S.luftïniAfartyris kdDiognetum Èpiftôfit.
nem! 6 ifrtpçràcftigabilc artificium 1 6 beneficiaexpe-
ftacipnemprftncm füperantia, vtiniquitas quidem rtiul-
rôcà iü iniuftovaô àb fcônd atùr, iùftitia autem vniùsFâ-
ciàr, v tmulciinjufti p ro iuftis h a b c a ïu û r .Q û um igitur
I ftiperiôri compare [huips]nosrrei]conuiriftet, nóu pof-
fenôftc$,rcwpcuranlviEamcônfequi, nuncàutenYSeràà-
rèrert*oftèô4 iifer,qâi feruare porter ea etiam quæfèrûari
nén potcrantÿvtri^nqâç hés benignitati f u i fi de ni habere
v o lilf t , ipfô)pcxiftimare ai toren1», paren terri, magi-
ftruni, çpnfiliarium, medicum,rnentetù,lûcem,horio-
rem,gioriam,rpbur,vitam : d év eftiru& y i& u féU ic itôS
non cfle. Hpiüs eciam tu fiçfei fidefiderié tcneàris, & il-
lamaccipias,primum quidem côgnofces Patrcm, Deus
ènitü homines dilex it, propter quosrriündùrh creariic,
quibus omnia fubieci t qiræ in rnundo funt: quibus râtié-
pera,<^ûibii$.mçnterü dédit : Quibus folis ad ipfiim é cu -
iô s :atEollerc perrüifirrquôsad irriagirièm fiiam fonüattit:
àd quésfiliùmfuum vnigeaitum m ifit : quibùscoeleftc
regnum p romifit,&dab it, qùod ipfairidilcxerint. Poft-
quanl autem £iUpnf}coghéùeris, quanta te implctum iri
lætitiaexiftimas ? aùt quantum diliges curb qui prior ce
jta dilexcricï Quurrt autem d iligerc coeperis,imitator bé-
mgnitàtis eius cris. Ac r iem irétis , poflè hominem efle
imitatoren^ p e i.P ô te ft,e o volcn te .N on enim imperium
in pröximosóbcinerè , neqUe veile po tio rc condicionc
é flequ im ijq u ifu n tin firm io rc s , nequediuitcm e flè ,&
Vira inferre inferioribus, eft Beatum eflè : neque in his
Üeumnnitariquifquâmpot-eft; fed hæc excraeius maie- ,
ftatem funt:at qui proximionüsjn'fc recipit, qui qua in
refiiperioreft,alium qui e ftip fç r iô r, bencficiovu ltaffi-
cere;qui quæcumq-, habet»àDeo accepta, eaindigis fup-
pcditâs,Deus fit eorùm qui accipiunt-,is D eleft imitator.
-Tu.ncperfpici.es,in terra.degenSjDeumin cçlis mundum
.velutaliqpam rempubhcam,gubernârc : tuncmyfteria
D e iloquiincipies: tûnceo sqp ipuniun tur,qu od ab ne-
gare D eum nolinr,&' d ilige s& miraberis: tuncimpoftu-
ram mundi &errorem damnabis, quum verèin.coelo vi-
ueredidiceris :■ qurim eius quæ hic mors efle cenfetur,
eontemptorcflc;& m ortem,quæ reuera eft mors,formi-
dare coeperis, quæ feruatur ijs qui ad ignem æcernum da-
mnabuntur, qu i fi.bi traditos afficict fupplicio ad finem
yfque. T une admirationi tibi crut qui pro iùftitia ignem
patiuntur » tpncbcatosprædicabis, quum ignem ilium
cognoueris. . . ...................N o n fàcio verba de rebus
peregrinis,neqqe fecus quàm rationi confcntancum fit,
quaero : fed quum Apoftolorum fuerim difcipulus, fio
g en tium do^:pr:quætraditafunt[mihi,] fubminiftro iis
qu id ifcipu lifiuntd igniv çrita tc. Q u is e n im rcôtè cd o-
ètus,non ftudet difeere apertè, quç per Sermoncm often-
ia funt elaredifeipulis, quibus declarauitSermp conlpi-
euus faiftus : libéré loquens,quum ab incrcdulis non inteliigcrerur.
fed d ifcipulis enàrrài*et:qaàr fidèles a b c o e x -
iftima ti, cpgnouerunrPatrismyftcria. Cuius rei gratia
Serrnènem m ifîc,vtd nïun'dô conipiccrctur; qui à populo
céntempcùs, Apoftolorum præconio pi*omulgarus,a
gentibûseftcreditus. H ic qui ab in itié e ra t, quin ouus
apparoir,& . inuençus, & fe rù p é rn éù u s in fan&orum
cordibusnafceris. Hicqu ifem p er , hodiefilius habitué,
per quem E cclefia ditatur: & gracia cxpanfa,in faneftis in-
crementUm àccipic,prçbens men rem,patefacicns m yftc-
ria,ànnuncians tempéra, gaü d ens fù p erfide lïbu s ,q ua -
rentibûs donans r quibus limites fidei non perfringun-
tu r , nequélimites patrùm tranfîliuntur. Deinde mecus
Legis decantatùr.&Prophetârùin gratià cogné fcitur, 8c
Euangeliôriim fides ftabilitùr, & Apoftolorum craditiô
cu ftod itùr,& Ecclefia gratia exultar.Qüam graciam mô -
leftiailon afEciens , cognofccs ca de quibus Sermo in-
ftruit.per quôs Vùlr, quum ei lib er. C^atcumque enilh
voluntateiubcntis lèrmonis eXcitari fumus ad eloquen-
dum,cum lab ore,ex d ilc â io n e corum qUàe reuelaca funt
n o b is , fumus vobifeum participes. Q u * quum legeritîs
-& audieri tis ftudiosè,{cietis quæcunque prçb ct Dcus di-
ligcntibus redtè : qui fuiftisparadiius deliciarum, qui l i gnum
genus omne fru<5tus rerens, bellè germinans, In
vobisipfis produxiftis, varijs fru&ibus ornati. In h o c c-
nim lo ço lignum cognicion is^ & lignum v it * planracum
fuit. Vctum non qu o de ft eognitionis,id e f t , quod è me-
dio tollitjfcd inobedientia è m edio to llit. N equ e enim
ea funt obfcura quæ feripra fu n t , Deum ab in itio lignum
vitae in m edio paradifi pianta fle , per cpgnitionem vitam
oftendeneem,qua quum puré vfi non e fe n r qui ab initio
ruei untjim poilu ta ièrpentis nudati fuerunr. neque enim
vita fine co gn itio n c , neque cognido tutafinevrta vera.
Ideo in propinquo vtrumque planrattfmfuit. Quam fa
cultatem cum peripexiffet A p o f to lu s , reprehendens co-
gnition em, quar fine veritatc mandari'in;vicam exerce-
tur,dieit : Cognttio infia^dtlcéiio autem <tdtficat. Q u i enim
pu ta tie feirealiquid, fine cognicione vera , & cu ite fti-
monium perhibetur à vira,non cognofcit, aferpcnte dc-
C/i* j*r 0° amor.cm Ac qui cum timorc cognitionem
eft adepcuSydcvitam quçric,in fpeplantat,ftu<ftum expe-
Ctans.Eftoribi cor,co gnid o : vita autem,fer'mo verus qui
rccipitur. Cuius lignum ferens, & fru&um, percipies
iemper quæapud Deum defiderantur, quæicrpensnon
atcingic.nequcimpofturafcilliapplicat: neque Eua cor
rumpirur,fed virgo creditur:& Salutare éftcndicur,& A-
poftoli mcelligencia inftruuntur, & Domini PafchaprO
greditur, . . . & cum mundo coaptatur : ac doccnsiinaosSermoI*
taturiper,quemPa-
. tcrglorificatur. Cuigloriain
fecula.Amen.
( ! )
E
S A N C T l I V S T I N I
P H I t O S O ' P H Ï > E T MARTYRIS
D I A L O G V S , ID E S T , D I S P V T A T I O
S I V E S E R M O QJ! EM H A B V I T C V M T R Y P HO N F. I V D Æ O ,
A D M A R C V M p o m p e i v j t : i o a c h î m o p e r i o n i o
Benediûino Corrrioeriaceno interprète.
M B V L a N t i mihi manè in X y fti ipa-
ciis, quidam cùm fa âu s e ilç t obuiamv-
nà cum aliis, Salue Ph ilo fo ph e , ihquit ;
quod fimulatque dixifièt, conuerfo ore
mçcum ambulabac: ora edàm cum eo
__ illius àm id conuerterunr. È g oq uo qu e
cùm èum viciliim falutaflcm, Q u id t u , in qu am , potiffi-
lîfùm ? i l l e , Argis, in q u it , à C orintho Socratico didi-
ci non eflè contemnendos, aut ne g lige ild o se o s , qui ifto
babitu & ornatu am id i effent : f e d 'çomiter recipien-
dos , atque in colloquium admittendos, fi quem fru d uip
ex confuétudine & cplloq uio y e le g o , v él ille ipfe caMre
poflemus. Vtrique autem b o n o eft,fi quid v t ilita t isÄ fo i
alterufer perceperit. Itaque cùm quempiam ifto o r r o u
v ideo,lib entef ad cum venire foleo : é b eamq-, rem te rao-
do libenter ialutaui, atque hi me com itad fu n t, q u o d et-
iam ipfi aliquid qu od v lu ie flè r , ex te audirè poiîè fpera-
rent. Sed tu quis es, inquam, optime vir ? fié iôcans cum
eo. Ille autem & nomen mihi; & genus plane expofuit.
T ryph on, in quit, v o c o rr fum vero Hebræus ex circumci-
fion e ,qu i e x b e llo q u o d m odó geftum eft eua fi,& in Grç-,
ciaôC Corinthi fere v iu o. E cq u id , in q u am ,e x philofo-
phia tantum fru d u s & vtilicatis, quantum ex latore legis
a cP rophe tiscapefçpote s? Q u id ni;? inquit. A ivn op hi-
lofoph id e D e o in omni fermone fuo diflè.runt ? ac de m o-
archia prouidentiaque iempet diiputant ? aut philofo-
phiæ non hoc officium eft,de diuinitate quærere ? G e r te,
inquam : in hac etiam nos fumu fiententia, led plurimis
ne hqc quidem curje eft, vnufne, an étiam plures D ii fint,
neque vtnirn yhicuique noftrum,necne confidant, quafi
hæc cognitio nihil ad beatamvitam pertineat.Quinetiam
nobis periuadere conantUr, Deum, totum ipfaque genera
rerum & formas curare, me vero acque te,Tefque fingulas
non item. A lioq u i éum interdiù n o d u q ü e minime jpre-
carqmur. Hæc autem eorum iènténtia & oratio qu à fpc-
d e t , no eft difficile cégnofcerc. Impunicas enim & licen-
t ia , eos qui in hac iènténtia funt , confèquitüt & faciendi
& dicendi quæ velint om n ia , qui nee fupplicia metuartt,
nee beneficium yllum àD eo exped ent. Q u o enim modo
pofiint, qui hæcæternaefïcdicant, mcque ac te rurfus eo-
dem modo v id u ro s ê fïè, cùm intereà nec meliores geniti
fuerimüs, nec détériorés ? A lii verô nonnulIi,cùm animü
immortalem & corporis expertem elle pbfuerunt, nec cü
mali aliquid aut feeleris admifèrinr, poenaç daturos ie exi-
ftimant, (”pati enim non pofte id quod ihcorporeuin eft )
neefi ipfe immortalis fit, quicquam àD e o praéterea defy-
derant. Ille autem cùm callidèfubrififïet,Tu vero,inquit,
de his quid fentias, ÔC quæ tua fit de D e o iènténtia, quæq;
tuaphilofophia, fa c exponas. Ego tib i,inquam,dicâ quid,
ïèntiam. Eft enim p ro fed o philoibphiamaximapoiïèi-
fio,quæq*,à D e o maximi fir,eaqUe vn a âdillum nos ducit,
& ei commendat: iàn d iqu e funt v e rè , & ‘piiiid emum,
qui ad philoibphiam animü fuum penitus applicauerunt.
Q u id autem p h ilo ib p h ia fit, & quamobrem ad homines
demiiïafit, plerique ignorant. Nequeîenim Platonici, ne-
que Stpici, neque Peripatetici, nequeTheoretici, nec Py-
thagorei, fi hæc vnaars & feientiafuifiet, extitiftèn t. C u r
autem in m ilita capita & partes diuiià fit , libet dicere. Iis
quidem^qui eam primi tradauerunt, ob eamq; caufam in
magno honore fuerunt & gloria, iuccefterunc alii poftea,
qui cùm verum no exquififlènt,ièd fplam eorum conftan-
tiam & cpntinentiam, peregrinaque & noua yerba eflènt
admirati, eà demum vera cenfiierunt /quæquifque àpræ-
ceptore didiciiïèt. De ind e cùm ijetiam qui eos coniècuci
fiint,quædam eiufmodi traderent,aliaq; eiufdem generis*
fa d ü e f t , v t eo nomine appellatafit, quoièrmonisparens
vécabatur. Ego v e rb , qui ab initié ætatis cupiditate con-
ferendi ducéreriStoico cuidam me ip/è tradidi.-atque cùm
aliquantum temporis cura eo veriàtus eflèm , pofteaqua
nihil anipl jùs mihi de D e é füppetebar/nam neq; ille ipfe
fciébat,neq; hand difeiplinâm nècèfïàriam eflè ccnfèbat)
h o c relid o ,ad alium me contuli>qui Peripateticus éfat, a-
cutum hominem füé iu d icio îls cùmprimis diebüs me re-
tinuiflet,deinde àn>emerceden|cen:am exegit, quafi con-,
fu e tu d o illa eiusi.mihi futuranpnéfïè t inutilis. Eumque
ego o b eam caufam reliqui,cùm ne philofophum quidem
cum duxiffem. C ùm verb étiam rum animusmeus philo-
iophiæ propriüm & præcipuum munus audire cuperet,
accefïî ad Pythagoreumquçndam clariflimüvirum, magna
fapientiæ çogriitione præditum: deinde habité cum
eo fermone , quod eum audire, atque eius confuetüdine
implicari vellem, Q u id ,inquit,muficæne,aftrolbgiæq;,&:
geometriæ operam dedifti ? perfpeôturum autem liperas te
eflè aliquid eorum quæ ad beatam vitam pertinent,nifi iis
an teeruditusfis, quæ animum tuum à rebusfubfenfiim
cadentibus d ifiungant,& abducant :^eumq; rebus iis quæ
animo ac rationç cernuntur,aptum præparenr,vt honeftü
ip fum,&ipfumb onum cernât ï multifq;;yerbis hasdifei- :
plinas cùmlaudaflèc,neceflàriafq-, eflèdixiflèt,me dimifît, I
qu od meignorare dixiffem. A cerbe,vt par erar, me de fpe ■
deiici ferebam, eoq; mâgis quod eum aliquid fcireinreîîi-
gerem : conlMeraniq-, rurfus tempus quod in illis difcipli- .
nis confumpturus eflèm, non patieb^i: me inlongum tempus
reii ci. In hac animi diftra&ione atque d ubita tione,
mihi vifum eft etiam ad Platoniços venire. Nam & fii tpm
in magno erantnomine & gloria; & cùm nuper in vrbem
noftramveniflè td o& u svir, qui Platonieis decrètisante-
cellcret, plurimum cum eo veriàbar,magnumq; fruôtum
ex eius v fu & cénfuetucline capiebam, maiorem^; indies i
progreflùm faciebam. A cm e quidem vehementer rerum
corporisexpertium intelligentia excitabat,formarumque ;
cognitio animum mihi erigebar,atque intra breue tempus