I i ' M .M i n t ic t j l e h e n
I v tad cultum foi cogantivt mdorcaltarium,vel hoftijs pe-
cudum foginati,rcinifiius,qiueconftrinxcrawt, curafle videârur.
Hi font Ôc forentes,quo$ in pubiieü vider is e^cur-
rcre.' vaces ô c ipit abfq* centplo lie iil(àiiiuut,fic bacchan-
tùr,fic rotantur.par ÔC inillis-iriftigatio dæmonis, fed argument^
diipar turoris.Dc ipfis ctiatn ilia , qua; paulo ante
ubi d iâ a fontjVt lu prier ludos repeterct ex fomnio , v t
cuqi equis Caltores vidercntur,vt cingulü matronç naui-
cula lèqüerétur,hæc omnia fciunt plerique Veftrüm ipfos
dæmonasdcfemetipfisconfiteriquoticsànobis Ôc- m entis
verborum,&orationis incendijs de edrporib.exigun-
tur. Ip(èSacurnus,&Serapis,&Iupiter,& quiequidrdæ-
monum colitis,vnfti d olôre jqu odfuitt,cld qu un tur: neC
vtiqvinturpitudinem foijnanuullisprælèrcim veftrü alfi-
ftentibus,mentiuntiu.Ipfisteftib.eftèçosdæntonas de le
verüconfitentib.creditejadiuiatienimperDeum verüm
& lb lum >inuitimi(eriscorporibdrthærefcdnt: & V e l exi*.
liuntftatim,vel euanefcuntgradàtim, provt fides pâtien-
tis adiuuat,aut gracia curant is afpirac. Sic Ghriftianos de
proximo fugiranc * quos longe in ccetibus per vos laceftè-
bant.ldeo mlèrci mentib.imperriorum, odiü noftri ferut
occulté per timoré. N aturalcêftenim & o d ilf ï querri finies,&
quem metueris>infeftare*ftpofiïs.Sicociïupant a-
nimosj& obftruüntpc&ora,vtantehos incipiant homi*
nés odftlè,quâ nolle < ne cognitosaucimiciri po lfint, auc
damnare non poflînt. Quantum aùcem vitium fit, inco-
gnitis & irtexploraris iudicare, quod fadtis,tiobis ipfis
pcenitentib. crédité: &n o sen imid ém fuimus.&eadc vo-
bifeum quondaadhuc cæci dc-hebetes fentiebamus: qtiafi
Chriftiammanftracolerententantes vota ient, conuiuia
incefta mifcercn::necintelligcbamu$ ab his fabulas iftas
Temper ventilari, ôc nunquâ vel inueftigari, vel probari,
nec canto tempore aiiquem exiftere,quiproderer,non tâ-
tumfàcfi veniam,verumetiâ indicj) graciam confecuturü.
Malum autem adeo iioft elle, v t Chriftianus r eu s nec èru-
befceret,nec timerct,& vnum folummodo quod nôhan-
rè fuerit,poemterer. N o s tamen cum (àtrilegos aiiquos,&r
inceftos,parncidaseriam j defe ridendos& tuendos fufei-
p'iebamUs,hos nec audiend os inrotum pu tabamus: non-
nunquam etiartlteîlèrantes «orü crudclius læüîebamus,
v t vrgetem&s conhceiites ad ttegandu'm,v idelicet ne périrent,
exercehtes iri b ispemcrlam quæftionem,nô qU£ ve-
rumcrueret.ied quæ mendacium cogérée. E t li quis infir-
mior m alo prelfos ÔC vi <5tus Chrifti a n u m Te negâllèt,fauc-
bamus e i, quail peierato nomine ia'm omnia tarifa Tua ilia
negaaone purgarer. Agnolcitisrieeadem nos ienfifle &
cgillè,quÆ lentitis & gemis?cû fi ratio, non inftigatio dæ-
monis nidi caret, arguendi magis, non v t diffiterentur fe
Chriftianos,fed v td e inceftis ftupris,de impiatis lâcris,dc
ipfantibus immolatisfaterentur<His enim & huiufmodi
fabulisijdemdæmonesad execrationis horrotem impe-
ritorum auresaduerlus nos referlerunt, liée tamen mirü,
cum omnium famâ,quæ femper in Iparlis mcdacijs alitur,
often fa veritatfr confoiïrituf.Siceft negocium dæmonum;
ab ipiis enim rutnor falfos& leritur, & fouetur. Inde eft
quod audire te diets capüt afini rem nobis eflè diuinam.
Qu is cam ftultus v t hoc colac?qüis ftultior vt h o c colî créd
it? nifi quod vos & cotos ahnosinftabulis,cum veftra
Hippona confccraus: ôc eofdem afinoscumlfide religiose
deuoratis: item bound capita,& capita Veruecû f ôc im-
molatis,& colitis:de c a p ro è t ii& Homlnetnixtos d eo s ,&
leonû & canum vultu deos dediçatis. None & Apim b o it
em cum Æ gyptijsadoratis & palans? necebrü (àcr'a dâ-
natis inftituta lcrpentibus,crocodilis,beluis C£eteriS,&: a-
uibus,&pifdbus,quorumaliqné Deumfiquiso cciderit,
etia capice punitur. Ijdem Ægyptij cum plerifq) vôbis nô
magis Indent,quâ ceparitm acrimonias metuunr necSe-
raj>tdem magis q u i ftrepicus pet püdéda corporis expreT-
los extremilcunt.Etiam ille qui deadotatis iitcerdoiis vi-
rilib.aduérfom nos fabulatur,tentât in'rtos con fefre , quæ
fo a lun t.Ifti enintémpudicitiæ eorü Totlican fa ci-afinf,a -
pud quOs Texas omnis mebris Omnib.proftâti apud quos
cotaimpudicitiavocaturvrbaniças.'qufTcorrorumlicétiàc
inuide n t,qui medios viros lamb unt: libidi no fo ore ingüi -
quos prius rædeTcic impudicitia; foæ.quàm pudefcitiProh
nefasüd in fc pelltmifacinoris admittunt, quod nec ætas
poteftpari m ollior, nec cogi leruitusdurior. Hæc & hu-
iufmodipropudia nobis non licet nec audire; ct-iam piu-
ribus turpe defendere eft. Ea enim de caftis fingitis & pu-
dicis.quæ fieri non crederemus , nili de vobisprobaretis.
Nam quodrelig-oni no{hæhominemnoxium,ôccrucem
CiusaTcribicis,longè de viciniaveritatis erratis, quiputa-
tisDeum credi,auuneruille no xiutn, aut potuifle rerre-
nunt.Næ ille milèrabilis,cuius in horryne morrali Tpes o -
mnis innititur ! totum enim efos augilium cum e x tin âd
homine ftnicur.Ægyptij fanèbomiftemiibiquetn colant
eligunt i ilium vnum propitiant,ilium de omnibus con-
folunr, illi vi<ftimascæduntfÔcillequicæteris Deus,Tibi
certè homo eft, velit no lit. nec enim conlcientiani foam
decipitjlîfallit alienam.Eciam principibus®ibus,noh
v t magms ÔC elc<ftis virisf(licut tas eft ) lèd v t deis turpicer
adulatto falfa blanditur, cum & præclaro Viro honor ve-
riu s ,& opumo am or dulcius prxbeatur.Siceorûnbmen
inuocantjad imagines fopplicanr,geniü,id eft,dæmonem
eius implorant: ôc eft eis cutius per louis genium peierare,
quàmregis. C ru c e s eciam neOcolimus,nec optamus. vos
plané qui ligneos deos côfecratis,cruces ligneas, vt D c o -
rum veftrorum partes,forfitan adoratis.nam & ligna iplà,
& c a n ta b ra , & v ex illa ca ftro rum ,q u id almdquàminau-
ratæ druces fo n r ,& ornatæ ? crophxa veftra viétricia non
tantum limplicis crucis faciem, verum &af]5xi h om in is i-
mitantur.Signum Tanè crucis rtaturalitervilimus in naui,
cùmvelistumei^xtbus vehitur,cùm expands palmulis la-
bitur: ôc cum erigitur iugurn,crucis lignum e ft.& cum homo
porredtis m anibusDeum pura mente veneratur : ita
ligno crucis aut ratio nacuralis innititur^ auc veftra religio
Tor m at ur. Ilium iam velim conuenire, qui initiarinos di-
cit aut credit de oed e in fan tis & langui ne. Pu tas poflé fieri,
vt tam m olle,tam paruulum corpus fkca vulnerüm capiat:
vrquiTquam ilium rudem fanguinem. nouelli ô e v ix
du m hominis cædac,fondât,exhaurtar? Nemo h o c poteft:
credere, nifi qui polfic audere. V o s enim video procrea-
tos filios nunc feris & aüibus exponere, riunt adftrangu-
latos m ilcro mortisgenere êlidcre.Sunt quæ in ipfis vilce-
rib us medicamihibus epOtis otigincm fo tu ùh om inis ex-
tinguant,&parricidiumfaciant antequam pa tiant.Ethçc
vtiqtie de deorum veftronilii diTciplinadefcendunt.nam
Saturnus filios TuoS non expofoitj lèd vorauit. Merito ei
in nonnullis Africæ partibus à parendbus infantesimnto-
labantur, blanditijs &oTculocomprimentevagitum, ne
fiebilis hoftia im mole tu r.T auris é tiam P onticis & Ægy-
ptio Bufiridi ritus fuit holpices immolate :& Mercurio
Gallos humanas vel inhumaüas v iâ im a s cædere. R oma ni
Græcum & Græcâm,Gallum ôc Gallam.lacrifici viuen-
tesobruere : hodieq; ab ipfis Latiaris Iupicerhomicidiç»
colituri& qu od Sacurni filio dignum eft, mali & noxij hominis
fanguinelàginatur. Ipfom credo docuiftè fanguinis
foedete copiuràre C atilinam : & B elionam Terüum fount
hauftu hurnani cruoris imbuere: & comitiâlem mOrbiim
hominis fanguine,id eft,morbograuiore,lànare. N/on di£-
limiles & qui de arena foras deuorant illitas'ôcinfeéhas
cruore,vel ment bris hominis ôc vilcere làginatas. Nobis
homkidiumne cv id e réfa s,nee au d ire : tàntumq; ab hü-
manoTariguinecaucmus,vctîeceduliumpecorû in cibis
fanguine nouerimus. Et deincéfto côuiuio fabulant gran-
.dem aduerfum nos dæmonum concïoménticàèftîvt g lo -
riain pudiciciæ deformis infamiæ auerlione macularet:
v t ânteexplqratam veritatem hommes i nobis cèrrore in-
fandæopinionisauerteret. fie deilto & tuus, F ronto,non'
v t affirmator tcftimoniû fecit, lèd conuiciiim vt o rator â-
fperfit.H£e9ft.potius de Veftrisgentibus natafunt. lus èlt
apud Perlas mifeeri cum matnbus: Æg yp tijs& Athenis,
cum forèribtis légitima connubia. Memoriæ ôc fragoediæ
veftræ inCeftis gloriantûr, quas vos hbenter Ôc iegitis ÔC
auditis?& fie Deos colitis inceftos, cum m atre, Cum fiiia,
cufororecôiunélosjmcrkoigitiirincefiurn penes vos fie*
pè deprehéditur,femper adimttitùr.' etiâ'nelcié'fites milérî
poteftîsfn illicita proruere,dunt vénéré promifcuè fparginibus
inhærefeiint : homiéés mâlælthguæ étîafi tace jent:. ris,dumpaffim liberos feritis,dum etia domi natos alien*
lOS ra û ith .
mifericoçdiæ frequenter expönitis : necellè cft in veftros
reçurrerc.in filiosinerrare. S ic i nee ftifabulamneditis et-
iantçjim conlcientiam nonhabetis.At nospudorem non
fapic,fed m ente ptæftamus.vnius matrimoftij« vinçulo li-
benter inhærcm us,cupiditatc procteandi aut vnâïèimus',
aut nullam. conuiuia non tahtum pudicàcolimus, fed &
fobr%,nec enim mdülgemus epulis, aut conuiuium ntero
.ducimus: lèdgrauitate hilaritatem temperàmus,caftofor-
mone,CO!rpore caftiore.pleriqueinuiolati corp'pris virgi-
nitateperpetiiafruunturpotiusquàm g lorianmr. T antü
deniqj abêft incefti^upido, v t nonnullis rubori fit etiam
pudica èoniunélioiiNecde vltima ftatirn plebe confiftir
musyfi honores veftros & purpuras reeufamus : nec fafti-
4ioiîfumus,fiomnesvnüb onum fapimüs,eadém côgré-
gati. quiete qua fm'gulimec iri angulis garrulijli audire nos
publicéaut.grubelckis,autximetis. Et quodindies noftri
nuracrusaugeçur,non efterimen erroris,fed'teftimonium
laudis. nan) in pulchro genereviuendi & p e r fta t,& perlè-
ueratfous,& accrefcit alienus. Sic nos deniq-, nonriocaculo
corporis,v tpùtatis,led innopétiæàc modeftiæ ligno»
facile dignofeiqtus. Sic mutuo,quod doietis, amoreUili-
gimus,qtionia ddilfe non riouimusf fie nos, quod inuide-
tis^ratres vocamus,vt vnius D ei parentis homines,vreô-
fortes fidei, vt.lpeicohætcdes. o s enim neciniifcé àgno-
fcitis,& in mutuà odiatfæuitis:riec foatres vos,nifi fané ad
pamcidiura rccognofcitis- .Putatis autem nos occujtàre
quod colimus,fi delubra èc aras no habemus? quodenim
fimulachrum Deofingam , cum fi reétèexiftimes , fit De i
homo iplè fimulachrum? tempiü quod ei extruam, cü to*
tus hic ntundus eius opéré fabricatus eum capere nô pof-
fit? eu homo latiùs maneam, intra vnaædiculam virntan-
t * maieftatis ineludam?nonne melius in noftra dedican-
dus e(l merite?in|ioft.ro imoiconlecraduseftpeâore? ho-
ftias ôc viiftimas Domino o fforam, quas in vllim mei pro-
tulitîvcreijciâ ei fuum munus,ingratunt eft, cû fit litaoilis
hoftia, bonus animus, 6c pura mens, & (incera lèntentia.
Igitur'quüni)ocentiamcolic,Dômiixofupplicar:qui iufti-
tiâjDeo libat:qui fraudibùsabftinet,propitiat Deum : qui
homfoem periculo forripir,opimant viétimam cçdit.Hçç
noftra làçrifiçia, hæc Dei faci^a fiiîtc ; fie apud nos religio-
fior eft ille qu i iuftipr. At eoim quem colimus D eû nee o*
ftendimqs, nec.videmusâmo ex Itpç p e u çredimus, quod
eum fendrepolfumus,yidere non pôifumus. In operibus
enim e iuSj&itl îaüdi omnib.motibüs virtutem eiils lem-
perprælèntem afpicrmus: cùm tonat,folgurat,fulminat>
cumlerenat iNe c m^eris,fi p e um non vides.-vento ôc fiai
tibus omniaimpelluntur, vibrantur, agitantur, ôc fob o-
culiç tamen non venir ventUs, & flatus, lo lem ad eo , qui
videndionanib. caulàçft videre nô polfomus : radijs aeies
fobmquetiij; : obtutus ihtuentishebetatuc: & fi diutius
iq^^fasjô.mnis.yilùs extinguitur. Q u id , ipfom folis artifi-
cèm,illum|uminis fontem poîlis futtmereîeùm te ab eius.
folgori b.auertas,à fo l m i nibus abfcondas ? Deitm oculis
carnalibusyis videre,cùmipfxm anifoam tuant, qua viui-
ficaris,&loqueris,necalpicer.epcMlis,neGtenere. Sed e-
riim Deus aéfcum hominis ignorât : ôc m ccèlo çonfticutus
non poteft aut omnes obire, aut fingulos noftè. Erras, 6
homo , &.falleris. vnde enim Deus longé eft,cùm omnia
coeleftia terrenaque,& quæexrraiftam orbis prouinciam
funtjDeo eognita,p lena fi nt? vbiqi ri ô ta n turn nobis pro-
ximus, led inf ufus eft.In Iblem adeo rurfus in tende * cdfilo
affixus, led terris Omnibus Iparlus eft: pariter prælèns yb i- L
queinterell^&miiceturqnii.ribus,nufquamenimÆ,lariru-
d qviola tun quanto magis I)eusoubtor omnium| aclpç-
culatoroutnirini, à qupfluilumpoteftefle.foctetum: celaberis,
fi priqrUm aut ôbîîcü^âüc lnfoius,p6fteripruin rç-
cordaris; Naiïi ÔC ipfi Deum noftritet ( idem enim ohi nid
Deus.eft_)quatediu cafte,irttioxié religióÏèquc coluèrbnt,
qitamdiu præceptis lalubribus obterpperaueruhc,de pau-
cisinnumeri f a d i ,d é égçntibusdluites,de féruientibus
régèsimodici rnultbs, inétmi armatpi,dum fugiürit irifc-
quentes,Dei iuiru,&elémentis adriiteötibus^ruerurit.
Scriptacorum rele ge , vel fi Romanis magisgaudeS, vt
tranfeamus yeterçs,Flauij Iöfephi,vel A ritoimlulïanf, dé
Iudærs reqtiire : iam feiés nêquitiafua hà'néîbs merWiM
fortüriam: nec quiequam accïdiflè, qtiod ri’bn fit his, fi ïn
contümaçiàperfeüeiàrènt,anteprædi«ftute. Ita prius e ó f
delèr uifle cb m prehen dfes, q màm elfe dércrtbsi'nec, Vt. ipt-
pièlóqueriSiCum D eo foó:ffletaj>ïós.,:féd à Deo-, vt dilci^
plinétransfogasjdeditos./ Cæ'tennrideincendïomtindi,
aut improüifum ignem cadete aut difficile™ non credere*
vulgariserroris eft. Q u is enim lapientium d r ibitlt,quii i-
gnqrat,omnfa quæortafoririôccidere^quaêfa<Æafont, in^
teritc?Gce}n qüo tecum omnibus quæ ctelb coftrinCriforj '
ica vtcoepilïèt,dèfiriere?Fontium dulci aqüa marilve hu-
triri* in vite ignis abftururfr, Stoicls cbhftanS ppijiib eft,
qupdcqn fomptb humorémuridüsbicptenisïgnercat:öc
Epicureis de eléteentorü cdnflagrâtione, Ôc mundiruin^.,
cademiplàfenteritiaeft; L'ofjüituf'Platbpartesorbishm
inundate: diçit riunc aicernis vicib.afdefcere i t c cu ipfote
muridumperpetuum &infolu b ilem diceretelfe fabrica^
tum: addittam^n,iplï'artifieï Deo foli & fblubilem & elfè
mortalem.Ita nihil mifum e ft,fiiftamo iésab eo; quo ex^
truéfa eft, deftrüatuf. Animaduerris philolbphos eadem
dilputare qUædicimus,non quÙd ïiösfonus ebip veftigia
fubfccutijfed qu ódilli de diuinisprædiôtioriib.prophéta'-
rum,vmbtâinferpolatç veritatis imitafï fint.-Sic etiam cÓ-
ditienem renafcédi.fapientium clariorés, Pythagofaspri-
mus, &>præcip uusP la to ,corrupta ôc dimidiata nde tcadi-
derunt: nam eörporibusdilÏblucisfolas animas -yoluntÓC
perpétuo manere, & in alia noria corpora fitpius ccméa-
re .A d d u n tiftis& illa ad detprquendam veritâcete,iripè-
cudes,aues,bèluas,hominiim animas redire.non philofo-
phi fané ftudio/ed mimi officio dignaiftafentétiaeft.Sed
ad propofitum lacis eft, eciam in hoe lapientes véftros, in
aliqiiem modönobilcumconfonare. Cæterumquiscam
ftultus autbfutuscftjVt audéatrepugnare, hominë à Deo
vtprimum potuiife fingi,ita polfc denuo reformari?Nihil
efle poftribitum,& antè ortum nihil foiïlè; ficut de nihilo
nafci licuitjita de nihilo lieere teparari ? Porro d i l f i c i l i u s ■
e ftid q u èd nonfit,inêipere,quàmidquôdfoerit, icerare; \
T u pcrire & Deo credis, fi quid oculis noftris hebetibus !
f o b t r a h i r u r ? Corpus omnefiuearelcitinpulüerem, fiue i n humorem foluirur,vel in cinerem c ó p r i m i tur,vel i n ni- J
dorem tenuatur,fubduciturnobis:led D eo elemenforum !
cuftodiareferuanmN.eC^vtcrêditis) vllüdamhum fepuL- 1
tnrætimemus * l e d v e t e r e m 4 c m e l i o r e m c o n f o e r u d i n e i T t i
humâdi frequentamus. Vide adeo qua in folatium noftri !'
refurreéficnèm fucuram omnisnàtura meditcrur: fo l de- ]
mergit & n afcitunaftralabuntu r& red eunt: florès occi- j
dunt & reuiuilcunrrpolHèniüarbuftafrondefcunrrlèmi*
nanonnificorruptareuirefeunt: ita corpus in lèculo,vt
arbores in hiberno j occulranc yirórem anditate mentira; i
Q u id feftinas, vt cruda adhue hyerae reuiuifcat &redcat?
expeiftandü nobis etiam corporis ver eft. N ecignoro ple-
rofqj confciencia mericorum nihil fe eflè poft morté magis
opcare, qua crederevmaiunt.ri.extingui penitus,quam
ad fupplicia reparari. Qarorum erroraugetur, & ia fecrild
libertace remilfa,& Dei parientiamaxima : cuius quanto
iudiciü tardum,rariro magisiujftum eft. E t taroeuadmonebrisiuterèftllntereftcogitaripaib.
naftris,quafi àlteris I nencurhoitiinumdoâ;ifliinorülibris,&:qarminib.pQeta-
tericbris.Noritantû fob illoagimus,lèdcum illo (^vtpra^ rumfoliusigueifluminisi & d eS tyg iapa lu d e læpius am-
pedi^erim)yiiumus.Necn9bisde1ooftra freflueRria bla- | biécisardoris,q.uæcruciatib.æternispræparata,&dæmo-
dimuc: multi nobis videmur, lèd D e b admoduiu pauei | riüiudiciis?& tieoraculis prophetatum ebgnita tradide-
fomusi No s genees nationefqne diftinguimus : Deo Yna runr.Ecideoapiideoseriamiplèrexlupirerpercorrenrcs,
d«;mUS eI^ mun^lis *^4 Reges rancum regniTui per ripasjSc atravoraginem.iurarreligiosè: ^eftinatam enim
officia minilfcioruni %miuerla nouere: Deo.indicijs opus fibi cum fois cu ft o rib. pcenant prælcius perhorrefcit : nec
ooneft; nonfo lumin o culise ius, fed & in irnii viuimus. tormencis aut modus vllus,aur terminus. Illiclapiiésigtiis
oed Iudæis nifolprofo.ft,qupdïVnum & ipfi Dcute arisat- mébray,ritj&refic.iticarpic, ôç nutriCjficut ignes folmini!
fluetcmplis n^aximafopeiftitiqne colucrunt; Ignorantia corpora tangunt,oeçalblHmut:ficucignésAetnæmótis*&
" V c f o u i j ~