î u n m « ru y , u c umyrtv j/j xw iu ,
mod6dn'pectfde,mocj6mheftia,inocl6 in v o lu c r e , & h d c
! rarione immortales cfle,qurid fiep& variotum, ac diffimi-
lium corporum dbmrcilia commntent. Qua; fententia de-
liri homini's quoniam iridicn!a,& mimo digaior, qua fcho-
la'fuir, Tierefelli quidemferib debuitf Q u p d q u i facit,vide
turvereri nc quis id credat. PmereUnda funt igitur no bis
ea, qu sp ro falfo Conrra falfumdrfTerebantur. fatis eft,
ca refutafle, quas contra verumdifpucatafuiit.
D e anima eins rcfurrettioite teflimoniz.
C A p V t X IH .
DEclaraui, vt opinor, ariimam non efie fblubifem. fu-
pefelt,citare teftes , quotum au&oritate argumenta
fifmentur.nequenuncprophetasin teftimonium vocabo;
quorum ratio & diuinätio in hoc folo pofita e ft, vt adcul-
tum D e i, & ad'immortalitatemabebacdpiendäm creari
homingdoceant:fedebsporius,quibus iftos;quirefpuunt
veritatem, crede'rc fit'necefle. Hermes naturam hominis
deferibens, vt doceret quemadmodum eflet a Deo fa&us
n a r c in tu lic : ncy to a v is d^^oTipctiv (pvaeav^Tz dtyztvct-
TiS Key •P&vti'jjjg puctv bn'tet tyyrn ewöpai7r & r w t ä v 7% y 9jj cl-
rßtMcvnv, 7P) g B'v^'nv mnjoKsjc t S jsv <pepuv cJ/ fttr fo fäoeg (c
\afy*va.Tov(pu0ea)s,'>(&} m 9 v*l'rijs>KSH pwitdoÄtjiis tucni^atc-n,
wit o()uv etTmvpx, ct7nx.viuKsH %ctjfteto}j. S e d faun efb rea fie
aiiqoisin numerophilofophorum computet, quamuisin
DeosrelatusMercuiij nomine ab dEgyptijs honoretur.nec
pluseiautftoritatis mbuat,quam Piatoni ,_autPythagorje.
Maiusigitur teftimonium requiramus.Polyces quide con-
fuluit Apollinem Mü e fium, vtrumne maneac anima.poft
mortem,an refoluatur,& refpondic his verfibus:
^ X h <f a fact itycretittf,
Q%tg7ze, voSou 7tz0 y, Svqiajs dXyrj^odiv einet. '
ZiVlKCf e ff tLVCtXvmv ß p ojilwftiTUCUftdJtC tty y fy
ntdg-lu/tvptrmf, eg e tfje&t •matt tyopettuq,
Atev isatt [dyet ef^-eig 7m,ft7mv. d r ip ^ g .'
-Upwnyov(@y >y$ H7o'^soJjie7x^ t •srCfivoict^.
Quidcarmina Sibyllina j Nonne hoe ita efte dedarant,
chm fore aliquando denuntiant,vt ä D eo de viuis,ac mor-
'tfcis iudi e£tur?qüorumexemplapaulq port inferemus.Fal-
ta eft ergo Demo criti, & E p icü r i, &Dicatarchi deanrme
diflolutiorie fentenria. Q u ip ro fe d o non äuderentde interim
änimaru m mago aliquo prüfente diflerere,qui feiret,
certiscarminibus d eri ab inferis animas, & adefle, & pr* -
berefehumanis oculis videndas,& loqui, & fu tu ra prsdi-
cere:&fiauderent, reipla& documentisprjefentibusvin-
cerentur.Sed quianon peruidebantanim^rationem, qU£E
tamfcbriliseft,vtqcnIoshuman«mentiseftugiatjinterire
dixerunt.QuidAriftoxenuSjquinegauicomnino vilam c lfe
animam,etiam cümyiuipin corpore ? fed ficutinfidibus
exintentione nertforumefEci concordem fonum , atque
'cantum,quern muficiharmoniam vocatj ita in corporibus
excompagc vifeerum, ac vlgore membrorum vim fcntien-
^i exiftere-ijiio nihil d id delirius poteft. Verum ille oculos
juidem habuit incolumes, cor tarnen c£cum , qu i yiitere
fe ,& habere metrtem,qua i% fu m cogitauerat, non vide-
bat. Sed plerifq; h o c philo fbphisaccidit, vtputarentom-
tiinon on efle.quicquid oculis non apparet, chm mends a-
cies multo ciarior dehet effe,quam corporis , adeaperfpi-
cienda,quorum visjac ratio fentitur potius,quam videtur.
G R .A iC O R . y M L A T I N A I N T E R - .
I R E I A t I o .
•tfh&c.i.ttidelnexvtraifemtura immortalt at/fe.mortali vttam
faeiehxt naturam hominis,eüdempartint immortalem,partimmor-
talemfdetes, & hueferens m mediod9uina,&immortalis natura,&
mortalis,mutabilifife collocduit,vt omnia videns,omnia thiraretur.
4 '*A?’ N&c.i. Anima quidemquoadvinculis corporeis tenetur,
nrruptibijespaßiones fernem, mortalibus cedit dolonbus. Gum verb
hum an am folutionein veloeißtmam poftcorruptum corpus inuenefit,
otnnh in atherafertur,nunquam fenefcensi&m a n et in totum indo-
m ita S nmogimta entmhoc diuina difrofuitprouidentia.
De mttndi temporibus primU,&poftremU.
C a p y t . X IV . 1
Q Voniam de immortalitace diximusanimæ, fèqultuï
vt doceamus, quatenus h om in i, v& quad do tri bua-
turj v t'in h o c qùqquep'rauîtàtis,-ac ftultitiç fuse perfpidant
errores, quimortaIesquofdamdecrctis,placitifquemor-
talium Deos-eftèfaóloaópinanrur, vel quod artes inuene-
rant, vel quod vfumquarundàm frugitmdocuerant, vel
quôd vtilia vita:hominum prodiderant vel quod imma-
nes beftiàsinteremerant. Q u * méritaquàm longe ab im-
mo rralitatefèmotafint, & docuimus in prioribus libris,
& nunc docebimus, vt appareat folam efïè iuftitiam -, quæ
vitam hominipariatæternam ; &folumDeum,quijeter-
nse vuæ præmium largiatur. Namilli , qui fuis mentisimmortales
al.feeuti
ii-Chat
daros
fad ieflèd icuntu r, quianeciuftitia t ne cv ila in
.hisvera virtus fuit,non îmmortalitatem fibi, fed mortem
peccatis,ac libidinibus quaefierunt, nec cadette praemium,
fèdinferna fupplicia meruerunt, quæ pendentfimul cum
ijsomnibus-quieosebluerunt. cuiusiudici;propinquare
tempus oftendam , v t& iu ftis merces d ignafoluatur, &
pnena m eritaimpijsirrogetur. P la ro ,& mu ltia,lijphilofo-
phoruntjcum ignorarent originem rerum, fupremumque
illud tempus, quo mtindus effet.eftbótus, multa millia fè-
culorum nüxifïè dixerunt, ex quo hic pulcherrimus m uni
diextiterirornatus; a f fîcuti fortafîè f Chaldæi, qui
( vt Ç ic . tradiditin lib.dediainatione-primo ) quadringen-
tafeptuaginta milliaannorum monimentis comprehenfa
fè habere delirant.inquo quiafèpofîè argui non putabant,
liberum fibi erediderunt efïè,mentiri. No sautem , quos
diuinæ literæ ad fcienriaTn veritatiserudiunt, principium
,]1“ P^‘>fincm'quecogïîouimus. d eq uonuncinh neope ris
difleremus; quoniamdeprincipiom fccundolib roexplh
cauimus. * Scianrigiturphilofophi,quiabexordionum-
di feculorum millia-enumeranr, nondum fexcummillefi-
mum annum cfle conclufüm. Quo numero expleto, con-
fummationern fierinecefîè eft, 8c humanàrum rer'ùm fta-
tüm in melius reformari. cuius rei argumemum prius eft
enarrandum,quoratioelucefcat. Mundum Deus,&hoc
rerum naturæadmirabile opus (fîcutarcanisfàcræ feriptu-
ræconrinetur) fèxdicrumfpatio Confiynmauirsdiemque
feptimum,quoab operibusfuisrequieuerar, fànxit. Hic
eftautemdiesfàbbari, qui linguaHebræorumànumero
nomenaccepit i vnde feprenarius numerus legirimus aep™**
plenus eft. Nam & dies feptem funt,quibusper vicem re- clureic’
uoluris, orbes conficiunturannomm , ó e fe p r em f t e ll^ C
quæ non occjdunt,& feptem fydera, qUæ vocaiitur erran-ihaejnn
tiaj quorum diqjares curfus , &inæquales motus rerum Jfing“131
ac temporüm Varietares efficere creduntur.Ergo quoniam
fex diebus cunâaDei operaperfetftafunt ,'perfeculafex, '“ S
,d e^ n" 0tS r’ fexmillJa manere in hoc ftam mundum h side
neceife eft. Dies enim magnu^Dei mille annforutn circü- !monftra
jo terminatür/icutindicatpropheta.qui dicit : Anteocu-i®- M
iostuos Dominemilieanni, tanquam diesvnus; -Et rf* v t ^ ^ l l
Deus fexjllos diesintantis rebus fabricandislaborauit:dta£l;
& religibems, & veritas in his fèx millibusannorum labo-
rare necpfieeft,malitia præualente-,ac dominance. Et rur- \Anti
fus , quoniam perfe<ftis opcribus requicuit die fepeimo, WA
eumquebenedixitmeceftè eft, vt in fine fexti millefimi an- W
ni m?lit»a-qmms aboleatur è terra»& régnée per annosmil-
,1e iuttiya,licquetranquillitas,&requiesàlaboribus, quos
mundusiamdm t perpefTuseft. Verum quatenus id eue-
û;atïOrdmefuoexplicabo. Sæpè diximus minora, &exi-
gua magnorum figuras,■&præmonftrationesefiè , & hune
diem noftrum > îjui orcu folis,occafuque finitur, dieima-
gm fpecic m gcrerey que mcircu i t us an n oru m mille determiner.
Eodcm modo etiam Tiguratio terreni hominis cæ-
leltis populi præferebatm pofterum fidtionem. Nam fic-
utperteOis omnibus > quæ in vfum hominis molituseft
Deus, ipfum hominem fexco die vitimum fede, eumque
mduxic m hune mundum , tanquam in domum iamdili-
gentertnftrudtaTn -, ira nunc fexto die magno verus homo
------ Hr--'—;— , . - teptis
fpanoto
mundid
cacionc,
dumiiii
Lailâti
(cd mu,
Vidi Si
lib.f.B
Annot-
al. ficuc
iiiferfc
' I n JH t u t t o n u m ditttnarwnrLïb V i l.
ceptiç De i ad Iuftitiam figüratur. Ètficu t tünçmortalis;
arque imperfcâus èterrà ndtùis e f t , v t mille ?ànriis in hoc '
mundo viueret , ita hune ex hqcterreftfi feculo perfe-
dtushçmo fingitur ; ,'vt vinificatusa D c o , in h o c eodem
munao per annos mille p ^ m f f l t ü r ^ ^ ^ r ^ a q a u t em ':
confummatio futura fit & qualis -exitüs humanis rebus
impendeat; l î quis diuinas litéras fueric fcrutacus j inue-
n icc . Sed & fècularium prophetàrum congruentes cum
cceleftibusvoceiSjfihem rerum,&ocç:a.fiim:pôft breue tem-
pus annuntiant,defcribences qh a fifa tig a ti, & délabéntis
mundi yltimam fenedtutem. Qüæ verb à prophetis,& va^
tibus futura efïè dicàntur, priufquam fupëruertiàt cXtrèma.
ilia cpn clu fi o , colle d a ex omnibus, & cbaçe fü atâfubn e -
d am;
•' S C H 6 L I A,
à Si cuti fortafïè Gh âtdæ i] Habentlibri typis exctljii. fecuji j
fortâflè C h a ldæ o s , legendum eflexvtrotfe codicefanüïSxluatoquam
nSèflèm cunda profternens. Cuius vaftitâti&èbn
fufionis hæc erit caufa, quód 'Romahum nomen , quo
nuqçregitur brbis (horree animus;dicTre .Te,ddicamyquia
futurum eft;) tolletur.de tèrra;; &impèrium in'Afiamre-
üertetur, aefurfus oriens dörninabitur, atque occidens
feruiet. Nec mirüm cuiqua'mdebetvidefijfifegnum tan-
ta mole fuhdatum,àctandiù per tpt,& talesyirpsaiidum,
taritis "deniqûe opibus confirmatum., aliqùando tarnen
corruetMiihil eft enim humanis^iribuslâboratu m , qubd
rionhumanis æquèviribüsdeftmipoflït , quoniam mor-
funt Opera mortaliam. Siç & alia prius rçgna,.Vcùm
diatiiisfioruifrentinihilôminastaménocciderunt. Nam
& Ægyptios,&Perfas,& Græcos, & Afïyrios, proditum
è ft ÿregi me n ha b u i flè terra ni m , ..quibus omnibus deftni-
disy adRomanosquoquererumfummaperuenit^ Qui
quanto cæteris omnibus regriis màgnitùdine anteftant,
tari torn àio red ecide nï-la p fii, quia plus habent ponderis
ad ruin am , quæ fiint cæteris altiora.' Non infcitc Seneca
f^&iüadiäioßortaffeßackyVihartcleäionetnprobem.namnoneft l dixitinfantiam fiil3iege Romulöfuilft,a quoß<:‘?enita,&
gladius.
certum,vtrum eósfecuimfuerït Tlato , vel non , cu'm potuertt alium
haberefudopïnionis attäörem.quodß leger emits,ficuti, eadiétio ,ßor-
taJfe,oninino inrfucendaejfa.
De mttndi vaftatione,& inutationempe-
ESt in arcanis fandarum literarum,tranfcendifïèin Æ-
gyptumeogente inopiarei frumctafiæprincipem He-
bræorum cum Omni d omo , & cognatione . C u iu s pofteri
Cum diütius inÆ g yp to coriimolarités, in magnàm gem
tém créuifïent, & graù i, arque intqlerando fèrùitütis iligp
premerentur ; percùftit Ægyptum D eus infanabili plaga,'
& pppulum fiiuni lib érau it, trâdudurn medio mari d im
difciffisffu<dibus*, & in vtranquè partem d iraotis,perfic-
cum p'opiilus graderetur. Çonàmfque réx ^Ægypriorum
pxofugos infequi ^ cbëunte iriftatum fiiiim pélag6,cùm p-
mnibus copijs intércepnis eft. Q u o d faCinus cam d atum,
tamquè mirabile,quamuis aftffræfènsvirtutem D e i hómi-
nibus oftèrideret, taineripræfignificatio & figura mâions
rèi fui t , q û a ni D e ns i de m i n ex t re m a tè rii por u m confum-
mationeÉidurus èft.Liberàbitenîm plèbem fuamde gra-
ui ftruitute m undl.Scd qubniam nine vna plebs D e i, & a-
pudynam gentem fuit j Ægyptus tune fola percufïaeft,
N u n c autem , qïiia'Dëïpöpulus èx bm n i B usl i nguis cbn-
gregatüs ,apudpmnésgëntes commbra tur, & abhis do-
minantibus'prémitürjneçefreeftjyriiuerfts natibneSjidefti
orbem totum'eôelèftibns plâgis vetbèrari, vtiuftus, & cub
to r D è ip o p u lu s lib e rb tü ffE tf ic tune figiiaTadafurit,
} quibus futura clades Ægypti oftcndeiccnr : itairi vhimo
fient prodigia mirandi perômriiàelemerita m iin d i, quibus
imminens èxitusvniuërfis gentibusinceiligâtür. Pro-
pinqüari tdigitur huius feciilï tefmino, humariàrüm rerum
ftàtum commütàri neceflè eft, & in deterius néqtiitia inua-
lefcdrite prolabi:, y t f etiam nbfttahéc.tempôra, qiiibus
in iquita s, & malitia.vfquëad fuinmum gradum creùit,in
illius tarrieri mfenabilis malicomparaciohefeIiiîïa,&prO-
pèaureapôffintiùdicati.Itaetepim iuftitiararefcetdtaim*-
pieta s,& auaritia,& cüpîditas,&lib ido crebrfefcctivt'fîqui
tumfortèfueriiitboniyrædæfint-fcelèfktis,àcdiuexeritur
yn d iqu e ab inmftis,fpli autemmâlippulenti fint; boni ve-
ro in ornnious cônrümelijs v- arque in égçftate iadentut.
Confuridetur omneius^ & lege sinte ribu ht. Nih il quif-
quant tune habèbit,nifi àut qu£efitum, aut defénfunt rita-
n,ù.audâcia,& v isom nia yôftideburit.Nonfidésinliomi-
nibus, non pax, non humaniras,'nbn pûdôr , non veritas
erit,atqueitanequefècutitàs , neqire régimen,hequere-:|
quies a ntalis vlla; Ohtnis enim terratumultuabitur : fre-
mentvbiqüe bella: o.iqriesgentesinarmiserurit , & fe in -
uicern.oppbgriabùrit. C iu ità tes intèr fe finitimæ prælîà-
buntur : & prîma prriniutn^^ Ægypt.us^^ftuharuiri;fupetfti-
tionum luetpoenas , A^langui rievelurfl a min e o perie tur.
T un cp e x a g rab itf cladesorbcm , meicns omnià , &:tanqiiafi
ëducatafi.t Ronta : deinde püctitiam fub cæteris régi-
bus,a qnibus &.audafit, & difciplinispluribus,inftitutif
quefoimata.-atyerpjTarquiniorègnantejÇumiamquafi
adulta efïècoepifretjfçiuitiumnon tuiifTe,&:reiedo fuper-
bævdominationis i u g o , vmaluifTc legïb us o b te m perare,
j: quàm regibus : eumque effet âdblefcën tïa ejus fin,e, Puni-
|>ci b | lli tèrminàtà * turn denique confirniatis vi|:ii5Ùs’'çoe-
piftê;|uuerièfcere.fublataetenim;Carth,agirieJquætam d iù
yrhula ririperij Romani ifuic , manris fuas in totum prbem
terra,mariquè porrëXit:doÇiecregibüS c u n d i s , & natio nibus
fubiùgatisyciim iam bellorum materia d e fic e rc t,v ir i-
biis füis malè Vteretur, quibus fè ipfacpnfècic. Hæc fuit
prima feius fenedüs.- cum bellisïacerata c iu ilibW , arque
inteftino m alp prelïà , rurfusäetregimen firigularis impd-
rijrecidir,quafîadalteraminfantiamtcuoluta.amiflàenim
libertâteyquamBrutpdupej&audoredefenderatjiracon-
fe n u it, tanquamfuftentatefe:ipfa,non ya|eret,nifi adiTQii-
niculo regentiumniteretur* C^uod fi hæcifcafunt,q u id re-
.ftat, nifi v t fequatur intentus lènedutenj ? Et id futurum
breui,cpncibriësprpphetarumdenunciantfubambagea-
librum nomin um, nefaeilè quisinteliigat. Sibÿllæ tarnen
aperte interituramefïè Romiant Ipquuntur, &:quidem iu-
diçiô;Deii,qtfbd nbmen.eiuS'habüerit inuifumy .■ ôciriim.i-
cà iuftitiæyaluriinum veriftacispopnlurritiucidarit. Hÿda-
fpes qupque,qui fu it Mèdorum rex an tiquifïi müs, à quo
amnis qubquenOmen accepitjqui nunc Hydafeesdieitur,
a'f admirâbilis'f omtiiurn, fub interpfètacfône yaticinan-
tis puëri ad memoïiam pofteris mdidit , fiibiatum iri ex
orbe imperiùm^nbmenque'R6manüm,multo aritépræfa-
tùsjquàm ilia Troianageriseo nderetur.
S c h *.p i. I A.
a Admirabilis0mniüni3 q^dM//1»y»h»pyej?rf,âdiniràbile
fpm n ium Jegendüm eßex ant iquo codice, nam, de vaticinijsloques,
nimeratinter iUahocfomnium,modo vaticinijadlfydajpeeditum.
dccafiovMoenoriseftinanïfefta. nam, s,*ßiapßßtmdMteraadmira%
lüdunäad^ßiomomnium^acitßomhmm,^ddn^mutatof
hajjemis dßmirabile. ‘ *
ß i hoc libro fu n t multi efrores la ä a n iij , partim a pbilofopbis,
prifertim Platonku f qttps ipfe vplmtßäarißpdrtimab^Or^ene
fumptï:ç[uos6mnes ihontmusàbfimmb% ejfffyuendos ?, ndm ijdem
in libruïtiàm dniiquis repemintw ailqüos rèfutandos hon ‘
opHs i ß longa oratioiie, cùip inanjfefâ'/.,
f etpßffindnt}t.
mm