que exvèrboram ipSbrum tóda^^(ljt|puca^^u.i^}Qu4ca
ratf'one caperemus.Sed quoniam in difceflii es,8c quotidie
ali q uid rep uratur□ m atque perpenifirfim te eiïeSpecas, 'faç
noftri vt amicorum mémena^teneas,fidilceflènsiHcaatr-'
tem cauia,inquam,fi remanearn,id quotidië.fieri velim.Sed
quoniam iam jbluturum abifurumqj me eSfe fpero, conee*
d cnce& iuüante Dep,vos hortor, vrqui maximutn hópeer-
tamènpro Saluceyèftra ingrellieftisj&inftituiftisjdetisope-
ratn, vt doéloribus veftris rerum omnium præpbtëntisDei
Chriftum anteponatis. Quibus. d i&is, abierunt,cum iÜi
rnihi deinceps com m odam öauigatiQnem,&abornni ma 1 o
liberatronem optauiflènt:egpautèm proeisrogans, Nihil,
inquam, vobis maius optare pofliim, quam vt cum hac via
"& disciplina omnibus humanam mentem dari cognoueri-
tisjomnino idem qüod nós,ipSï quoq, faciatis,vt D ei Chti-
ftus nbftetSîtieôquepetfruamiir.
I VS T INI PHI.
l o s q p h i Et MÀRT YRlS
A P O L O G I A PRIMA PRO C 1IRI-
flianis, ad Senatum Romanum,-loachimo '
Periomo IknedlchnoCormcenace-
" no interprète. '
Vx xaKih h m & . paulô âme li,.y tb e véftra
, quæq-,
litniliftuldtia & amentia vbiqùe â præfèâis a--
gumur,mepro nobis,quifimijesfiimus & fia-'
^ J.Ercs,ënamfiigno retis-, necyèiitisproptef rha-
giftratüum'Konorumque qui dicùntar,glbtiam, hæçverba
facere coègenint. VbiqUe enfin qui%ûisd parenté, àut
^icifto, aut' liberia,' aurarnica, aut ftatre, aùt v iro , suit ab
vxprè,Si àlij define,àd méJiorem méhtem traducitur, vt eùs-
prafiermirtâm qtiibus periaafum' ëfteos qui iniufteintèm-
perateque vixerint »ihæcerno igné poenaseffè daturos : eos
autem qui virtutemcoIuexint^Chriftiquc vitam iraitati fü-
e rin tf didmus autem eos qùiÇhriftianiefFeâi fünt) vna
cum D eo futurbs,fine vllo'-fenSu maH&dbloris, qu6d iê
cotos ad bônum virtutemqüe ita cpntuierin t,v cv ix?yIlo
modo d fententiaabducfpotuërint.
. , - ^ x)^â»r.
y.-. A cS É g e n ij-q ù i nos oderupt^ae nobifcum ipimidtias
exeréenr,dudicérqucd'ufino3 i fiBiâddiâ:ô*& cùjtores 'hal
^e? t jn o s vtprin^cipëstanquâdæpî0hysagitatiinterfi(iantJ
perficiunr. Sedvteorum omnium,quæ Vrbicïb pnëfe<ftb
gefta Sîmt,caufam pMrpiçiarîs,rem vt geftaeft,narrabo;Mur
lier quædam viro qui libidini dédiras eraç?nupferat.Ea cum
anteahbidinoSé vixiiîêt : ^poftea quam Chrifti pr®cepta&
difciplînam cognitahabüitVfèad meliorem frugem men-
temqiconudti^viroqae; vt idém faéerét/uadere càhabatdr'
praceptis prpfqrendi/i proponendaque pçena, quæ in ætet-
h ô ignemanereteos, qui non pudice.,hecex rationé reéfca
fuis ï* r f» S le abdienâbat. Nefàs enin>àc impiomîata w
comraius visai libidini aevolupeari oami ex patte patefe-
cereftuderer,à côingiodifiitngiïèparariq; cdnftnuit. Gum-
5 u ea^ eo. P “ Ppfit°abdacerefmàfnis.qbieietiàm
dum madeiaidtVquodipeseilèc i'fore vt aiiqùàndovir éîus
vitam morefq; mütarét.yimrfibi infetés,iiiui(a maniit.Poftea
verb quam vir Alexàndriam profediiSjgràqioraSéiiidi-'
gniora fcè!era admittèfe renùnciatus, eflet, ne {pria &: particepseiusiceJerumRagitibmmqifierctt
fîih'eoniueioma-
”erej?vl^ ^ uc^°ipmüpivteretuq^meodeitilcétOcübarct
,d.iro ra quud apud nos tepudmm dfeitur, ieptrata cli
Pratdam'sautem élus vir.qiii Iætari debuiiièr,muiiércmqùé ■
Mbentefiam'pndcmcumfemisaecdndu(3i*r6peris,ebriera^
W i l i i l S I P S ? . , qtl'ÆW iÿS reïic -'
ftioHe,feqÿabeis abainerevolaiJTe.cum ipfe nollet. eamfe
apopiügij nuptiarumque iurpaç fbsdere di(lraxiflè: earn in
qpmcn^vocatnc,^: accufitpit, quod effet Ghriftianà- A c ilîa
quidenilibciîuip. tibi,Imperator,attulitjpetensvtfîbiiebuS
,fius conSiilere freeret, deind4ubie6tp CTiminifèreiponiu-
r$m,cu'm teb.us juis côniüliplfetjptgmifîtjitlque conçeffiftii
Tum-veroillc qui aliquando vir eius fuerat,.cum iam nihil
in præiens ineamdicere.poflèciin Pcplemaîùm quendamjn
quem Vrbicius animaduenit , qusmquç præçeptotem in
G hriftiana difèipli'na ilia audiuèrat>i^pétüni^
do, .Geptuiiopi qui. Ptôiemæom in vincula cohiecetat, $c
quemamicum habebat. perliiaiît , y,t ex Ptoiemæo hoc yîr
numqu.aîrçret, numdlèc Ghriftianiis. Ptolemaiumverita-
tis ftudiofin^,nonfîaudulentum ,neque mendaeem, cum
Çhriftianuraiê eile profeiïus clïèt,in vincldiyÇentufio^efie
ybluit»eumque in carcerc diutuenapuéna afflixit.; A d vlti-i
mum cura in V rbici|'coafpc(5lum proda<5l:us, iîinili m odd
hocvnum rogaretur,num Chpftianuseflètjmrrum fibiie-
yti virtutiiqaeexChrifti do6trina conicius, diuinæ vîrtutis
diieiplinam confcflus eft., ^Quienim ie eflè negates aut rem
quamimprqbauic negat, aujç cette re mdignum i ê & a b ea
alienum feiens, vitac cbnfeffioncm : quorum neutrum in
ÿçrum Ghriftianum cadit. Cumque eum ad Supplicium
VrbiçiusirapiiuflSflet, feiicius'quidam, qui e tia^
nus é tat, cum ita eo ntra ius & 'æquitatem iudicium fieri vi;
detec ,his.verbis eum Vrb'icio egit: Quæ(malum)ratiate ed
inSàniæadégir, v thunc,q uem necadultCrij ne ?ftu pri,nec
cae dis, neç farci, nec rapinæ,necdeniquevllius Sceleris aimi-
!§? cpnui^qnj' habercs, Sed Chriftiani tantUm nominisap-
pèllationem pcobteritem,pcénâ capitis affieeres? N oij iudi-
cas, V rbici,ex Pijimperatoris,necfilij Gaslarisquieft Philo-
(bphus^nec Senacus di gni täte. Ille Lucio qui nihil aliudrc-
Sponderat.Mihijinquit ,tu quoque yideriseSIèhuiuSmùdi
q,ui eum maxime- re^ondiflèt, eum etiam ràpi ad mortem
iuSfi£gratiam ei iè habere prbfiteprém,qùpdSè,at> imptobis
talibusdominis liberacum elle Sciret,&ad par entern regem-
que caelorum profiçiSch Tertiusexiamâlius'cumacçeffiSic
morte muldlatuseft. Sedliéquis hoc dicat, Omnés igitur
ypbis ipfi mortem cpnfciSciÉè,&adpeumîamprpficiScimK
ni ,necnobisnégorium faceffite; nös cur & hoc minime fà-
ciamus, & in.quæftionibus line metu magnaqpe fidticia &
quaSi conçumacia confiteamuriexporiamV. Mun4 um hupe
a Deo non temerc & caSu eondit um elTe didicimus, i(èd generishominum
(cauSà: eumque deleâari ijsquieaquæin
iproin^ntimitâcar^auloantediximuSiebSqjdeteftanqûi
ea qqàe praua Spn£ , aüc ire aut verb.o anjpledkuntur & apprenant.
Ita Si omnes npfmetipfos ihterfiéiemus,cauSâ erimus,
qugp'tu ni in nobis e ft, cùr’non'^Iiquis. & procreatüs fi t , &
diuinispræpeptisinftfmtus ^autenarnnönfitgenushomi-
num: quod.fi fàciamus,dïüinp conSilio ipfi qüoqiadùetSa-
bimur. Inquæftipnibus porro non negamus^ quod nullius
m^liac Sceleris' nobis cpnScijfîna us,impium qüe & néfas d u-
camuspon in omnibus-verum faEeri, id quod etiam D eo
gracumeftè Scimus: vofqj nunc d prauis opinionibus,quib us
an teainfeâi fuïSliSjIiberareftudeamus.Qiiod fi qùém fpite
fiçcSîibit cpgitatiq,no^Deumadfutoié profitérëmur,nun-
quam,vt iaâamùs,ab ijuquis& improbis fiiperatum iri affe-
Ibpplicijsihoc etiâ refellam. D cuscum hianc rerum
vniuerûtatem èffeciflçt, cerrenaquehaminibps iubieçiSïèr j
cæleftiaqj elementa ad fiugurn fruiauumq; copjuim&abuii-
dantiam temporum viçifiitudinibuï diftinx|SIet,Ôc prnairet,
atque hane diuiniam legemdefiniSIcr,quç cadcm ho m in u rn
etiam caùSà procreaSIe videtur; homipùm quidem corumqj
quæ cælo con tin étur,angelis,quos ea de eau fa parauit, pro-
uidendam procurationemqj tradidit i.angeli auté qui hune
4 e^,uiflent,cuni miilieribus côncubucrun^libe-“
ofque procrearunt,ijq; Sùnt qui vulgo dæmones nominap-
ü.r»^Pf*wreareliquumhotQinumgehusferuituteoppref-
(erutit, quorum partimmagiçisScriptiSjpartim metu iScSiin- j
# r t im difciplina Sacrorum odortim incendéndô-!
rum, & libationum inuexerunt, quæ defydérarunt omnia
pofteaquam cupiditatibus perturbationibüSquç i^ruïerunt
domines éasdis j béllprum, adulteriorum, Slu-
prorum, Ubidinum vitiorumque omnium Sèînina Sparle-
runt. I^aqüè&-Poe'iæ;(8c fabularum au âo res cum angelot
I dsemoncSque qui ab eis procreatifunt,ignoratent ca tculté
P r o C h r ß iö iiM y k d ^ e n ä iu m ÈóVhAntlïiï-.
in mares ,foeminas, eiuitatey & géntes, quæliteris mandâ- Mulônium hisinlpcisV alioSàüê|cithds» tbiéràonei èniJ
runt,D e ° c^üs ptocre'àtieflênt-, j<FqüodfupràdiiaumeftihocegérüntSémper*vtômnesB
iam qui quoquo modo & eiusfiatrüm qui dicuntur, itémqueliberorurTiquipxili& eiratipne degere r^viïia^dfeclinâ*
natiSunt,Neptuni, & D it js,attribueruht4Quod;énim vnüÊ
quilquéangeiusSibi ac liberis nOrPen impofuiSTét.eo vnum-
quemqiie ^ppellauerunt. Nomen autem omnium rerum
parend cuius generatie hon eft,nüllum eft impofitö. Q u o -
cunquë énim appelletur nomine Van tiqüius fiabet nomen
eö quod impoütum éft. Hjecvéro, Pater,'Dèus,Conditor,
Dominus, nöö Simt nomina , led ex beneficiis, & operibus
appellatiphes. Illius autem filiüs,qtujfolus prppdefiliusdi-
eitur, Verbum quod ante órbem conditum & vha ciim eö;
enat,& natum erat tantum,cum 'per ipfiim principió ömtiia
creauit atque o f nauit: Chriftus quidem ex eo diciturj quod
Deus pér cum &ih uh xit & ptnauit pmnia,quod etiam no men
ignotam habet Significationem f quemadmodnm D ei
quoque appellatio non eft nomen , Sèd de re q u * exprimi
non pbteft rnfita hominum naturae opinio. IeSiis ppfro hp-
mmis &: conferUatoris nomen Significacionemq; comple-
(ftitar. N am homo quoque ,;vc paulo antediximus, fadus
eft Dei SePatris cohfiiio ac voltihtate, hominüqui creduht
Salutis caufeexaluo editus,da:monumq;éxiti)&euerfionis|
ld quod ex ijs qu® nunc oculisteftibus fiunt,incélligére pö-!
teftis. Mulros cftim qui a d«monibas occupabantur, & in
Vniuerfo ofbe, & in véftra vrbe m ulti noftrorum homirium
qaiOhriftiani dicuntur, adiurahrés Iefu Chrifti qui Pontio
Pilatopnetore cruci fuffixus eft,nomine,cumalijs omnib’ ,
Vtita dicamvéxötóftis magiSque curarinon cSlcnt, cura-
runt, atquenocetiam temporecuranr,eiedis expulfiTque
éx corporibus hominum dasmonibus.. Itaque Deus non
éft fic tnnndum deïeturus & euerfürus, y t nulli Sint iam fu |
turi improbi angeli, diemones, 8t homines, propter Chri-
ftianoruni femen & genus n u o d ip Slim cauSam rerum eflè
ihtèlligit. N am hifi hoe eSIet, ne vobis quidem h®ciarhd
mal« genijs fieri v llo modo pOlfent, fed ignis judieij dela-
pSus omnia difltparet & incenderet,quemadmo.dUm etiam
eluuies Siiperioribus feculis nemirii pepercir,niSi vniilli qüï
dnobisNochüsappellatdr,avobis Deucalion, eiulquefa-
milia?, ex quo rurSus tam multi natiSïmtY quorum partim
improbi, partim,boni, fefunt. Sic enim confl.igrationem
fbre cenfemus, non,vt Stbicis placet^ omnium rerum inter
ipSas mucatipne, quod turpiSfimuni.Videtiir: hec fato homines,
fecere aut pad quiequam êofufti qu® fiünt & eueni-
tint, iudicamus , fed völüntateac.iüdicio vnumquenque
bene ageré autpeccare : malbrumquegeniorum opera bo-
h o s , vëluti Soctatem eiuSque fimiles,exagitari & in viheu-
la cphijci: Sardanapaluih autem, Ëpicurum, ac Sithiles in
rerum abundantia & gloria békt® vit® cothpotes videri:
qüöd cum non intellexiSfeht Sroici, fati necc flïcate fieri o-,
hinia cehSuerunt.; Qüoniam autem ptincipio tamangelo-
rum genus, quam hominum iudicij.fei ac voluntatis Deus
cfFecit, iüfé pro ijs qU® feeleraré fecerint, pcenas ifi ®terno
ïgné luenr. Omnium verö quigehèrati funt,h®c hatuïa
eft , vitiutrt atque vlrtütem accrperc pofte. Neque eniftl
quiequath hotum laude dighulh e ftèt, tiift iÜi vtrdihque in
paf tem conuertere & qualT fleölere fe pofiënt. Hóe Ypto
ëtiath declarantij homines, qui vbique-& ih .feréhdis legi-
biis rationem reélam ducëm fecuti hint ^& in phiibfophik
VerSati: quödh®c fieri, 6c ilia prajtermitti iubènr. A c phi-
loSbphi illi quiStoiciappellantür ,in ea philofophi® patte,
qu® de nioribus pr®cipit, eadém conftan ter amplexafttUr,
Vtintelligantur non reiftalh v ia rö& ratiohëfti feèüd in ea
diSputationé, qu® de priheipijs 8t ilicorporeis rebuS habê^
tun Si enimfato qu®fiunt,ab.horhinibus fieri dicent,pro'4i
fe(fto cümyërtantur., cómmutèntur & r ed d ah t ihèadëhi
femper, eorum tatitum qu®intër.èunt, notiohem ééfen*
luitihabuiftèyidebunttfr.* Deütnque ipfiim coricédeiit&.
per partes vniuerSl öe pér totufnih örhtii tnalida vitioqtte
vetlari, aut nihil efte vidnrh aé Virtutèni i quod qiiidetti o-
Uitii Sapienticögitadoni,ratibni,itientiqüécftcontrarium.
Epsetiarn qui ex Stoicoritm difciplina prodietUht, quo-‘
uiattl rations morali öfhati fiieruht, qaèmadmodum in
-hönnuljisipoëc®, propterea quod innatum fit vniuerSb ho-
ftiinum gened rationis feminitium} in ödib fiiiSÏe.,r& ncY
catoscflgScjmns;: Heracliturti quideftijVtinte diximus» &
reftuderent,inpdia incUrrerënti Hihil autem hiitumef*
^ “ 0Pcramdarent,vtijinui'SieHent,quiexrationisSêmi-
nisparrbdëgUdt: Sé'deosqui totiusrationisac^erbi,ideft
Ghriftieognitionettï & cQntemplationeminvitafeqUiin-
turducem, acmu lto edammagis inuifos reddëre inuèni-
untur:Atqueijdem®cerno ignisfupplicioquo di|nifunt,
afficientun Siènimiam ab hominibüs IèSu C bd fti nomine
fupéranturi exqo peen® qu a s& illi & ijq u i eos colünt,
In pferpetuo ignèlucnt vintelligi ^ f tu n r . Sic enfin & pro-
phetaeom nes prsdixerudc fo re , &IeSuspr*ceptor nóftef
docuit; Qdambbrem ego quoque Spcto fo re, yt al/^uis
eorum qui Simt in nomine gloria, me iniidijs appeti-
tum crüéi fu ffig at, aut etiam GreScéns , no^philöSophiis,
-fed vanitatisoftentationifqué ftudiöfus. Heque enimdi-
gnüspSl philofephi nominé., quijquidem ea qü® ignorat
publice teftetnr, & Deum eflenegate > 6c impios ac fccle-
ftos cftè Chriftianos, id quod ad gradaffü Voluptatemqué
mülforiim, qui in eq ore verfantur,fiicit;' Si enim M Ghfifti
difciplina VêrSatus non eft, & in nosincurrit & irruit, plane
improbus eft, multoqué idiods detèrior, quifepepröui-
denü,ne de ijs qu® nefdunt jloquanturvfalfumqUe pro té-'
ftimonio d icant.Sin v.ërSatüs éft,aut eiuyéxceJlentiaftrnon
in telligit, auefi intelligic, fed ne Ghriftianus efle vidéa-
tür, h«c f ic it : isprofeifto multq, ignobiliör & detcribrëft,
qüem opinionc ratipnis aliena & cautióne id io t* Shpp-
rent. Hoe enim vobis velim perfuadëatis, me pbnëndis
quibuSdam huius |eneris: qu®ftionibus compëriïiè atque
demonftraftè, nullam protSus in eo inefle cognidpnem 8c
feientiam. Me ^utem id qüod res eft diccrey.argumento
eft, quod nifi fermq qui inter nos eft habitus, ad vos per-
lacüsfit, paratus Sum etiam iterum apud vos de ijSHem re-
bus difpu tare: qu® quidem res plane regia ecit f S in autêrrt i
vobis & mé® in.terrógatioheS nor® Simt, & illius tëSpbh-
fiohes, eum nihil fcire pènitus, vbbis explóratUm e ft: aut Si
ètiarh fe it, fed propter eos qui aüdhint, non audetdicere
Sócratia imitatione ■, non philóSbphüs, vt atïte d ix i, fed
glori® cupidus ëftè oftenditur |q u i ne Sócraticüin quidem
iilu d , quod am oré dignum e ft , colat: quanquam non eft
magis colëndus , phiriSqUë fadendua h om ó q ü a ft i vèria
tas. Fieïi autem non pot eft, y t Cynicusphiioibphus,'qui
indifFerentem finem abiecit, bónüm fciat | hifi indiffe-
tenti®. Sed ne quis dieat ld quod abVjs qui phitoSbphi ha*
bentur,diciturjeaqu®anobisprofetuiuuifu‘tiIiaÖêferrö=
tes eflèYmalos ignis ®terhi affetftutii iri Sbpplido: nbfqué
cenferehpminibus bené & ex virtute viuendum efle rnetuS
cauSa, non quod prxclarum honéftUmqUe illüd Sic: breui-
ter reSpondëboj ni itaSic,’nonéffe Deiim,auc fifitieüm non
curareres huhianasi nihilqué loei virtuti ac vitio telinqui,
& , quemadm odum paulo antedisd U latores legum iniuria
eos^ui pr*cèpta honefta violent, SuppÜciiis cöercër'ê.QüQ1
niam autem iniufti illinon flint,épruinqüë patënk per Vér-
Oütn eadehi faeere d ö cu it: ii qUiëis ajfentiüntfif,npnliinc.
in culpa. Q ijo d ii quis diuerfes dilfiiniiefque hominutn
leges proferatdc obiidar, apudnonniillosh®choneftaéflei
ilia turpia i apud alips autem ea qü® apud illóS ih Vitip
fint-, laudi düci , 8c qu® pr®clara Sint eavitüperari: is qü®
ephtta dicantüt, audiat. No s qüiaém iniprobos etiam angelos
legbs Su® ipfbrutn finprobirati maliti®qüe Similes
tuliflefcirnüs, qmbus SimileY eftéd i homines dpledantur:
tedaque ratio ,f iin publicum ptodièrit, non omnia decre-
ta honefta pr®claraque efle d bceb it, fed partim improba,
partini honefta» Itaque a mé quoque eadehi ac Simflia
contra hos tales pröferentÜr,dicëncurqüepluribüS-, flnë^
ccflc fiti NuhC aütemad pïdpofitum reuerron1 Hoc qüi-
dcnl cotiftaty hoftta otnni humafi® diSciplin® pr’dcftarë V
proptërea quod totiuS ratipnis fad:us eft partieëps&rcpr-
pore, diracioné, & animo Ghriftus, qui caula nolhaappa-
rfiit. Qti® enim pt&clare femper diflècuerunc dCiinfienë-
runt tam .philöfpphi, ' quam Scriptores légünïVèa ab illis;
qüadam partèratiönisjidèft'cögnftiöne& muéritionéela-
borkfa fünCi Sed quoftiam hoft pm n ia ,q ü .e^
biqüé;fitnt,quiChiülus éft,cognicahabuoiuiit,ÓèafepIê-
^ÈiUmb> Vet.Pdtr.Tom^.