w i l
u W I :n
iïr ia . N u n c d ô û a r c u n to in vias vcritatis induiftus, om- freeriti quilme vlla vi hccbaram & grami- j 1
niaifta,qtï*fintifcio:dignadcdignisléntio>comamdia rn j rtilfflfuccis/mcvlIialiqaaôbferuatiohçfolHcita iâorbrü, !
nomininullam fado .d iu ino :& quid cuique deb eai^r,v elf'libamiiiura ,teiiipo(aniïHon énim ytgennis.Sc quçrimus,
pe ifon *>velcapiri,incontufisgradibasatqncattthöritati- .qu^ftfcfdondeant&cére',v clin;.quib iisgcno tib.aauum
bustribno. I t& rg o C h r iftu sn o n h a beaturdn obisDeusrffolcät.oirinis iljórum doiänna Sc e n fc fié n t'n xöncineri.
nec,qüibAnid«ialioqa ïnvelma ximusporeftc«eQgità% j Quis-bnimhàsaielçiatauriramidcnti'a ftjideceptænqfcediuhStaâsafficiatut
cu ltuU q u ô iam d ad u ra 'tan ta ê ca çJ ; re.quæncCeÂatiqf velint tiölint^ (uisordinatioriibusvecepimus4
onaviucntes,&cxpei9ratbuSidiescuni vcncrit» Kpiunrfäuc mprnfcramiftimitterequibus.libiicriptabetn^
ampliora i Sed patibulo afilxus interne. Q ü id iftud ad ; autfâmiliarurodirumpércchariiatestautjne clattibusré-
caufami Nequeenim qualicàs6c défetmitasmortis diiäa j ferar,e,qai claufa fu n sa a t otdfileittib v incirï.autinçurci-
ciusiihmutataut fa âa,au teommo rvideb imrd ifcip liàa - euliséqucsdebilitare,iiicitate,tardàre,autvxotibus,&li-
.......•..................__.„V/.,i;>Vnmn rùrmn narnrili Aif- Kpric^lipniq/fiiirilti mares fint. fiuefceminei rum eius autoritas^quia vinculifcörporis non riaturali difr generis ) infolu
done digreffus e i l , fedv i illata deceffif. Pythagoras
SämiusfufpiciohedönfinadönisiniuftaYiuuscohcrematu
s in fanöeftmumqüid ca,quç docuir,vira pçopriâm per-
diderunt,quia non fpiritum fponte, fed crüdelitate appe-
titus effhdic ? Similiter Socrates çiiuratis fu * iùdicio dam-
natùs capitali affedus eft poena -nünquid.ifdta fa d | fo t i t ,
q u * funt iab eo de modbus,vircutibus,&officiis difputata,
qilia iniuria expulfus è vitaeft? innumerabiles ali j gloria,
& titra te, & exiftitnatione po llènte s, acerbiffiniaru mor-
tium experti finit formas: vt Aquilins, Trebonius, R ë gu - j
luskriunquididdrco poft virâiudicati funtturpes;tpiiàhô 1
publica lege fatorum/ed mortis afperrimö genere lacera- j
tiièxcruciaciqiiéperierunt ? Nemo vnquam'inribçens male
in réremptus irifamis eft: nëctùrpitüdinis alicuius eom-
macnlaturnota, qüi nonfuo merito poenasgraUes, led
cruciatoris përpëtirar fieuitatcih. Et tameh o ifti, qui ho-'
minemhoscoleremortefundüighöminiofaridetismönnë
Liberum & vos patrem mcmbratim àb T itanis dilîlpa-
tvfm fanorurh confécrationi apfatisriNanneÆrcülapiuni'
medicaminumrepcrtôréipoftpcenas, & fupplicia fulrnir
niSjHiftodem nuncupauiftis & p r* fid em làhitatis,valetu-
dinis,&falutis? Nonneipfura Herculem fhagnum facri-
fidîs,Hoftiis,&t hure inuitatis irtcenfô ? qùemip'fî vos fer-
tis viuumarliflèpoft pcenas, 8c coftcrcrtïatum in funèftib.
bufticeris ? N onneillum Atym Phrygem abfcilîum ,&
fpoliacum virb magttâ^matdîHn adytis deüm proprium,
aeunvfimdiim G allor um cohclamacione teftamiiii ?N6n-
ne ipfurii Romulüm patrem, Senatorum manibusdilace-
tatüm centum, &QuirinumelTe Martium d icitis, & la -
éerdoribüS&puluinaribus horioratis,&: in ædibus âdora-
tis affiplijfimis, & p o f th * c omniacoelum afcendilïèiura-
tis? A u t igitur ridendi & voseftis,qui h omihësgràu Hîi m is
cruciatibus interemptôs déos putâris,& colit^.-aut, fi cer-
t a eft ratio,cürid vobis faciédum putecis :& h ô bisp c rm it-
tite fcîfe,quibus iftûd caulis,raticmibusquë faciamus. N a tu
ris honiinem colitis. L tia ib fi eflècid verum ( lbcis v tin
lupèriotibuSdiâiumeft) tarnen pro mulcisi & tâm libera-
libus donis, quae ab èoprofeifta in nobis lune., Deus dici
âppellafiqucdeberet. .Cum vérb Deu s iit re certa, &firte
b erisalienisffiucilli mares firit, fiue Fcèminéi generis) in-
coricelfi amQrisflammas , & furiales immittere cupidita-
fes? Aü tiî ytile aliquid videanturaudere, non propria vi
p b ffe ,fed eomrnqu o s inubcant,poteftace'.Atqui conftitic
Chriftum fine vllis à4 çainiculis rèriim , fine vllius ritus
ob leruatio ne, v el l e g e f dmnià ilia , quae fe c it, nominis fui
poffibilitatefeciirc.Et quod proprium,conrencâneum,di-
g n um D e o fiieratvêro, nihil nocehs, autnoxium, led opi-
ferûmjlèd làlutare , fëd aîtxiliâribus plenum nobis pore-
ftàtis munificæliberflitate d bha fle.Q uidd icitiso iterum?
e rgo illemo rtalis , au tvn u s fu itè n o b is , cuius imperium,
cuiiw vobem populari bus & quotidianiS verbis m ilTam,
valetiidSnes,xnorbi,fébres,atqi aliacorpqrum crüçiamen-
ta fugîebant ? Vn us fuir è nobis,cuius prælentiam,cuius vi-
fumgèns illanèqu ib at ferre merlbrum in vilceribus dæ-
mbnumj'conterricaquc v inouamembro rumpo llelfion cl
çèdebat? Vnus fu itèn o b is ,cuius foedævitiliginesiuffioni
obtemperabànt pullæftatim,& çoncordiam colorum cô-
maëülâtis vifeerious relinquebahtî Vnus fuit è nobis,cu-
ius ex leui taëlù ftàbant profiuuia lànguinis,& immodera-
to scbhibcbantfluores;Vnusfuitènobis,cuiUsmanusin-
te rcu res& y etë rnolæfugiebanfvndæ,penetrabilis ille v i-
rabat liquor , & turgendavilcera làlutari arraitàte defla-
bant ? Vnus fuit è nobis,qui claudbs currerè præcipiebat,
& iam operis rès etat:porrigei^mancos m anus, & ardquli
mobilitàtes iam ingètiitas explicabant : captos membris
a flu rgere ,& iàmfiios rë ferebantleâo s alienispauloante
ceruicibus lati: viduatos videre luminibus, 8c iam coelum
diem que cer n ebàn t nullis eu m o culis pr o creati ? Vnus,in-
quam,fuitènobis,quidebilitadbusvarijs,morbifqueve_
xatos centüm,aüt hocamp;liuslëmel vnainrercefiionelà.
na b atî çuius vocemad fimplicem furibunda & infanà explicabant
le m aria ? jorocellarum turbines cempeftatpfqj
fide bant îq u i peraltimmosgurgites pedem.ferebat inlu--
tumîeal cabat ponti terga vhdis ipfis ftupentibus,in famu-1
latumfubeiinte natüra } qu i lequentium fémilliaquinq j
làturauit quinquepanibus? ac ne elïepræftigiæ incredirlis
illis vidèrentur & d un s , bis fenarum Iportarum finusreli-
quiarumfragminibus aggerabat î Vnus fu ite nobis., qui
redire in corporaiamdudüm animaspræcipiebat efftatâsî
vlüusrei dubitatibhis am b igu ô , inficiaturós'arbitramini prodire ab aggeribus con ditôs ï& poft diem funeris tertiû
n i
nós éffe, qukmmäxime ilium ä nobis coli,&pr^fidem no-
ftri corporis nGCupari? Ergórte,inquiet aliquis fure n s , i'ra-
tu s ,& percitiisjDeus illedft ChriftusiDeus rerpodebimus,
& interior urn pötëntiarum Deus: & ^ quod t^agis infidos(
acerbiffimisdolbribus torqueat, rei maxim* caiifä a funj-
mo regead nosmiflus. Poftulabit forfitan in lä n iö r& fu -
riofibrfäclus : än fe icareshabeat, quemadraodumdici-
mus,compröbad« nulla maioreftcorriprobatio quam ge-
ftarum ab eofidesrerum,quamvirtutum nouitas : quam -
omnia vióka decreta,diftolutaque fatalia,qu* popul i gen-
tclqüé fuo generis fub limine nullo dilïèntiente videre:
q i i* ncdipfi äudentfalfitatis arguere , quotum antiquas
feu pairfas'legès vani tatis efle pienilfimas atq;inaniflim*
fuperftidödisöftendit'.C)ecurfurus forfitan rurlus eftcum
alijsnïültiscalumniplisiQis& puerilib. vocibus : magus
:'fuit,cWndéuiniskrtibus OriPnia ilia perfecitr^Egyptiorum
ex adytisahgelórdrn1potentiumnomina,& remoras fura-
tus eft difciplinaS. Q h id dicitis oparuuli ,incompèrtayo-
bis, êcnëfcia tÄnemti* vocis loquacitate garrientesf Er-
gbttèillar,qu*gcftaluht,d?mönumfuer«fpr^ftigi*,& ma-
gicanihiartiumiudt ? Ppteftis aliquem nobis dèfignare,
nionfträreex omnibus illis Mägi's, qüi vnquamfuerè per
faecula, confimile aliquidChrifto milléfimaexpa ftëqui
pôlliniftorum velamimbus'êxpediri î Vnusfu.ir q nobis,
q u i quidfingulivoluereht, quid Tub obfeuris cogitationi-
bus continerentjtacitorum in cordibus peruideokriVniis
fuit è n o b is , q u i cumvnam emittereç Vocem , ab diuerfis
popu lis,& diftbnà o ta tio n e lo qu en tibu s , familiarib. vçr-
bo rumfonis , & fuo cuique vtens exiftimabatur eloquio?
Vnus fuit è nobis , q u i cum officia religîonis certæ luislê-
d atoribus tràderet,m undum totum repente complebat?
quant u (que , & qui ef&t > reuelata nom in is immenfitate
monftrabat? Vnu s fu it è n obis , qu id çpo fito corpore in-
numeris fe hominum prompta in luce detexit?qui lermo-
nem d éd it, atq u ea c ç epit,do cu it,ca ftig au it, admonuirJ
qui né illilèfalfos vanis imaginationibas exiftf marent,femel,
iterum,læpiusfamiliari collocutione monftrauit?qui
iuftilfimis viris etiamnum impollutis, aediligétibus fêle,
nôn pervana infom nia,lèd per pü r* Ipeciem limplicicatis
apparetîcuius nomen auditura fugatnoxios Ipiritus î ini-
ponit filentium vatibus ? harufpices in conlulto s reddic?
arrogantium magorum fruftrati efficit adione s , nô hor-
rore( y t diçitis) nomihis, ledmaioris licentia poteftatisî
Etiiæcquidem fummatitnexpofita , no n ea ratione pro-
tulimus,tanquam magnitudo faciétis folis in his ellct per-
fpicieridaVircutibus. Q u an ta fint ehim h* c,v elex ifitàteS
L i e e r I .
cuiuis reperifenrur,& ludi,fî traditum fue ritno lci,ex qui-
bus àd nos cëgnis, ctiiuS nomihis miniftràtor aduenerit Û
Qoar quidetn ab eo g e fta fù n t, & fa d i ta tà , non v t fe vana
oftentatione iada ret,led vèhomines düri,atque incrcdu-
li Icirent non e lle,quod fpohdcbatur,fàlïUm;&ex operum
benignitate,qùid ëflèt DeusVerüs,iam addifeerent fulpi-
cariiSirhul & iliud volumus lcîri,cum lûmmàtim^vtdidu
ëft) enumeta tiofadâgeftorum eft non èarolumCliriftum
potuilTe, quæ fecit,fed conftituta etiam exuperaftè fator ü.
Namfi(vtliqüet,ÔC cohftatJdebilitates,& corporum paf-
fiônes,furdi3manci,& m uti,nerubrum c on tra d io ,& amif-
ïîo luminîsifatalibüs acCiaunoirrogahturqUc-dccrctis ^ &
folus h * c Chriftus cbrrexit,reftituit,arqüe fànauit : fo ie i-
pfo eft clarîuSjpotehtiorem ilium fuilïejquam fata fuut,eu
ea fb lu it & v ic it , quæpferpétuis hexibus, 8c immobili fhc-
rant necellitàte d euinda ; Sed fiu ftra , inquit nelcio quis,
tantum àrrôgàs Ctirifto,cu læpe alios fciamus,& fcieriinui;
deoSj& laborahtibus plurimis dediftè medicirias, & m ul-
torüm hominum mbrbos vaictudihcfqj cürafle. Nonin-,
qüiro,non exigo, quis Deus,aut quo tépore,cui fuerit aü-
xiliatus,aut'quem fradumreftitueric fanitati jilliid fo lum
audire defidero,an fine vllius adiundione m a ted * ±id eft,
medicaminis alicuiüs,àd taduïft morbos iulferit ab ho minibus
euolare: imperaiierit, fecerit & emoriva letudinum
Câülam, & debiliü corpora ad fuâs remearfe naturaS. Ghti^
ftus ehim fe itu r , aut admota partibus debilitatis manu,
iaùt vocisfimplicisiuflione au res aperuiffe furdorum, ex-
turbafle ab oculis cæcitates, orationem dedilfe mu tis,ar-
ticulorum vincula relaxalîè-, ambulatuin dedilïè contra-
d is , viciligines, querqueras,atqueintercütes morbos, o -
mniaque alia valetudinum gen era, quæ humana corpora
fuftinerehefcioqüævoluirimportuna cru de litas, verbo
folitus impéribq; latiare. Q u id fimile dij omnes, àquibus
opem d icitisægris&periclitantibus latam? Q u i fiquan-
d o (vt famà eft)nonnullisaut rribuere medicinam, aut ci-
bum aliquem iuïïerunt capi , aut quali caris alicuius ebibi
pôtioném,autherbarum,&graminumfuccosfupèrimpo-
ni inquieramibus caüfis, am bulare cefiàrc, aut re aliqua,
q ü * officiât, abftincre? ( qubd e lfeno m aghum, nec admi-
rationis alicuius ftupore con dign ûm , promtum eft, fi v o -
lueritis àttendere) & medici etiàm fie curant animai humi
narum.nec conlilum feientiæ veritate, led in arre fulpica-
b ilipofitum -, & coniedufarum æftimationibus nutans.
Niiflaaü tem V iitüseftmediçaminibus amouerequæno -
ccant.-berieficiaiftarerum,non funt curaptiüm poteftates:
ÿt fitlaudabile lcire,quæ quibus conuentat medicina, aut
arte curari, lo c ish u iu s la u d isn o n inD e o , fèdinhomine
çohftitucus cft jd u n c enim non eft turpe rebus extrinfecus
fumpris vale tudinem hom in is fecillc melioremiinde to iü j
D eoé ft non ipfum perfè polie,fed externarum adminicu-
lis rerum fanitatem incolumicarem que præftare. E t quo - I
niam bénéficiafàlutis d a t* aliorum numinurn Compara-
ris ,& Chrifti: qu o t m illîa Vultis a nobis debilium vobis b-
ftendi, quo ttab ificisaffed os m ôrbis/nullàm omnin ore- !
tulifte medieiham?cumperomnialupplices irenttempla,
cum deorum ante oraproftrâti j limina ip(a conuerrCrent
ofculis.-cum Æ fculapiumiplüm datbrem ( v t prædicant)
ïànitatis, quoad illis filperfuit v ita , & precibus fatigarent,
&ih uitarent miferrimis vocis. NonnealioSfeimusmalis
fillseommortuoSjCruciatib.alioSconfenuiilê m orbotum, |
përhièiofius àlios lefè habcie ccépillè î poftquàm dies n o - j
d e fq u è in oontinuisprCcibus,& pietatis exped atione tri-
üerünt? Q u id ergo prodeftoftenderevnum, aut alterum
fortaffè cmatosjcum rot m illibus lubuenerit nemoî&plé-
rta fint omnià milèrotum ,infeliciumq-, delubra? nili forte
dicatis, opem bonis ab dijs fe rri, malorum milerias dèlpi-
ci. A t q u iC h riftus æqualiter b onis , malifqj lubuenit :nec
repullùs ab hocquifquamfeft, qui reb. auxiiiumduris co-
tra impetum poftulabatiniu'riafque fo rtun ç.Ho celten im
proprium Dei Veri,pocenti*q5 regalis,bcnignitacem fuam j
negare nulli,necrcputare quismcreatur,aut minime:cqin
naturahs infirmicas pecéatoreni hominem faciac, non v o -
luntacis,iëd iudicationis ê led io . Diccre porro meritis o - !
pem laborantibusab dijs te rri,hb cell in^medio ponere,& 1
dübipab|le,quod aflerasjfiïceie : vt & i l le , qui lanus^^cft fa-
. ] Bwltoth. Vet. Pat. Tom.$._______ ' '
dus,£ortüito polfit Vide ri elle leruatus:& ille,qui non eft, I
non mèriti caufa j fèd firmitate credàtur valetudinemex- J
pellere non potuiïfe diuinà.Quid?quod iftas virtutes,quài j
funt a riobis fiimmatim,non( vt rci pofeebat magnicu do)
deprompt*,non tantumipfeperfeeit vî.fua,verum (quod
erat fublimius) mültos alios expcrin,&faccre fui nomihis
cum a ffedione pèrthifit?Nàm cum vidéret fiituros vosef-
fegeftàrum ab fe rerum, diuinique operis derogatorcS,né
qua fubelïèt fufpicio magicis feattib. munera ilia benefit
Ciaquelargitum.ex immenlaillapopuli multitudine,qu*
fuam gratiam fedabatutàdmirans,pilèatôres,opificeS ru=-
fticanos,arque id genus del'egitimperitorum> qui per varias
gentesmifii,cunda ill am itacula-fine vllis fucis arqué
adminiculis perpétràrét. Verbo ille compefcuit vermina-
tium membrorum cruces,&illi verbo cbmpefcuerunt fu-
rialium vermina paffionum. ïmperio ille vno ex tu rbauic à
cörporibus dæmonas ,& e x a n im a d s fuosreftituit fehfus:
fub eorum portantes 6 cillilê cafib. ifilfione non alia lani-
ta t i& conftahtiæreddiderüiit.illehotasalbicantium viti-
liginummanu iadmotadetèrfit.-lihiamgta & h ic ô rp om m
haud diffimili conciliauere côn tad u .V lig in o fa ille& tu r -
gçntia vifceraficcitatem iuffit recuperate natiuam: & famuli
eius h ô cm o d o ftacuerunt errantes aquaS, & à perni-
ciecorporum fuoslabiiullereper tramitejs.llle,vlceraoris
immenfi,& rëcufantia perperi fanitatem intra vnius verbi
moram contihuato frepauitàpaftu : & ilii baudaliter co- j
tumaciam canceris feüi ad fiibeundam cicatricem circü-
feriptis euagationibus compuleriiht.Inceflùmilleclaudis
dédit, vifum luminibus cæcis, interemptôs reuocauit ad
vicammec minus & i i quoque contradionem relaxaueré
neruorum,luce oculosimpleueteiam perdita,&ab tumu-
lis remeare defiind o s exe qu iaru m conuerfi o ne iulïèrunt.
N eq ; quicquam eftab illogellum per admirationem ftu-
p e n tib u s cu n d is , quodnpnomnedonaueritfaciendufti
par uulis il lis 8c rufticis,&eorurn fu b ieceri t p o teftati. Q u id
dicitis o mentes incredulæ,difficiles, dur*? alicuine mör-
talium lu ppiterille Capitolin us huiufmodî potëftarem
dédit? C iirionem,aütpotitificern m aximum, quinimmo
dialem ( qu od cius eft )flaihinemiftoiuredonauitî N o n
dicam,vt mortuos cxcitaret, non v t cæcis reftituétetlucc:
non v t membrorum fitum eneruatis rédderet > & diflolu-
tis.-fed vt puftulam, rcduuiam, papulàm, aut vocis impé-
r io , aut manus contredatione comprimeret. Ergo iliud
humanum fuir,aut ex ore terrenis ftercörib.innütritö tale
potuit ius dari,talis .licentia profi ci(ci,& non d iu in üm ,&
fkerum? aut (fi aliquam fuperlationem res capit) plufqua
d iu in u ,& facrum ? Nam fi facias ipfe, quod poffis% 8c quod
tuis fit viribus potpntatuique conueniens, admirario non
habet quöd exelamet. id ënim qu od potueris, feceris j 8c
qu od præftare aebueric vis tua,vtpotés effet vna, 8c ipfîus
qui opëraretur, qualitas. Tranfcribere polîè in hominem
ius tuum:& quôdfacere folus poffis-,fiagililfimç rei dona-
re ,& participate fa ciédum, fiipra omnia fi t* eft poteftatis,
cohtinentifque fub fefè eft rerum Omnium caufas,&racio-
numfaculcàtumq; nàturas. Age hune yeniaç-,qüi füper i&
gnéam z£nam,maguSinterioreab orbeZqroaftres, Het-
mippo v t affentiamur authori. Badrianus 8c illecohüe-
niat,cuius Ctefiastësgeftashiftoriàrum exponit in primo.
Armeniu§ Hofthanis nepos 8c familiaris Pamphylus C y -
riÿÀpollonius,Damigero,& Dardanus,Velus, Iulianüs,&
B *b u lu s ,& fi quis ëft alius quiprincipatum 8c homeh fer-
turin tâlib. habuifie præftigiis : permittant vnie x populo
in officium fèrmonis dandi ora coarticulafë mutorum,
furdorum auriculasrefèrare^fine lùminib.procréatis ocu-
lorum redintegrare naturas, 8c in frigentia olim membra
lènfus animafque red uCere : Aut,fi ardua res iftà eft, ne q ue
aliispermitteretalium poftunt operum poteftates, ipfi fa-
cianc,& cUm fuis ritibus fijciant.quîcquid malefici grami-
nis nutricant terrarum finus », quicquid virium continet
fremor ille verborum.atqj a d iu n d * carmittum neceflîca-
tes,non inuidemus,adijciant,no n int-|rdicirous, colligac.
E xpend hbet &: recognolcere , an cum fuisefficeredijs
poffint,quod ab rufticis Chriftianis iuffionibus fadicatum
eft nudis. ü efiftite ô nefeij in maledida conuertere res
tanças, nihile in o citu raqu iré c it, periculum allaturafèd
O vob is :
iß