Diuina
prouidcn
Temporis
varieras, '
narutn.
return
nftabüi |
tas often-
ditur.
Tranquil:
litas ani-
■ fal.tJêüm
auxiliato
D
j§ Cogita»
tionchac
piccaté,
hic propo-
nir,ac deinde
re traft
ar &a-
ucrfarur
Ecciefia-
ftesféq;
:apitc. '
fal.vfus.
rata font, præcipiti anirni impetu ira me pertraheftte; atquë
ea alius excepturus eft, làpiens an çxcors & ftolidus,nefcio,
fngidos,inquam.Iaborum meorum frudtus. His autem ex-
cuflîs atque proiedis, mihi verabonahominibus propofi-
tà, apparuerunc, noc eft, (apientiæ cognitio, & fortituainis
adeptio. Q u o d fi quis harura cura n e g le â a , alius cuiulpi-
am rei cupiditate incitât ur, hic, & mala bonis anteponiß&
Vitiüpro bcnignitate&virtuteconie<51:atur,&çmmnam pro
quiepe, varijs tumultibus diftra6lus,ho6tu atq; interdiu di-
uexatus, turn vrgentibus corporis laboribus, tu perpetuis a-
nimæ curis, pe6tore, illi,ob abfurdanegotia, ingemilcente
8c palpitante.Neque enim fummum & perfedtum bonum
inefculenris & poculentis confiftit, & fi alioqui, maxime
Dei beneficio,alimentamortalibus eontingunt. Nihil
çnim ëorum, quæ nobis ad lâlutëm data fo n t , citra ipfius
proùidentiam exiftit. Verum probitatepræditusvir, lâpi-
entiamque D ei donoconfecutus,ccclefti voluptate fruitun
improbus autem,malis diuinitus immiflîs ftimula.tus auari-
tiæaue morbo correptus, multa congerere ftudet,àtq; eum
quem Deus honore affeci t,in omnium Domjni çonlpedu,
probris inceflere feftinat, dono inutilia porrigens, infidiola
fîmul 8c vana animæ foæ miferæ ftudia facicns.
C A P V T I I I .
P Nimuero hoc tempus rebus inter fe maxime contrariis
JL-/plenum eft,partus 8ç mortis, oçrus ftirpium & euerfio- ,
nisatqueinterims, curationum & cædium, extru6lionis x-
dié & deftruâionis, gemitûs &ri(us,plandtis&: iàltatio-
num. Nunc terræ frublus aliquis colligit,nunc ru* fus elicit,
nunc mulierc dépérit, atq;inianoamore côpiectitur, nunc-
irripénfèeatoodit&auérîàtur, nnnealiquid quærit, nunc
amîttit, nuiic diligenter adlcruat, nunc proiicit>nunc,inter-
ficitinuncobtruricatur, nunc loquitur, nunc filentio ac-
quiefcitjhüncamat, nuncodioinlc'âarur. .Res enim hu-
mànæ,nùncbelloaffli6lantur, nunc tranquilhe& pacacæ
funt: tantaque eft earuminconftantia, vt quæ modo fecun-
dæ elfe videantur, celeci moment© in certiflima mala dela-
bantur. Ac proindc vanis laboribus exerceri definamus.
Hæcenîm omnia, vt mihi quidem' videtur, ad homines vi-
rulëntiSacuteisconcitandos , polira funt: atque peruerfus
quidèm explorator, occahonilque captator, huic feculo
inhiat,Dei figmëntumdelerc ac perdere omni contcntîo- I fibijinuiecjn conduplicant, & return praeter voluntaté jfld*
nçadnirèns.vtquiâ principioadcxtremumvfque.cumco entium tempeftatem l'emunt: adeo vt & d iu, mutua liber-'
CÓnfligèreinftituerit. Perfuafum itaque lu b eo .anirrxi tran- tatefplendefcanr, & no6luhoneftateacgrauitate Exigeant,
quillitatcm & beneficèhtiam, maxima homini bona elfe, Contra, qui vitam ab omni hominum focictàte (emotam
atque adeo remporatiam aebreuem hanc folam volupta- ducir, horrendam qiiandam vitam traducit,non intelligés/
tem diuinitus obuenire, fi rebus gerendis iuftitia præeat: | eum temere ac periculofe fibi confolere,quimnlros hoxni-
Atvero aeternarum rerum ftatiii eorruptionilque experti-1 «esrouruoprælldiocircüfepto^adortüsfuerfc, acprætër-
um, quas Deus firmiffim? coRffîtuit,necaliquid detrahere, I eà funem triplici nexu cohtcxtum haûdquaduàm facile
^ ,c ^^erVquiTqu2im pbteft. Verum formidplpfa; fîmul, | perf.ingtfo k t e .Ego verè^iüUénem'pauperemJnodo pru-
8c àdmirabiles illæfont, arque eæ quidem,qua:îàm fucrunt j dentia oroatum, aiuepono feniRegi ftolido Cuiin menrem
Habiles manent, quæ autem futurae font, iainfeçûndum non venir,fieri poftè, vcquiIpiamejçcarccxeatque ergàftu-
præfoientiam extiterunt. «C x ce ru n is, qui ihiuftelasfos eft, ! l&ad regnigubernacula conftîtuaturiipie autem poftea,in-
Dep^auxiliatoré vtitur. j iquo pnncipatuiuftè exturbètur.Nonnunquam enim eue-
Porroininferis partibus, fupplicij barathrum vidijirapi- nie, v t qui iuueni quidero, cæterum cotdato fubfunt, Qioe-
osexcipiéns,piiscontra, fodem alteram patefa«Si«tm. Illud ‘ '■ i *s'~ ’’ *
q u o q u e f cogitaui>apud Deumæqualiâonmfâ eflè, exifti-
man & iudicari: iderh efie iuftos & miufços, idem, animalia
ratione vten tia, & b ru ta. Tempus enim omnibus æquç
admenfutn èîïè, & mortem impendere^ idemqjapud Deü
efie, homirium & iütnèntörum genus, fola tantum articu-
latavocis prôlatione inter Ce differre:reliquaautem omnia
ipfiseodemmodocontingere,necmpttem magis in caetera
animalia, quam in homines graflàri. Omnibus enim x -
qualem fpiritu m efle,nec quidqua m omnino am plius ho-
ipines habere: fod cun<fta, vt vno verbp dicam, vana elle,
ab eadém terra coagmentationêm habentia, atque in can-
dem terram dilapfiira. Incertum enim eflè, turn de huma-
hisaniriiàbus, ah itirüutn conuolaturæ fint,tum de reliquis,
quas animalia ratione carentiaacceperunr,an deorlum di-
fluxuræ fint. A c rfihi nullum aliud bonum elle yidebatur,
quam^eîïciàe^ 8ï præfentium coromodorum f perceptio.
Neqtic è'nim fieri pofte put au», v t quilqüam ni iTus àd per-
cipiehdas voluptares accedat, pofteaquam ihórtem fomel
deguftarit. s
C A P V T I V .
AB iis Olhnibus cogitationibus animuth reuocans,con-
fideraui, atque aùèrlatus fum omniaSycophantia-
rum genera intfer homineserrantia,quibusnonnulli inique
- circumuenti ac per vim d e je â i, lachrymas fundunt, atque
inge mi fount, vndique ab àmicis prorfus inopes, qui eo-
rum caufamtucantur,autcertè.afflidlos confolentur. qui
autem legibus vim fadunt,tyrannidique fiiæ iura lubfter-
nunt,in fublime vetiuntur,ob camqué caulaih corruent.
Enimuero,ex confcelcratis & audacibus, ij qui ex hac vita
migrarunt, meliorc conditionefinit, quam qui etiamnum
viuunt; V trifquë autem præfcrendus, qui fimiliseoruhifii-
turns eft,n ec creatus adhuc eft,quoniam hominum im pro-
bitatem nondum attigit. Perlpicuum mihi quoque fa âum
eft, quanta proximorum inuidia inlîgnes viros lèquatur,
oeftrum impurijpiritusrquodqucis qui hanc lufoepent, ac
velut pedlore compjexus fu e tit, nihil aliud habet, quam
quod animam foam exeft ißc diflecat, fimulque cum corpore
abfomit,moerorem accrbiflimum, n eclblatio vllo miti-
gabilem, aliorum profoeritatem, exiftimanr. Atqui præo-
ptarit vir lapiens 8c cordatus, alteram roanhm cum facilitate
8cleuitate implerej quam vtramqj cum ærumna & ftau-
dulenti fpiritus calliditate & verfotia.Eft & quiddam aliud,
quod præter fas & æquum Homini ob improbam volunta-
tem Contingetefoio, qui vndique folus reliélus , nec fratré
nec filium habens,façultatibus 8c copiis affluens,inexplebi-
li cupiditateardet, nec beneficentiæ atq; humanitati leipfu
v llo modo tradere cupir. Ex.eo igitur lubens quæfiuerim,
quam ob caufitm laboribus fo conficiat, boni quidem ali-
quid fiicere fommopere fugiens,mul tiplicib us autem quæ-
ftusalicunde faciendi cupiditatibus diftradus. Q u anto fadem
hocmeliores,qui vitac focietätcxh iiiierunt,ex qua opti
mosfrutftus decerpere queant?Duobus enim vkis rebus i i f
dera,re<ftèincumbentibûs,etiamfialteri quidpiam aduer-
fi accidat,tarnen haudleue fobfxdium in lodali 8c conta-
bernali foo pofirum habet. Grauifli ma autem eft calamitas
homini aduerfo fortuna vtenri, catere amico, qui iat entern
ludluqueafflirftumexcitet ac recreet. A t ,qui contubernii
jneceffitudineiun(äifuttr,& profperi focceflus voluptatem
»nfigtj«
Viros fe.
quitut in;
uidia.
! F
Societal
bona:
iitas.
, G
Calamins
grauis eft,
ftitiat vacent,faltem maiores 2. natu. N am qui poftea in lu-
cem prodierunt,quoniam alteriuspcriculum no fecerunt,
riehunc quidem laudarepoftunt,abdu(äi videlicet ineon-
fulto confilioaduerlariiquelpititus impetu prascipites afti.
Quilquis autem Ecclefiaftae munere fungeris,illud o b ocu-
ios habeto, vt & re diu m vitae iter teneas, 8c pro -ftulcis pre-
ceris,vt accepta prudentia, malorum adlioncs vitare feiant.
^ ' V ; , C A P V T V. v ..
EIngua parcevti,prsclarumi atque ad loquendi ftudi-
um,grauitatem conftantiamque cordisadhibereNon
eniin nosinconfoltoloquendiftudio teneri oportet,caque
q u s fo mentemyeniünt quamuis abforda, proferre atq; e-
inittere: verum illud cögitäre, quod licet magno interual-
lö a ccrlo diftemus, certu eft tarnen fotmones n oftros aDeo
exaudiri,atquevtileeft, lapfom in loquendo cauere. Q u c -
adjhödnmer|im Viiiias anima: cüras, multiplex infomhio-
ri*n fpecics fobfequitür:ad eundöm quoq; m odqm ftiilii-
tig Vcrborum^nugacitas conipndla eft. Pollicitatiq po ffo
Pro uerb..
■ fHunclo
xum Ecel.
Ö l l S
Gregorio'
Tbâam>
rurgoex*
plicacum
H
Hitfron-^
inliïtf Cornent.
Eceleliä^
Ecclcfiali
diio pW'
ftanda.
Ltognayr
tempe1311"
da.
Sermonö
iftros3
peo«3U/
dir».
vÖtö
;adùtù--
peut}-
bVerbaturjuari
»*
iniatiabili'
votô fadla, finem p et opus accipiat. Eft hoc ftuitorum pro-
prium, vtreiedlitij fint. Attuptomilfi veritatem præfta,fci-
enslongetibifatiuseiïènon.voUere,nec fadturum aliquid
pollicpi, quam poft toriceptüm vbtuni, id rtliriquere. O -
mni autem ratione fôgiendufoëft turphim vërborum pto-
fluuium. nec enim Deü iriaudità'erünt. Nàm âd eum qui
hæccogitat, nulla alia vUlitas redit, quam y t jlèhtiat opéra
foaaDeolabëfadlariatqj, corrump!Ï Vtcnîm plerbmq; in-
fomniavana:ficetiam j)ïëraq; vferba. Timo r autem Dei,
hominibus quidem fàlutarisj cæterum rarus; Qubcîrca ni-
Hil eft cùr mireris, f i %c paùpéres càlüniis opptimij'&iüdices
legibusimpoftur^mfacerevidéris, 'Cauenduiif pbrrô eft,
ne iis qui potétia præftant,majores efle videàmur. N am ct-
iamfî hoc àccidëritjtamé ex horrendis cruciatib.in quos in-
cidémus,nequaquânos improbitas liberabit.Qu'éadrno-
dümautem.facultates raptu colledtæ ac per vim extortæ,
perniciofiflimæ & foeleratifllmæ font: fie etiam Homini pe-
'cuniarum cupiditate flagranti, nunquam fatietas-, neepro-
ximorum beneuolentia proueniet, quamlibet maximam
vim argenti quæfietit. Ho c enim vanü eft & inane. At prq-
bitas,familiares fiios maiorem in modum obledlat, fortef-
queefficit,rem vnamquamq; perlpicicndi fàcultatcm præ-
bcns;fèd Sthuiufinodi curis minime inhæfiflè,animumque
Paapftis I defixiïïè, magnum Genlèndum eft. Enimùero pauper, licfet
Btdmitis fénç^ute prematur,ventremque foum nequaquam largius
topaono. ^ m p le ucri c, tamen füaui fomni requie frui tut: opu m autem
cupidftas, indiuulfas comités habet vigilias 8c animæ labo-
res, Q u id porrà'aofordfos eftè queat, quam cum magno
ftudio & cura recbnditàs opes conforuare, ac foxcentotüm
hfàlbrum o'cçafîohfes fibiipfi cùftodirê? Acdiuitiasquidem
illas labefaârari acperiie necefle eft, fiue ei, qui has adeptus
eft, liberi fint, fiue nulli; ipfom autem, vel inuitum ac repu-
gnantem, talem in cérram cadete atque difeedere opottet,
qualis erat, cum in hahe lueem prodiit. Ira vacuis manibus
abfceftu rus, peccatum fuum augëbit,perinde atque hoenô
cogitans,natiuitatifïmilemvitæ finem fibi imminere , fe-
que înani laboie torqueri, atque in quendam potius vend
impetü,quam foo ipfius ftudio inforuiés,totam vitâ foam ih
ixhplirimmis cupiditatibus, temerariiique appetitionibus,
ac piæterea in moetpribus m or bifque confomi t. Atque,vt
corhpehdio dicam, huiufmodi honiini,dies, tenebræ font,
mille, annos vitâm fuam propagarit, vitæ tarnen cbmmoda
non agnouit.V tnufque porto finis,mors.C æterumhicrnà^
expîeatur: Ai: prudenS & mbderatus,his affe<ftibiisminimè
rétinètur, F|etè fit âiitèmi vt vitæ reâitudp & integrifca^ho^ !
tniné ad jpaiipertàtexh ducàt. Miilt'os verb dbmentis|ra'du
deiiçiuht pro.càcliim oçulbrum àfpeiftus; animam jncltah-
tes-.ae pèr inanem videndi eupiditatem, ad inutile ïludium
per'trahëntes.Enimueràea, quæ nunc futSfo.fonti iâ cognïtà
funtlperipiciiu'mq,eft hbrnine ijs,qiiç fopra fe fuht,relu£lari
atq-, obfifterenon poflR'GæterüAnügæ ôc-ineptiæînterHo^
mines yferferitfo, eorüm qui iis vtuntur,amehtiaja'ugentes'.
S C, A P V f V I L
N Am cum hihilb maïbrem vtilitatëm is percipiat^ qiii
ea;quæex anirni fentétiafibiin vita euétura font, per-
fpe£la habet; (fingamus id enim ) tamen hoc quoque hb-
miiium cütiôfitas coniinifeitur,vt ëa etiam,quæ poli morte
àlicüius fututa font,anxiè inqùirërë,ac feire videantixr. Pbr-
■ Tb fama bona foauior eft animæ,quam bleum cbrp'bri:&vi-
tæexitus,tneliolnatiuitate:atque optabiliüs & præftabilx-
us, lugere quam commeiTari.- ac moerentibus adeflè ; quam
vino le obtuentibüs. Sic enim fe res habet;quod fi quis hüc
vitæ finem nsdlus fuerit, de his quæ circa fe font,nec timbre
nec follicitudine afticiatur. Gonfîmili modo prudehs
ira rifoi præfcrèndaefoSeuèra enim valais habitudinë,anima
ad reftum honeftümque componitur. A c lapientum
quidem animæ, triftitia contrahuntur. Stultorum autem
nimæ,lætitia elatæ diffuiidùntur.Atqùi multo magis opta-
dum, iàpientis vnius obiurgationem excipere: quam totius
chori improborum 8c milerorum hominum cantantium
auditorem fieri. Stolidortimetënim hominum rifos,fpina-
rum multarüm vëhementi igné ardëntium fonitui,haud
abfimiliseft. Sed profeûograùiftlmurnmalûeftcalumnia:
hæc enim lâpientüm animabus ih fidias ftruit,ac generolàm
bonorum virorum coiiftantiam; obleélatiohemq; labèfa-
(ftare molitur. Porro autem hunclaudibusëfferreconüe-
nic, non qui initium,fed qui dicendi finem facit. Morum
enim moderatio Iaudibus compledlcnda,non ëlatio & àr-
rogantia, Infuper anirni furorem fommo ftudio frænare 8c
coercereneceireeft, nec prompte 8ç tëmerè in iràm ruerèj
O culor5
procax à-
Iptdüs
darnnoiui
Sapientis
' iurgaae
v ita , lùdftus..Qtjahquatn illud minimè reiieiendum efti‘ cuiftultiferuiunt.Erahtaütera,quimeiiorëm vitâm m&ioinfcclici.
tas.vtapud
amines
D e i enim beneficio, homini comingit,vtlaboribus fuis eu
ani.mi obledlatione perhuatur, diuinitus acceptas ac non vi
extartas opes poftidenS. Nëque enim ille moeroribùs affli-
g i tu j , nec vtplurimufo malis 8c perditis cogitationibus
feruiv:: quin potius beneficcnfciis&largitionibus vitam foam
hxetitlur jin omnibus tebuS animi tianquillitatefruens : atque
o b D e i donumj lætitia geftiens. /
C A P V f P À
ÏAm verà fcèlidtatem apud homines maxime frèqüeh-
tematquegraflantem, oratione perlèquar : cutr\ nimi-
ru ili Deus cuipiam, omnia quæ ipfi cordi erant,abutide
fiT.ppeditauerir,nec vlla omnino re,cX oihnibus quæ aniihû
cupiditate tentant j eum Ipoliâüetit, h o n * operibùS& fa-
,c u ltatibus,nohgloria& fplettdôrejhon teliquis aliis omhib
u s , quæ moftaieS; adftuporem vigile admirantur:: Ill.è aU_
terh omnibus rebils circûmfluehs ( quâfi haç vna.calaxhi-
tatë diüinus infiidlà implidtus teneatur, quodéorum frii-
tftu Icâreat) alii foa alîèruar,inutilis prolapius 8c fibi '8c pro-
xihi is. H o c fene^rgufjiehtum magnum,j fignumq;'vperlpi-
CuU m ëxcremæcùiufdàm improbitaris çljecehfeo.Quihil-
lùir.i quoque hominem, qui plunniôruhi liberoriim pater
fih e Vila offenfiöhé notixinatus, vitaqüe in Ibhgùih produc
t j, benigiiitate tamen acdeliciis ammùmtantotemporë
he m expieuërit,mortis interim èerictilb hahd qùàqüa la616;
- hiincequidemnec humerolæ prolis, hëcdiutùrHitatis vitæ
ne xmine bëâtùm duxerim,imo vërô;foetüm èihàterno Veh-
tceprçmaturë excidentc,atque ab ôrtuegeftüth, ipfi præfe-
h- ndum püto> Illüd f enim, vt iucalfoxh vënitjitt clariçhlü
.fetiith8c cumobliüione,difcedit,-hb.hdeguftàtis huiüsvitæ
hi aligné e foie profpedlo. 0 h o d qùidem léuius eft, qiiarn
qfipd péruerfo iljj^öc^pröfligacO, htiliiitxiâccidR,qu^li^tin_
__ •,. liibjiath: Vel .atr. Tow.$., . ..
ribus noftris datam eftèaffitmant.-nec iritelligunt, làpienti-
am opum copia Ipngè præftântibrem fcfiè: tantoque clario-
rem, quanto argentüth vmbrafoa iplendidiiis àppàtët. Vitâ
enim hominis,non ex çadùcarum&fragilium opumcol-
ledionc &poftèftxone:verumexlàpientia prouënir; Quis
enim, oro te, tantam tamqué bèriigriam Dei proùidentiam
Verbis confequi poterit î aut qiiis eaj quæ fommâ cum tatio-
nea Deo negledla elle videntur,reubcarfe? Ègo verb, minus
reâè id quidein faciens, omnia confidefaui:& iuftum in iti-
ftitiaconftanter perftântem,necab ëa toto vitæ cürriculd
dëfei(cëntem;im6 etiam propter earn inlîdiispetitum:&in-
iuftilth fimul cum fcelere luo morienrehx. Illud tamen ho-
mini iuftxtiâpræditb vidënduïà ëft, neadrnodürn tàlis efle
videatur, ne* fopra modum làpiensine fi qiiâmre offende-
ri t, niulcis partibus cöpiófius pecce t. Illud etiam tibi cauën-
dum,né audax 8c temetariusfisinè alioqui te intcmpëftiüà
8c præmatura morsabrfpiat. Maximum autem bohum,
Deiirh cômpleâi &capprehehdere:àtq; in eo manctero, àb
omnipeccatoabftinere. Resetenini macula: orhnis expertes,
Vita hó:?
minis vh-
i de confier;
ithpura mânu çontreblare,nefarium 8c execrabile eft;
Qüi autem cum Dei timoré cedit, feq; fobmittit,àdueriâ 0-
mniâèffiigit. Sapièntiàaùxilijin ciuitateplus pOtéft, qiiahi
potentiflîrnoriim hominumacies:quæ etiam plërumqj iis,
qiiiab bfficiôaBerrardntjiuftè ignofeit; Nemb èiiiiff ëft;
quinon intelduhilabatur. Eft autein tibi prôüidepdiim;
né adimpidriim fermonesyllo modo accédas: ne hiafedi-
6tâihte'-iâ6la tuilmët âiirioùs hàuriënS; qüëroadmôdüm
irtiprôbi fotùi t lôquacitâtemiâtq; cX êa^é animb f cômor-
lus; in muliisppftea a6iiöhibufâdrëgerènda Èbnüitia ipfe
qtlOq; abdutätis; Htecötöhiaegohoram;fepiehtiaihdDeö
eonfetfltus: qùâ deihdè âdraifla,iàm inëiiitriilii elfe neqùibam;
Sàpièhtia ehim à fohin ihfirtitam Ibngitùdinem fugit,
&iniihrriënlamprofunditatem:vtxnihièamarripere vlctà
% ci nbri..
Non plus
fil per e,
H
cjriamo-
porcec là-
perc:
4-àî. nügàs
i^cctótnö