•A
Sybil!*
Acro'fli-
chisdc
. Gbiifto,
cuius mcminit
Ci-,
cerolib.2.
*dcDiuina
tiouc. C6
‘ftantinus
-Magnus
jin Oratio
nc ad $&-
dtorum
coctum
ca.18.Au-
iuftin.de
Ciuitatc
D e i lib.18
Cap.23.&
alij pleri-
que anti-;
i ■ quorum.
B
C
Adami
iapfus.
Adami
Crcatio.
D e Chrii
fto.
D
: "Vtrftfs
;hic vident
ur elle
’ transla-
j âtius.
biifta
(Ti©.
Sybiil'tnorufn Oràctthrum,
I E S V S C H R I S T V S , D E I F IL IV S > 5E R V A T Ó R : C R V CI FI X VS.
IudieijftgnumteHusfudoribiisedet,
Exque polo vdniec rexcempüs irï omne futuvus,
Scilicet v t camera élmnem, v ttotum iudicct orberiv,
VndeDeum fididiffidcnrelquevidebunt,
Summum cum fahd is in fecli fine fedencem,
Corporeortim animas homiifum quo iudieer,olim-.
Horreb ittotuscumden fisvepribusorb is. /
Reijcicnt Scopes homines,limulachraquecunda. •
Exuretque ignis terras,coeluTnque,làlumque.
Incendet^ue fortes àngufti carcerib Orci.
San d orumque ornnis caro libera reddita,lucem
T un c repetet:fempercruciabit flamma fceleftos.
Vtque quis occulté peccauerit,omnia dieet.
Sub lucem«^ue Deus lérabit p ed oia clau fa.
Dentes ftridebuntjcrcbrefcentvndiqueludus:
Et lu x deficietiblemquc,nitentiaquc aftra,
Inuoluct coeloSj&lunîrfpiendorobib it:
Foffas attollet.inga depri met ardua montes.
Impedietque nihil mortal'cs amplius altum,
Longa carinafretum non fcindetimontibus arua
Iplaæquabuntur.nam fulmine torridà tellus,
V naque & fic c i fontes,& flumina hiab un t.
Sidereifque fono rrifti tuba clanget ab o ris, <£
S tulror^m facinus moerens,mundiquedûlQres.
Et chaos oftendet,& tartara.terradehifcens,
Regefquead lolium liften tùt numinis omnes.
V ndaque de c ïc lo fluet ignea lùlphurc mixto.
Atque omnes hommes lignum præfigne notabit.
Tempore eo lighunV,1’cornu peramabile fidis,
Oppofitus mùndocalUSjlbdyitapiorum,
Relpergendolauans duodeno fonte vocacos,
Compefcetque pedo ferrata culpide genres.
R e x tib i nunc noftris deffcriptusin ordine fiimrao
Verfibus,hic nofterDcus eft,noftr«que falutis
C ond i tor xcernus,perpeflusnomine noftrp,
Sincera hune Mo y les expreflic brachia tendens,
V i fidei vinccns Amalech v t difeetet elle
E led um patri populum,rrtagnoque in honore,
Dauidis virgam,lapidérti in quo c'onftititiin quo
C u i fua fpespofitacft,isin omniafeeulâviuet.
N o n aliter fiqufdem in décoré*
Probrofus,milerè detormis,fpem tamenaddet.
Et forma carnis perituræ*
Coelcftem dabir atque hominem fidum.
C u i Vafèrimpofuit'ferpenSjVt mortis abiret
In fatürtîjfciretqUe bônumque malumque quid effet,
Omiffoqûe Deofcruirét morte câducis.
H uius confilio namqueolim priitu tus vfus,
Sic ait omnipotenSiFaciamus imagine, Fili,
Ambo de p r op t i amo ftali ale m i n a d u d a .
N u n c e g o éurabo mambusytudeniqucnoftram
Effigiemverbisjvtopuseommunc ltruamus.
Ergo adiudiemmvenict didti mcmortiuius,
Perfimilem fprmamportans in V irgi nisaluum y .
Colluftranslÿmphamanibuslenipcibusômnes.
C u n d a iubens facie t- m orboqu e nvedebitur omni.;
Pacabitventos 4 ido ,fternetque ptofundum
Inlànum,placidis pedibus eajcando,fideque.
Ad virofa genas praîbebitlputapudentes, '
VerbcribulquelacrUm trader peofeinderetergura*,
* Virginem ènim caftai« trader mortalibus iple»
Perque fercctacitus colaphos.nc forte Iciatur
Q u is fit,cuius fit,mortalibus vnde locutum
VeneritihoïTéntemqüeferet de vepré eardrum,
Nam fandis venieede vepee æterna corona
Led is ,tum calamo compungen t ilia legis
More l iue, ex calamis etenim quos concutitaura^
Ad litesunimi (glfe ita vindice Vèrtiti
Verùm c ùm fueribt quæ dixâ cunétaperaâà>
Soluitur omnis lex i n eum,qna2 tradi ta qübndam
Eft placitis hominum,ob popùlum non m origerantem.
Expanderquc m anus,totum m etiatur vtorb em.
Panibusdc qu in q u e ,^ binisex pilèibusolim
Mil lia quinque vitûm in delertis exaturabir.
Q ü in ôc fragfnentiscolleétisreUiquiarum,
Bis fenos cbphinos{vcfitlperare) rcplebir,
Foehcelqueanimasdicet*
Q u i m aladerifl penfantbono *
Con c ifi flagris4& paupmatisamantes.
Hicdeejlquidpiam.
C u n d a fcicns,fpedans,aulêukans,intipaaprorfu5
V id e ra pcrlcrutansnudabit,vtarguat: iplé
C u n d o cum auditus,mens,vifusdèrmo creator
Formarum,omnia enti parent : qui m o rtcfolu tos
Seruàtiqui morbo cuiuis cutandomedetur.
Hunctandem nadæ fcelera t* 8c perfidiof*
C ontundentalapis palmae (proh criminal diuum.
Felle fames eiusjfltisilludeturaccto: •
Hancapponecei gensfcilicethofpitamenfam.
Scindctur templi velum,piediumque diei
N o x tenebroiàtribusprcmetadmirabilis horis.
N o n e rcnimdeinceps remplumlegemque eolendam
Arbitrio mundi mon-ftratum eft.idque latebat,
Arbiter v t cerras.seternus venir in imas,
Deuenietquc bonam Ipem portans omnib u s,O rcum,
Et tridui fomno peraget mortalia fata.
T umdemum linquetmanes,lucemquereuilét,
Prima refurgendi led is veftigia monltrans*
Q u i laticis culpas abluti fonte perennis
Præteritas.rurium ge}Uti,plcneque renati,1
Iam non infandis’parebunc moribus.orbis.
Porro fuis primum Dominum parefiet,critque
CorporeuSjlicutfuitantè.manulquç pedelquc,.
Oftendetqueimprclfaluis veûigiamembris ' ^5
Q u a tu o r occàfus,ortus,boreamque, n o tumque:
N am totidem mundi perpétrant régna patenns. »■ ■ .
Infandum nimium facinus,nobilque probrofum.
Salue cafta Sion,permul taque paûâ puellac
Iplé tib iin fc en foR e x an tu usintrat aléllo,
Erga omnes mitisjhigà quo tib i,q u à iuga demat
Intoleranda tib i,q u x fers cetuice fu b ad a ,
S o tu a t& e x le g e s , v iolentaque vincla?
Hunca gn ofce tuum numen de numine natum,
Laudibus hune ornans, hune imo p ed o re geftans,
Diligeque ex ani mo,ferque ei us amabilemomen,
Reijce pi&reritûs,atque eiuslànguine foluev
N am nee verba tibi n eecum libamina plaçant,.
Ne cla cra^ine xtin dùs cumlit) m ortalia curât,
Sed qui lincero taciturni p ed o re adorant.
No fc e quis hic nam fltttiim patrem denique cernes»
T emp ore torpebun t vidua omnia lemina mundi,
Aè‘r,te rra ,klum, lux ignis feruida,coeli .
C a rd o ,dies, nodes,eon Aden t omnia in ignés,
Etfietfpeeiesqudmdêfertiflîmarerum.
Omnia namque cadent hicentialideraroelo,
NecVolucrcs plumis agiles per inane volabumy
Omnibus Sc te llu sanimantibus orba iacebic.
N o n homines edentyôccm,volucrelvé,fer«vè
Confu fu s lolitum lonitum non audiet orbis,
Sed magnum fonitum redder maris vnda minacis,
Et trepidi cun'dï morteflturin æquore pilces.
N e c lulcabic aquas iam pondéré nauis onufta,
Mu g itumquedab itdeb clliste rracruenta ,
Humanæque an im* frendebunt dentibus omnes,
Vex abuntque malos vlulatus,atque timorés,
Cædibus atque lîti, fame, pefteque déficientes.
Optandumque mori d icent,fugietque vocantes.
N o n iammortisenim requiem, non n o d is habebunt]
Multaque nequicquam fupreminuminaPatris
Orabuntjfedeos tune auertecur apertè.
Secula namfeptemdédit,vfusviegine cafta, :
A d fcfipifcendum Ipacium m ortalibus ægris.
Iplé mihi Deus hæcfibi décréta omnia dixit.
Peificietque.meis quae lune d id a omnia verbis»..
N o u i egoare natum nu meros, men film que p rofundi,
TBellurifquc finus.tenebrofaque Tartara noui,
I Q u p t fuerint homines, quo t f in t ,q u o tdeinde futuri,
Aftro-
LÏber OEiauus^ 209
Aftrorutï» numéros,ftirpes Irondéfquequotvfquam : .
Q u o t fin i quadrupèdes,quot pifees,quoique volucres
Idem nam Ipecies hominum ,mçmefqueereàuit*
Etdocuit fc ire ,& ràciqnismuniàtedè.
Lumina qui finxic, quiéjue aurcs,cernit & audit, > :
Omnes qui mentis m otus tenet, omnia npuic,
Et racet,& tandemcbnuincet, lupplicioque
Afficietquæquilquehomïnumcelatapatràrit, ' .
Cùm Veniet lolium ad diuinumiuradaturus.': »
Qui nil dieentcs,m utos i n telligi t,audit.
Et quantum tellus'à cæli \>erticediftct,
Principium, fi nero, media omnia nouit: ab ipfii
Omnia finit, cæltim qui,telluremqueçreauir.
Soluscnim D eus cft,norieft D eu sa lte rab ip fo .
Aft homines fyluîs abfcindunt rpb pr,& indé
Muta luis manibus diuùm limulachra figurant,
Holo- Qtuedecorencritù, libamcntilque.profanisi,
yul- Iinpurafque eolu nr nugas, gemcore re lid ô .
Omnelqucaftîdui vanilllma munera libant.
Et tamen ho c ipfiufti lé rentur honore iuuare,
Atque dapesadolentjVt caffoslumine pafcant.
NamqueCrcmant carnes, & plems ofia medullis-,
Et madantaris^dcplaeant languine mânes,
Candelalque D co accen dunt, qui lumina douât.
Ac tanquam litiat,vini libaminafundunt^ .
Mortales ebrq, qui numina vanafatigant.
Nonlibaminibus,nonlàcris indiget iftis,
Non nidorema lo,autinuifo fanguinis hauftu.
Namque(tyrannorum regumque înlania fuadet)
Manibus hæc faciunt, ceu mânes cxlicolar fine,
■ Rituscutancesprauofque,Deoqüe carentess
Effigiefque fuasf rerum gen itote relid o )
Mavmorcosdicuntdiuos,pendcre pu tantes
H in e fib ilp em & vitam: furdi mutique,malumqui
Credere tam fa cile sv à r ed o prorfiis abhorrent.
Iplé viaspofiiitbinas vitæq.ue hecilque, v
Propofuirquc bonam menti fi b i fu me rc vitam c
Ipla (cdinmo item ceternam lé îe c it,& ig n em .
Effigies mca homo eft redæ rationis alumnai
Huictupone volenspurarafinelanguinemenfam^
Rep le ta m q u e b o ni s , panempotumquêfamenti,
Et htientida: n-udpm tege. corpus amidu^
Deproprio caftis manibus largirc labore,
Oppreffum récréa: fclli lblaie labores,
Haec à te detur v i uen t i v id im a Y'iuens.
Sparg^piè lémen,Dominus tibi donet vt iftai
Æternosfrudus.*tcrnum lumen habebis.
Vitaininçorruptam, cùm cuti d o s arguer igné.
Omnianàm purgans,molem conüertet in vnaml
Cælum conuoluetjtelluris opettarecludct:
Mânes in vitam (fatorum lege (bluta,
B tleth i ftinnilis^ad iudiciumque vocabit,
ludicetvt tandem mores prauofquepiofquc»
Aricte tunca«es,paftorpaftorepro.pinqùo,
Et v itiilusvituloadmotocenlébiturillic.
Quoique fibi nimium faftum fumpfiffepatebit>
E t quicuilibetos obftruxcrc imperiofi.
Et fibidefandis vires pepcrerc fiibadis,
Ex paribufque ipfosfecetun t infériores»
Et ftudij lucrb d u d i iullcre filerc :
T une inquam cèdent omnes fidifque probifqué.
Non iam iutgia erunt,non iam d icctur, Erit cras,
Aitt tranfiuithcrignec eruntquosercbrafacigat
Curadiesmon ver,ce lias , autum nus, hyemfv*,
Ortufve,occafulvc,dies namlongamanebit.
otiûvg, tQai>toç fjujâxov ïffft
Chriftu sle fiislé clo ru tn*
Æternus,nunquam genitus, planèintemcracus,,
Ignitas coelicohibet qui viribus auras:
J ’ iminis &c fonitum faeuo fùlgorecoërcet,
Hotrendi^ tonicrus mollit, pacatque fragores.
_ c|lra,m ïo n u o lu cn s ftridores comprimic *
- ul8ur‘ spbtundit pcrculfiiaigiie micances.
^bris&immodicos flù xu s ,& g rand inisalb* ,
nubi j, gelidr amp 1 ex us, h y e m 1 (q ue folutæ. ^
Singula namque ipfi con ied an t mente, videntur
Q ùæ tibi.quæquetub natôaànuis ipfe -pàtranda.
Q u i tibi & vnanimis, & par, rès ante 'crcatab,
Hum an « iu d e x vitæjfociulquecreatçr. .
A d quem tu oris prima dulcificvôce locufüs : ■
j Condamus hominemproprium,npftr2cquefigudè
Perfimilem, atque auram'vicalem demus habere.
|?:Cü.i vel mortalito tu s famujabiturorbis; ,
Et f id o ex tetta nos omnia fubijeiemus.
J Haec tu men tc töa fic verbo farus, & eçce
i 'Om n ia fad a : tibi parent elementa iubenti
I Omnia pro rinu s ,& tecum naturaperennis
‘ Eft cum figmenco m ortali conclita rite,
C æ 1 u m ,aer, ignis, cell us, flu d u fq u e rn^r mi,
J Sol,luna.aftrorumquechorus, m ontelque.diefque,
j Nox,flatus,fomnus,vigilanriajvifquevolendi,
V ita ,in te lled u s ,voces,& rob u r.& aite s ,
Atq u e immanluetum volucrum^enus,a!tque natantum:
Manfuctum,bigcnus,lcr.pentumque,ancipitumque:
Omnia namqxte tibi certo btdine difpofuifti,
T emp oü b ufqu e .pent .pbftremis terram.^
E t breuis egrellus Mariae de virginis aluö
EJcortaeft noua lux *
E ccelo veniens mortales in duit àrtùs.
A c primtim corpusGabtrel oftendic honeftum
NunciuS'jhinc tali affatut férmone .pucllam
Accipe v itgo D éumgiemio intemeratapudico.
1 Sicait:aftillam!coeleftisgràtiâ melli
Lenijtaftlatu,tumvtrginrtatis amatrix
Perpe tu «, magno fubi tb corrêptà ftupöre,
Atq u é rnetu,trépida prelfit formidinc mentem,
Ignotis verbis commoto corde tremifeens.
Hincvtlæ tificis mens eft recreata loquelis^
Etu bait malas ridens puerile verruftas,
Laetitia, dulciqne animüm demulfapudorc. ,
T une ad feredijc, verbtimqdie volauitin aluüfn,
-Idque fuo fa d um atqueanfmatum tempore corpus
Mortäli facie cretumeft, perinde creatus
Virgineopartu-, m iraeft mortalibus hsc.res<
Sed res fiulla D e o patri natoque ftupenda.
Hoc puero nato ptoperauit gaudia tellüs,
Coeleftis rifit fedes, & geftijc orbis':
•DiuinamqueMagi fteliam coluere recentem,
MoWftratufque D ei praecepca ieqo cntib us infans
E ft in pr«fepi,quem fafciacircüit.cftquc
D id a L o g i Bechlem d iuino patria nutu
Caprarum arque ouium cuftodibus, atque b ubulcis.
* Et cumidos faftus anirnis odiffe modeftis,
A tq u e aliosprorlum ceuieinet amare, Detimqiic
D ilig ere ex animocum relligione colendo.
N o s igitur fitnda Chrifti de ftirpe creaci
Ccelefti, nomen recinemus proximitacis,
•Lætitia memo re m feruan tes rclligio nem.
Verfus qiiidàmSÿbilhni à'Ladantio c ifà t iï i.t . ca.19.
qui nèque in T h c o p h ilo , neque in bis
•librrsextant.
, t i im vcnéritiflé,
ïgn is cric cenebr^ meaiæ càligrnè'nôdfs,
V4; Au d ice ,ohomines,rex imperat ille pefennîs,
Om n ia ftdfêréchæc tellüsTàcratblapiorürU
! E x pè'fra nielli's landes ,'îàd ifqû e perennes
Fontes,vnde bibantiüftiquê pijqße fcatebail't.
Atq u e D eum regem cun do rum progenitqremî
Q u em trémie & telTus,coelum,pel^gufqucprofundum.
Tartareique finus,àt^üe ipïi dæmones 'horrent.
•È K t A N t È t l À M À P V D E V N D E M L A -
d antium quæd amOræ ca ApollitiisôraCüla,qu« no-
hisintiérpré'tafi, & h û câd d ere viium;eft. Igitur fhfti-
ïu c . prifni libri cap. fie ait : À polio q u ïr e n d cuidam,
. quis effet, aüt quid éflèc orânino DéffS? refponqft
viginti & vno yerfibûs, qùoriimhocprrncipinal eft.
EX iélé conftaus, fitre m arre,1 nemine d o d u s , ■
Immotus: nomen quod verbis dicerp non eft,
Hominis
cteatio.
Gabriel.]
s 3
D e lt a
Dei,ca. 3$