Ü i f W t o fö ß r 'ic n jis
veroimpij dicenr, liquidem mictenteDomino difcipulos
ad bapcizandutn in nömïrie patris, & filij, & fpiritus farti
d i ; nonpotcft concradici quih habeantcommunionem
& vnitatem,fecundum quam neque tres diuinitates, neq;
tres dominationes,nèqué tres fariditateyfèd tribus perfo-
nis manen tibus,firme vnio trium confitenda eft ? fic enim
conuenienter creditur mittens 8c m ifliim. Sicut (p j pater
.filium mifi't,&filius fpirirum fandum m ittit:vna vero per«
fonanunquam (eipfam miferir,non enim aliquis dieet pa-;
trcrriincarnatum.quxenim in confeffiqnefidei continen-
tfur.non concurrent cum falfis hxreticorum opinionibus.
Opiortet autem vt noftras hötiones diuina & Ap oftolici
dogmata fequantunpon au rem v t hoftraefidionës impof-
fibiles,diuina; fidei dogmatibus vim afFerant.Si autem di-
xerint : Q u pm o d o tres perfbnae, & qu om od o vn a diuini-
täs? Dicemus eis tres perfbnas e fïe , ficut vna quidem eft
De i patris,vna vero Domini filii,& vna ipiritus lan d i: vna
vero diuinitas,ficut patris, quivnus eft, imago eft filius, id
eft, Deus ex D e o ; & fpiri tus firnilt ter vocatur fpiritus Dei;
& hoe naturaliter fecundum eandem fubftantiam,non fe-
cundum participationem Dei: & vna eft fiibftantiaT rinitatis,
qu od quidem n on eft in fis q u * fa d a funt; non enim
eft vna fubftantia D e i,& eorum quae fa d a funt; quoniam
nihil horum eft fiibftantia Deus. im onequ e D ominus eft
quidquahorü fecundü fubftantiamjiëd vnuseft Deus pater;
vnu sDominus filiusj vnus ipiritus fandus, dicimufq;
vnam d iuinitatem,& vnam d ominationem, atquevnam
ianditatem Trinitatem j quiaprincipium Domini eft pater,
qui ex «eternitate eum g en uir ;&Dominus eft(io)pro-
totypus fpiritusjandi.Sic enim & pater Dominus,& filius
Deu s ;& de D e o d id um e f t ü m eft jp ir itu s.C o n & K m u t igi-
tur vn um D fum verum,vnum principium,&vnum filium
verum Deum ex vero D ep naturaliter paternam diuinita-
tem habentem, id eft patri; & vnum fpiricum iand
um ,qu i natura & ven’täte vim habet omnia fandifican-
di;ideft,ex fiibftantia Dei deificus.Eos vero qui vel filium
velipiritum fandum creaturam d ic u n t , anathematiza-
mus.Omnia vero alia confirëmur fa d a e fïè ,& iêpiaa Deo
creataperfilium,in fpiriru fan do f iandificata. Prxterea
confiteraurfiliü Dei fadum e flè filium hominis , qu in on
nomine led veritate alfumpfit carnem ex Maria virgine;
eflèque perfedum filium D eum ,& eundem filium hominis,
vnam pei fo nam ,8c vnam adofationem ver bi & carnis
quam afiümpfit j & anathematizamus eos qui differentes
adorationes faciunr, vnä diuinam, 8c vnam humanamj 8c 1
adorantes hominem ex Maria tariquam al ter urn prater
Deum ex Deo.Scimus enim quodiri principio èrat verbu,
& verbum eratapud D e um ,& Deuserat verbum.Fadum
vero hominem propternoftramfalutem , adoramusnon
tanquam aequalem fad um in xq u a li corporeifed taquam
Dominum,qüiformam ferui fumpfit. Confitemurpaffio-
nem D omini fecundum carnem,refurredionem invirtu-
j te diuiniratiseius, afcenfionem in cellos, &gIoriofum ad-
i uentum eius: qui venturus eft ad iudlcium viuoru 8c mor-
tuorum:& ad vitamsternam fandorüm.Er quia nonnul-
litu rba sn pbisex citarunt, nitenteseuè^tere fidé noftram
in C hriftumDomin umnoftrum, non cönfitcntes Deum
eflèincarnatum , fed hominem D eo copulatum :idcirco
confeflionem edimus de fid e , quam diximus, reiicientes
contradicentium perfidiam. Deus enim humana carne
incarnatuspuram ha b e tpropriamoperationem , cum fit
menspafliqnibusanima;&carnis in u id a , 8c carnemac
carnis motus diuine ac fine peccato m oderans. Q u i non
folum a morte teneri non po tu it, fèd eciam m ö'rtem dele-*
u it:& e ftD eu sve ru s, qui carnis expers, iftcarheappäruit
perfedusvera & d iuinaperfediohe. N o n du*perfbnae,
neque dux(ii)naturae,nec enim quatuor adorari dicimus,
D eum,& filium D e i,& hominem, &fpiritum fandum. Id-
cirop eos anathematizamus,qui ficimpij funt, qu i hominem
in diuina laudatione ponunt.Nos enim dicimus verbum
De ifad um efïè hominem ad noftram fa lutem,v tfi-
militudinem caeleftis capiamus & deificemür adfimilitu-
dinem veri fecundum naturam filij D e i» fecundum. vero1
carnem filii hominis, Domini noftri lefu C h r ifti., .Qredi-
mus igitur in vnum D e um , id e f t , in vnum principium,
' D e um '
■ vocat oitturalisfilij&fpiricüsfandicumpatrepr^dicatü^.
diuinitate. vero dicat vnam perfonam, ficut vnam diuinitatem jn o n
propriara 1 funt tanquam ( 6) ynum, duo in vn o . Paulus enim vnum
paths, vt j quidem diuinitatepatremclamat, vnum veroindomina-
P^°^ntC| tione filium dicit:Vmu Deutpaterexquoomma.&nosin ipfum\
L & v n u s Dopiinus lefus Chrtßus ,per quem omnia , & notper ipßtm.
Cer.t. ’ Igitur fi vnus quide Deus,Dominus vero vnusjvna autem I perfona ,ficut diuinitas,vniusdominationisiquomodo cre
B
ditur illu d, ex quo, & per quem, ficut prius d id um eft? At
t ^ eft* nos diuinitatem dicimus non feparanres ab ca dominatio-
gaicnitus n em , nec alterum ab alrero alienates, fed fie intelligentes
a Deopa- v t res h habet & v er ita s : filium quidem vocamus Deum
tre, Yoca-j j: pröprietate patris,tanquam imaginem & germen; patre
mus filiu,j v^ro D ominum,nomine vnius Domini appellamüs, tan-
^ qu am huiusprincipium&genitorem,eademautem&dc
ins, Deum fpiri tu fan do vnitatem cum filio haben te, quam filius ha-
hoc eft, ! bet cum patre. Quamobrem nofeatur hypoftafis patris,
Deum ex appellatibne Deijne feparetur ab hac appellatione filius,
v t qui ex Deo eft.Nofcatur etiam perfona filij, appel latione
Domini; ne feparetur ab hac Deiis, qui Dominus eft vt
pater D om in i: ficut filij quidem proprium eft döminari;
quiperfeipfumereauit, & creatisdominatur: patrivero
prius in efth oc vtpatri dominantis. Sic Trinitatem vnum
Deum d icimus, 8c non tanquam ex compofitione trium
vnum damus.-omne enim quod pars eft, imperfedum eft,
quod ex compofitione fubfiftit: led quod eft pater ratiötie
principij & gene^ationis, h o c dicimus efle filiü imaginem
& germe patris.Quare fi quis d ica t,Q yom od o vn u sDeu s
eft,fiquidemfilius eft Deus ex Deo?refpondebimus,ratio-
ne principii,ficat-vnum principium pater.Et fi quis rurfus
interroget: Q u pm o d o vnus Dominus lefus Chriftus »liquidem
pater eft Dominus ? hocrurfus refpondebimusj
Sicut (7) pater eft Domini,& non occurret amplius nobisl
h x c dubitatio.Et rurfus dicent im pijjQ u om oao non erut
tres dij,tres perfonxjfivnam habcant diuinitatem ? Dic e mus,
quia eft principium, & pater filij > 8c hie imago eft 8c
germenpatriSj&noneftfSjfratereiusb&fpiritusS. fim ili-1
ter fpiritus Dei eft,fi cut feriptum efh&eus eßjpiritus.Et mul-
to ante aDau id de cla ratü eft, ccelos efTe verbo Dei firma-
ros,&fpiritu oris eius omnem virtutem eorum.Et in principio
Genefis fi c feri pturq e ft: Et jpirittis Deiferebaturfuper a~
qitattt.Et Paulusferibens R omanis : Vosautem ('inquiQ non
eftis in came, fed in jpiritu-Ji tarnen Jpiritus Dei habitat in vobis. Et
rurfus ait :Si autentJpiritus eius quifufcitauitlefum ex mortuis,habitat
in vobüjquifufcitauit Chriftum ex mortuis,viuificabit &mor-
taha corpora veßraper inhabitantem Jpiritutn eius in vobis. Et ite-
rum:Quiiun^ßiiritu Dei aguntur, Infilij Deifunt, non enim acce-
pißis jpintumJeruitutis iterum in ttmorefed accepißisjpiritum ado-
pttonisfiliorum Dei,in quoclamamus, Abba pater. Etiterum: Ve-
ritatem dico in Cbrißo , non mentior, teßimoniumprabentemihi
confcientiathea in Spiritu fanäo. Et rurfus: D eusautemfpeiim-
pleatvos omnigaudio & pace in credendo,vtabundetisinß>e,in vir-
tutejpiritusjaniti. Etiterumaitferibens ad eofdem R omanos:
Audacius autem feripfevobis ex parte,vt tanquam in memoria
vos reducenspropter gratiam qua data eil mihi a Deo,vtfim minfier
lefu Cbrißi ingentibusfanäificans Euangelium D ei, vtfiat oblatio
gentium accepta,fanäificata tnJpiritu fanäo. Haheo igitur glo-
D ; riarn in Chrifto lefu adDeum.-noh enim audeo aliquid Io-
jquieo rum 9 quaeperme non^effccit Chriftus in obedien-
tiam gentium, verbo 8c fadis,in virtute fignorum & pro-
■* [ digiorum ,in virtute fpiritus fändi.Et iterum -.Obfecro autem
! vosfratresper Dominum noßrum lefum Chrißum, & per charita-
t. Cor. 2. | temjpiritus. Atque haec quidem feripta funt in Epiftola ad
! Romanos, in Epiftola autem ad Corinthios rurfus dielt:
. I Qujafermo mens &pradicat'io rrtea non in perfuaßbilibus humana
fapientia verbis, fed in ofienßotte jpiritus,& vir tut isj vtfides nofira
Ibid. \ non fitinfapüntiabonitnum , fed inv ittuteD ei. Et iterum ait:
QuiaficutfcriptUui eßt Ouaoculus non vidit, & a u ris non audiuitt
& in cor hominis nonafeendit, qua pfapdrauit Deus dtligentibus
eumMobisaatemreuetauitDeus perjpiritum fuutn. Spiritus enim
omniafcrutaturetUmprofunda Dei. Quis enim hominum nouit
qua fu nt hominis, nißjpiritus hominis,quieäintpfoi fic qua fu n t
Dei,nemo nouit nifijpiritus Dei.Ec rurfus ait: Animalis homo non
percipitijuafuntjpiritus Deis Vid e squ od vbique in Scripyira
fpiritus |>rxdicatur,& nufquanominatur creatura ? Quid
Tfrl. i i .
Gen. I.
B.om.%. '
Ibidem.
Quodnöl
teattfTc:.
fceundJ
diumiJt
Apoftotó
ca dog';
ta. .
F
Quom-
do filiJ
fit i
patris.
Vna fuis!
ftantia i:
Tr.nitt®
quia r
quatque j
perfona !
eft vnoi
Deus. .
m
■ fSanflifi
catainr
ritu fand
«licit, qr_
funtido-
neaad "
cipiend"
fandifi“
tioneoi
rationala
omnia.
Philip
Hj
•Fides 1*1
incai»1-'
[tione d
bi.
e x fo fit io F ic t e i.
Deum Legis & Eiiaftgelij,iuftum 8c bqnum r E tfn vn um
Domimim lefum Chriftum Deum verum, id eft , ’iâ iagi- ’
nem veram folius veri'Deijcréàtorem omnium Vifibilium
&inuifibilium,filium"Déi,& foetum vrtigeriieum, & * t e r - ;
num Vèrbum vïuen s,& per fe exiftens atqüe ôpetàns,fèm-
per cum pâtre m anens:& in vnum fandum fpirïtümj & in
aduentum^loripfum filij D e i,q u i carnefnaccepitèxVir- .
g ineAp romobis paffiones & m ortem fuftinuit, 8C tertia
die refurre>tit,& aflümptus eft in coelos j & in futurum ad-
uencum ^ ioriofum:& in vnam fàndam Écclefiam; remif-
fionem peçcatorum , carnifrefurredionem, vitamæter-
nain. Cônfitemiir co.nfubftaritialëm eflè patri filïùm, &
fpiritum fa n d um , 8c vnam fubftantiam T rinitatis , id eft,
vnam diuinitatem naturaliter , manentepatre ingenito,
genito aütem filiô ex patre veragenërâtione,non fad ion e
ex voluntate ; & Spiritu San d û ëx fuBftantià patris per fi-
liumaeterneemifTojhabentevîrturemSàndificanditotam.
g creaturam.Confîtèmuretiamincatuatum verbum,& m a -
i nifeftatum in’operatione carnis ex Virgine affumptx, non
! in homine opcratum.Eos vero qui communicant cum iis,
Ifi}*- [ quirèijciünt j" •p a in » , tanquamaliehumà Scripturis,&
M"Cn qui d icunt aliquid e xT rin ita te creatum e flè ,& ab vnana-
turali diuinitate feparantjalienos exiftimamus, 8c eu nul-
lo ex iftis communionem habemus.Vnus D eus pater,yha
diuinitas. Deus etiam filius imago vera vnius & folius di-
uinitatjsfècundüm generationém & riaturam quâm ha-
bet àpatre; Dorhinus vrius filius : Similitcr autem 8cSpiritus
San d u s , qui dominationem filij in crëâturam Sàridifi-
c ita-m tranfmfttir.Filius venfitin m undtim âfïumpta carne
ex V irginç vqùam impleuic S p îr itu S ah d o ad nofirarri o -
mhiunifandificationem. C um autemi'carnem m ortitra-
didifïèt, m ortem deleùit perrefurredionem. afcendïc au-
temad coe lùm, exaltàns&glorificanshominésinfêipfo:
veniçé autem iterum ad inftaurandum nobis vitam æter-
nam.' 'V nus filîüs ante incarnationem,& poft incarnatio-
nemidem homo 8c Deus ytrumque tanquam Vnum : &
non alla quidem perfona Deus verbiim , alia vero homo
ïefus j fed idem qui priùs erat filius,vnitiisefVcarni ex M aria,
conftirûëns feiplum perfedum & Sand üm ,acfinep ec-
çato h ominem, & adminiftrâtis opus incarnationis ad re-
■ nouationem'fâlurarëm humanitatis,& rotius m udi. Deus
parer pe rfeda petfonâ perfedum habet Verbum ex fêipfo
vete g en itum.No o tanquam verbum vocale quod loqui-
mdrjheûuëvt filium fecundum adoptionem, ficut angeli
& homines vocan tut filij Dei; fêd vr filium nâtura Deum. ;
Perfe&um vero etiam habctfpiritum fandum ex Deo per
filium in adoptatos filios effufum, viucntem & viuifican-
tèm^fànduni & fândificantem eoS, qüieum participant;
non tanquam fpiratiqhemab homine emifïarn non per Ce
fubfiftentem,fèdexDëo viuentem.Vnde Trinitas eft ad-*
orabilis/gl'Ûrificabilis & honorata , â cv en ërabilis, patre
quidëm in re lled o in filio, ficut filius ex ipfo eft : filio verà
glotificato in patre,ficut eft ex patrejmanifeftato in fpiritu
fàn do fandincatis. Q u p d autem venérabiliseft fan d a
Trinitas non feparata nec alienatn,docet nos P aulqsinE-
piftolaad C orinthîos'fecundâ.Sic enim ait : GratiaDomini
nojlr't tefiu Chrifii, tycharitas Dei , & communicatiofanctijpiritus
ir.u [cumomnibusvobis. Ecrurfiisinéadem Epiftola : Qut autem
D 1 confirmât nos nobïfcum in Chrifto, qui & vnxit nos Deus, qui &
Ijignauit n o s,& dedttptgnusjpiritus incordibus noftris. Adhucau-
ItemclarinsincademEpiftolaficfcribic: C u le g itu rM o y -
11W (cs,veiaiftenpofitum eftfuper'coreorum:cum autetii conuerfifuerint
I ad Dominant,aùfcretur velameh. Domimuautem jpiritus eft. Vbi
I autemjpiritus Domini, ibi libertas. N os vero omhes rettelatafacie
gióriam Dominijpeculantes, ineandem imaginem transforniamur
. • ngloridiifglortain,tan quam d Dominijpiritu. EtturfusaitPau-
’ lus : Fr 'abforbeatur qtiod mortale eft,à vtta. Q u i autem ejficit nos in
».6J hocipfium,Deus-,qmdeâïtvobispïgnusjpiritus. Etiterum,: Com-,
'g- fîc-j nièndantésnofimetipfqstanquam*mmftri D e i, inmultqpatientia, :
«mi- intribulationibus,innecefiitatibus, inanguftiis| & quxfêquun-
tur.Deinde fubiâ‘ngit,di cens:!« fittdnitate,ïnjpirïtujàrifto, tn
chariiatenénfittajn verbo veritatis, in virtufe Dei. E ç c e hiç etiam
defignauitfândusPaulus Trinitatem, nominahsDeu,
8c verbum,& fpiritumfandftmiE r iteruin ait: Annefcis quo-
nidm templum Dei eftis, &jpiritus*Dei habitat in vobisî S i quis au-
Bibliotb.Vet. Pat. T0W.3.___________ _______ _
pMl.1
— ------------v ____________________________ ‘f r
tem iemplum D ii vtoldüerit, dijptrdet illuin Deiis. Templum enim
Deißnattm ettiquo'defttiVos.Etiten™^
fiCaf i ejinfediuftificati eftis in nomineDömini hbftri lefu Chrifti,&
in jpiritu Dei noftri. Et tnrfus: Äh nefcitis( 12) quoniam f corpora
veftfa templum funt jpiritusfanfti, qui in vobis eft, quem habetis k
Deo? E tillu d : Videor enim &egoJpir'uum Dei habefe. r Et iterütV)
loquens de filijs Iftael tanquam baptizatis in nübe & in
mari,ait:Ef omnesiundempotuiüjpiritalem bibjrunt: bibebaht t-
nimdejpintaliyConfequente tospetra\petra autem erat Chriftus. 8c
iterüm ait: Propter hoc notum vobisfacto, quod nemo in jpiritu Del
loquens dicit anathema Iefu:& nemopdtefldicerebominnm lefum,
nifi in jpiritu fan fto.Diuifionesgtatiarum fun t, vnus autem jpiritus:
& diuifiohes miniftrationum fiuht, vnus autem Dominus: & diui-
fionesoperationum funt, & idem etl Deus, qttioperatur omnia ino-
mnibusi Vnicuh^ autem datür manifefiatio jpfhtus ad vtüitatem.
Alij quidem perjpiritum d'aturfermofapientu:alij autefermo feien-
tia, fecundum eundemfpiritum:alijfidesin eodem' jpiritu, alij vero 0-
peratiQnes virtutu:alij prophetia,alij diferetio jpirituum -..alijgenera
linguarumialijyero interpretatio jermonum.Omnia autem hacope-
raturvnus & idemjpiritus, diuidensfingulis prout vult. Et ficut v-
num Corpus eft, multaatitem habet membra-, omnia vero membra
corporis cumfint multa, vnum tarnen corpus fu n t , ita & Chrifius.
Omnes enim nos in vnum corpus Ifapti^ati fiumus. 8c rurfus ait:
Na n ifi is qui venit, ahum ChriHum pradicat, quem ndhpradicaui-
mus\aut aliurii jpiritum accipitis,quem non accepißis,dut aliud £#-
angelium,qtiod non receptftii-,reäepateremini. VideS quod irlfe-
parabilis fit fpiritus a diuiiiitate ? 8c nunquam vlliiSpie
fentiens,creaturam eflefufpicäbicur.In Epiftola äütem ad
Hebrxos fic ait:jQgojnodo nos ejfugiemusji tantam neglexerimus
falutem ? quacum intttumaccepijfetenarrariper Dominum abiis
quiaudiueruntyin nosconfifmata eft, epfiteftante Deofignis & por-
tentts,& variis virtuiibus, & JpiritUsfanäi. diftributionibusfecundum
fuam voluntatem.Et rurfus iheademEpiftola dicit:^«rf-
pfopter ficu t ait Jpiritusfanßus-.Hodiejivocem eiusdudieritüfiolite
obdurare cor da veßra,ficut in exacerbatione fecundum diem ienta-
tionis in deferto-, vbi tentauerunt mepatres veftrhpf obauetuitt & vi-
derunt opera mea,quadraginta aunis. Propter quodinfen füsfuige-
nerationihuic,&dixifemper:erantcorde. lpfiautemrioncogiow
runtvias meas, quibUsiurauHniramea -, ft introibuntin requiem
meam. Hicetiarti äudiant Paulum non feparäritem fpiri-
tum fänduiriadiuinitate patris & filij:quin potiusfclare fi;
gnificantem,locutionem fpiritus fä tid i ex perfona Dei ef-
fe ,& tanquam i D e o prolätam , ficut red d itum’eft in iis
q u xd id a ftm t. Idcirco Vnus Deus fandaTrinftäs creditur
& adöratur,iuxta h x c diuinx feripturät teftim oniaitamerfi
vbique in diuinisScripturis innumeri ferm ones nobis (up-
petunr,qui Apoftolicam & Ecclefiafticam fidem compro-
barit.
E I V S D E M S A N C T I
G R E G O R I I E P l S C Ö P l NEOCi
t S A R H j£ P O N T i , T H A - V M A t V R G l , C A P I f Ä
d uodecimde F ide,fubiedo fingulisGapitibüs Ana-
thema tymo , & appofita vniufcuiufq; Capitis
Interpretaitione Contra Hxreticos
8c Iud^os*
Interprete Gerardo Vofim
A r. g v m e n t v m .
QVomodoDeigtatiaoporteat credere de incartjdtione F ilij Dei
i.c o ï.ë . •
Ibidem,
t VuK
rtiembri
veftra.
1‘Cor.p.
lefu Chrifti Domini noftri, fecundum ea qua Lexpraftgnifica-
u it ,Prophetateftatifuht, Apoftolipradicauetunt ,& ip fe Dominus
Verbo doeuit, & operibusfeipfum manifeftum fecit.
C A P V T L
S fq u is dicit,corpus Chrifti in creatum * & non confire-
tu ripfum in c re a tüm D eüm f verbum ex creatahuma- f
nifateincarnarionem ofteridiffe.faidumqi eflehpminem, ij
ficut fctiptum eftjanachetna'fitv v
interpretatio. ® |
Q u om o d o enimcotpus increaturtl d ic ip o te ft ? Nam
quOqiHcreatum eft,criam paffiohis expers eft; & neq; vul- j
. ■ *____ nerari I
1 .Cer. 12.
F
Allüfiô
videtur
fieri ad
verba Gà*
lat.x.
Heb. 2.
Heb. 3.
Pfial
Ibidem1
G
H
f al. Dei
verbum.
Lue. 2.
loan.I. .