A
Turns Babel.
Qm. fi. •:>
B
Sibylla.
Pbarao
Nechaoth
c
Mc! chi (c-
dcchàquo
omncs fa-
cerdotes.
D
Abimç-
Icch.
Adrame-
»ech. ^
eftPhiliftita. Vemm,quodattinet ad triam filiorum N o e
confummationcfh & gencalogiam . ÿq uid refert plura co^.
memorare, cumtomriia ifta proiixè traótata fint in Epitomt
eins iibri de quo ftlpra? • N un c , qu od fiipereft, recbrdabi-
miir vrbium & Régumyqùiëo tempore fuere,quonomini-
busadhucignotæ erant vàriæ ijngüàrâm diale^i. Vibes,,
quas modo diximus, ædificàtæ, fun'tâhte lingdarum diui-
fionem. C um autem ‘ tempus diuidéndarum linguarum
inftaret, hominçfcéônfilium cep'ère,atnónex D e o , extru-
éndæ vrbis & e*citandæ turn's f cùifil faftighim eoelum at-
tingeret. Et hoc pa&o fibi immortaiîÉaus famam parare ni-
tebantur. A t qdia praeter DeicohfîliunV,àdeô temerarium
cxorfi iïintopus, faÂüm èft v t Deus eorùrâ bpus difliparet,
turrimquc fternerer. Eotcmporéhominun* linguas Deus
rautauit,dahà fîngufis prôpriamdialebfcum.Àthæc quidem
Sibÿllâ^nificauitjmüdoiramfatura annuncians,& ficfa-
tur: Sed quando magniDei perficiürur m in i qu'as comina-
tüscftmottalibus , quando turnmfabricaruntregionc in
Aflyria: Omnes erant eiufdcm linguae,& pàrabant in coe-
lumfcandçre ftclligérum. A t Deus immoltalis magnum
iniecitneceflitatem yentis : Verum verni deinceps magna
&éïceUàmillamturrim deiecèfünt praecipitatàm ex alto,
& inter m or taies cdntehtionem excitarunt: Sed vbi turns
corrùit, linguæliominumin multas mbrtaliùm diuifie funt
dialebtos, S ic . Hæc quidem eucnere mCbàldæorum.Gæ-
tërumin terra Chanaan condita eft-v.rbs nomine Charra.
Sub idem tempus primus Ægypti rex fuit, quemvocarunt
Pharâonem, qui idem Nechaoth fecundum Ægyptios ap-
pcllatus e ft, Sc ab Hoc mutua fucefcfîïone àliorum regùin
Ægyptusadminiftràia eft. ’ In terra. Senaar, quamtene-
bant C ha ld ei, rex primfis extitit Arioth. Huie fiicceffit
Ellafar, in cuius locûm fiibftitutus eft Ghodollagomor rex
Ælan, in cuius locum fiirrögatuseft Thàrgàn rex gentium
quäedicebantur Aflyriöram. Fuere &àliæquinque verbes
in èa terrae parte, quam fibi vendicarant fiiij C h am , quem
genuit N o e. Harum nomina hæc filntjSodoma, Gomorrha,
Adama,Seböim, quae & Segor nunc upata eft* Nomi-
naregum, qui iftis vrbibus priefrucre » fic habent: Ballas
rejcSodomofum,Barfiis rex Gomorrhas, Sehaar rex A d a-
rinas, Hymur rex SeBoim, Balach rex Segotyquam vrbem a-
lionómine vocanmtCephalamï Prædibti reges tributarij
fuere Aflyrio Ghodollagomor, annis tz . An no verb 13.
dcfecerunt ab Aflyrio. Hasedefectiopeperitbellum quod
geftum eft quatuofregibus Aflyriorum a im qüinque regi-
busqui tenebantregionem Cham filii Noe. Eo temportf
cæfi funtgigantes Carnaih,necnon cçdem iènièrunt gentes
robuftas: eadem cædestraxit Ommat os habitantes in vrbe,
& Ghottæoseolerites montana Sêyr vlque ad Térebinthü
Phatam, qu£ vifititr in delèrto. Ea tempeftate floruit rex
iuftusnoraine M elchifedech domicilium habens in vrbe
Salem, qua: nunc Ierofolyma dicitur. Hic primus omnium
faccrdos Dei altiffimifuit. A b hoc? Salem Iémfâlem di£ta
eft, cdmantea riominäretur Hierbfolymà. Hic cum fuif-
fet primus facerdos,fa6lumeft v tab eo facerdotes initium
fumentes peruafetint vniuerfam terram. In huius locum
fucceflit Abimelech , qui regnàuttin Geraris. Huitó fiic-
Cefîor fuit alter Abimelech. Poft hune regni gubernaculä
cebitEphron cognomento Chêttætis. Nomiha eorum re-
gum qui ilia tempeftate viguetunt, fiefii liâb en t. AfîÿriO-
rum reges, quimultisannis interic&is regnaruht,filentirtra
& ob liü io oppreflît. Ômnes enim fàltcm poftrcmorum
meminere temporuth; Affyiiorum,quod fei mus, reges füe-
te Thegfaphauri Selamanafar j Senàchenb. Huius rri-
archusFuit Âdtamelech Æthiops^ qui êtiam Ægyptiaèi te-
tiUitgubernacula rrgni, quamuis hase, quod ad noftra feri-
ptaattînet, recentiora fint. Hincvidere, & riufpiam alibij
hiftoriatum & ailtiquitatis ftudiofi poftuntjan eaquæà no-
bis traduhtür pel Prophetas fànâoS fint nuper£ Cum
OtifhiS temponbus pauci forent homines in Âtabià &
Ghaldasa, poft linguarum diuifionem auéli S i multiplicati
paulatim funt. T lin c quidânlabierUnt vetfiiS Orient em,
quidarri cdricèfierë adpartesitnaipris côntfnerftis: alii por-
rôjprofèâifiintadSeptcntfiôiférh, fedes qüâefituri. N eo
p'cius-defiêfiiht^^tértaW Vbiq;b€cüpafëjqaàm etiamBritah-;
nos ià A rä tc is climätibijs, accefièrintïFfiëre qu^ fibifubr’
iicerent Iudæam, Phoeniciam Sc regiones Æ th io p i* , Æ- E
gypti, Libyaeque, nec non eam regionem qua: torrida drei-
tur, Si loca quæ in Occidentem porriguiitur. Fuere qui in-
cipientes à regione marititnà 8c Pamphylia, Afiam 3 Græci-
am, &Macedoniam fibi afîignarent. R e lîqu i pprrà Italia,
Galliis, H i!pania& Germania funt po titi. At que àdeo vni-
uerfaterræ fupetficies abundat habitatotibus (eu incolis.
jPrftnBqufdem loca Orient!, Meridiei & Occidenti fubie-
cta inhâbitata funt. Poftmodum inde prögreflr paulatim
hommes,etiam reliquas otbis partes inuafêruht. Hæcdum, üiun<jj
ethnici icriptores nefciunt, attamenaudentafterere mündi forma,
forma eflè inftar globi, propter foliditatem & luum àd centrum
receftîim, non cuhâantuream cubo compararè. A t i
qua frorite audent horum veritatemadfttuère ,'cum-miih- ;
dicreationemignorent;præfetea non conftet penes ipfôs, ;
vtpaulatim, ficuti prædiximus, hommes difpetfi fimt habi- I
tandi gratia per vniuerfam terram? Ad eum niodum coéptæ
fimt habitari infulæ maris, née non reliqua orbis climata.
Quisigitur ex Ifto magno Philofophorum, Poetarum S i ^
feriptorum grege potuit vetum pronunciare, cum multo (
fintereationemundiiuniores, S c Deorum multitudinera
docuerint, quos liquide elucet natos elle lohgodemum
tempore poft vrbes conditas. reguar diftinefta , gentes diui-
fâs, & bellorum exortum. Si fànèvoluificnt veritatem return
demonftrare, oportebat eos quæ præceflère diluuium,
tradere: videlicet mundi & hominiscreationem,deinde ét-
iam reliqua quæ contigere, non filentio præteriré. A d hæc
conuenicbat, vt & Ægyptiorum & Chaldæorum vates &
reliqui icriptores quotquot diuino & puro fpiritu illumt na-
tifuere, non folum præterita aut inftantia prædiéërent veri-
tate fubnixi, loti & fit tu ta quæ eflènt, mundo magna ve-
ritate prænunciare. Ex qaibus omnibus apparet omnes
icriptores cæteros errore traétbs,folcs vero Chr)ftianos ve-
ritatis fa&os efte compotes. Doéemur eteriim & inftrui-
murà iânbto Spiritu,qui loquutus per Pr6pheras,iàro olim
omnia qnæ müdo euentuta eflènt,prædemon llrauit.Ë t tibi
quidem in fic ilie ft ferutari ea quæ funt Dei, id e l i , ea quæ
per Prophetas iam olim præditfta funt. Quæ iPdiligenter
infpexeris, collatione fa<fta eorum quæ d vobis & ab rèîi-
quis prophanis Rhetoribus feruntur, veritatem facileaflè-
qui poteris. Nomina èorum quos deos dicitis , iàtis liquet
ex illis quæ fiipra annotauimusjôt ex reliquis hifteriis,
ede nomina hominum demortuorum. Horum imagines
iubindë adhuc hodie finguntur, quas quid aliud, quâm fi-
mulachta, humanarum manuum opera dixeris? Iftafup-
plicirer colit vanorum hominum multitude : Cæterum
Creatorem ôt'bpificem altoremque omnis ipiritus irritum
faciunt & vilipendunt mortalc s, nec reculant obtemperatc
vanis dogma tibusiêqiuuiftul ta m â patribus traditafti fen-
tenriam. Verum Deus non dereh'üquithumànam genüs;
imo pater Sc conditor huius vniuerfi legem d éd it, mifit 8>C
Prophetas &n<5tos vc annuntlarënt & démohftrarent efli-
caciter hominibus vt euigilen t, atque vnum folum eflè
Deum cognoicant. Propherædocueruntabftinere^ab ne-,,
phario idolorüm cultu riuflèrunt quoque vitare; àduiteriu
um jcædem,feortationem,furtum,auaritiam, periurium,
iram, mendacium, nec non omnem lafciüiam & immun-
diciem. Præteteàièdülàcauere praecepèrunt, ne quis î i -
d a ta h e r iq u æ fibi minime fieri velita Qüaré? vt Homo ad
cum modum opera bonafaciens pcenas lempiternas cfFu-
g ia t , & dignus fempiterna v itaàDeo pronuheietur. Nec
iblum idolorüm cültum lex diuina inhiber ; fed interdic
t qu oqu e, ne quisëlemenfà , folem, lunàrn,& reliqua
afttà adpfet. Præteréa prohibèt colçrë ccëldtn , tertàiiii
mare, fonteiqüe ; ièd îèdnlo inciilcat v t reuetd exiftehs
Deüs ji qüi creator efii vniuetibrùÔîV in iànûiraté.cordis i
fiüroque animo adoretUr. Quapropter iàncic ianâa
Prophet
r û doâi
ex; Non ddulteïiiimcommittas, Non èccidai, Nonfurtumfacuti,
Nonfdlfüm teftintoriium d u a i, Non concuptfcdi vxorem proxrni
tui, Idém docent & Propheræ. Solomon ita nos inftruir,
v t iie nutu*quidetó nbs pëccarevelif,'dicëhs ' i Ö cu iitu ï W
direttùm ajptcioîit L &pa(pel)ra tu é reftum tmeant iter ante id.
Moles qui S i iff® Pfophetà eft -; de vnirate Déi in hûni M* *1' i
modum diflèrif'': Hic l)eùs v'ejier c f u l C i t a - j
utt terfatn V cuius mAhus éftèndU vniuetjarii militiam itili > j
A
JJier. io-ï
Pfal- >?+• :
Hier-HB
J2.
Abat-t
Prophctx
llliiuati.
C
Sibylla.
ÇeiJecriptio.
D
dproui.
dcotia.,
Non earn vobis monftrauityt poft earn abiretu. Efaiasinquit,-
StcdicitDominus Dm qui firmauit eoelum f & creauitterramÿ&
ea qua funt in ipfa: qui dat Jptrationetn populo fuper ea, &Jpintum
y s qui calcanteanr. H ic Dominas Deus vefier. Iterum percun-
dem ait ; Ego fed terram & hominem fuper ea. Lgomanumea
jimm eoelum. Item in alio capite: Hic nofter Deus, qui para-
uit extremtates terra. Non efuriet nee faigabitur, nec prudenna
em vÈftigàripoteft. Similiter&Hicremias dicit:jQuifecitter-
ramin virtutefua, & par mit orbem infapientia fua, atque intelli-
gmiafuaextenditcoelos.Quipervocemfuam dat copiam aquarian
inccdis,& leuat nul es abextremitafe terra iipfefulgura inpluui-
amfacit y & educit ventum de thefturit fuis. Videre eft quarn
confona.Ioquuti fint omnes Prophètæ vno eodemque fpi-
ritu^fflati,explanantes^vnitarem Dei, mundi hominifque
generationem. PrætereagrauiterdoJuerc déplorantes ira-
pium mortalium genus: nec non obiuçgarunt,& reprehen-
deruntmagnafèueritateeosquifibi;iapictiam arrogabant,
cum eflènt imerimërroribus & tenebrisimmerfi.-Hieremi-
ns clamar;. infatuatus eft omnis homo a fc}mtia: & confufui eft 0-
mnis conflatorprûpterfctilptïie, eo quod conftatile eius mendacium
Jit,& nonfttJpiritmineis.yanitasfunt & opus èrrorum, in tempor
c vifttqtionis eorum peribunt. Idem ièntit & Dauid, di-
ceris : Corrupù&abdmïhabilesfaüifuntfuisftudiis, N on eft qui
facialbomm,Noneft vfquead vnum. Omnes decltnaruntfimul &
mutilesfattifunt. Aflèncfiut his & AbachucK,inquiets: Quid
prodtft fcutpule, quia fctilpfit tüud fiâorfuts vt effet confiante, &
quod annunciat inendaciumï & t amenfiduciam habent into, i-
(tor fciliiet i» figmentofuo, vt faceret tdola muta, ya,quidicit ti-
gno, euigila: &. Upidi mfenjibili,excitare. Hi^ ad ftipulati funt
in fuisptOp h et:js & reliqui facrofanbl ; veritatis vates* At
quid_ neceflè eft multitudinem enuihërâre Prophetarum
qui plurimi extitere : & omnia inter iè coniona , adeo vt
nulla, co^tfatietas -deprehcndipoifif^prbtulêre ? Si quis
eafeiregeftir, Prophatumianuæpatent: Hos légat,acce-
denV. mente pura , Sc e x n û c veritatem iplam cognofcet.
Cæterum P top hctæ illi, quorum mentio fadta eft, fuere in
populo Iiraeliticoilliterari,paftorcs& idiotæ. Verum et-
iam Sibylla GrsÈcorum Sc reliquarum gentium prophetif-
la; ih principiofiiæprophetiæinuchiiur in mortalium gè-
nus, dicens:
Viri m or taie s & carnet, nihil tx i fient es * '
Quomodofiatimgxaltamim, viufihem non incidentes?
Nec cohtremiftitu, me thnetis Deum tnfteftoremveftri,
Altifiimum cognïtorem & omniumffeculatorem,tefiem omnium,
Nutritorem omnium , & creatorem,qu1 dulcemjpirttum omnib.
Indidit.&ducemnwrtaliumomniumftatmt. -v ,
Vnus Deus/ohu régnât,magnittidinm excedens, & in g en im ,
Omnipotent iinuijwilis, videtjsipfe folusomma,
Ipfe non videtur mortali k carne vmuerfa.
Qua enim caro pot eft coeleftetn & verum
Oculis cernere Deum,immortalem qui vrbem habitat?
Verum nec ex aduerforadiorum folie f
Hominesftare poffunt: mortaiesgauifi
Viriyoffa, vena & cames exiftentes,
Ipfumfolum exftentem colite ducem mundi,
Q u i folus infaculum,&exfaculo natus eft:
Exfegenitus, tngenitus, omnia tenensfiemper
Cunélis mortalibus fignificans iudtcium in luce communs.
Stulutta dignam accipietis mercedm,
Quôd Deum ornittintes, verum,fmptternum V
Laud are, eique immolât efac ras heca tombas, r
Dainombus facriftrqfiis, qui funt in inferno. V
SnperbM&furorepercftiwçeffiftit, & callem >
Reft um deferentes abiiftisper (pinas,
Et per veprçs er raft is : Mort ales c effet e van's,
Err antes in tentbrû & iriobfiura node attaque,
Rdinquitetenebrasnodis & lucemapprehendite: ,
Cognöfate pimentesfapientiamm pracordiis veftris.
Htc, ecce, onmino vmts>&: err ore vacuus exiftit.
? twee, nee tenebras fe item im & cahgtnem femper,
Solit dulce viftt ecce lumenJplendet:
Vniu Deug eft, imbres, ventos, terramotusimmittens, .
Vu(gt*ra,famem, peftem, & curas tp fteii' • j
jfniucmgUciemque: Q u id omniafingulatimcommemoro f
Calumgubermu, terram tenet, ipje exiftit, ,
Et ad eos quigeniti dicuntur, loquutus eft1
Sigenitum ommno & corrumpttur, nonpoteft ex viri .
Semine & matrice formatas Deus effe,
,Sed Deus folus, vnusexcelfifiimus,
Quicreauitcdlum,folem,aslra,atqutlunam,
FertÜem terram, & martnasponti procédas,
Montes excelfos, &perennesfontium fcaturigines:
Edam aquatiliumgenerat innumerabilem multitudinem,
Reptilta terra fe mouentia, & qui frigid? nutriuntur,
Varia animalififuauiterfonantsa voceq^ iitubantia,
Pulchra, alis duke crêpantia, turbantiaife aerem alis.
In faltibusmontium (ÿlueftrem prolem pûfuitferarum;
Nobis iumenta fubiecit omnia mortalibus:
Omniumprincipemconfiituit hominem a Deo conditumt
Viro fubiecit admodum pulchra captufafadilia.
Quoitenim caropoteft cognofcete hac omnia?
Sei ipfefolus nouit, qui fecit hac ab initio,
Imntortalit, conditorfempiternus, other a inhabitant» ’
Bonis bonamproferens & multiplicem mtreedem:
AtmaUs,imuftis,bilem,&fUrorem exdtans,
Et bellum, &peftem,&dolores lugubres.
Homines,quidfruftra exaltaminii eradicabimini. .
Eratbefcite, muftelas & beft 'tasiconfecrantes,
Non furor eft,&rabtdorum hominum vanaque opérai
houesfurantur dij, raptuntque allas ,
: Circa aureum polum &foecundam terram.
Vermibtu exefa aßtexißis, & denfis araneis velata
T imuidis, adorantesferpentes, canes,files:ftuki
Etiamlibcros colitis & rept ilia animalia terra,
Et lapide asftatuas,&fimulachramanufada,
Et in itineribus lapidumaceruos: hac adoratie
Et aha multa vana, qua fane turpefueritpradiciffe.
Sunt enim dt] hominum deceptores ßultorum-,
Horum ex orefunditur letale venenum.
Nequeeft vita, & incorrupt4 fempitema^ lux,
EtmeUedulciorem virisrifum
Profundit. Hutefoli ceruicem fleäe,
Et femitam inpqsfeculisinclina.
lila relinquentes omnia, iuftitia plenum poculum
Parumforteprtffum admodum bene temper ans
Tfaxiftis imprudentia me fola: quia (pint 11 omnes
Et noluißis euigilare,& ad prudent em mentemreuertt,
Et cognofcere regem Deum omnia injpicientem.
Huiusreigratia ardentisignisfplendor venitadvos%
Flammis comburemini infeculum quotidie.
Valfis confifi idolis&inutilibiis.
Qm vero Deum colunt verum & fempiternum,
Vit am hareditabuntinfempiternum, ipß
In habitantes par adift amanumhortum,
Edentes dukempanem à coeloftfllato.
I Q u o d autem hæc vera, vtiliafiufta, gtataquefintbmfti-
bus mortalibus, manifèftum eftèteor^Præterea quod ma-
lefaâores neceflàriô fuorum icelerum pcenas perioluant,
ctiam Poctæquafi oracula quædam cecinerunt. Sedea in
teftitnonium cedunt ijs qui fcelera com mittunt, vt qiii propter
ea fint poenis fubdendi.Nam Æfchylus inquit: Patranti
fcelus & panadebetur. Pindarus ait: Eum quimturiam inferf, &
pcenas dare(vt videtur ) oportet. Euripides dicit: AEquoafiimo
patnaspatere: nam delmquensgaudebas. Legis eflè puto, hoftem
malemuhftare,virum,vbieumeeperit;idem, hoftem male
multare virum, viri iudico eflè partes. Ab his non diflen-
tit A tchilochus.dicens: Vnu noui,& illud quidem magnum,ma-
lefada malefadorigrauißimis compenfatum tri main. Ad hçcDeu
nihil latere, led, qrania ipfius oc.ulis eile fuhiebta, & eflè
longanimem, vt poflit.conniu^te vfque dum iudicatunis
fic vniuerfum mundum , iàtis euidenter Dionyfiiis do-
: cuit ; Iuftitia oculus placida forma venions , vt fax jplendens,
quam proximè accedit ft videat. , Q u o d Deus mundum
fit iudicaturus, & malafubitô fint deiade im pio s& ic e -
leracos apprehenfura, teftatur.Æfcnylus his verbis: Malum
quidem celere yenit mortalibus , muenimt & dtltda eum
quinegligit Tbetnin. Vidés iuftitiamtantam & occultam dor mien-
ti,meedom,& federnt.Inde propönit decre tum, aliud deinceps
E
Hoftiö ö*
mnium
princeps
condieqj»
F
G cm ilium
IdololSm
reprehen- ■
ditur.
G
Ignis Ge
henna:.
Pioru rica
sterna.
Panis cce-
leftis.
Poctamte
ftimonia
de peenis
impiorum
H
De Prooi-
dentia.
Deiudicio
extremo.