixit, atqueita oftenditur cum e-
Bft* A t9u c % fi,s quidem faóto fine
dicetidi, nihil præterea addere potuimus » cogitantes ca
q u * iufta & vera funt,nospeterej fed quoniam fdmus non
facile efle,animum ignoratibrie conftcidlum paucis de fen-
tentia dçijcerë,vt veritatis amicis perfuadeamus, pauca addere
conftituimus,quod feiamus ’fieri poflfe v t vero propo-
iitolgnoratio fugetur. N o s quidem non efTe Acheos , qui
vniuerfuatis huius efFedorem colamus ; que non egere cru-
ore,viâimifq-, & odorib. quiciincendantur,ficutidodi fù-
P us> ,<?a,^ ls.: 9 uem<I»Prccibus & Euchariftia in ijs omnibus
qu® ofterimus, quantum animus nofter capere poteft,
laudemus.-cuhunc vnum honorem eo dignûaccéperimus,
ea q u * ab illo ad vidlum & cibum procreata-funt, non igne
confumere,fed nobis atq; egentibus offerre,illi autem grtftiasagere^
erbifqilaudes&pneconiatribucreprobeneficio
procreationis, & pro copia eorum omniü qu® ad valetudi-
nempcrtinent,pro generibus rcrum, pro viciffitudine tem-
porum>àtq; ruruis yr immortalitatem cofequamur pro hoftra
Pro Chriß. àd Ant. Pium Imp.
wt4tth.$.
kbidfr 18.
Matth. 19.
f t a meum.fide rogéhius: quis fiiatnpemis n on fatebithr?le-
fumque Chriftum qui h * c nos docuit,& ad hoc natus eft,
quique in crùCérq adus eft Ppntio Pilato,oumTiberiusim-
peraret,’in Iud*apr*tore, veri Dei filium efle accepittius,
atqj in feeundolbcphabemusySpiritumqjpropheticum in
tertio, nofqueeum r e â ê colere docebimus.Hic eriim ihfa-
niam noftram & amentiam pâtéfaciunt,dum fecuhdiim locum
poft immutabilem Sternum que D é um , parehrem q;
rerum omnium^ hbmini qui csiici fuffiyus.fit dare nos di-
cunt, qiiod myfterium eius ignorentiquodyt attenté audi^*
atis dum illud vobis exponimus, hoïtamur. $ V obisenim
prædicimus,vpfq; monemus,vt caueatis,ne dæmones quos
antea accufàhimùs vos capiant, abducantque ab e o , ne p-
mnino ea qu® dicuntur m vobis radices agant. H o e enim
agunt, vt vos fèruitute oppreflos teneant,miniftrofque habeant
: interdhmque vifis fbmniorum, interdum magicis
fraudibus omnes quibus nullo modo fua fâlus ciir® eft, ca-
piiinc, & fubigünb Quemadmodurn hos quoquëpoftea
quarn verboperfuafi fiimus, ab illis defecimus -, Deuipquè
qui fblus ortu caret,Filij benignitate fequimur : qui antea
ftupris gaudebamiiSj.nunc temperan tiam con tine n tiam cp
fblam ampledlimur. qui autem magicis aftibiis vtebamur,
D eob on o qui ortucaret, oos cohleCrauimas:&qui pecu-
niaram pbflcflionumque cópiam plus quam c*te fi ama'd
bamus,mine etiam qu® habemus, in com müne cönfcri-
mus omtiiq-, egenti ero gamus:&qui piUtUis nosodiis pro -1
fèquebamur, niuthifquëtxdibustollebamus-.nec cum iis
qiiigentis nbfirærioaerant^ prôpterinftitiita &, cpnfuetu-1
dinemçibum capiebamus:nunc poft Chrifti aduehtumvv- I
naviuitrius,acprqinimicispfëcamurieifqj qui iriiuria nos
odèrunt, fuadefe conamur, vt ij qui ex pr*clarisChnfti ptç-i
cep cis aut m onitis vixérinr, fè vna nobifcümeàdèni bona &
commodaàDomino omnium confecutiuos elfe confi danr.
Sed ne vos capere ac dëcipere videamur, pauca quædami-
pfiusChrifti prçcepta commcmorare non alienum ante de-
monftrati o n e m cchfuimus: vefttUpique e ft o, v t qui p o tentes
reges eftis, exqui tere, num hæc v erèdo& i fi mus, atque
doceamus. Breuesautem ac præcifî eius férmones extite-1
runt, neque enim Sophiftes ërat,fed vis-Dèi verbum illius.
A c de contincntia quidem hoe tantum dixit, Q u i mulicrm
eius (tppetendet & concupifcend&caufa vider it, iam animo apud Deumftruprum
ohtulit. Et, St te oculus tuns dexter offenditjum erue.
Satiits eft enim tibi in regnum codoritm cum vno oculo tntrdre, quam
cumduobus eónijet mijnetn aternum. E nllu d , Q u i ducit relict am
répudiâtama^ab altero virOi adulterium admittit. Et illu d , Sunt
nonnulli qui ab hominibus exeóli fu n t. Sunt autem qui nati funt
Jpadones. Sunt verb quifeexecuerunt propter regnum coclorum,vt-
rumtamen non omîtes hoccapiunt. V t ij qui lege humana bis
coniugium ineunt, peccatores funt àpud præceptorem n o ftrum
: fic etiam ij qui mulierem libidinis caufa in tuen-
tur. Nèquë éftirri is modo qui re ftuptuni offert, viplat,
ttanfitque m odum apud eum,fëdis etiam, qui 11 uprum offerte
vult, qubd non folum Deo opera & fàdta clara mani-
feftaque fiint, fed etiam cogitationes.Ac pleri^ue & plerai-
quefèXâgintaatquefeptuâgintaannosnati, q u ià puero in
Chtiftifédifeiplinam cradiderunt,incorrupti permanèht:1
preeorqj vt in ornhi hominum genère talesfiiónftrarepof
fim.Quid enim enumeremus infimtam multitudinem ép-
rum qui ab incoutineriti intempérataque vira abduéli funt
cum hæcipfa didiciflènt? Non enim iuftos homines., non
fobriosad poenitentiam Chriftiis vocauit, fèd irhpios, in-
cohtinentes, & iniuftos.Quod ipfç profèflus eft his verbis,
Non vent vocatum iùftos,fèdpeccatores adpcenïtentiam. Pecca-
torisenim poenitontiam pater coeleftis mauult, qùam eius
fupplicium. Deamore autem in onines hæc docuit, Si eos
diligitis, qui vos diligunt, quidttouifaçïtü ? Etenim ftprM hoc fact-
unt. Ego verb vobis dico, Rogatepro inifnicfi veftris, eofque qui vos
oderunt, amate, & de ijs qui mated'ifta in vos iaciuni, bénédicité,
oratequepro tjs qui de vobis detrahurit. Egentibus v efàeflè ero-
gandum;nihilquegloria;laudifqùe caufâ elle faciendum,
docebat hoc modo , Omni qui petit, date, eique quimuttio acci-
pere velit, noUte denegare. s i enim eis mutuum detit à quibus yos fic-
cepturoseffeJperetis, quidfacietis houi} Hocetiampublicanifàciunt;
Vos attremnolite vobis tn terra opes conger ere, vbi tinea & arugo dif-,
ftpant. & fures effodiunt, fèd vobis tn edis diùitias congeritè & recondite.
vbineè tintante atugo deter unt. Quid emmprodeft homtnt,fi
Vmuerfummundumiucrifaciat, antmum autem futtmperdat ? aut
qua re ànimam fuatit permutabifî Thefàurosigitur in coelis recondite,
vbi nie tinea, néearugo deterunt. Et, Eftote autem betiigri:& mi-
fericordes , v t etiam pater veftér bénignus eft, folemquefuüm oriri
vultpeccaioribu^iiftû^imprpbü cur<t,quid edatis,
aut quo induahiini, nonne volatilibus beftiïfque praftàtis? Et tarnen
eas p é j quid édatisautque indu
amini.Scit enim pater vefter coeleftis lu e vobis tjfe niceftarià.Quérir
teautem regriumçalorum, attfe bac vobis omniapraterea dabuniur.
Vbi enim thefaurùs eft,ibi etiam mens eft homxnU. Et jllud,
lucfacerevtabboniinibusvideamini. Alioquimercedemàpatre ve-\
ftro quiincoelis eft, nèn babetis. Vfautem patientes in aduerfis
/fîtnüs, omhibufque minifträre velimus,ncc irafcamur,hôr-
tabâturhisverbis, Eiquimalamtuampercutit, prabplü & alter
am.P t eum qui adjmit tibi tunicarn, vel pallium,noli prohtbere.
lQuictmqulantemjràfcjtitr,poenaign'tsreusefti Om nmeumq ui te
■„ millepajfusfecum ireettegmt, duobitsfequere..Luceant vero botta. 0-
peira veftra ante b amines,vt videntes patrem veftrum qui in colis eft,
Jaudibusofficiant. N o n enim tefiftendum eft,neque nos ma-
• lorùm imitatores eflè^vqlùit, fèd vt patiçhna & dementia
Ohmes à turpitudine cupiditaceq; rnalprum abdueerernuri
hortatus eft. Q u o d enim de multis eorum qui apud nos
fueruht, docere poflùmus, ex yiplentis Sc tytannis yidli,
mutati finit, vel cum vicinornm vîtæ conftan'tiam itnitati
eflènt, vel comitum îtiiieris qui chcuriùëntifuifleht,extét-
nam patiëntiamperfpedanihabuilïènciveleorum'quicum
eis aliquid tra&arenr & agerentexpërti effènt. N e autem
quifqüam iuret omninpifémpcrquepmnes.'Vëruth dië'ahtv
hæcpræcepit;Naliteiurarçoninmo. S it autem veftrum, etiani, et-
iam,non,non. Quodautempràtereaeft,amafoeft. Dëutnautem
pvrium adoraduhiefle, d o ceb at hoem o d p , Maximum mandat
um eft, Dominum Deum tuum adorabis, &idivn iferm es : toto
corde tu o ,& totis viribus mis, dilige Dominum Déum tuum qui te
cpndidït. Cum que quidam ad eum accçèftftet,ac dixiffetr,' Màgifter
boni: refppndit,^Nèmo bonus eft, nifi Joins Detts, qui ejfecit omnia.
Q iji vero non inueniuntur viüére, vtipfè docuit, intelligâ-
tur non cflè Chriftiani, etiam fi lingua Ipfà lChnftidécréta
& ptæcepta prpferarit, Neque enim eos qui folum dicunt,
fèd eos qui edam fàciunt, fàlutem confècuturôs efîè dixit.
H * c enim eitis vërba Caaç,Nonomnisqui mihi dicit, Domine,
Domine, in regnum calorumintrabit,fed quipatris met qui in colis
eft, voluntatiobtemperat. Quienim me audit, eaquefacit, quo ego
'facio, eum qui me mißt, audit.Multi autem mihi d k en t, Domine j
Domine, nonne tuo nomine edimus & bibimus, virtvJefcftîumefieci-
musî t unify eis rejpondebo, Difcediteà me qui mala iftramini: fle-
tus er itftrïdorçfe dentium,cum iufti vtfolfulgebhnt, iniufli autem in
ignematernumconijcientur. Multi enim ventent nomine m e o , qui
extrinfecusptllibus ouium amUli erunt,intus autemlupi erunt rapaces.
Ex fuis operibus eosqgnojçetis. O m is porro arborjqaogenerofum
fru â ùm non profère,exsMitur&in ignem proiieitur. A vpbis aut
hoçetiam contendin')us, vt eos qui non çbngruenter eius
decretis acpræceptis viuunt tahtumq; Chriftiani dicuntur,
fuppliciis cderceajcis. T ributayerô & cenfus iis qui à vpbis
. cpnftithii funt,ybique in primis conamür pendere, qùe'm-
admodüm ab eo ihftituti fiimus. Gum enim quidam ad
eum adiiflèht, quxterentqhe hum triBhtufn pendendum
d ie t Cæfàri, quæfiuiflètque ex eis viciflim cuius ithagihém
ôc fimulachrura nummus haberet, ac refpondilîènt, C*fa-
■ ris, rurfus eis refpöndit, Redditeergo quo funt Cafaris , Cafarii
& quo Dei Deo. Hinc Deum folum adoi am us: vobis autem
in alifs rebus læci fèrüimus, regéfque vos 6c principes'hbr
minum eflè profiterhur, rogamufque v fvôs cnm regalipo*
teftate fanam bonamque meutern habere inueniaminii
.Q^od fi hobis etiamprecatitibus, & in liic em bmnia pro-
feientibus, negligetis, nihil ex eo detrimenti capiemus,
quod credamus ,a tquea aeb nobis peifuafèrimiis, vnum-
quenque pro dignitate eorum quæ geflèrir, poenas ignis æ-
tèrni daturum elle,atque ji>ro portione eofUm bpnorùm
quæ acccperir, rationem elle redditurum, quemadmodum
Chriftiis indicauit his verbis, O ù plus Detts dédit, plus etiam
ab eo repofçet• Pdnicè enim vobis ante oculos vniüfcuïùique
-eorum.qui rëges fuerunt, fi nem & éxitum, turn'eos com-
m uni om n i bus morte occtib ui (îè intelligetis : qù® quidem
fi ad fènfiium priùationg pertiReret,prbfeiâb improbis
v S D 4 «v omnk
LÜe.
Mati.f.'iÿi
WBm>
tûc. 6’.
Matth . 4
& ‘<r;
Matth. 19.
LucïtS.
Matth, i.
Cap. r.
h :
Matth, z