i l
1 :
t.,Quam,
S S S iM ü l P . • /à- | gilium,fed'irientmmdcteÉ^rie^mrpunicas._Nam là iupientem;
E h , cuius'terfiponbus natumeffe fe hdmo fa-
piens gratulamc. ''* \ ’ | | s
DeVlUtohudtfmli^i&pmepiU'. 1
C A *P V t M p
T 7 Ideamustaiiifeft qijtdill«mSocrates doaiedc:* qiii
V e^i*€ ^ tr i‘F%|fitarti;rcptidjaflet, epieco^turit-^t
de vimicfc, arque officio' qiuereret. itaq.ue non dtibTro,
quinWitones Tubs iuftitire proccepcis'erudicritDocente
igitutSomc^,no'n fuglFPlritoneri&uftjfla vim in S'quita-
te cortfift|feffiquidcm drtiries pari conSitionfenafcuntnr.
Eia6 hiiviidnqLiit3pHiiaci ac pioprij lKibcaiir.,;{ed vt pares
eflepoflinr, quodiultitixratiod'efiderat,' omnia ift commune
poflideanr. Feiri hoc porch, quamdiu de pecunia
dici via e t hr / QtfodSpinm qudai irh p 6 mbftbfi t ,&qud m
ftitiavirtuturn omnium matefcèft, turn illa: fingul® tof-;.
1} untür; ij^f a fubiver titut. T ü lit aucemPlatö ante omnia
fiugalitateïn, q u * vtiqu.ë nüllaeft, vbi prqprii ninil ha-
be‘atur.‘ T ulit abftinehtiam-, a fiq^idem * nihil fuerit,
qud'daMineaturjalicnifm^ulittemperautiatnytulitcaftifa^
m,bu^virfatesihvtróquerexuh'iaximiErunt. Tu?
litvereeun:diam,pudorem,modcftiam,h honëftay& legE
tinra ede In cipiunt, qua: folen t flagiti öfa ,& turpia iudi ca
rkSfevututeiW d&m’v uit ö miiibüs darë, om ni bus-a d e nut.
N am rè’rdm piopiieras, & vitioium, & viitutmh marè-j
yi^n'cönrin'etjèonimuhirasautem nihilaliud qiiam vinibilaliud
d&i poflunt,quarh-luxuriofi,ac nepotes^ Item
.mulicres, qure a muleis habeimiï, non ytique adultera,
qiua'CérïnnVhTatrinidnium hulktm efl^lèd proftitut®, ac
ïneretriées (uit nceeile ëft. Redegitergó humanam vitam
®Ü*lUllus
alicno.
M S f S f e p o i S f& r i . ’ É i f f i S NaW^oluciepeBè oi^MfaCraM^atrimor,
(^ 6 .c r&'l|rura<-% m 'n n S lS M H ifiSSI S|
v i t ib ü J ie S t e 1 W f
^ & Vic!birs;^rt^P^^upaWr obearit/’Ö' ïb^m dbtferisafiii^âlibus ôfficia.niâïium itoeminatuaique npn
| | | 1 ■* i'ëfo’.ai; & confiïijspublicis intcixnc^&magilUaais^gerci-e, & imregnarent,
ant regesphdófqphaientur.- Hu iï|M|p tamj
iu'fto^càm æquo viro'rc§^Èm dares: alijs stbftuftfTec fua,!
nardmi quae huTlus vnquam non modo rex.Ied ne tyqan-
inisquidem fecit. * Çu m verb in ai lit rationem tnrpillimi
hufius^onfilijificinquft^>Giuitas'eonCöT&.eritsi& mutui,
âmoriVco'hfttidta v in è a l i s fi'omnes omnium fuerint &
inaritJ,& patres,& v^ores,& libeu.’ Quo: iftactfnFufib g î -
peria fufcipere,itaque his arnia,&T eqiibs'affignatiftj^on-
lequens eft, vt lanam, &,tclam viris, & inhuicjurn gcfta-
ci&iïës. Necviditïmptf^'ilia.^w>ÿ^*F!:^ e^ ' x ®ö>
«lubtladliuc in örbëëerrae neque^tâm ftulta , nëqué tam
a Iliq u id em n ihilfuerit quoda^ftinea.tUràliënum^/fgfT
ridris bumani eft ? Q u bmod o (eniari poceft caricas.vbi ni- j turimrlimprefis,&w m t ilu sw a m p u s , iiquidem nhi'
hileftcerEumqubdarnerur ? Qu isau t v irmulieiem,auc | liisfiteric.quiabftineatalteBO-,^^uo^4»^
mulie^viruhidiligefemifi habfr^ riTfl/; ti6;LatinaeJl,&pUnutnftfrfumlubet^cum alterq clare yideatur
deubtitftensi: & ieruatainuicem fides.indiuiduam teee- !pujje corrupta.
rit ^Li't’iitem ? quse virtus in ilia ^romifcuaivoltt^rate ’lo-: IH j
cum non habet. Item i! ombespmbitifh 1 ibew finti quis
amare libe£os,tanquamfups,pot'erit,cdm fuos efle aurt i-
'gU.oret,aut dubitet ? quis boqorem tahquam patri aefe-
retjCum vndenatus fi t,ite fciat? E xq u o fi n f y non rant dm
alienum pro parte habeat .fed etiam patre\n pjo a lien in i
Q u id , qiibd jAitefteilecommunis | fdius nonjpo^
teft?quemebncipi non nifi ex vitb necefle eft)*’ Petit ergo j
illivn a cbmmunitas/ipTa reclamaftt^namra. Supereft) v 1 1
tantummodb^cn.Biierdi* can fa vxorcs yelinr' eife com-
mnnes.At nulla vehementiordifeotdTarum'Caula eft*,qua
ratione non p b tu it, exemplis ceste potuit?ndmqneH:&
mucbrumanimaliuitv, q $ id b ho cve l acerrimiSpugnant,
boifiinum , qui temper ob earn rem graufffim^inccrTei
bellai-gefl'erunc. • . / . $■ ; ''K .
| 1 111 m > ü
DePlatônifpr<£ceptis: ibïque<ea reprebenfa. ■ |
C A P V T . ; X X I . - ‘
K Ëftat,- vt communie iftanihil âliüd dvabeat, praeter
adnlteria,&Iibtdines,ptbptej;quas Fundituÿ erUbn-
dasjvircùs eftvclmaximè iiecelïàna. Icaqus’nondnuenit
C9ncprdiam,qujtïfqua:rebat,quianon'yjdeb:iD,*vnde ?#.
nein córpöre quiderïr|Fed Ç^td in'hominisTOente Vetfit^
;mr. 'Qmergt>^uk homitîeSiadafquaie,aon':i'Hatrimonia,
nondiies-iubtrabè-iërdebetyfedarrogadriamyFulïerbiam,
tumoï-éih,yt iIli potcntés,:6c elati pares eflë ie etiam mé-
d i ciïlimis fciah c^D'etraqta e ni m dinitibus in fol éntia>:&1
i’n$qu^'tè^bibil intererït,vcrumne.alij,diuiteS;ali; paupé-t!
res ïihp^cu'tiïanrmipares-iïnt, quodèfficerennllares^aiïa
De enertbus qtwrund^m philo fopjjofüni: & ibi dë ;
. Sole, & Luna. Ä
C A P V T X X l k
e .Vm igitur in tanta vanitate ipfi philotbphbrum
pnncipessdeprehendanturiquidillosmin.oresputa-
bn nas , qui nunquàm fibi tam iàpientes~videri fqlént,
qüàm cùm pecüniæ .cbntemptu glouantixr || Fortis,anir'
mus; Sed expecto quid facianc, &>qub'tl]econ t £ mp tus
éuadac. T tad ita fib i àparentibuspatrimoniaitanquam
malum fugiunt, ac delerunt. Et'-ne:ïn:.muipeftatc,'naur
fragiumfäciäniyiatranquilldfe vltroprÇeipitanF.nqnvir-
tu ce, fed j^eruerfo me tu fb rtes, fi eue illi,: qui, cùmtiineiit
ne ab h o lte iugulèntur, ipfi ièiugulari't^ v t morteni mörte'
deuiténr. Sieifthîvndë^putànr^lÔri^nJiberàlîeàtlf'aip
‘quirere,fine vfiqnôrè j'imçgLatia perdunt. liaudatur Déni
ôcrims,'q«od agros itx os reli querit* epfquepafcu^pu-
blica fieri palIùsfit.Piobarem.fidonalîç^Njhil autem ia-
pienter'fit,qüpdfi ab omnibusfiatjin.utile,eft,ac malum.
Sedhæcnégfigenda'tolerabilis. Q ^ id iU e jqu ipa tnmo-
niurrri nnumosredadtum efFuditinmare | Ego | d u b itb v -
trnm'hè7{ànUs,an demenS'faer-iç4^bite;inquit,in pçoturir
dUhvmalî^cuprditateSjego vos mèrgam,-né ipfe mérgar à
vobis-.Si tantus pecuniæ eonremptuseft, facillambehêT
ficruinifac%umànitàtem, largirepauperibusî poteft hpè>
qifod'perditiuus es f muJtisFuccurrere, ne famé» aut fiti,
an t nud i tare inoriânturi Imitate i niàniam ià ltem ,iu ro -
f Cnr^Uë di t a r d a r g è p o p lilb diripiç n da* Po tes & péciin'iäm
eftügere , & tarnen bene collóeare, qùia faluum
e ft quiequidipiur ibùs profuied Sïenonisâutem paria pec-
cataquisprôoit?Sedamittamusid,quode abomuibu;
prâS^É^ré:Jâg'tofx^ti-^^.|i^^^^^Puckiili£ igitur (è i nuenifte fgiripe r irr i fu m f ' lllu d fatis „ijft a,d coaiguèndum.fmiQl!
3 T ' f î ' 'L - ' ^ hoini-
.p o d è n l
I B f l
: , w *
M P
Ll.àcoa-
JfpeAiJ.
jl.aufcrinftttutiomtnDiumarum,
Liter I I L
hominis errorcm,qu‘od inter vitiaiSc morbosj miieriebr-
diam ponit. Adimit hobis affe6lum, qUo ratio human®
vitæpenèomnifcontinetur. Cùm enim naturàhominis
imbccilliorfit,qnàm c«terorum animalium, quæ v elad
perterendam vim temporum , v el ad incurfiones à fuis
corporibus’arccndas,naturalibus munimentis prpuiden-
tia coeleftis armauit, ho mini autem quia nihil iitorum d atum
eft ï accepit pro iftis omnibus miièrationis affeâ;um,
qui plane voeatur humanitas , qua nofmetinuicem tue^
remur. a N am fi h om o * ad conljpecftum aherius hominis*
efteraretur,quod faceré * videmus animantes -3 qua-
rum natura foliuaga e ft, nulla eftèt hominum locietas,
nulla vrbium condendarum vel cura, vel ratio, fie neque
vita quidem iàtis tu ta, cùm & carteris animalibus expofi-
ta cflet imbeçillitas hominum , & ipfi inter femetipfbs
belluarum morç iàeuirent. N o n minor in alijs dementia*
Q u id enim dici poteft de i l lo , qui nigram dixit eflè ni-
uem? quam confequens erat,,vt etiam picema*lbam efle
diceret ? Hic eft illé, qui Ce icciréo natum elle dicebat, vc
coelum, acfolem v id e re t, qui iii terra nihil videb at foie
lucente. Xenophanes dicentibus Mathematicis orbem
lunajduodeuiginti partibus maiorem elle , quàm terram,
ftultiifimè credidit. & quod.huic leuitati fuitconfenta-
neum,d ix i t ,intra concauum lunæ finumeflc aliam terram
: & ib i aliud genus hominum fimili modo viuerc,
quo nos in hac terra viuimus. Habent igitur illi lunatici
homines alteram lunam, quæ illis nodlurnum lumen ex-
hibeat,fi(ÿit hæc exhiber nobis. Et fortaftè nofter hic or-
bis altëtius inferioris terræluna fit. Fuiffe Seneca inter
S to ico sa ic ,q u i deliberarec, vtrumne S o l iquoque fuos
popu losd are t. inepeè fcilicec qui dubitaueric. Q u id e-
nim pcrdcret,lî dediilèt ? S e d , credo i calor deterrebat,
netantammultitudinempericulo corn mit te re c ,n e fi x -
ftu nimio perij(Tent,ipfius culpa eueniftè tanta calamitas
diceretur»
S c h o L i A.
N am fi homo i confpebku alceriushominisaufcrre-
tur,quod facere videncurj habet codex antiqutts, quod miln o-
mritno prob at u r, quia eaquxfequuntur dé foliuaga natura ani-
mantium,&defolitudïneipfarum3demonfirantomntno fie ejfe le-
gendum. Ver um,quia alijomnes codices cum vulgartleétione can-
cordant.nolui eam ommno reijccre.
De Antipodibus, & u lo , & Jyderibns.
A d m o n i t io a d l e c t o r e m .
f Q u o d .Antipodes cum prifeis alijs aubtoribusLa&an-
dus tollat rcfellitur euidentia petlpicuanoui or bis, 8c
audoritate quoque infignium ex antiqtiitate feriptorum,
vt fusèdemonftrat F.Tho. Maluen.kb.$. de Antichnjlo Cap. 14.
Qu® verb contra cceli volubilem rotunditatem diilèrit,
etfi eadem quoque honnulli P hilo fophi, & Patres do-
cuifle reperiuntur,at re uincuntur aper tè ,& A uctorum te-
ftimonijs,& clans Philofophi®, Aftronomiæque demon-
ftrationibus. Vide quæeodemloconotantur.J
C A P V T X X I I I .
QVid,illi,qui efle contrarios veftigijs noftris Antipo-
das pu tant, num aliquid ioquuimir • aut eft quifi
quam tam ineptus, qui credat efle homines, quorum ve-
ftigiafintfuperiora,quam capita? aut ib i quæ, apud nos
iacentjinueria pendere ? fruges, Ôc arbores deoriûm ver-
fuscrefcere ? pluuias,&;niues,&:grandiuem iurfum ver-
fus cadere in terram ? Et miratur aliquis hortos penfiles
interfeptémmira narrari, cùm philofophi & a g io s , & j
m a ria,& v rb cs ,&m on tcsp en files faciant? Huius qu o - 1
queerroris aperienda nobis origoeft. Nam ièmper eo-
demmodofalluntur. C ùm ehimfahùmaliquidinprin-
cipiofumpferintjvèri fimilitudine induitifuecéflè cit,eos
inea,quæconiequuntur,iflcurrere. S i c 'iuciduhcimtiul- J
taridicula,quia nëceflècftfalfaeflè,qu® rebus falfis con-
g ruua t.Cùm autem primishabuèrint fidem,qualia* lune
quæ (èquutitur, nondrçumfpiciuntvlèd defendunt
Biblioth.Vet.Pàtr T0W.3.
omrii modojCÙmdebéantprimaillài vtrumne vcràfiur,
an fâlFâ, ex confequentibus iudicare. Qu® igitur illos
Antippdas ratio pèrduxit ? Videbant fiderum curFus in
occàlùm meantium/olem, atqiie lünam in eandem partem
Temper occidere,atquebririTemper ab eadem. Cùm
autem non peripiçerent, quæ machinatio curFus eotum
temperaret,nec qiiömodo ab oçcafu ad orientem rçmca-
renc, coelum autem ipfiim in omiies partes pucarefit efle
deuexum, quod fie videri 3 prbptër immenfani latitudi-
nem nccefleeft: exiftimauerunti rotuhdum eflè raun-
dum,(icut pilam,6c ex mocu fiderum opinati Funt coelum
y o lu i,* ficaftra, folemque,cumOcciderint, volubilitaie
ipfa mundi àd ortum referri. Iraque& ærcos orbeis fa-
bricati fun t, quàfi ad figurant mundi, eofque cælàrüht
portentofis quibufdam fimulachris, quæ altraeflèdice-
rent.Hanc igitur coeli rotunditatem iilùdfequçbacur, vc
terra in medio finueiuseffet *conclufa. Q u b d fi ira effet,
etiam ipfàm terram globo'fimilem. neque enim fieri
poflètjVtnoneflècrptundum, quodtotundo conclufuin
teneretur. Si autem rotunda etiam terraeflèt, neccflc ëE
fe t, v t in omnes coeli partesëandemfaciemg e ra t,id ëft
montes erigat,campos tendat,maria confternar.Quod fi
eflèr,^tiam fèquebarurilludextremiim , v t nulla he pars
terræ,quænonabhominibus,cæterifque animalibus in-
colatur. Sic pendulos iftos Antïpodas coeli rotunditas
adinuenit. Q u b d fi quærasabijsi qui hæc porcenràde-
fendiihtjquomodo non cadunt omnia in inferiorem il-
lamcoelipa rtgm: refpondent,hanc rcrumeflè naturanç,
v t pondéra in mediiim ferantur, 8c ad mediiim conneka
fintomniàjficut radios videmus in rora: quæ autem le-
uiafunc, vcnebùla, fumusjignis, à medio differancuti vt
coelum pétant. Q u id dicam de ijsj,nefeio,qui, cùm femfcl
aberrauerint, conltancer in ftultitia perleuerant, 8c vains
vàna defendunt, nifi qubd eos inteedum puto aut ioci
çanfaphilofbphari,aut prudentes, ßc fciosmeridacia (ie-
fendendafufciperc.qualivtingërtiafuain malisrebusex-'
efceant,veloftentent. Acegomulcis argumentis pro bare
poflcm,nullo m odo fieri poflèj vt coei.uinterra fit infe-
rius,nifi & liber iam coiicLudendus e fiè t,& adhuc aliqua
reftarent, quæ magiS fufit præfènti opcri neceflària. 8c
quoniam fingulorum errores percurrerèntoneft vnius li-
bri opus: fàtis fit paUca enumeraflè,ex quibus poffit, qua-
lia fine cætera,in telligi.
Deptiilofophta,&gradibuiad illam.
A d MONITID AD LECTOREM.
fC au tè lege h o c caput, nam fi La&antius omnem An-
tiquorurrîGentiliumpliildfbphiam teprehendirfnon fâ-
tis confùltèfacitjCiim multa & vera, & remailla philofo-
phia contineret,quæ vfui,ôë vtilitatihumanæ viræ eflènt.
fiverophilofophiamin vniuerfum damnat, nullo p ado
ferenduseft: & repugn atcomihuniPatrum, &EcclefiæJ
fènfui. Vide Alphorifum Caßrum3lib. 13. aduerfus harefes^verbo
feientia. ]
* [C A P V T X X I V .
NVncpau canob is d ephilo fbphia in *comniuni di-
cenda fuhr, vcconfirmatacaufàpcroremus. Süm- j'
mus ille nofter Platoiiis , imitator exiftimauit philo'fo-
phiam non efle vulgarem, qubd éam non nifi dodti ho mines
aflèqui poflènt.Eft,inquit,philofophia paucis contenta
iudicibus, mulcitudinem confulto ipfa fùgiens.
N o n eft ergp fàpientia, fi ab hominum coetu abhorrer:
quoniam fi fapientiâ hominidataeft,fine vllo diferiminë
omnibus data e ft, v t nemo fit prorfùs, qui cam capere
nonpoflït.Atillivirtutemhumanogeneridatâm fie 4m-
plexantur, v t foil omniurÿ publico bono frui vèlle vi-
deantur,tam inuidi, quàm fi velint d cligareoculos, aut
eftodere cæteris,në folemvidcant. Nam qu id eft aliud
hominibus negare fàpienciam, quàm mentibus eorum
verum, aediuinumlumen auferre? Q h b d fi natürä ho minis,
fapientiæ capaxeft, oportuitopificcs, ■ & rufticos,
ôc mulieres, & omnes denique qui humanam formam
gerunt, dbcéri j v t fapiaht, popflltf ihqué e x oïn'ni lingua,-
f De Coeli
quiece;.
& itelUrü
motu, Vide
Xifti
ScncnfisJ
Bibliotlil
lib.$.An-
botac. 3- & 4-
al. indufâ:
F