B
ElÉaiói
tais diuinz
compofi-
I ncs, rctuni
i occulta*
• rum elle
vela:
Duplex
TheoloÏ
6 4
Thcolo-
gorum duplex
coolî-
deraÜQ.
ftn-pidnv&arborurn ,âtque lapidum variamformâmâf-
fingit : àut orriâtum efmuliebre tn, aucbarbaroium arm à
attribult, fiâiliaq; orririiâ &fd rnacem v topifîci vulgairi
adhibet : ëiq; êquosicü£füs,& folia fubftèrnit,& rationèis
quafdamfibiëoï|üëndi c6Wpàtârit:;bibeijtemque,&c-
briumiac dôtfafcn tem>& crapulâ diftentüin fingibQuiC-
nam c 6m n ië ih ô râ b i^ ^ ,tr im ^ ^ d r fciïiïàh (k omnium
generüid^uis ^oenitëhtias^mpÈeèatiohèSjfur'ôreSi? qüis
mulriplîccS 8c obliquas noS-Jcniatotùm prômifloium
arces & afiutias ? quis illàm(iigahttim pùgnam quæ iri
Genèfi expohicuTjin qriainfidias mëku coaftüsfaceredi-
!citur viris illispotèntibus , atqüe id cùmaèdificationem,
non alïqüibus aliis nocèndi 5 fed fuæ ipförrim fe'lütis cau-
; iâ moliebàrifür ? quis confiUüm illiids quod iri coelofal-
lendi % h a b caufeWptum èft? quis'multàs ihas & cor-
poreàs amatoriasqyafreâibriès $• qùæ ito Càriticis C anti-
corurti çxp r imun tu r i& q uo tqu o t aliæ bmriià âudentis
iri'Deo exprimeridofacräcömpöfitiones i quarütneon-
jpicuæ ahcèocGultàSjéc mültiplicataé atq; diüifibiles ante
nngulares âtq; iridiuidüàs, 8i figiiràtiuæ atqüë multiformes
ante informes 8C figuras expertes res ponuntur jq u o -
ïum f i qüispoiîitpulehritudinem & dignitâtêm, quæ intus
latet j àipicerë :-is m yfterii plena & diuina j maguique
ac Theologicilumiriis plbna inuenie t omnia. N o n e lte-
nim qüôdëompofitiones ,q uæ videntür, propter fe effil
a s elfe pUtemuS,fed an tèb ccu itam,& eam.quæà vulgo
cerniçori potëft feientiam * pofitas elfe »credendum éft,
ne facraàprofanis 8c fccleftis facile caperentur i fed folis
viris fenâitaris ftudiofis & amatoribus apérirentüri yt
qui ormiefn puerilem fpeciem in iàcris fignis & mÿfteriis
deponèrëht*menrisq; lirhplicitatë, ae contemplandi fa-
eùltatepërûehïré pofîënt ad fimplicem & eximiàm fum-
mamquefignorumveritatem,Hocetiamptætëreàintël-,
ligeriduin êft,düplfcem elfe T h e o l ogorü m traditipnem : I
alteram quidem becultàm ôc mÿfticam, âlteram plâriam
'& notiorem :ßc illam quidem fignis cbntineri, atque cæ- j
remoniarum normam prçfcribere,haricràtiocinat!onem
8c demonftrationem philofophicam complëâeritc.Iun-'
âum e tiam & connexum eft ,id quod apertum e ft , cum
feo quod occultum : atque illud quidem probat5 & confirmât
eoruhi qu£ dicuntur, veritatemi hoc autem, effi-
c it , & to llô ëat iri Deo obfcûris, §çquæ d ô ïè r i non pot-
iunt,möd is& iriftitutiöh ib us . N e c vérôinjànétilîimis:
étiâm perficiendis mÿfteriis iacrpfàn«5ti npftræ aut legis
tràditiomspræceptoresadiuiriisabftinuêre^Quin&fan-
â illim q s angelos per ænigmatares diuinas myfticè proferre
iti lucem eetnimus: ôç Iefiim ipfiim in parabolis de
diuinis rebus diflèrere, &perfiguratum meniæappara-
tum dfifica tràdèrë myfterià; eonfèntaneum enimfuitj
non fplùm inuiolata à multis fancta iandtomm leruari,
fed etiamipiam hominum v itam, quæ & indiuidua, pro
'modo fuo ’ûiuAriâri diuinis nötiohibüs: & eamqüidem
animi pârtfem, quæ eft imparibilîs, âd fimplicia & intima
diuinorum fignprutn fpeiftaculafèçerhi, eam autem quæ
patibilis eft , cognata fibi ràtione & curari -, 8c é d diuina
duci antè elaboritis typicorüm fighorura fimulachris.
Nam fcognata& naturaîiaeiufmodiinregumçnta (oient
e fiè ,îd qü edé cla rait omnes, qui àùdicaaper!ê fineinte-
gumentis Theologià-, iii ïèfinguntfimulachrum quod-
d am , quod eos adT heolog iæ quàra dixiintelligentiam,
perduçit. Atq ; ctiamip(à mundi qui cernitürfabrica, di-'
uinisrebusjqu* to pto videntur.tanquam velu m obij citur>
quemàdftrodum dicit & Paulus & vera ratio.ItaqjTheb-
lo g i àlia éiuiliter & legitime ponfiderant>alia.autem pure
i&làpdfeèfafque ilia quidem more hominum, & mfediô
interiedto : hæcautèm morehumano fuperiore,& eifica-
citèr. Etinterdüm à?lfeg?büs qué.Videntur,iry:erdum ab
inftitutis quæ non vidéntür itonüén ien ter ptopofitis ùp-
cris rebus, âpimis atque metitibus. N o n cnirn hiftoriàm
nudam , fèd v ita lém p ë r fed^ iem cohtinet & omnis k &
vbique ratio. N o s ergp etiam debemus prætertaiflàpo-
pulari de eis opinione adiactangna v t decet <, perùenire,
nec cadepitQ,hohqre fraudat^) cùmfint dfuinarümfigu-
rariimgermina & expréfla fimulàçhra,clâreqi abfttufo-
rum mirabiliumq; fpetftacnlôrumimagines.Ecenim non
(blumdumina quæ e flen tia mfiiperant, änimoq; cerhuil-
tu r , atq; vno nomin e, d iuinafiguratisfignis dillinguun-
tur: VtOèus ,q u i omnielîèhtiàe præftat,ignisdiciturj &
Dei èloquiaquæ ratioHe inteUiguntur, ignita : vèrumet-
iam àngëiôfum qui 8c animo cernuhtur, 8c mentefü-nt
præ ditif dîuini ordines tum variisfofmis depinguntur,
tum m ultiplicibùs & ignéi's figuris. A lioqu e m odo ip(a
ignis ïpccieS Cùm ifi D ë o , qui intelligentiam fuperat,di-
citur, accipienda e ft, àlio cum in (piritalibüseiusprôui-
dëntiis aut fermonibùS i aliter cum in abgelis : ac prima
q û id em e i caufa $ altera eXeflpntia, tertiaëx-c5 mmunio-
ne & a lia aliomodô ,Vt eôrumcohteniplârio,&a(cien-
tia prôfeéla diftin&io cphftituit : npn lacra fignæfprtè,
teitoerè âc cau laconfundendàj (coexplanända,congiu-
ënter caùfîs äüt eflefitiis, aur facul tatibùs, äü t ordinib us,
àucdignitatibüs earüito rerum, quarum feint interprètes
iildicesq; imagines. A c toë modtîm é t fines epiftolæ t.ranf-
eàmtis, ad ipfamiam pofitam quælhonem eueniendtim
eft: Dicimus q u id em, cibum oitonem p.erfieere èa quæ
aluritur, quod ab ib luit & expie t id , qu o dîn ejs minus
pe rfë âum eft,&indigentiam, ittfirmitatem & ittobeçilli-
tatëm. curet,eorumqué vitàm tueàtur,fàciâtquè vtreflo-
rëfcànt & renouen t, & vitalem eis ÊPnfenfibnem imper-
tiat, àcplanè, êctriftitiæ atq; eius qtiod minus perfëâum
eft j èxpultrix f i t , & lætitiæ acp erfe âionis fuppeditatrix.
R e â è igitur (apientiflirna benighilîimaqüe lapientia à
feriptis diuinis laudatur,qübd & my.fterii plénum etatera
potoat,& (âcrum eius poculum p rofundat,&naagisqliod
ante hæc firmes folidoSque cibos appônar,&cuméxcel-
fo præconio ip(àëos,qui (è ege nt,benigne in uiret.Düpli- DaS
Cèm ergo cibum d iu ina iàpietttia apppnit ; altèrum fir- W |
mum 8c ftabilem,âlterum liquidum atquë prôfluèntem : |
atque in cratere & Calice bcnigniffimæ'pro.uidentiæfuæ
præbet munerai Calix quidem cùm rotundüs fit j & p a - !
tente apertoq; ore,patentem & om n ià obeuntem otohi- Vj jj|
um prouidentiam, quæ prineipîo & fine caret ,iïgrtificat. i 8
Sèdqübniam ciim ad omnia progrediatur; tarnen in (ê
mànet,& llansinimrnbbiliidentitate fu â j f i rm i t c r q ;^ ] - 1 J
locatà^mninodCeipià non difeedits fivGu^cônftanrer& I H
cpm p a â è q)feetiam^ater'2;qnfijftii;.:^diäcäre^tkm-fibi * q j
domunï diuina (àpie^ria dicltur , atq; iri ëa &(ôlidpVfir- diuiol
mosqùë cibos, b cp ocu ltm atque caîicemoroponere, vt
fitpërlpicuurii iis, q u i ditiina pro d ign ita tpD e i tpnfe- | r |
. runt, >‘ ÇUm qui fit inea|
. caufàjcur fit,&bênè fînt omnia,S^adbmniaperuenire ac boIJ
pertinere,&in,vniuerfo e(Iè,&continere omftïa: rurfiîs- culû;
queeundem qui f î t i n e o d e m pontê
v lla ex parte elie,fed fecretüm eflè ab omnibus,cum irife
ipfe eodtm æterhoqne modo fit, përfteiqùe'& mariear,
atque jfèmper idem lit,eodcmqûe modo hàbeat,ne.c vllo
mçd o (e ip(ê deÏMat,nequë (èdéni fuam i m mbbilejriqrie
mànfionem & qïwfi larem relinquat: (êd .& in ea Omni
perfeâaquepnoüidentiæfùæmunera perficiat : tk procedat
ad omnia, & in fè ïtoahêàt : 8c ihfiftat(èmper , & mo-
ueatur:& n eq u e in fifta t, n equemouea tur:ïed vfitadi*-
çam, 8c prqüiaentiæ à â io n es in ftabilitàte atque inftitiö* j
n e , & itoftitipnem toianfionernquehabeat naturaliter, 8c
præter naturam inprjpuidendo.Sed quis eft (olidus,quis
liquidus&fluâuànScibus?hoS enim qu o d dët,atq; pro-
üideatj diuina laüdatur lapientia. Soliduitoquidemci-
bum fignificare arbitr o r , inentis pârticipem ftabileitoqûe
aé eodem in ftattt m aiientem p e r fe â io n em , quadiuina-
rum rerum participes fi u ntlçn fius il li m e n dsp et fta n t e m,
pôtenteriijungularemindiuiduamque feien tiam;quibus
»diuinüS Paulus à (àpientia acçeptum reuerà iolidum ëi-
büm communicat. Liquidum.autem, flnxionemque vim
habétdiflfiifionisj&foràs exeufrere ftudet,variis<^ëriani
ac mulris 8c diüiduis c o s , -qui educantur, pro eaptu &
modo fuo àd fimplicem, ftabilemque D ei feientiam be-
nigne dedücit.Itaque & ro r i , & aquæ, & Ia â i,& v in o ,&
molli diuina fpiritaliaqùe(crjpta, & ,v ef ba Comparantur,
fimiliaque,dicuntur e lle , propter vim & procreandi, vt
aqua, ô caügcndf, y t la ç , 8c recreandi ,v t v in u m ,& pur-
g a n d ip à t i t e r tu e n d i , yt mel,habent. Hæcdiuina (àpi-
entiàd at iis , qu i adipfàm aççedunt^ipfis abundantiuffl
__________ / # P cld
^“pgfpctnorùm conuiuiommaffluéntesfuppeditâspro-
fUndenfque copias. H o c quidelh oft-vère^cpulari & bç-
ne habere : ob eàroque caufam laudatur , quod & gene-
rct fimul8c paruulos^ducet, & rëftauret,&pertteiat.
E#hac aütetn/a£tg-ConuiuriSinterpretatione ipfe ètiam
bbnonyn om n ium a u â o r D cu s , ebrius eflè dici’tur; pro-
pcëtredundantem, & quæinentem fu peiet, tantæepn-
flationis , aut v t verius diçam;bonæ habitüdinis D e i'o -
mnino perfedam.incredibilemque immenfitatem. V t
enimirt'nobis in malo ebrietas, 8c immoderata exple^
tio eft , & menris fenfuuçnque d im o tio : .fie etiam in
botoo in Deo ebrietas,nihil aliud intelligenda e f t , nifi-
redundans(ècundum caufam præexiftënsin eo omnium
bonbrum immerifitas.. Quinetiam dimotio mentis &
(ènfus , quæ ebrietatem comitatur , De i eXcellentia,
quæ pmnem meritdni fu pe ret, ^accipiendä eft , qua ab
intelligcritia (ecernitur, cum totùm ho'c , q u o d e ft in-
celljgere & inteiiigi , & ipfum elfe longe fuperet : ac
l plane omnipus quæ bôn'a fu n t , ebrius-pariter , & di-
rnotus eft Deus , quippe cum & e#rum omnium fit
I pleniffimus oinnis immpderatfonis exuperantia, & rurfum
____________
mlfees difiunguntur atque dilcedunt i $unt reuera ea
quæ v id en tu r , eqrum quæ (ub alp eâum non cadunt,
certæxlaræqüé imagines. Neqü e enimdn ïeculis quæ
ventura (u n t , cauia etit Deus iuftarum à Ce (êcrëtio-
num , 'fed ij », qui fe penitus à Deo fecreuerint : quem-
-admödum etiam alteros hic iam cum Deo vetfari vi-
demqs ? quandpquidcm cum veri ftu d ip fifin t, ab o-
mrir quidem rerum corporearum vohiptate abdacun-
t u r , liberi autem ab omnibus malis , Deiqne amdre
impulfi , omnium bonorùm pacém diligunt , & fandti-
moniàm : atque ab hac v ita principium fiituræ faciunr,
cum inter homines angelorum vitam imjtentur , cum
omni animi tranquillitate , De i nominis appçllationc,
benrgnitate, cæcerifquù virtutibus. T e quidem nun-
quam ita amens fim, v ta liq uid pari arbitrer fed Credo
te e tiam corporis mala non pari , nifi ,in quantum
ipfe dijudieas fenfibus. Eos autem , qui tibi iniuriam
inferunc , & à feexterminati te Euangelij folem non
redfce putant , cum iure reprehendam , onto , v t ijs
prætermifiîs , quæ in fe'fa c iu n r , ad boniim ipfum fe
conférant, 8c te ad fe allic ian t, fiantque participes lu -
fecretus ab omnibus. His^quidem a d d u â i , fan- J minis. N o s verb neque fi contrarium vôtis acciderit,
âo rüm etiam in Del regno coriuiuia eodem modo in - 1 Ioannis clariffimo radio priuabity nunc quidem te frui-
çefpretabimur. Tranfièns en im, inquit ,ipfe rex,faciet turo^ per memori’am & renouâtioriem veræ Thebro-
eos teeumbere , & ipfe minifttabit eis. Hæc autem ! giæ tüærpoft vero ( video emm h o e , etfi audax eft) tç-
declarant communein quandàm cqncotdemque f in - ciim.ëoniu^gendos. Sum aucern plane dignuS.I-jçui fi
A&wwvîîr, krtni* v nri.
des habëatur , cum id quod tibi an te jëogtytum
âorumTn diuinis bonis focietatem ^ 8C ecelenam pri-mitïuoru m , q u f confcripti fit ne i n coelis^iu ftorü m que
(pirirus , q u f ëc bonis oitinibus p e r fe â i fu n t , & bo nis
omnibus refetti. Acçubationem etiam rèquietem
eflè cenfemus multorum laborum vitam tutam , di-
uinumqüe viuendi gënils in luftiiné ac regione v iuo-
nup plenum omnis fan âæ volupratis ; largamque o-
mnis generis , 8c beatorum bonorum fuppeditatio-
nëm , pe rqu am 'om ni 'gaudio cornplentur : atque id
Iefii'eos ôc ex'hilarânte , 8Ç in menfe collocante-.'. eiP
que & mitoiftrantë, 8c æterham quietem largiente, &
pe ifeâa bona ti ibuente 8c infundeme. S cio etiam te
poftulaturum eflë fomhi D e i , qui celebratur , & vigi-
ïiæ cxplanationem : 8c cum dicimus diüinum quidem
fomnium efio fecietionem a b jjs quæ'prouidentia gu-
berùarftuÉ-, & cpnimunitatis ptiuàtioncm : vigiliam
aiitctovptouidendi i] s , qui inftitutionis 8c falutis indigent
at tentionem , ad alia T h e o lo g ica figna vencu ■
tuml ^ .
Itaque fuperuacaneum rati eadem ijfdem verbis re-
petendo ,s;a£lia videci dicere , confeijque nos VoHs in
ijs quæ bona funt, pa rère , Epiftolæ quidem jio c lo co
finem facimus , quod plus rëd;didimus , quam quantum
literis noftris debitum effet : ipfem autem tPtarn
de fignis diflêrëntem Theologiam mittimus/, in quà
inuenies; cum fepiëntiæ d omo 8c columnas feptgm diligenter,
explânaçàs , & folidum^ëius cibum , qui in
hoftias & panes diüifus eft , 8c quæ fît vini tempet'a-
tio $c mixtio , acàutfus quæ Dei éx.ebrietate çrâpula.
Ea etiam quæ modo breuiter d iâ à fu n t , in eà^Tufe ac
diftindle traâaüimus ; e(|que , vt opinor omnium quæ
de diuinis..rébus fignis exprimuntun inuentrix b o n a , fe-
GQ diuinorum libioruiri traditionibus , aç vèritatibus
conuènit. ™
eft ô^didicerim à D e o , & d icam , te libéra-,
turn iri e x'Pathmi ërgaftulo , & in A -
fiani reditqrum , in qna-faâurus
fis benigni Dei imitationcs,
aepofterisprodi-
turus. «
F l t i l S O P E R Ÿ M S . D 1 0 N T S .
A r e o p a g jtx .
'Dïonjfms loanni Theologo , Apoflolo & Euttnge-
hfioe exulanti in Putbmo v
infifht.
J P I S ^ T p î A X..
Ç A I t i t o t c , fen â a anima , chariflime. Eft hoc mihi
à tc!*»agiSvproprium , qualm mulris. Gâûde tù
&'■ 'A'V' c“ arus es ei qui vére aman dus eft , /expetendus
jn.,/'jgen d u s ." (^ id mirum, fi Ch.riftus vera d ic i t ,&
difcipulos ex vrbibus èxpellunt, qui fibi eà quæ -
—î^ ri tribuurtt, 8c à fenbtis fcëlefti ac neferij h o -A
i f
S. M A R T I A >
L I S, A P O S T O L I ,
C O N F E S S O R 1 S E T EPI-
s c o p 1 L tM o t r c E N -
s i s E p i-
ftolæ.
DES. MARTIAL ! , EX
f I V S V I T A, P ER S. A V R E L I AX
V M E I V S D I SC I P V L V M E T S V Cceflbrem
Lemouicenfem Epifcopum,
deferipta, Gregorio Turonenfi,
ôc aliis> ^
S| Jdarttalis, ex TribuBeniamin, Pâtre Mdrcello,ttiatre EtizAbe- -
.tha,Stèpbdtii Prothomartyris confunguineus, àS.Petro ,qui
jfrècialiamore conjanguinttatü ei dtuinttus fuit ; Chrifio iubetite
s 11