A r n o b tja a u e r fu s g e n tè s
f i lÜ . mBÊKKÊÊÊÊ___... _____ I
v ellep e fv ifc e ra , qui non modo nullum intulerit maltint
nuUi,fed ïequaliterbenighus hoftibüs dicere.quidnim his
falutis D eo portarëtur a principe: quideflerfaó?p opus, vt
intéritumfbgerent, & immorcalitatém confequerentar
ignotamïCumq; nbuifasrerum, Sëinauditapromiflioau-
dienrium turbarent mentes» & credulitatem faeerentha:-;
ficareiyirtutum omnium dominus,atque ipfius mortisex-
tin&örhominem fuumpërmifit interfici,vtex rebus con-
fèquéntibus fcirenfcin tuto eile fpes fuas, quas iamdudum
acceperant de animarum Falute,necperieulum m orris alia
fè pofle ratione vicare.
A R N O B I I D I SPV»
X A T I O N V M A D V E R S V S
G E N T E S .
LIBER II*
O e in lo co tribui ïï ylla facultas pö flet, v eilem
cum his om n ib u s , quibus nomen inui-
fumeft Chrifti, ab inftitutaprincipäliterde-J
fénfionc di u er t icu 1 o p aul i fp e r faëfo talia vet
> a mifcerë." Si nullam efle diiciriS contume-
liam , retporrde'realiqmd in tetrogatoSjedilTertate nobis,
& d id te quid rei, quid eäufe eft, qu.öd tam gtauibus infè-.
damirii Ghriftum bellis?vel quas eiuscofitine ris offëhfas,
Vtad eiusnpnunis mentioiiem rabidorum peö ó rum ef-
feniefcatis atdoribüs?Nunquidregiam fibi vindicans p o f
teftatem,terrarum‘or.bemcun<äum legionibus infeftiffi-'
nusoceupauit? 8c pacatasabexordionationesaliasdelé^
uit aeftiftulit, alias iibi patere ceruicibus córnpulitrubiu-
gatis i N upquidardorib üsauaritije flagxans vniuerfäs p-
pesillas * quibus fe genufc Humanum ftudiofè cqntendit
impleri.pofleifionis fuaemancipio yindicaüitï N iïoq uid
libidinü cupidicatib. geftienspüdicitiae rëpagula v ifregit,
aut alienis rurcim infidiatus eft matrimonijsïNunquidar*
rogantiae fapercilio tumidus.iüiurias'& eorttumefiaspaf»
fimfihe vlliusperfbnacdifcrilrninibus irrogauit ? v t n o n ö -
mniü vijt uturn amore in cun&os 8c lümen pretendent Vi*
tae,& perieulum ignorarionisarnpuerit l qu ifi digöus n ö ff
eflèt,cui aüfeuitare deberetis,& dredere: vel hooipfb fue-
rat non afpernandus a vobis,q»ia!utariavobis oftenderet,
qüod yiasvöb isad coelum,&yotaimmortalitatis öptafet.
A t enim odio dignus eft quöd ë xorb e religiones expulit,
quodad deorü cultum probibuit acgedi? Ergone ille reli-
g ionis eXtin<ftor,& impietatisauótor.arguitur , qui verat»
in orbe religipnem ihduxit? qui hominib.cjecis, & reuera
in impietate dégentibusipüa:atis aperuit i a n u a s Sc cui Fe
fub inittetient,rndicauit? A n Vila eft religio veri o r , ofEeiö-
rorum hominurnimprtidëntiavindicafle.Npricredimus,
inquitis,vëra efle qua: dicit. Q ^ d epim , qu« yös hegatis
vera'efle*apudyos'liqiierit,cüimoiinént{a,&npndü pafla,
nulIispoflintrationib.refuta'ii?Sj?dd^ip(êqu^pöIlicetnirr
re cöpr oratio,.Cum ergo hxc^tiepn'ditio futiiroru, y tte -
neri 8t c o mpreliédi n üil fuspomii r duflcipatipnis artaiftu.
nonne purio rracio eft, exd.udBus.inccttis & ihambigua
expe(ftaticinêp'endétibus^idpötiuscrcdere,quodaliquas
{pesfer^t,quaomhinoquödnu]las?iniIlo.ri.pcriculi n ihil
e ft,{ J q u o d,d ip t urim m friere, ca fkj m fiat & .V acuö;, in h o c
damnuraeft maxrmü,(idèft Falutisamiflio )Ci cum tempus
aduenérit,apenatut-h.o^cfuiffemeh daciüm. Q u id dicitis o
neFcij, etiam fletu miieratfpne digniflimi?itan6 tamex-
timefcitis.ne forte hasc veraïïnt,qüKftirttdeïpe(ft:uivobis,
&jprxbét materiam rifusfhecialtem vpbifcü fubobfciiris
cogitationib. vólüitis ? fae ic^ noedie credere obftinata.re-
riuitis'peruerfitatejCedargUftt fèrüm tempus,&irreüocabi-
lisp a n iten tia caftiget?nonhe vél H^cfkltéfideih Vobisfa-
c(dnt argumenta credeiidi, qu o diam per o nines terras iri
tambreuitemppre^Scparuo ? immeöu nuius facramenca
•diftufa Flint ? qiiódnulldiam ha tio ëft tam barbari moris,
& manfuetiidinë nefciens,quxnon. efus amoreyérfa mol-
HueritaFped'tatêfiiatn» dein placidosfeiïfus aflumptatta-
quillitatë migrauerit ? quodtammagnisingenijSptasditi
ÖratöreSjGtamatici'jithetotes, G o n iu ld iu risa cM ed ie i,
philpfophi^etiarecretarimanteSjmagifteria hxceXpetüt,
fprpds quibtis paulo^ante f^debant: qubd ab dominis Fe
fèrui eructaribus affiöi , qüibiis ftatuerint, malunt yfplui.
cohiugesmatnmonijs,exheredariaparentib.liberi,quam
fidemrumpereChriftianam,&ralutarismiriti^faeramen-
ta deponere: q>cüm genera.pcenaru tan tafintavöb isp rö -
pöfitareiigiomshuiusrequédb.legeSj^ügêaturEesmagis,
& contra omnes minas ätq, ifiterdiéla fotmïdinu ähirriö-
flus pppulus obnitatur , & ad credendi ftudium ptohi-
bitionisipflus ftimulis efccitetdrjnuriquid haec fieri pafliny
& inaniter creditis,fortui d sihciufib usafliimi Kas méres
Itan èiftu du ondiü inu& facrueftaut fitie D e o ëorfi tan-
tas animoru fieri eonuerfiones,aut cum carnificcsvnci,a-
lijqjinnümëricrudatusFquëadib'oduindixlmüs^impen-
deanrcredituiiSjVeluti quadaduIcèdin e,a jq;amorecpr-
repticogniiasäccipiantratiqnes^tqVmühdiöronibusr'e-
bus-pra:ppnan tamicid^s Chrifti ?Nifl forté obtiifi & Fatüi;
videhturhi vób is > qui per or.bem iatn totumcónlpirant
Sécoeunr iniftius credulicatis aflènfum. Q u id ergo ? vós
Foli fapientte eonditi atque intêlligeriti* y i mèra néfcip
qh id aliud v idetis,&prbfuiidum?foli efle niigas intèlligi-
tis h x c omnia,foli verba Sc pueriles ineprias,ea q u a nobis
promittitirus priricipali ab rege Ven tura? V nd e ^quafb) eft
y obis tantum fapicndstraditüjrai vnde.acumini's, & Viua-'
fiof,potenciorïiuftiórj.d Deuni principem npfle,fcire Deo
principirupplicare,qui bonorum‘omnium fölus caput,& |citanstântuinîYeleXq.uib.rcienti^dirdpIinis.taptumcor
fohs eft,perpetuarü pariter Fundatpr Sç.conditorrerulri^a:
quoomniaterrena-cunélaqîçceleftiaanimantur, mo^u ir-
rigaSïturq; v ita li:& qu ifin oh eflè t,n q llapro feâ o res eflers
q u a aliquod nomen, Fübftantiamqucpprtatei^Nifi'forte
dubitatis an fit ifte, de quo loquimur, i mperator: & magis
éfleApollinemcreditis,Dianam,Mercurium#Marterh.Da
▼ erum iadiei,iirh ;Óehacömniacircunlpiciens, qua.vide-
mus,magis an fint d ijca teri dubitabit,quam iii Deb cun-
(ftabitür, quem efle om nés naturalité r fei mu s i fiuec.üe?t-
clamaraus, ô Deus, fiue eum illü teftem conftituimusim-
proborum, & quafi nos cernât,Faeiem fubicuamus ad coe-
him. Sedminoribusfupplicare dijs homines vetuit. Dij
enfin minorés,qui fint aut yb ifînt fçiris2petftdnxit vos ali*.
quandbfuFpïcÎQ eotum âutmentio,vt m erito ferads in d igne
âbrogatos bis cultus, impartitione viduatos. quod. fi
non mentis elatio ÔC typhus qfei appellatur à Græcisobfta-
ret,atque officeret vôbis iamdudum Fcire pcfttliflè tis,quid
aur quare prohibuerit fieri, in tra fines quos ftareVoluerk
religionem verarft, quantum vóbis perieulum nafeeretur
ex eo,q; putàretis o b fèqu io , y e l ex quibus malisemergè-
retiSjfi infidiofo renunciaretis errori. V e tû n x c omnia il-
luftdus cômemorabuntur & planius , cüvlteriusprorFus
fuerimus eueéti. Monftrabimusenim Chriftum non im--
pietatem docuifle nadones^dab la tronib.peflimismifedis
aflumere.diuinadonistant?um p9 tuiftis haurirc? Q u ia
per c ifu s ,^ tSpora declinare verba fd t is >&n 6 m ina ,q iii a
voces barbaraSjTdlbe^iFmosq; vjedre, quiamumerorum $£
inftru(ftumiedmpofitum.qifermone,autipfi,vosiibffis.ef-
ferre:aut incbmptuScurn fuerit/cire.-quia Fornicem Lfici-
lian um, &Ma rfyam Poinponij obfignatfl memoria cob -
tinecis: qulaqusefint in litiSus cdnftitfitiones* ^liot caufa-
rutfi g enera, quotdiiftionum, quid fpecies, oppofitum a
contrario quibus irationtb us diftingbatuniccircp vos^arbi-
tr'amini (cire qui d fit Falfiim,quid v e ru m, quid fieri p o fli t#
aut non poffit:qua: imoru,rummorumqj n a tura fie? Nun-
quamne‘ illud vulgatum perftririxit aures veftras, fapidn-
tiam hpminis ftultitiam efle apud Deutp? Primmn&ipfi
penitOs perfpicij:isvos ipfps, fiquandp de rebus diicepta-
tisobftufis , & naturaliapergitiS reFerarefecreta, dc-ipfa.
quae diciti^qujeafleueratis, quae capital! pleru ifiqj tpjert-
tione defenditis, nefeire y o s , Sc vnfimqueitnqi Fulpiupfies
(pas probatis &*coroprehenfis pertinaci oblmftatibnetu-
.tari.Q^idenim I fiyerum perfpiciam j eriam fi o fnniaf*-
culain rerum inueftigatione ponantur , Fcire per hpspoF
FumuSiqups ifa e x c o s ,8c Fuperbosnefcioiqua res protulir,
& cpneinfiauit inuid ja ,^ cum niliil ftiSmiis ofiTflin6:|al-
lamtis fios tamen, & in bpinionem feienti* Fubinflad pe-
tftoris tufoore t6llamur?Vtenfrp d i u ina praeterea,&: na cXi -11
. .,-q. . ._____ .••••• . r.,^: . -■ . Liber I. 1 161
Vjteres mer% p o t e f t qüiFquâexplicare mbrta- beré cbjiFpicitfi noftrâifi credulitateëómüncïSedTapien^ I
ltumid.quodSq çratesillecomprthefiderën e q u itin Phç-.j tibus vós viris omftibufd; in ftrü âis difcipliharuVenferibi
done?hpmo quid fit,autvndefit,anceps * varius, ^ p b ilis ,| crcdidis.ngpeiilis,qui nihil FdFcunr,nec prohunciant vfiu,
pe jiax, mulciplex, multiformis, in qiios vfujs jiroldtus.fit,1 qu i pro fiiisfehtentijs Bella cum àdùerFàhdbüs eohferiint (
emus fit excogitàtus in g en io | quid in naundb fà c ia t, cur 8c peruicacia femper digladikntüi: hoftili :• q u i, eu m alter |
l^ S s r?^ > ^ a e xPcr*ai ureiamin a f v t r m n i l i u m ' altentis labefa(£tànt,deftcuiirit,èonueliôtqjdécréta,Cum
ginis alicuiùs conuerFa putbre.tahquâm yermeS animaue- éta incerta FeCerunt, hcc pofle aliquid Fciri ex ipFa diflén;
ntjtanquâ mu res îanfiao ris aliç;uius,& fabricâtoriçmanu fionemonftràrunt. Sed faceflàbthæc ,hihilqüe imbediât;
fineamentahæccorporis,-àtqueprisàccepetintformam;?- plurîmum quo m inuseiscredereâtqjauFcuftaf'edebeàtis:
Potsftjinquamjfcire in m edio hæc pofita> atque in fenfib. & quid e ft, qu od in hac parte j aut vois plurimü habeatis-,
conftitutà communibus,quibus càufîs mergamurin fom-,l aut nos m inu sîvosPlatoni, vos P lotino j VOs Numenioj
nos,quibus euigifemus,quibus modis fiantinFomnia,qiii-, v èlcu ilibu e rit créditis : nos credimus , & acquieFcimuis
buiviF a ,im o(qu o damb ig îtin Th eæ tetoP la to)v ig ilem ü s:Ch r ifto .In iqu ita shæ cqu an ta e ft,v tcumv tr iq j aüftorib.
ahquando,an ipfum vigilare, quod dicitur, Fomni fit per-1 ^fternus,ûtqj hobis & vobis vnu & Fociö credere.-vobis vc-
pe tu ip or tio ?& quid âgere v ideamur, infomnium cum v i-|ilitis dari,quoditaâb illisdieatUraccipere-vos ea,quaepro-
dere nosdicimüs? radioru’^ ^ lum în is in t^ u àôn ç .'v id eà r | ferunturàGhdfto,àüdire ôcFpeétare nolitis îAtqu ificau -
mus,an rerum imagines aduolent, & h'oftrisin pupulisfi- j fas caufis,partes partib.voluerimüs ajquare: màgis nos va-
dan^îvtrum faporiri rcbusfitj,anpalati cofitàgionibus fiat? lemus offcderc quid in ChtiftoFuerimusrecuti, quam ir
quibus ex caufis pilinigrqremingenitiim ponan t, nequé 1 phAofopkis quid vos. Ac nos quidfem iriillb fècuti hæcfu-
nmn pcn«.fpf i® . j ^^ t 'mu,s:bperaillamagnifica,potét:iffimaFq'; virtuteSj quàs varijs
edidit exhibuitq; miraculis, quib.quiuis poflèt ad ne-
çeflitatejm credulitatîs ad d u c i, & iu dicàré fideliter h6 eïïè
quæfierenthominisjfèddiuinæalicuius atque incôgnitîe
poteftatis : vosîn philbfbphis virtutes Fcçuti.qüas eftîs, v t
magis vos illos q u i nos Cnrifto oportuerit Credere. Quifc
quamne illorum ali’quando verbo vnbpotuit. j aut yiiius
imperij iuflîone,non dicam maris infànias, auttèmpéfta-
tpm furores próhibere, cópéfcere: noncæèisreftituerelu-
■ mina,àutfine luminib.nacis dare : non ad vitam reuocare
defunétosrnon annpfâs d iflbluere paflîones : jè d q u o d le-
pariter,(ed paulacim adijeiendo canefcahtiqui^fit
q u o d humores vniuerfi vniim corpifi eflicianc mixtione,
foldm oleum rfefpuatimmeffionem in Fe pa ti, fed in fuam
natural» impenetrabile femper peiFpicue cblligatur ? Ipfe
deniq; animus,qui immortalis avobis & Dcus' efle narra-
turycurin agris jegerfit.ininfantibus ftolidus,in Fene^ute
/defeflus^delifa 8c fa tu a& infirna quoru m inkrmitas &in-T
Fcientia m iferabiliskoc magiseft,quod cum fieri po flitv t
veri aliquid aliquando d icamus,&hoc ipFum nobis incepr
turn fit,ah yeri aliquid dixerimus. Et quoniam ridere nh-
j ftram ndem Confueftis, atque ipFam credulitatem Facetijs
iocularibusiancinare,di<jte 6 fe ftiu i, & meracp fapienti^
. H 5 , . . H | uiflimü multû eft,furunculü,Fcabiem,autinhçrentem fpitinéti
$ cFaturipbtu, eftne operisih v itânegptioluma li- nulâmca llo vna inte rdi&ionefànarè ? N o n q u o illb sn e -
qu oda tq; aétuofum gënus,quod non fiddpræeunte fiifci-' gem us , autmorum integritâtelaüdabiles, aut non oroni
! piant,filmant,atque&ggrediantur ? an terris peregrinami- ! généré ftùdiorum & difciplinarôpericos : n i & verbis eos
1 ni,nauigatis,nondonaumvÔs credcntesperaétisnegocia- luculehtiflimis feimusloqui & compofitionibüsfluercle-
tiohibusremeaturos? terrarri ferro feinditis, atq; oppletis uigatis;cbncludereaçutiflîme fyllpgyftnos : ordinate fà^
fèminum varietate^'npri credcntes vos frugem perceptu- | quacitcr induétiones fuas.-reddere definitionibus Formu-
rosefle vicijbiis te.ipporarijS ? coniugalia copulatis confor- las,partiri,diuidere:multadicere de numèrorü géneribus;
,tia, nonfuturàeflè credentes ca fta , .dcpffiaofi foederisin t multa.de muficis:geometricas res etiam fuiis feitis, & p è r -
maritos.fliberorumfiifcipitis p ro lem, nonmco lumé cre- ceptionib.explicare. Sedquidiftüdadcaufà tnfnünqüid
dentes fore , 8c pergradusætatis ven.turam fêneétutisad
Enthymemata,SylIogifmii refq; alixfimiles fcire illos ve-
Inetas ? ægritu.dines corporu,m medicorum committitis
ritaremFpondent:auteare digni {unt,quib.neceflario debeat
manibus,npn crédentes morbos poflè mitigata afperitate
rebus de obfeuriflimis credi ? Perfonarum concehtio
leniriîbéHa cü hoftib-geritis., non vïiStpriàm yos credctes
præliorüfucceiïïonibu'claturbsîyeneramini deo^,& coli-^
tis,non crédëtës illos eflè,& ^ p itia s aures veftritffiipplica-
tionib.aCcÓttiodare? Q u id illad ereb . ab humana cogni-
tipne ftp o fitis , quæ côlcribitis ipfi,qu£e leiftitatis, oculata
Vidiftis infpeótione,& manib. fr a it lta tenùiftisjNone Veomnes
noneft eloqucti? viribus,fed geftoru operilm virtute peri-
denda.Iile no eft diccdusautftor bonus,quifermon'em ca-
didule prompfit:Fed qui,quod pollieetur, diiiinoru operu
prolequiturfponfione. Argumcnta vos nobiSj & Fuipicio-
nu argutias proFeretis:qiiib.ipfefi Chriftus (Cum p ic e hoc
eiuS,&cumveniadixerim)pbpulorumin eonuentibus v-
ftruiivquiettnq; eft,huic,vel illi credit aubtori^ non quod : tereturiquis acquiefceret, quis audiiret, qtiis cum promit-
fibi perfuaferitquis verum dici abalrerojyelut qu ad ! fidei tCretaperte aliquid iudicare?autqufScafia 8c nuda ia^an-
afbpulatione tucatur?qui cu n^ o ru br ig in l efle d icit igncj j tem(quanuis eflet irhprudies,& FacilitatiS ftolid^fequfere-
autaquam,non T haleti,aut H eraclitocfedit? qui caufam tu r ? V irtutesfliboculispofita:> 8c inaiiditailia^visrferiim*
in.nunlerispdiiit)honPythagor2Samio,n6n Archit$?qiii J yel quasabipfo fiebat palam,vel ab eiuspr^cohibii^ cele-
animamdiuidit ,&ihporpotalescp.nftithitfotmas ,.nort brabaturinorbetoio:easfub1diditappetifionuflammas,&:
Platoni Socraticojqui quintum elemetum principalib us ad vniuS’lrediilitatis aflerifuiti mefite vna eoncutreregeh
applicat caufis,non À riftoteli PcripatetiGorum patri? qui
ignem minatur m u n d o ,& venetit cilm tehipus, arfurum,
hon PanætiôiChry fippOiZenoniîqüi indiuiduis corpori-
0 us:muhdos fem per fàbricatür & dèftriiit, ilon Epicuro)
Demöcritp,Mettodoro?quinihil ab ho mine cbmptehen-
di,atqv omnia cæcis obfeuritatibus inuóluta j non Arce-r
lilao , Gar n eadi ? n on al i cui dèniq; àcademicB veteris jrecc-
tiÖrifqite cult or i ? I pfi den i qu ep r i ri bip es * &prædi6tarum
patres lententiariun,nonhe iplâ éa quæ diciiht} fuis ctédiJ
taruFpkionibi.diCirnt?Vidirin.Heraclitusiesignium Coh*
Uerfionibusfieri?concrëtiôrteaqüatùm Thaïes? Pÿthàgo-
tashdmerosFcitîincorporalesFormâs Plato?mdiuidiioru
Democritdsçôncurfionesîautilliyquiaütümachinilpp^
fèom.iinöcÖpreheiïdi jan fit v eruquod dicüntirciuntrauc
ipfiim,qùôd aefiniuntiveritàtîs eileinielli^utftpfbnôcia*^
tUm? Çun iig itu r cdmperti nihil hàbeatis 8c |pgnitij dm-f
niâqùè illâ,quæ fcribitiSjSc librprum comprehédiçis mil*
libus.crèdulltateaflèùeratis.ditcejquænàiTlhæc eft iudicà^ '
tiotaiti iniuftàjVt n'oftràm derideàtis fidemiquam'vbs ha^
ËihiiSth.V'et, P à ï.ffom .p ^
tes 8c pop illos Fecit, 8c moribus d iflimillimashatiohes.E*
numerari .n.poflunt,atqj in vFum cöpiitätionis venire eàj
qùæiti India geftä fimt, apud Seras, Perlas i 8c Medos: in
Arabia $;’^£gypto, in A f ia , Syriàj apud Galaras j Parthosj
Phrygas:inAchaia,Macedonià,Èpiro:ininFulis&prôuin-
Cijs omnibus,quaS Sol oriens,atq; occidensluftrat.-ipiarti
deniq- apiid domiiiam R omam,in qua cuiii h omines firic
Nùmæregis àttibùs,àtqj antiquis fuperftitionib. occupa*
ti j h Oh diftuleriint ramen res patrias linquere , 8c vcricatî
coalefcere Chriftianæ. Vidèrat cnim ciirfum Simönis m à*
gi, 8c quâdrigasjigneas Pétri ote difïlatas * 8c nominatO
Chrifto eüanuifle.Viderantiinquam, fidentëm dijsfalfisj
&abeiFdem nietilcntib.proditum,p!ondereprçcipiràcum
Fuo,cruribnsiâcuiflèpræFra(5lis:poftdeihde perlatûBrun*
dam, crudatibuSj&pudorëdereflilm^ëxaltiiïîmi culmi-
ilis ië rurfiim præèipicafle faftigio. Q üæ drhhia vosgëftà
fièqj (titis,nëquë Fcirë.yoldiftisineque Vnquâm Vobis lie^
ceflariàiddicâftisi ac dum vëftris fidiris cordibüs ; 8c qüod
tÿphdséftfàpiehtià voéàtis j dediftis circumFcriproribus
@ j loêtfiti