A
Quæft. i8.
! Quæft.ij>
Quæft. 30 I
. Quæft.31.
Quæft. 31.
Quæft. 3j.
Quseft.34-
Quæft. jj ,
Q u a il 36.
Quail. 37.
Quail. 3 A.
Quail. 39.
Quail. 40
of % m m m m m M m tm
adnrodumamifiagloriainftaürctür ? T lle yu tcm ad hæc, I vfiicur :#n eqSdepr Temper mores habuerit infalutando
quando(inquk)clemenso'mnibusgratusqucexiftis',que confukandoq; acreliqua Vitaeconuerfatione,riecqmc-
res benetiolentiam comparant : fièri nç>fi p o te ftv t ^jcci-a quamepirum quæ amicida pö fta la t prstermiferit ab af-
das : & magni prætercaàvm^ fedibu s & aliis v i t * ranôfiibüj}, Deus vero^b i rex ad
ilcurita.tem pràîftant. S i qu iv e rôçad u ht: ab his âh|fi- Qptimaqu»que;irieèiie^ïm.m|ftraec;, Hic,ReXnomine
n é a n topprèet,quorum gradaèxçidcruncva'miçidaritm- | quosqueappçiiàns,,ômnescôllaudat,mo^que cu n d iift
que in dë cuk ôres iuftä’ ägant. D e i namquc donum eft iucundi täterryyer tu n t in v Poftéra die RfcX cqnuiuij op-
bonorum,operatic. V b i talibus fatisjadum wt : aÜits ' pd r tim itatcrumpta,fequentemmonetVtoftendereve-
leiitendam quærit. •; Q ü on ib d ö fine triftiti^ v iu ercQ lit, Quæ fit maxima negligentia? T u rp ille ,fi qu isfilio -
T um n îd , fijiem in ïm (inquit) læreris, b m a s q u e iuues,!4 mm (inqiut) negligens merit, eosque nulla in re erudiat.
iuftitia quosque prqlequens : ab cadiuinshiodi ftu d ü s ; Deo, enfin Temper Vota^nonprö nobis tantum çoncipi-
iucunditatis colligttur. Sedamplörandus eft Deus, ne j mus,quantum precamur, v t & libërisnbftris bona cuneanoslædantquæprætdbpihionçnVnoftramâdidün^
lda.adfiiUjÇruditianem&prudendamimpardatur.Nam
v tfu n t mortes, m orbi, ægritiidihes ôc cæreiahufiismô-: id D c i virtuteeueniß E th u n c r ed e diixifle obtcftatus,ab
di. T e autem,quando pius es, hortfm nihil infeqüetur. alio petir. Quompdopatriæ cukore xiftëre t ? S itib i
R e d e & Ätinc relppildiliè ajj^rens, decimum ad dpen- p^TuaTeris y i lle in qu it, d onfiyiuere, & m o d optimum
dum bortatürT Q u id lit in gîoriapofiflimum • Relpon-
d ic ille , Dcum veriëiari, non faerfijinquam, nëquc mu-
nepbusi' veruinan i m ipuntate acfide caiidida.eiuyvo--
lunlatem fêq^i. Q u od qu id em & ‘tup(erficis,idfirmum
animo gereris, y t& quicqùidjeceris, cc quæ fad u n^ fis
omnîbus-pateànt. Hic rex cün(d o s ;collaudatos maiori
voce falucar : omnibus ôc prælertim philofophis appro^-
bantibus'. Nam opere ôc lcfmoneflongè |>ræftabanti
quippë qu ia Deo ftntenciarumprincipiqm deduxenint.
Exinrex cönuiuio laefco truitür.Sëquenri vëro die mefifis
Tólito apparatuinftrüdis difcubuéf unt. T umreXexop-
portunjfate eos deinceps, qui ab iis.pridië d ix e r a n t lê -
_^ne ,peregrinationem1rerbigendbus ftulriuam, diuiti-
bus dedecu$afFerr<^ceu patriafiiis Ibaliseiedi lint. Igi-
tnr tu bom^uemadmpdum & facis cundosafficiens,
id aflqquefis: Deus enim inqmnibus gratiam tibi prae-
ftahk. Hocaudito,almmrogat. L Vt vxodbusaccom-
moaandumfit ? ille,quahd^uidem (ait).Tceminarum
genus Tui confit^nl eft ,alperum, S^fiiqrum affpduum
iequax,atque in lapliim pirocliue propter imprudedam,
& eiusnaturam imbecillem, veium adyaletudinem &
commodapoftra vtendx lunt, neque|l|^ contraria len-
teiiua aduerTandum. Eft enim dirigendavita ad certum
aliquem finem: acyeluti nauium gubernatoresjfignqrn
Qua ft. 4
Quæft.4:
F
Quæft.4-
quèbanttir : interrogans à pdmo petit. An prudentia ! aliquod intendere, quæprofedô Qtmüï& cætëracutt-
doceripdîfit? Cuiiilc,ammi(ihquit)de.,cus quôddam ! da.Æ^ëi inftiturionexeguntur. r Afi^tiensniiic , ..pro-
cft àdiuinapotentia Huenst.d lulci'piendabop,a,renuen- j .ximüm ad dillerend umhortatmj. Quo modo npn d<ëdaque
contrariaUf Contdéus h o c, proxi mu m interrogfit.
.QutdpotilRmumyalMudimcpüferat ? lllc , prudeniia,
rëlp ónd ir, qua: con tingit nëmini nifi Dëus menteiii ad
earn prarparauerit. 'Eo collaudato,ad alium in quit. Q u i-
büshaip modisgenitptibus dignas g r a t is referat? A d ca
illcjli nulla fn'rè (ait) illostrilhtiaafticias.v S ed lioc po-
tuit n em o , niftDeuscognitiotïis dux men tern ad p u l-
chërrimaquaequè diTppnat. ’ Annuens huib Tequeiitem
poftulat. Q u om o d o f it audiendi cupidus ? ls ,f i exifti-
ïnauëris ( r e te r t ) lingularum rerum cognitionem tibi
vtilem fore : v t a liqu id cx his qud^üdieris ad p^telens
tempus cömparans 'ea ëlrgas qutecbnuenienciora vide-
buntur. Sedimplorandum ëft, vc d iu in u mra dfi r n u m e n,
ab eqnamque opëratioiium omnium perreäjo eft. ’His
approbacis,ad ali.um d ixit. ^ Vt ninn contra leges’ agat ?
'lunVIlle,fi Cbgnoueris,in'quit,quoniamDeuslegislatcfr
mentesihtclleëtusquededërit ad hbminum'yitam bene
regendam, leges lequeris. Approbans & hunc, afialkx
rogat. . Q u o d fit cbgnitionis conunodUm ? S ic ilië Hi
accid^ntii^inqui^reputare^volumus: in aduerlis^irum
rebus , ' & nos. vpagrauiter'affieimur He premimur, v cl
procognatotum'mceftitiae maghitudine, forcunantibus
autem illisglor^ihcfe & dèeorë extbllimur. S i verb ne-'
gocium inter lè benignè TuTcepeiint: & cumftaindifib-
lubiliglucino Te habent, nihilquead lecundas iliorufh
res deliclératur. Verum orandum ëftj^t Deus cunda
Tecund'ët. Hisitem f c ï^ p t i^ d aliüm dixit. Qftemad-
moduin intrepidüs èxiftat ? fife , li mens' (in q u it) nullius
fibi coBlciä mali D eum lequatur, qui coniilia omniain
bonum dirigit. H o c cqllaud'atö,ab älio pctit.Qupmqdö
redta ratio in promptu libi clfet ? Si hominunv(inquit
ille)inlominia lemper corifidëraüpris ireubluens quales
rerum vicilfitudinqs D^üs äff erat, aliosquc glqria ïubli-
matos hónoribus p rouchat, aliósquWcalamitatibus o -
pertos ignomihiädeijciac. Huncbene dixiRe allere ns, a-
lium relpondere ho rta^.QÄibuTnam m odis,neque To-
' cqrdianéque vbluptatibus diftrahatuf ? Ille,inpromptu
liqc tibi e l£,ait: Cu m & magno regno imperes , Sc varia^
negociprum multitudine tènearis,Vt non äd aliud quid-.,
piaift tradueendi mehtem quiesdetur Tfiorumj^itürin
Curaveileris o portet: Deumquero gä, n eq u od te decct
prKternuttas.Laudansr& huficjddecimopoftufat. Quë-
admodumnolcat, qui meum dolo agant. ’ Ille ad eä
reTpondit,fiobleruaueris qua quisqüëergatelibertate
Quæll.4
G
Quæll.4;
cipia.türT A d e a i l le , fi fingula ration,ë prolecutiis (ait)
detradoribus inTuaTuSperltiteris , Ted tu iple v te x c e llis ,
did^qifieqi diÆernens ôc fa d a f i <^>erationes tuas certo
iüdicîô^^dircdaspçrfeçerisjindëçeptus rex ( v t dicif) c^fis.
Hb^yërq intelligere atque in fâ'sy ertüri, eflè diuinæ po-
tentiæ operatio».. Hisdicftisrex âllenlus, al> alîo polcit.
Qfiëmadmodum non fif iracundqs vllfe^fi confideraue-
ris (ih qmt ) ouoniam ft in quo.omnium Vita p en d et, fî
quid perlram ag.ft^mortem pluribuis afifert^quod qui-
dqm yriftë Ôc pernidqiuqi eft , r tultorum yitàm regni
caula delëre j verùnrëùm oipnes obTecüdënt&pareant,
nec vniis quideni^duerlètur, qua de cäula iralcendum
‘ fftÜ S cd nolle op o^ e t, v t Deus omni indignatione vacuus
yniueiifuragübérnet, quem te imitari ncceflè^ftè.
R e x benë & n u n c relpqndj^è diçens , lèqâcntemintefe
0 g a t. Q u id fit bene cqnlulëre ? R e d è j i in d a fille ait J rQuæftué
ex rationis dilcurfir agere,ad propolitun^liquem finein,
jireijceretiue inutilia Ôc ra^rioni cbJ^raxiàïÿ v t mente per
linguladilcurlante beneqonTulendq p|opqTjtu|ii adipi-
Tcaînnr. Sed omne cqn^lium eft D e i virtute^firmiffi-
mura, t|bi præ%tim pietatem^excrcenti. Appîaudens
ôc huic deinceps bftenderé iubet. Q u i ! li r philolbphari ? Quæft.^
Benè ôc commode ratiocinari, refert, circayiiumquod-
que eorilmquæeipergunt,neque.appetitibus efterri,ne-
gligéreque-yafia cunqta & ftuitaj quæ ex, cupiditatibus
qn â lq fén t,ad peragenda opportuna; mciifiira quadam
d ed ü çi, quepiftatu^vt^dipifeamur, Deumïmplorarc o-
portët. Huicannfiens jin qu it adTequentçm^Qnæ fit
holpjtaÜtatis rçmüfieratio.? Si omnibus,inquit,æquud
_exiftens qùæaccepep? m aibrietiamfcenorqâCcumulata
keddiderisjita vtin|ioTpitalitatc excellere vidëaris.Nkm
c^Deus ^lurimum Inuniles erigit, & fubicdos:Ëomines
lAtteftans his ab alio petic. Q uæ finc diuturna
oper#? Ille,fi magna, inquft,quis & vflïerandaabTol3 t,
a^eo v t l|)edantes pEqpter operum pulchricudinem &
excellentiamillftabftincant, neqtiequenquam præter-
mittatebruin qu ita lia e xp oliun |, nëoùe indonafos àli-
q u ÿ ^ d ^ a perficiendaimpcllàt quævTus j?oTci£ Etenim
Défis çu n d a cçrnéna, genüSïhominUm dénis aecumu'*
lat, præbensillis b o n im valctudinem ^ & Tenfus'Çc alla
huiusmodi. Quare 3 çtu fimile quidimiratus,,labaràn-
tibuscaianaitqfisque,malor^mi yicilfitudinem quietém-
quetribîie ; eanamqueperpétua,quaîexiuftitiaperfici’
untur. R e d e ôc huncrrelpondme afErmaris, decimum
H
Qüæft.42
rogat.
Hiß., LXX. Script. Sâcrx Interpre turn.
I Quæft. ƒ I.
I Quæft. )*
I Quæft. J3-
I W
I Quæft-34.
I Quæft. ji
i c
R }u * ft- 37.
I Duæft. 60 llD
I hÿca.6
rbgan libi
I |fiè,mali relp ond it,& vitam in veritate tranfigerë. Ex his
enim maximum gaudium , & animi vojuptas gignitur^.!
pr.xllanriillme re x , & Ipes in Deo optima tibi regnanti
pic,adeiunt. His auditis, cun di cam u lro applâulu ap*
prqbaqerunt. P oft hæç Re xmu lta læticiàplenus,adpro-
pin and um véttitur. Pqftridièyerb vbi cx confiietudine
thorisqmnes diTcUbüêrë, R è xfùmp td tèmpqre, eos qui
Tiipereranr,inceriogat, à primo corum petens.Quonam-
rnodo quisin Tuperbiani.nonextollatiu? R e lpon ditille,
fiæqualitàtem leruer, Öëfingulis inrebus findpnusme-
mm erit,reuoIiiensanim€, ythomqho rriinibuspræfît,
vtque D eus deleat luperbqs , manTuëtos & h um ile s e x -
tollat. Hortatus h u n c , lequcntem addioenduni mon et.
j C^bu s^ pnlq ltq ribu s vtendum fit ? His;(àit) quimulHs^
mrebus vérlab,llimmïtni e r g a fë b e ^ : ,
I atque m onbusiint tuilimiles. Sed Dei clannisoftendit,
! qui lint huiusmodi digni. Laudans dé hunc, ab alio po-
ftulat. Quid régi lit maxime neceflarium ? Subdito-
rum (inquit/anrorSc di.ledio,pci;hoc nâmquè'fiiTqlubi- i
Ie beneudlenlxviijculupi tcxitur. Deus enim ea petfi-
c itquæredceliguntur. 'Huicannuens, aliuin definite
hortatur. ' Q^i lit iorationisfinis k“t|um ille^ propblirö
(air);dequodicendü fit,aduefTariq pérmkdere,diluendo
contrarftj& ineptaqftenfiendq. §ic enfin inoffenlqcur-
rehs péde, finem'multa laudié aflèquëtur.’ Sqd Dei opere
dirigfiur pefTùafiq.^Benè dcfiifiic dicere tëftatusjpqm
interrqgaf. Qupiriodo muleis in regnö popüiis fè accó-
modét? Si decqnter.cuiquë(fiftribuèrft (inqüit) iuftiti-
amque (quemadinodum facis^ducem fèquaris, præbé-
teDeo tibifedâ diTcerriere. Congratulatüs huic ad alium
djxic. In quibveft triftandum ? Adhæcille reTpofiMit,
in amic®rum adiiérfis) quandoqüidem diuturha e.a^lih-j
: euitabilia cernimus ^quæue calaifijtaribtis opërtqs inte-
riftant.Nam in hisnjoeftitiam nulla ratipIeuat.^Sed de
iis in quibus defpe^unus , iiëque quiequam in his ytilc
inuenimus, mortales ömnes contriftanqir : malum veró
onxnino ,eftugere,diuinæpotentiæeft,Sic illi refponden-
dum fuilïè^teftatus,adalium tranfiitpetens; Quare quis
ingidrius fiat ? > RelpönditiIle : li quandô^fiiperbiaquis
dudtts exalperetur, v^ruperationestunc fiibeuntôëglq- J
riæ prifiatioT' Nam Deus tqjius giqriæ,dominîîtQr, earn
quo vult déclinât, Hoc colla1!idato, alium exinde often-,
derevt velit precatup. Quibus feiplgm bredere oporte^
at ? fis qUi tibi •bêneudlëntïaita afhciantur, inquit,vtne-
que timoré, u.eqite cupidüta’te vllalucroue tangantur.A-
moris,yèro fignqm difficultfr apparet , &temporisöbè
fieruatione itidiget. Nam qui diuitijs intendifi natura"
proditqrexiftit. At tibi ömnestui amatore^adTunt, Dei
tibire<^acpnfiliapræbente. Prudentërdclhuiic.dixifië
dicênsi,aliumrog.ït,,Quidregnumcönfêmet? Ille,cHra
& meditatfp ( xélpondit) neqüiaàrerumpræpqfitisma^
lèagatfir Êómmittaturque inpleberh^ quemadmodum
fiçies, cùmtibi,Dçus præftantem intelieéliim jpræbeat. ’
Hoc laudato, dèinçfeps petit, Qrnre gràtia i boriorque
Teruetur ? V irtute ('ille inquit) eà enim pulcherrimorum
operum pérfeiftrix, malum conculcat, quemàdmôdum !
&tuqiiidemexcellentemerga(^mnesEonicatem obier-,
uas,quoddiuinotibimunerepræftâtur. Graciamulta,
^huius qfioque^itftarecipiens., vndecimuin inde ( quo-
niam duo a LXX. fiîperarent) poftulat. Quomodo &in
bellisquoqueianimppacificolchabtfat îSipropofiiefft
animo ('ait) nihilperperamatüis âucïbus.committi^ve-
rum oinnes de virtute inter fèlèçértare : quoniam ealm
fpemànimo fixamhâbeant, te fuarumrerum curanf'ge-
fturum,fi illos vitæ cedere cont ingar. Non enim trifiitïa
afficié|is, quandoquidem punifta diuino inuncrereëla
d^qnas^præbente. Déo. tibi bona làpere. Hicomnes.
applàuTu TuTcipienst lætitia effunditur, ac calque propi-
nànsjcum ijs diutiùs obie^atiir. Septima veto die Iplen-
diaiqri’iipparatu quod plures è ciuitatibus, iegatfijhes
adcllènt, cqnuiuioinftruëfco j- Rexper occafionemade-
osvcrlus qui nondum lentcntiam dixerant, eorumpri-
mum dicère monet. Quemadmodüiîî reëtè ratideine-
tur lllle, fi te'cum (inquit )~ rgputaueris ôc diéjba ipfà,
Quæft. éj,
Quæft. 64.
Quæll. 6j.
Qugll.Qquo
dtcantur, ac quaquisque d^re lpqüatur, pandëmqj
mulcopóft témpore variisinodisperquifiens. Namin-
gënij aCumen ad difceriienda q u sq u e , quemadmodum
df tu p o lïïd e s r e x , Deipulcherrimum d l donum« Ea
plaufu approbafis , rex alium po ftu lat, Propter quid eft
^uódpleriqtieVirturemnonalIqquantur? Hiciille,quo-
niam natiira (air) mottales omnes incon tinentes _& ad
.ypluptatës prprios finxi.t | ex quibüs iniuftitia-gignitur,
dcauatriti® cumulus : vfitutis veró fiactis.' alto locb fixus,
eos m axiinèprohibet Screiicit, quivoluptanbus deuin-
cu n tu r : fortïtudinem liamque & iuftidam potilfimüm
colendas iubet , ;quorilm‘ duëtoë & la rg ito rp eu s cft.
Reëtè & huncrelpondiflè alïêrëns, ab alippedt. Quid
Tequi pporceat?ReTponditille,leges,
vTiuftfe operationibus mortalitimvitaiqregant, quemr
adiqPdum & tuperagens , perchnem tui meAoriam fe-
tifti, diüina pr^eëpta Tecutusi ^Hoc collaüdato,Tequen-
• tem fögat inquiens,. Q^i magiftratibus praeficiendi fint?
IlleVqiiicun qüe (ait)iniqua bdio habent,ac tuós imitan-
tucafte&us , laudumquë dulcedine traë?j iufta Tertiper
ad adipifc^ndam gloriam opërantur. Qupdöctu profc-
<ftè(Rex) quandoquidcDeus iuftitia: tfjronam tribuit,
aflèqueris. , Ethuncyoce appröbans, adalium verTus
ppTcit. Qui fint in düces eligendi ? Qui fortitudine
& fuftitia excelkrit (inquit) quique hominum lalutem
cruent* yiiftori^'anteponant: Nam &Deus, bonaad
1 omnespp*ratur: quem tu Tequutus, bonis afficis Tub-
di^os tubs. Huiu$ reTponTum1 lau d an s• quipt inde.
, Q u i vir admitatione dignüs fit ? A d ea, ille quicunque
réfërt, gloria diuitijs 8c potentia exuberans: «quain ta-
j men ërgapvmnes mente'm habeat, quemadmodum & tu
italem te gerens,omnibus admirandus eltiftis,Deus enim
I inhanc curarn .te ducit. - Annu^ns huic ad alium dixit,
j Qiiibus in rebus reges diutiüs verfari debearit? T um ille, Q^ft^j*
I in rerum geftarum cqgnitibnc (air) in legendisque in-
cumbentium operum lib ellis , temporis plurimum aflu-
mere o p o r te t , & quxcunque ad conTeruanda regna,
emendandosque hominum mores Tcripta funt perqui-
rere :s quod tu cum ftudip peragas, Deusque confiliatüa ^
fcecundetjexcellentem Tupra alios gloriam obtihes. Ge- I
ftiens huie^ iubet v t inde brdirie alius dicat. Q u id p c r 0 ^
ociurn agendum fitjne inertia torpeas ? Ille ad h x c : con- , ■ * ' ;
fiderandüm eft( aic) multa cum diügentia quaecunque
in menferri v eh iunt,& ante ócuios vit® formam & im a -
ginem quandam prpponendam , turn qua quatque vi
:oerfebta fin t, confiderandum : eft enim & in his decus '
tuium. & eruditio qiuedam. Nam & fiepè in minimis I
egtegium quiddam elucet quodcligas. T u verb quan- I
d o bönitatcm tibi Deus Tufficit , elegantiam omnëm I
proptèf jphilöTophandi ftudiurnanipleëteris. Huncex
tpllëns diiftiV, nonumpëtens die $z i t Quomodo in com
uiuijs tranfigendiuri f i t '? Is diTcendi cupidos aftiimen-
do^efTe refert,& qui reghi negotia meminifle poflint, &
pfincipum v itas narrare,his namque fJmius nihil, fieq;
iucfindiu jinuenies. Quöniain hi quidern ad eruditio-
riëm pulcherrima quxque inftruëti i Deufi) Venerantur,
qu o dtu pro fedó facis, cumpraefèrtim cu n da tibi Deus
fortunet. Q u o próbato, rexab alio petit. Q uidpo tius
fit populis an priuatum quempiam regem fibi confti-
fuant, an verb exrege gefiitum regem fequantur ? R e -
f ponditjlle,id quod'hatune decentius eft. Etenim cum
reges ex regibus orti infuaues & afperi erga populos
habeantur, longè magis & qu iapr iu a tö lo c o ad hanc
magnitudfifem vehuntur( quando &pauperiem & du-
ros lab ores experti fiint)truculentiorësimpiistyrannis
euadent, v i quadam Tub ie d is imperantes. V en im v t
fixpra d id um cft : m o s optiimis eft inftitutio communis
VaTcntiffima ad regnaridum, quemadmodum tu te x
magnisimperas. N am non tantum gloria & imperio
& diuitiis excellis j quantum manTuetudinc & benigni-
tate vniuérfbs D e i muncre allicis. Diutius S c hoe
collaüdato-, verfus ad vltimum, E t tu d ie , in qu it,
Qfiid fit in regno optimum ? T um ille,inpace,inquit,
Temper populos contineren; atque in caufis peragen-
dis quantocius red e dijudiëare. H®c per principem
■ Quæft.'76
H
Quæft.71.
QuTft.71.
fiunt,