B
Aliud.
Similis
Domen.
$.D'io'riy/ti A r eo pH ffia
d o q u im eflentia: quod't$S|ütan n o n p o te fty quod in le
manec: quod fempeteodeim m odo le habet i qu od om-
ntbus eodem modb prefens e ft, atque ipfum -per f$ ,& fn
ieipft> conftariter.atqueiuhe labe in palcherrimis finibus
vriius e iusdepque n ä tu r*, quseflehtiam ittperat, lc^ca-
raöK ab omnimutatiohe prolS|)fioneque«cindinacto-
rtc& coram uta tioncib la tumac liberum J n o n admix1-
turn> tfiateri® e xpers, maxime fimplex, nihil requirens,
| |h o c d ie en d u ih e ft | T fteoio giacn ii|ilpfa,ide ft,fcri-
ptura diuina,eumdifllmilewieflepr&frcat y exomnium I f
ordinifeus dijcic.vtdiuerfum ab omnibus: quodque ad-* H
mirabihus eft,ne efle quidem aliquioeffiniile trad it *N6 '
tamenSmilitudini sq u a re s ei fimiles dicuntur,h®c n©-
ftra aduerfatur ©ratio, ‘ Eademenim'&fimiliafuntDeo,
&c di|imrliav fimiha quidem,com tnunione quae efle po-
teftciuSjqUi communicaripoteft cuth nemine : diltiminon
aUgetur,nec miquitur : ingenitum, nou quod non- lia v e rb , qubd e ffe â a à cau fisd iftan ï, infinitisqyacnon
dumgèhftumfitjâutinchoatumlî^aittquàd lb h o c iâ u t j co m paran dis men fin is ab i 1 lis vi n eu n t ur. Q u id verbe-
h o çn p n fit gcbitum, ant qubdnusqôam y fio m o d o fit, | tiam de cfiuino ftaWifiue fed^dipeniusfquidham aliud,
fed quod omneid qaodgenitum non eflyfupcret, afefo- nifi Deum in fe m anere,&conftanrer in viia çademque
lu tèq ; ingenitum fit,tr em p e r fit,ac;p*tfc fitperfe&um, ! natura,qu® fit imm’o'Silis, fixum elTe,'acfirmiter locatü ?
idemque per le & à le vno eodemque modo definitum j eodemque n rodo,& in eodem agerei atque per id quod
fit;: atque id q u o ! idem eft,ex fe & curai'js omnibus,qu? ipfiiifi'immuTabile e ft,& qu o d ipfiim immobile eft, ab önaturç
v i capeiepofIunt,coimniinicct: & alia cum alfjs
copule c eiusdem nature abundan tia atq; caufày&in ice -
tiam contraria eodem modo anticipata habeatvna to-*
tius eiusdem nature cauïà,quæ fiiperior f i t ,& vim vnum
faciendi habest. Aliud autem,qubd Deus omnib. pro-
uidendi uudioprælcns eft,omniaqucin omnibus lâlutis,
omnium caufa fit,itav tin le iplb interim m aneat,&fine
eiusdem nature luæamiifione, adtrone vna atque ea perpétua
cohæreat, fequeipfè viimmutabili ,& in u ié ta a d
‘àcosefSciendoScos qui cojnuerfi funt,tre,dat. Variärum
autem Deipèc multxplicc&yïfiones figurera m diircrfi rat
e , alia quædam ijs qu® videntur, p r e te r id q u o d appa-
retj^gnificari purere debemus. *
,V t animiim cörporeum fingere vëïlemus,partfesq;
corporeas ei quiindiùiduus eft>effingere : alip mo*
mnifirimutationea,cmotu omnino ïb lutu efle 8c liberum,
atque idfa tione qüadam quæeflèntiam fiiperat ? Is
enim omnium & ftatus & (èfiîonis au&o r e ft, quiomni
feilioni atque ftatuiantecelliKïneoqueomniaconftant,
dum ex fuorum bonorum quiete atqj conftiturfdne im-
mota fèraan tur. QukI-c tiam dicemus,cùm ratfusT heo-
lo g î/ & adsapinia p ro fid fci g & fhoueri dieuht eum, qui
e ftïmmobins ? an non; h o c quoque prc^3 ei dign-itate
incelligendum cft ? Moueri enim eum pie exiftimarede-
bemus, n pninte ritu, aut commutatione, aut variatio-
ne,n5 mutatione lo c i,nomofture€to, non conuerfione,
non eo qui ex y téoquè confiât,norwnotu tïîends, non a-
nimi,nonnatureli : fed qu ódD eu s in luccmproférât &
conwneàt om n ia , omnibusque profpicit modis omnibu
s , & pre fèn s eft om n ib u s , turn cómplexu omnium.
Mot«
do in eo partes quaj illi attribureefient, intelligeremus, quiv itari nonpoteft-, turn prouidentije fire progreffio-
conuenienterpartiuin animipriuationji: dc caput quide ! nibus,tum a«ftionibus. Quinetiammotus D e i, qui mo-
jttienteiA^ceruiccmautem dpinionemv%t qu a in te r fa - ' • /> '1 . ' ^ •• • -2 . .
! cultatem rationis participem, &emsdcra expertem, fitk
!‘efiet,pe<ftdsiram, ventrem cupiditatem, crura & pedes
uen non p o te f t , v t Deo d ignum e ft, licitum efle debet
laudibusornare. dAcre{fti quidem nomine,intelligenda
& aecipienda eft immutabilis adfciönumprogtcffio , or
naturam , partium nominibus pro facultatum fignis v- tusqueyerum omnium qui ab ea prodije : inffexi autcró,
centey^dicéremus : fie , ac multpetiammagis,in^o qui j & o b liq u i nomine, ftabilis progreffio, ftatusque feecun-
omnia fiip e ra t, formarumfigurarumqUe diilimilitudo j d us conuerfionis verb nomine , eiusdem, mediorum
fanCtis, Deoque dignis ac myfticis inteipretationibus à j atqueextremorum qirecontinent &
! n obis explicanda. Q u o d fi vis tres corporum figuras
P e p , qui nee traótari nedSgurarfpoteft, atrribuere : la-
j titu d o quidem d iuinadiccnda eft »immenfaDeiad ora*
, niaprofe<ftip : longitudo autem, vis quae ad omniapem-
net :piofundum yerbjobfeuritas & ign o retio , quæàre-'
bu s omnibus comprehçndi non poteft. Sed n e imprudentes
e x diuerfaram diiffimihumque , & figurarum, &
formarpra interpretatione, incorporca De i nominaefi
ijs quæex fignis fènfiis mouentibus ducuntur,tcórifun-
damus : idcircà de his quidèmin T h e o lp g ia , quae-in -fi-
gnis verfatur ,'di<ftum èft. Nu n c autemipfani diuinam
diuerfitatem non conimutationem aliquam nature e-
iusdc immutabilis eflèfufpiçemur, fed eius ex vno mul-
tiplicationem , æquabftèsque loecunditatis ad omnia
pro fe aiones. Similem porro Deum fi quisvteundem
dicat, v t totum om n ip o fibieon ftanKr&: indiuiduè fi-
milem : nonerit nobis nmilisin D e o nomen improban-
dum.^ Theologiau tem D e um , qui omnia fuperat, qua- ■
tenus idem eft,nulli fimilera efle afferunt , fed eum diuiv
nam fimilftudinem iys dare, qui ad ipfum, omnidc ter-:
mino &rationefuperibrem , conuerfi flin t, imitatione
^namadhibcre.pofluht : eft etiam dïuinæ fimilitudinis1
v is , qüæ omnia quteprolatafiintin lucem, conuertitad
câufam. H«ec quidem Deomnilia dicen da funt^&addi-
I uinam im|ginem fimiiitudinémquefiâa : nèque cnim
[eis pcu s lmiilis diçendus eft , quod ne homo quidem fi-
•miliseft fuæ imagini. Nam eaquidem q u * funteiuSdem
or|inis,fierifioteft, vtdc in t|rfefimilia fin t;& vttinque
reciprocetur fimilitudo-, & fint am bo -fimilia æquè ex
jr in c ip a li fppcic. ifrçaufà aptem & e f fe t s ,n o n apprô-
Jbabhnusree^procationcm. Neqü e enim folishisaut ildis
d a tp e p s ,v t f î| iilr e fint rfedeaufa e ft , curfimfliafint
‘ornnia quibuscùm fimilitudo eft cofnrounicare,*iderrt*qj
féft etiam ipfius fimilitudinis çon dko r : & qu o din omni^
buseftfimile.,idfimileeft yeftigio quodam .diümaé^imi>>'
litudinis, eotumque expier coniund:ionem. Sed qmdv
c continentur compfexus.
atque eöram qq iab ipfo prodietunt, ad-ïllü con-
uerfiö.- Q u b d fi quisdiuinum eiusdem autïuftitia: nomen,
quo fcripta diuinavtunCWjlpro xqu ali accipiat, di-
cendum eft,£éqüuni efle*Deum ^non f$lum quod parti—
► bus non conftet,nccvsquam'defle&at,verum etiS^qpód
ad omnia, 8c per om niarequè pe ru eniat,& qubd ipfi9 «e-
qualitatis'fitauiftor, qua efficit^&bmniiim alioram*per
alia fimilem prb grelfiohem, &©oram quacparticipant,
«qualem communionem i pro-c'aptucuiusq;,-&iparem
largitiq^mjquaècniqs fit prpdignitate.-quodqueomné
acquabiiitatem,eam q ire animo;cernitur, camquasmen-
tiseft,qux rationis,qire fenfus, quaBeflenti® , qirenatu-
r e , qu®deniq; voluntatis precipuè , &comun<ftè infê
anticipatam habet vi &potentia,omnis ®quabilitatiscf.
fe6tÉice,qu® omnibus antecellic.n m
C A P V ' l X I
Beprtpotente m um omnium, antiqtio dier urn, in quo e
tïtm deaternitate & tempore.
SED'tetnguseft, Deum qu im u lta habet n omin a, vt
rt ru^1 ol^n*unip r*pptentem^ öevtantiquum diërü
ornate d icendo. Illudcnim d icitiir, qubdipfetóftftdes
qu® tenet omnia , qu® omnia & continet & complèdi-
tu r , & firiiia^ & fu h d a t, & con ftlin g ic , & vniuerfum
in ie indiflolubile abïbluit* & cx ie omnia, quail ex ftirpc
qu® omnia teneat', in luce m pro fert, & ad fè v tad ;p ro -
funditm q uod omnia c a p it, conuprrit omnia ^ eaque
c o n tin e# quafi fèdes capax omnium , omnia qu®
continentur vno cbiiiplexu qui omnia fuperat, m unit,
n e c fiö ite a ab le tanquam perfèdiiflïmo fundaméto ,de-
lapfa^gitatipne,, & impulfuperire. Dieituretiam pr®-
potfins rerumomnium prima-illadiuimtas, quod omnia
ftiperetjfdi^ïdljs quKgubernaiMotyfine vïlaadmixtionc
pra fi^ quodexpé^edaamSdagifitom n ib 9. 8c iugovo lü-
' tario
V e D im n is N om in ïb u s L i b t r .
tario omnia coëfifeat.eisqucdulccs partus diuini & pree-
potciitis rerum omniu, & indiflolubilis bbnitatis fii® a-
; moris immittà t.^ntiqu us aùtem dierum D eus dicitür,
quodomnium m b c æternitas, & tempus, quodque dies
f sternitatem, atquetempus anteceftèrit; Atque etiam
temporis, d iei, opportunitatis, &®ternitatis hömine ex
Dei dignitate appellandus e ft, qu èd omni motu ihimii-
ïtabilis fit,&immobilis,quodque dum femper mouetiir,
in fe uiancat,, 8c quód æternitatis, temporis, die rum que
au&or fit. Itaque in facris myfticarutii vifionum appati-
tionibus, anciquus nppusque fingitur ; qtiötum ptior
quidem veterem,& eum qui eft ab initiq : iunior âutem;
eü qui in fcne âu tem compelli iiöh poteft,fignificat : aut
vtruraq; eumab initio ad finem per omnia progtedi db-
cet: aut,quemadmodu is quem nosinfàcriS reb. audiui-
mus,ait, vtrumqj diuinâ antiquiretem indicat ^itatamcj
vtfenexid quod primü eft ordine temporis : iuueiiisau-
tem fiue nouus, id quodfècundùm ratioiîém niimeri eft
antiquius,quandoqqidem monas, & qu® ei vicina funt,
numeris qui progreffi funt longiùs, de originis redone
participe^magis. Temporis autem &®cerniretis natura
ex feriptisdiuinis cognofcendam efle exiftiiiro. Eçenim
no ea qu® pla^è 8c abfblutè ingenita funt,& reuera femr
piterna,vbiq; «terna dicunt :8c ea quæ interirè non pof-
iu n t,& quæimmortalia fun t, qu®qj cömmutati n ó po f-
funt : v tillo in lo c o , lleuaminiporta, mmhu, id c{k,&ternaiesi
& infimilibu s. Sæpe autem etiam antiquifliina wM & Ad
eft,®ternitatis, nomine defignanr 8c notant. Interdum
rurfus totam noftri temporis longitudiném, *}£**, id eftj
fèculïim vocant : quatenus etiam proprietas eft temporis,
antiquum efle ac immutabile, & ftatum rerum totum
metiri. Tempus autem appellant illu d , quod in ortu ,
in in te titu , atque in mutatione verfatur,& alias aliter fe
habet. Itaque ho s, quos Hîc tem pus définit âc circum-
feribit * æternitatem confèquuturos eflê feripta diuina
treduntjClam ad®ternitatem qu® non interit,led femper
eodem modo fe ha b e t, peru’enerimus. Nonnunquam
déterminât & munit : nec ea qu® diuifa funt,fine otdinei
fine firmitate ac.fede, àD eo deferta, & à côiundione fua
d im o ra , eôfulaq-, àlia cum alijsinfinitèi&inimménfum
fundi patitur. A c ip fà quidem diuinapaxÿ 8c tranquilli-
ras, quam fandlus Iuftusfilentiiim appeilat^& adbmnc
progreffionem quæ cognofcitür, vacuitàté motus, qùid
fir,quoq-, modo quic(cat,& quo ni fe ac intra fc fit,atque
tota in fe tbta eminèhti ratione vnita fitjnec cüm in in-
greditur,feqi amplificât* fuam déférâtconiun6Uodem;
fèd prbdeat ad omniâ, m.anéns intùs totafingula ti, qu®
ottiniafuperat, cbniunjftloiie : n ecdicere, nec cogitare
aut intelligcre cuiqùatn lic e t , aut idem poteft; Vcrùm
h o c quoqj ,v tq u o d exprimi non poflit, ncccognofci, ei
àttribuentes, qu od ornnia fuperet : ëius communiones
qu® intelligi diciqj poflim t , a tq jid v t homines poflun t à
nosqj ipfi poflumus, quimühis bonisviris con cc^mu s ,
cbnfideremiis; Acprimùm quidem ho cdic en d um e ft,
diuiriam pacem Ipfius pacis,ram vniüèrfæ,tum fingularis
cfle procreatricenj, omniaque inter fe non Cohfufaeorû
coniunétione temperare,qua fine diuifione.&ÿnterual-
lo coh iun d a ; tamen in fuaquicqj fpccie integra ptrrha-
.nent, ita v t nec perturbata fine concrariorum tempera^
tioné,nec 'quiçquàm pbfcurènt,&obruaht cerrèfàn&æ-
queçoniun^ioriis; V nà ra igim r acfimplicémcôiuhdti-
onis p p is naturam vidcamu^qu® omnia fibi ipfi ac fibi
ip fis |& irlter fe con iungit, omniaq-, in rion confiifo omnium
corhplexu & immixta. , & temperatà confèruat:
Hac diuinæjnerttes coniumftæ cam fuis notitijs &perce-
ptionibus, coniungurituredam cum ijs qu® întelligufn-
tur,rurfusque afeendunt ad inCognitam eoraift qu® m è -
tefupcriorafunt,coniunâ:ionem: Hacanimifuàs omnium
generum retiones coniungentes, 8c $ à vnam mentis
puricatemcolligentes, progrediuntur congraenter fibi
via & ordirte per materi® expertem indiuiduamqué
intelligentiam, ad iritclligentiâ fuperiorém con iu n d io-
nem. Hac dehiqué vria atqj ea indiflolubilis omnium
Drainas
pacis cô-
muniOncs
F
Nanira cô
iunélionis
diuinx
pacisi
----- , coaugmentatio diuido eius concentu cohæret,perfe<ftbvero
feripta diuina & «»*<* » id e f t , fcculum, in temporê I que concentu,concordià,&çbnfênfîone conuenit,ita vt
cflè d icuntj& 'tempus d e f t } æternum : quanquam 8c finetonfufi^jie eogâtar,&cbtitineaturfine diuifione:
feimus ab eis f®pius,& magis prbpriè ea qu® funt,««»»®', | pénétrât enim perfeû x pacisintë^riras ad ea qu® funt o-
id eft,æternitatis, & qu® oriuntur,temporis nomine dé- mnia^fimplici maxirtiè & liquida potend® fuæ, vniuse£
elarari, N o n igitiir omninb eiusdem æternitatis e lle , | feôtçicispotentia,coniungens bmnia, colligansq-, extré-
cuius Deus e ft, qufæternitatérrf antecedit j «ƒ»»«*, id eft, | m a per media cum extremis î coniundta vna eaque co-
eaqiiææternadicuhtUri putaré debemus : fedfàntftifli- Tgnata amicitia. Eadem fe datfruendaraetiamvldmisv-
ma diuiniferiptà conftantbrlêquudj æteriTa quidem,& jniuerfifinibus , omniaque vniretibiis, rebusijsdem, co-
quæfùntin temporë, ijs modisaecipère, quos approba- j iun£lionibus^& colledHonibus cognataefhcic ,cùminterunt:
media autem eoruni qu®_fixntj& qu® nunt,ea qu®
pardm ®terhitatè, partim temporepardcipartt: Deum
verb 8c vt®ternitatem',& v t tempus laudarc, qu od tem-
pons pmnis,& ®ternitatis fit auétor: aritiquumque dié-
rum,quod tempus antëcedat, 8c tempus füperet,mutet-
que Sc oppdrtunitates,& tempo ra: acrurfus quèdréter-
nitatèsac feCulaantecedat, qtiatènus 8c ahtefèculum
eft,&féculum fupefat. Etregnuni eius,regnum omnium
leculorunij Amen.
G A P V T XL
Depxce,&quidftbi vèlit ipfaperfe exijlentiu,qÜ£fit ipfit vita,
qua vis ip fa,&qua ita dicuntur.
A Ge v erb , diuinam cpjiciiiandfque pnneipem pacem,
pace d ignislaudibus ornemus. Èa enimèft,
qu® omnia corjiungi; ; atque inter ómnia èoncordiam
co'nhexionemque 8c g ignit & abfbluit. ïtaque earn ö-
mniaexpètunt, qubdi diuiduam ipfbrum multitudifiem
ad totara coniumftionem treducac, inteftihumque bel-
lum huius'vniüerfitads ad eiusdem generisdomicilium
coniungir. Diuih® pacis eommuhioné acföciétatepfi-
m* vhtutes conciliatrices,&fècumipf®,8c interlè , 8c
cum yha'fnündipace prima, co n i u n gu n t ur: in ferloreque
fuin ipfafecum, turn interfê eoniungiint, tum cum ynd
eo9> perfefto ömniö aubtoreiquiadörirtl
d iuina pax indiuidua m ariet, atque iri vno omnia;
b f ten d it j& p e rom n iap en e tra t, nec naturam fuam ex-
uic; Progteditur enim ad om n ia , feque cum omnibus
pro.captll fuo eommunicatj fcecunditarisqiie pads copid
red u iiaat, 8c coniumftionispreftanda tore cum torej ac
perfe totam fecum eoniundapermariet. Sed quomodb,
dicet aliquisjorhniapacem expetunt ? Multaehim mutatione
& diijjfidne gaudcnt,nec vnquaiii fpOntcvolunt
quiefeere. Si mutationem quidem 8c diuifioneiii qui
h®cobijcitjdicatyniuscuiusq*,ebrum qu®funtproprie-
tatc,atq; earn nihil eorum qu® iuntjquicquid ipfum fit,
vnquam velle am it te r en e rios qujdem repugnabiraiis,
fedhuncpacis appetiram approbamus. Omniaenimfe-
cutnin pace efle & cbniungi cupiiint , & a fe a tq ;fu isn 6
pofle dimoueri: bft etiam perfeifta pax vniuscuiusqueli-
quid®prbprictatis cuftos jferuatq; ortinia nulla iua pro-
uidentia qu® pacem eoncedit integra ab omni dilcor-
d ia& to n ru f iq n e ,& omnia ftabili firmaquepotentiaad i
fuam ipforitm pacem 5c trahquillitatem cbrrbbbrat.
Q u b d fieaqiremou entu romn i^non quiefcere,fcd cie-
ri femper fuo mdtu cu p iu n t: h b t etiam diuin® omnium
pads eft appetitus i qu® omnia in fe integra a prola-
plione cu ftod it, 8c bmniuih qu® mdufentut propric-
tatetn mbtriceinque vitam immobilcm coiiftaritemque
fcruatjduln eaqU® mouentur fccum pace iunifta, & co-
defn mbdo,fe habentia fua eXequuntur. Rivero muta-
tronem drcefts a p^ct prolapfiotiem;h Perfecto öraniö pacis pnncipio 8c auctore,qui£ confirmer non efle
Whiaiftbiuiduècùmvetfit', quau el^uftris dé féptisqu^ opiflibus jpacem expetèndâm : mâximè qbidemmHil
> quædiuifafunt çop u lan t, omiiiadefinit, | éft fn nattira return , qu o d ab ömni penitùs coniun-
Quomo-
do omnia
pacem ex-
petanr.H
(ftionc '