Propria
FiJiii
D
*y. Dtonyjti Areopagtta
vc dixi, totorum cum totis perfc&a con iun&io, non per-
mixta omnin o,& cum nulla parce c o n f lit , a tq u eid cum
lumen fit in corpore, id eft , in aère, & ex cörporeoïgne
pendeat,:<|H«*ndoquidcm cciam vnicionern iflkmefien-
tia fuperiorëm, magis fundaci dicamus non folùm vni-
tionibus quæ injjÇorporibus, fed'etiam quæanimisipfis
front, & in çientib u s , quas habencline permixcioneac
fingulàri quadani ratione,diuina coeleftiaquè luminato--
ta in totis, communione accommodata iis qui participés
fitfftt omnibus præftàntis coniuniftiqnis:.' ' Eft autem etiam
diftin&io iiilermonibusde D e o eflehtia luperio-'
ribus,nôn Iblùm ëa quam d ix i, id,eft, inipla vnitione fine'
Vila per mix ttônea ç çonfufione ynamquamque per-
lonarum excellentiffime vnarum(in éâdemhatura) fijb-
fifterëjVerùm etiam ea quæfunt diuinæfoecunditatisin-
te rfenpn reciprocàri, led Iblùm patremfontèm eflè cce-
leftis üiuinitatis , ita v t non fit pater filius, nec filius pacer,
led làüdës fà n â è luàs cuique perlonæ diuinæ pro-
prietates conlèruent. Arque hæ quidem lunt lèçundùm
vnitionem & exiftentiam,quæexprimi non poflùnt,tùm
vnitione^î tùmdiftin&iones. Q u ô d fi etiam diuina eft
diftindHo benigna diuinæ vnitionis vnitiflîmè le iplam
bonitate propagantis 8c multiplicands progrelfio : cpn-
iuntftæ quidem font diftindione diuina inuiôtæ largitio-
nës, v t eflèntiæ, v it« , lapientiæ cffediories^aliaque bo-
nitatis quæ omnium caula eft, munera, quibusex com-j
münionibus, 8c ex iis quæ illis participant,- eaqùæfine
communioneparticipando fomuntùr,laudarî lotent.At-
que Hoc commune eft, coniundumquc atque vnum tori
diuinitati , earn totam cum vno quoque eoram qui ea
participant, communicàri, & cum nemine vilain eius;
parten^ : quemàdmodum orbis fiuc circuli centrum cum
j omnibus redfelineièj quæ fiint in o rbe, communicatur :
atque co m odo quo figni expreflæ figuræ multæ, aliquid
habent commune cum primo fîgnô, cùm in vnaqùaque
figuraexpreflà totum; atque idem f i t , & in nmla vlla ex
parte. Sed hæc etiam luperat in diuinitate quæ omnium
caulaeft , communionis priuatio, quôd nec tàd u s eius;
fit v llu s , ncc v lla alia cum iis quæ ea participant j^bnfu-
fa communio.
A T dieet quilpiam, fignum in tbtis expréflis figuris j
noneflè,.totum 8c idem. Huius autem rei figriuni in ca illa
non ëû. T o tum enim lèipfum illud atque idem vni-
cuique o ffe r t, lèd h orumqüæ illo participant dilfimili-
tudo & differentia difllmiles facit formas , quæ expri-
muntur vnius eiufdémque àc totiusexemplaris : velue fi
m ô llia fin t, 8c ad figurandum faeilia læuiaqueaç figuris I
vacua, neque refiftan t , 8c dura fin t, nec fluxa & n ôneo -
hærentia,figuram certè habebùnt, 8ç mundani ,& cla-
ram permanentera. Q u ô d fi quid eoram,'quæ commo-
da eflè diximus, ab fit, id eaula e rit, cur non participée
(exemplar!) & figura non imprimatur, & o bfcu rafit, &
cætera eue niant, quæ n o n àpta & id o n e a communione
contingunt.
Diftiffélum eft autem in benigna diuina ergà nos ope-
ratione(&peculiare vni perfonæ)quod lèçuridùm n ç sex
nobis omninè & v cré eflèntiam diùinura verbum àlfiitn-
pfit , fécitque aç paflus eft j ea omnia quæ human« eius
diuinæ operationis præcipua lu n t , & fîngularia. Hæq
enim nulla ratio ne connu unia lune Pàtris ac Spiritus, ni-
fi forte quis dicat, confilii benigniatquehumanitom-
m u n ita te om n iq u e pminèntilfima 8c ineffabili diuina
operatione quodfimile nobis fa d um , immutabile qua-
tenuseft E>ëus,&>De i V erb umçontulit.- | iç n o s q u o -
que diuina & co niungere ftudemus, & d iu id e re , v t diuina
iplà 8c con iund a fiint. Sedvharum quidem
& cPniundiönum & aiftiridionum caulas omnes,
qu'as indiuinisfcriptis £) e pÿdignàsreperimus,in T h e o -
logicis inilicutfonibus propriè de vnaquaque, v t potuir i
mus dilîcrçntes, expPmimüs, ica tarnen v t alia quidem
vera oratione verlàuerimus,&: explanauerimus ,làcram-
que aç riitidam mentem deduxerimus ad<clara diuino-
rum fcriptbrum lpedaculaiin alia autem vtmyfteriis pler
h a fecundùm diuinam-traditionem, fupra in telledua- !
leni bperationem incubuerimus. Diuina enim omnia, !
quæque nobh pa teiad a fu n t , e a ex iQ ^ ç om m unioni-
bus intclliguntur : e aau te m qualiàcünqu ç fin t principip
lup atque lede, mentem ,'oranernqùeellehtiamâçfcien-
tiamfiiperant. V é lu t ,exempli caul'a,fiobfcuritptemil-
lam quæ elïentiamluperat. D e ,y au tv itàm , aiitëflentiam,
v e llucem , v cl \^erbum appeîlemus : nibil aliud
intelligimus, nifi'virtutës quæ ab ilia ad nos p rô deu ht&
prbficilcuntur, quæDeosfaciant autelïèntias, vel vitam
gighant, v el làpientiâm largiantur :àam autembmnium
mentis ad ionum celïatione contingimus , nullàrnqne
cernimus'diüiùitatis e ffed ion em , nullaiifvicam, autefi
fintiam,quæ planefimilisfit c au fe , quæab omnibuso-
mni præftanria lecreta fit. Rurfum à diuinis ferîpra’ac-
cepimus, Pattern quidem eflè,vt ita dicam,fontanam di-
uinitatem,Iefiim autem & Spiritum, foecùndæ diuinita- j
tis , fi itafas eft jo q u i, gemhiasfeu germinaa ’D e o pro- i
deuntia, 8c quafi flores, ac lumina quæeflèntia fiiperiora
funt : qua autem ratione hæc fine, nee dici , nec cogitari
po te ft, led intra hunc-terminum omnis adibhismëhtis
n o ftræ co n fi fti t pfogre Ifi o ,v c i n telliga t,d i uinam o m n ë m
patris ac filii xafionemSà prima & patris &'filii rationè,
quæ ab omnibus lècreta e f t , 8c nobis donatàm e flè , &
naturis cqeleftibus : à qua & Dii, 8c Deorum filii , 8c Deo-
tùm patres, mçpfos, quæ D e j Ipeciem geruht, & Bunt,
& no tninàntü r, dura fcilicet, Ipiritali rationelibcpatris
ac filii munus expletur,id eft, fine corpore, fine materia,
led mente, qu b a diuinusfpiritus omnein mareriæpriua-
tio n em , quæ ânimo intélligitur, & diuihitatemfiiperec,
pater autem & filius à diuina omni patris filiique ratione
ac natüra fingulàri modo fe cretf fint. N equ e enim për-
fé d a eft inter e f fe d a , &'caulâs fimilitudo, fed e ffeda
quidem caùîarûm quas p o fliin f, præférunt imagines:
caulæ autem lècretæ fiint ab e ftèd is , funtque principii
lui ratione lùpëriores. Atq u e v t ëxemplis nofttis Vtar,
voluptates ac dolores facere dicuntür, v t homines læ-
tentur 8c doleant,lèdnec lætantur,nec dolente îgflis etiam
cùm calëfàciat 8c com bu rat, non tamen cpmburi
& çalefie ri dicitur;
N e c redè diçet, mea quidem,lèntèhtia,fi quis iplam
vitam viuéreconfitmèt,aut iplàm lucem illuftrari, nifi
forte hæc alio modo 'dicat, id eft, àbundan tius & eflèn*
tiæ.ratioheea quæ funt effedorum in caùfîs ante iheftè.
Quinetiarn^d quodeftpmnium, quæ de D e o dicuntur
| çlari Ifimüm, I e s v diuina ex naturâmoftra fidio, nec yl-
I la oratione expli cari poteft, 8c menti omni eft incognita
, & ipfi primo Angelo. Atque eum qüidem virifigu- i£
ramnaturapique aflumpfilîè, myfticè acëepimus : ledi- natio
gnoratûr,quombB0 ex v irgin»fimguine,alia lege ,quam
quæ a natura prælcribitur, formatus fi^usque fit ,q ü o - I
que m<èdo fîcds pëdibus, qu i corporis m o lem , 8ç rüatë-
riæ pondus haberent., in natüta liquida & fluxa ambu-
laùëric, aliaque perfocerit , quæ præftancëm infîgnem-
q ü e 'l E s v naturam attingunr.
H æ c autem 8c à nobis aliis loeis làtis muïtis demon-
ftratâfunc, & valdè celëbrata à clarifliino præceptore no-
Itto in T heologicis luis inftitutionibûs , quæ ille fine à
landisTheÔlogis accepit, fiueartifiçiplâfcriptorum di-
uinorumçonfiaérâtione & ind a ga tiqn ép erlpe xit, mul-
tain his exercitatione, diuturnoque v fil , fiueëtiam di-
uiniore quodam in ftin d u & alïlatu h a u fit, non Iblùm
dilciplina adeptus- diuinarüm rerum feièntiam , yerùm
etiam impreflàin fé diuinorum imagine expërtus arque
ex fuà cumeis conlènfione , flita lo q u i o pb r te t, ablblù-
tu s , iri ipforum quæ doceri non po te ft, myftiçaqùë con-
iund ione aefide. Atqu e v t multà & beata ppdmæ illius
mentis documenta paucis fubijciamus, hæc d[e I e s v in
T heologicis elemehtis,quæ ab eo c o lled a funt, diçft.
Sytniïifiimi Hierotfm verba êx Theologicis
dementis. r
IE s v diuinitas, quæ rèrum omnium Caufaeft î ëàsque
com plet, quæ partes vniuerlitari cölêntancasaëcpm-
modatasq-, coplèruat,&neq; pars eft,neqi ro tu ,& totum
eft, atq; pars, v t qU«&: partem omnë omneq; totum inft
' ;; . compre-
T> ett)iuïnis l^ om tn ib u s L ib e r *
j comprehenderiti& eis excellat,& præftet : perteda eft il-
Ja quidem in iis quæ m in im iperfedâffunt, v t perfedio-
nis principium :fedminimè perfeda in p e r fed is , v t quæ
perfedionem & fupéfot &antecedat:fpecieseftcffedrix '
fpeciëiiniis,quæfpeciepareht,vtfpeçieiprincipium:non ’
eft fpecies in fo rm is , v t quæfpecie fuperior firiêlfëntiain
totaelfentiâ fine macul^ concagiône iùfîdens,& cùm fu-
perior fiteflèntia, ab omni eflentia lècretaeft : principia
omnia ordinesque d éfinit, 8c principium omne arqyor-ii
dinem fuperaç, j menfura èft rc rum omn ium'æ tern ita s ,
æternitatemqüe 8c fupërar 8c antecedit : plena ëft iti iis
quæ e ^ n t ,effu|à in iis quæ plena lunt : dici non poteft^
non proferri : m entem, vitaip i eflèntia.m fifperat : quod
exceîlit, habet cum præftanria, quod eflèptiam fuperac,
co m odo qui eflentia eft fupërïor; Itaque quando etiam
ad natpram pro fua benignitate:vpnit,vcrëque efleh'riâm,
affumplit, atque is ,q uiD cum fu p ëra t, yirâppellatus eft,
(quæ autem h o c loco à nobis laudantu4:& mentèm ora-
tionemque fiiperant, propitia pobïs f in t) in hisquoque
habet, quod e xceîlit, & qu ôd eflèntiam fuperat, non fo-
lùm quod fine vlla mutatione & confufîpne noftri fa- 1
d u s èft particeps, cùm nihilpafliis effet &acccpilTetin
fui%ma plehitate perfedioneqj fua à film ma exinanitio-
ne : fed etiam quod ( id quod eoru m , quæn ou afunt, eft
nouum maxime) in'iis quæ natura nobis d éd it, natura
erap fiiperiôr, in ns quæ eflèntiam ajtin gun t, m aior eîat
effentia. Sed hæc quidem h ad en u s : ad.propofitum au-
rem nobis,fermônem v eniamus, v t communia & con-
iu n d a diftindionis diuinæ no mina pro virili parte ex-
plicemus. Atq u e vt plané de omnibus deinceps prædefi-
niamus, diftindïonem diuinamefle dicimus, qüemad-
modumdidumeft’, præclaras diuinitati,s progrelfiones.
Nanvcùm rebus omnibus largitur|'magnaque copia omniumbonoru
communiones effundit : tùm vnirè quidem
^iftinguitur, amplificatur autem vnicè multiplex^-,
fi t non difeedendo ab ynitate., V elu t quoniam Dcus eft
eflèntia, quæ omnein eflèn tiam filperat, iis autem, quæ
funt,ftatum dat,omnëmque eflèntiam profèrtin lucem .-
multiplicari vnttm dicitur illud quod e f t , dura’mulra
funt eius editione, ita tamen v t illud manéât, & vnum in
multiplicatipiie, & c o n iu n d iim in progrelfionciplà, 8c
plenum perfedumquein d iftin d ion c , proptereà quôd
præftanti modo feefetum fît ab*iis , quæ funt omnibus,
tùmfingulati vnaqüëremm omnium procreatioife, tùm
nonimmintita effufione m uner u na fuoru m j quæplena
manent. Q u in e tiam c iijn vn u ra ip fe f itU c cum om n i&
parte, 8c to to , & v n o , 8t multitudine vnumr:omm.üni-
cet c tamen vnum cft eodem m odo,qui idem ëlfentias fu-
pefat,quod neque pars fit multitudinis*neq; totum çon-
ftans ex partibus» Itaneq^ynumeft, neque vnius*eft particeps
, nec vnum in fe con tine t, fed procul ab his diftat,
fuperatq;, vnum, quod & vnum eft, iis quæ lu n t, & rna|-
ti'tudo indiuiiFua,inexprebilis:,plùs quàm plena 8c expfe-
ta, omnequevnum acmultitudinem producens&perfi-
ciens, ôçcontinens. Rumisdiuinita tiseffedione quæex
eoprodit, dum diuifia fimilitudine, & imitatione$ quam
quifque pro viriliparte exprimit, â iimultifiünt : viactur
quiftem cfteacdiçitur vnius Dë i & diuifio 8c multiplica-^
tio, fedtamenéftillcdiuinitatispriiiccps, & Deus mpre-
mus fupra eflèntiam,^vnusDeus indiuiduusin iis quæ in
partes diuiduntur,coniundus fecum ,ac cum multis non
Pe^m^ us»llon multiplicatus. Q u o d cùriimirabilitèrin-
tellexilfet communis meus ac præceptoris mei ad d iui-
nam illuftratipriem dux & princeps, qui niultùmin.di-
uinis rcbusexercitatus e ft , Ôd ux eftmu pd i, hæcinEpii-
Itolis fuis diuino numine perrtiotus fcribfijNam erfifint,
quidicantur dii,lîue in ccelojfiuë-in terra (’ llquidem lunt
k u multi, 8c domini multi ) nobis tamen vnus Deus, pa-
' ' r K ^ 0-0mn^'* ^ no^ n vnusDonîinus Iéfiis
A ■ * ' S’ Pc r 4 uemOIp nia , & n o ype fip lum . Ètenimin
^inistebus vnitiones diuifionëS & vincunt^ 8c aUte-
e unt, nec mrnus vnitæ fiint etiam poll: vniüsj non abe-
ntem fingularemquc diuilîonem. Has nos communes
vnitas-aiifi __- i « » r
pris’déclaran t, ita laùdare pro. virili parte conabïïn^r, fi
h o c primum, Vt d id ym eft,conftitutum fuerit, omnë di-
uinum nomenæx bonitate promanans, cuicunquediui-
narum perfonarum im p o h tum fit, in tQta ipfa diuina
Trinitatcpromilcuèaçcipi.
H K c a p v t n i . ^
J^afiamfitvisordtiohis, &debeAtoHierotheo,dereligionc
& conJcriptioneTheologica.
Ç.;p'^,r H y m , fiyidetur, perfedum, omniumque
■ L A . D e i progrelfîonum interpres boni nomen videa-
mus ,-àppellatà inuocataque T rinitate, quæ boniprin-
cipium e f t , bonumque fu pe rat, & omnem prouiden-
tiam warn optimam explicate N o s enim preci’Jüs’primum
ad eam^vt boni principium deducidebemus,tum-
quepropiusadèëamaccedences, hbcipfoiniriari & m y -
ftice do’ceri dona omninô b o n a , quæ circàiplam firmi-
ter collo can tur. Etenim iplà quidem omnibus prælèns
. eft I -non tapten ei præfentia funr omnia flè d cùm earn 8c
fan&is.precibus, & tranquillamente, & a p to addiui-
nâm conkinôtionem animo appellamusr'tùm denique
nos etiam ei præfentes fumus. Ea enim nec in lo ëo eft,
v ta b vflo ab fit, aut ex aliis ad alia migrer. Quinetiaip
earn in iis, quæ funt, omnibus inëflèdicere, minus eft
quàm v t ex eo infinitas, quæ omnia fu pe rat, comple-
xuque fuo omnia continet^ colligatur. N qs igitu» ipfQs
precibus ad altiorerp diuihorum benignorumque ra-
■ diorum confpedum contcndamus : vt fi fitnis’magna
luce nitens è fummo coelo penderet , & h u c vfque de-
milfiim , femper ante nos manibus vicilf^n fuccedenti-
busartiperêmüs, eum quidem crahere videreihur, re âu-
tem vera eum, qui & fiip ra ,& in fra præfens e ft, nonde-
d u c è r êm ù ^ fe d nos ipfi ad fùblimiores magno lumi-
ne fulgentium radiôrum Iplcndores eueheremur : aut
; quemàdmodum , fi confcenfa n a u i, fiines ex làxo a i t
quo ad nos vfque porre<5tos auXilii caufa tenëremus:
non ad nos faxum, fed nosipfos reuera, &nauiim, adla-
xum traducerëmus. Quemàdmodum etiam rurfus, fi
quis ftansin naui maris faxum puïfet, is nihil quidem là-
xum , v t quod fixum fit ôë ftabile, v io la bit, fëd fe ipfeab
illo repellet : quoque vçhementius illud p ercutiet, eô
longius ab eo remouebitur.
Qu ocirca antequam aliquid agâmus , âüt dicàmüs,
màximeque quod ad D e v m pertïneat, àprecibus no-
bis ordiendum e ft , non v t vim illam vbique præfeijitem,
& nulquam, trahamus,' fed vt^liuinis cqtnmemoratio-
nibus inuocationibusque nofmetipfos, & tradamusei,
&ëôniungamus.
S E D hoefortafle defenlîonis indigêt, quôd cuih Hic-
rotheus tlarilïïmus præceptornofter Elemcnta T h ë o lô -
gicâ magna cum laude colfëgerit, nôs tamen quafiilla
minusfatisfaciant, & a l i a ,& hanede D e o difpqtatio-
nem çonfcripfitnus. A tq u ifiillc quidem ordirië,bmnia
quæ ad t ’h éologiam pertinent 3 tradare v o lu illè t, bre-
uilfimiscjj explanationibus torius Theologiæ fiinwnâtn
'perlèqui : profedlô nunquam éôfnfaniæ aut Yanitatis
prorupilïèmus , v t nos vel dilig entiu s illo , vcldiuinius
TheoJ ogica allèquutu^os putaremuÿ: vel iifdem luperua-
caneolabore repetcndis,fiuftrain eo poncreinu^oratio-
nëm,&præterça magiftrum amicumq; viblarëmss, nof-
que qui po li diuinum Paulum ex illius feriptisinftituti
fumus,præclariiîimameiüs,dc feient i â ,& înterprètatio-
nem nobis vendicaremus.Sed quandoquidcinrcupra,ille
diuina prôcaptu peïfe<ftorïimfèhum,'lacerdotum,explanansjbreüia
nobis décréta cxpofiiit,& quæ vno mulra
complexa elfent,'tüm ipfe vrgen&prout pofleitfatqj ii ôr
mnes, qù i vt nos præceptorcs lunt non ita pridem perfe-
Ao rum animorum(poflènt)explicare,&diftingucreno-
bis conlèntanea oratione, fum marias ac fingülares maxi1-
mè fpiritalis illilis virifaciiltatisglomerationcs:tuq; nos
fæpèætiam ad hoc ftudiühortatus eSjaclibrüipfumjVtni-
. Vispre-
cum, fiuc !
orationis.
De Micro*
theo eiut
que libro,
qui Ele-
mëtaThe*
oiogica in*
icribitur.
H
pró«J r 6 t0tjUS diuinitatis di“ ifion(;s J S I t f t , beneficos I mfs fubTimé cemfROifhic quidc ex parte nos edam iïium
r^SJttusexdiuinisnominibris.qüæeasindiuinisfeti- qmdem„vrperfeà6rumatq( perirorumfficütfacerdotes
-, ^-~i „ .... ................ .............. . ' ’ f m m m