Empcdo-
clcm.
Phcrecydt
m m w m
ad repccandos certatni n ii m lab ores ? E tenim hac racione
inccndij polka,plures malos quàm iuftos introd'uCic:cum
vnus tantutrt Socratesfuerit, vnus-Hercules,& alij fimiles
pauci,rion fane mul ci : Improbi vero plures bonis reperi-
cntur.Deus quoquc-malorum author erit iuxta ipfiusfcn-
tentia,vtp0te eioaciseciam, vermibiis & aliis rebus nefandisinfitus.
Cæterum Empedoclis arrogantiam, Ætnæ
cratères in Sicilia coarguerunt , quod cum homo cflfet,
Deuifife ab h ominibus credi falfo molketur. Aniles etiam
Pherecydis fabulas rid eo ,& Pythagoræ dogpiatum hiàere-
ditariam fucceffionem,&Platonicam illius imitationem
licet quidam id negenr.Quis ^utemfubferibat coromuni-
b u sn u ptiis , qùas Crates probauit : & non potius rcie&a
eius & iimilium fuperba infanaqueloquacitatc^aainqui-
renda verê bona ftudioque digitale conuertat ? N e tradu-
cantn o s igicur fâpientium iftorum , non fàpiençiqrtrcon-3
ciliabula, qui cum fîbi contraria decernunc, turn quifque
prour aliquid in mentem ei venir eloquitur.-Multæ ftifu-
per offeniiones inter eos oboriuntur, diim alterodit alte-
rum,&gleriæ caufa æmulus eft, & præftantiorem quifque
locum arrogantiæfuæ quærir. Atq u i par eràt vt- n eque regum
maieftatem colerént , neque principibus adiilaren-
tur,fed expe&arent donee principes ipfiadirent eos.Qutd
obfecro eft), oG ræ c i, quodadminiftrationeS noftras tant
quam pugno concludere velitis ? E tcu rfi veftris legibus
fuffragari nolo,tanquam fceleratiflimus ëxp.onorodio o-
ranium? Atqui rex fi iubeat tributum pëdere,paratus fum;
ft d o m i n u s inferuire&miniftràrei fetuitutem agnofco.v
Quantloquidem homohuman o mpre colendus eft , ti-
mendus autem (plus Dens qui non confpicitui oculis
paremDep pocenti^m habere neqiiit: liquidem genita eft,
& non ab alio fa f ta , fed ab vno omnium architeéfco produira.
Qfi^mobremeorporum quoque refurre&ionem
forecredimus poft cohftimmadonem vniuerforum. non
fanèy tSto icisp la cet , fè cundumqùofdam orbium cceli
circuitus , iifdem femper rebus ad nullum v tilem finem
nafeentibus & perepntibus; fed euolütisfemel fiçcûlis no-
f f t r i s f o l am hominum inihtegtufiiyreftiturionemiudicij
caufafuturam. Iudices autem noftri funtynon Minós,neque
RhadamanthüSjàntequprum obitum,vt fabulahtur,
aniina nulla iudicabitur : verum,ipfè D eus opifex iudieà-
• b ft. H o c ita futurum credimus, nihil interim curantes vt-
cunque nugari nos&blaterare vos arbitremini.Quoniam
ftcut ignôrabam quis eflèm antequam na fc efe r ,cum nul-
lusadh uç eflèm,foium autem ip^ ftib iedo materiæ carnis
exifteb.am, deinde genitus quio lim non eram, ex ipfagè-
neràtio.ne eflèntiæ meæ fidemhabeoftta n a tu s& per mortem
ad n on éfïèreda&us, atqueiterum confpicuus oculis
denuoexiftam> quarauisenim caro totaineendip epnfu-
m a tu i , materiam tarnen euaporatam raundüs exeipit:
quanquam aut in ftuuiis aut rnari contabefcam, aütaferis.
dilanier, condor tarnen ip penu prædiftitis dominkq üod
licet pauperes & impij n e fe i a n tD e u s tarnen qui regnar,
fubftantiam fibi foliconfpicuam,. quandovpluerirad pri-
ftinam integritatem reducet. Verbum enim illud ccelefte,
fpiritus à patre genitus, & * patio ex rationali potentia,hominem
immortalitafis imaginem fecit ad imitationem fui
genitoris : v t quemaÜmodum immprtalitas apudDeum
e f t , eodemmododiuinamportionem na£l:ushomo,im-
Uten,
BnahfmNt
(»ilfttus.
Angeli &
homines lairbbeiittraat^i, t , ! mortalis quoque euaderet. Verbum igitur ante creatos ,..„„uJ|
hominum,neCartevllacomprehenditur. Hunc folum ft homines,produxit Angelos: Vtraque verpcreatura,arbi- permit-
quis negareiubeat> iion obediam , fedpotius m oriar, ne trij fuilibertatipermiflaeft , boni rationeni npnftbi nati- tuntut'
mendax& ingratuscfficiar.Deusnofternonconfiftitintraj uam;fedapudDeum folumrepofitamhabens. R e li& a c fl
tempuSjfolus fine principio.eumipft fit prinerpiumierum autemliumanogeneri voluntas lib era,vtin improbosiu-
vniuerlorflj omnium q u s ihcceperunt. Deus eft fpiritus non infinuans | re animaduertatur, vtpote fua culpa tales:iufti contra lau-
opifcx ,cx fe mated^fedfpirituum m aterialium&formarum in ma- desde praecla,risadionibusmerito auferant, q u ilib e re&
teria opifex , inuifibilis, in tad ilis , omnium autem pater, | ingenucDei voluntatem non afpernatifint.Hsc de homi-
q u s vel fenfu percipiuntur , vel vifum fugiunt. Hunc ex j nibus & angelis dixerim.Porrb verbi potentia cum fecum
opere qu od condidit agnbfeimus, & potentiam eius inui- prxnofcet quid euenturum effet,non ex neccffitate & fa-
fibllem e xfadis a:ftimamus. O pusequidem ab ipfo noftri to ,fedlib ero eligentium pEopofito,rerum futurarum exi-
gratia conditumadorare no lo . Solis &luna:fyderapror- tuspr«dicebat:&malitiaminterdidis vetabat,&fru6tum
operibus
agnofeitur
Filius fine
auulfione
à patre gc-
nicus eft.
D
«Asjjr.
p te rn o sp rod u d a fu n t,& e g o miniftrosadorarem ? Q u o -
mo do ligna dilapides pro Diis haberem î N am qui mate-'
riam pénétrât fpiritus, diuino Ipiritu multum inferior eft:
Et quod nihil quàm fimilitudinem vitæhabe.t,non eodem
honore,quo perfedus Deus,cpljdeb et.Séd neque inefta-
bilemDeummunedbus affici exiftimandum cft.jnamqui
nullius omninorei indiguseft,nontanquam egenusapud
nos traduci debet. Nuncmanifeftius religionisnoftræ arcana
pandam. Deus erat inpdncipio,pdncipium autem
verbipotendam efleacccpimus. Quippedominusmundi
cumipfe fit vniuerfórum fubftantia , nondura condito
mundo folds erat i fi vero refpicias potentiam eius,in qua
vifibilia & inuifib ilia cu n da Confiftunt, omnia cum ipfo
erant.In ipfci enim per potendam verbi,turn ipfe,turn verbum
qnod in eo erat,exiftit : C um voluicautem'ipfê,verbum
ex eius fimplicitate profiliir. E t verbum noüinaniter
prolatum,primogenitum opus fitipfîus fpiritus. H o c feft
mus efla priacipium mundi : natum eft autem per diuifió-.
nem,non auuhîonem. Q u o d enim auellitur, à prim o fe-
paratur.'qUod vero d iuiditur, id fu n d io n e donatum propria,
nihil imminuic ilium à quo vim fuam fumpfit. Quern
admodumenim ab vna face .alias multæ accenduntur ,nec
tarnen primæfàcis lux minuitur propter plures in d e fuc-
cenfas:Sicetiam verbum é patris potentia progreflum,
n çn relinquit gettitorem * verbi expertem. Nam & ego
fi loquar,&vos audiatis,non tamcn ptopter,tranfitum fer-
monis, ego qui vob ifcumjoquo r fermpne vacuus fiöyfed
voccni meam proferens inctiltam in vdbis mâtériamex-
colere mihi pfopono-Et quèmadmödutn yerb.umin prin-
C*P*° g enkum,mundum $ çnos viciffimgenuir.cUmfibi-
mer materiam prcfduxiflct : fic ego qtioq ue ad im itatio-1
nem vefbfregen i eus, & ve r it a tisillu ftrat us çogriitione mafi
boni permanerent capiendum demonftrabat. Pbft-
quam vero hominescallidiorem quendam,vtpote proue-
d io rem æra ce fe cutifunc,& dininæ legi fè.opporiencem
p roDeo habuerunt :rum verbi potenda & h u iu s demen-
tiæ authorem, & obfequucos ei-homines, commercio fuo
priuauit:Ec qui ad imaginem Dei fa d u s erat hom o ,po té-
tipre fpiriru iam exiitus, m ortalis fit : Angelus^autem illc
primogenkusin dæmonem mutatur, & a lij phantafmàta
eius fêcudjdæmonum exereitui deputantur,&propterar-
bitrij libertatem ftultidæ fuæ permittuntur. De fedionis
aptem occafip & fçppus ipfi funt homines. Figuras ènim
polîdonis fyderum horainibusoftendentes% tanquamin
teflerarum ludo ,, fatum rem prorfus iniquam ifitroduxe-
rupt.'Nam & qiîi àçbu fat £c,qui accufàcur vrerque fa toiux -
ta illo sinducicur, & q u io c c id q n t& q u io c c id u n tu r , &
diuites & pauperes eiufdem tari e ffedüs funt. Immôto-
ta raundi înfèrioris natura tan quam in theatro, o b led a -
menti viëpm præftaf illis , de qtiibus inquit Homerus,
^Rifus inexdn du s m ulccbat in æthere diuos. Q u in am-
qu emon omà cho sfpedanr, *& a lfera lce rifa .u ent, apud
quôs fiunt nuptiæ & pneri v iolanrur, adulteria commit-
tuntur.rifus 6c ira ,.fuga & vulnera’deprehenduntur, quo-r
mo4 o nPn rhortales eflent ? Quibujsenimrebiisfèipfbs,
qualesnaid e fien t, hominibus apcrue run tf pereasaudi-
torum animos ad fimilia'yidaexcitaçunt. Imà dæmones
ipfi cum duce ipfofum lou e , iifdem quibus homîhes
- obnoxij vitijsyfâto fubefle feruntiir. Præterea quompdo
illi merentur cultum,quorùjn ftudia longe diuerfa & c o n -
trariafunt ? R h ea en im ,qu am inPhrygiis montibus C y -
bclem v o c a n t , pudendorum.exedionem, propter Atyn
a m a t u m e i pu e r u m i n f ti tu i fïe fer tu r. Vénus nuptiarum
complexibus gander, Diana magiam exercer, A p ollo me-
I W Ë Ê Ë B m ê â Ê iïm l d l â n a m I t em r c f i a o c a p i t e ,G o ? g o m S , q u a * N i p ï u n u s
! P f i^ c lP J m m u n l s e d- m a c e r i a .^ a tm a l i q q a n d o m c oe p c d t f a m a u e r a t , * y n d c P c g g L c q u u . & .C h r v f a o r ; 0 i j g in e m
I--------------------- t— ------------ :— " •______ , duxe-
G
Prafcien'.
Lap fus di
monumJf
hominuoJ
Fatum as
moncs in;
t;roduic-j
runr.
H
Iliad-
!K 0 ä 1
yjdcHe-
f * ! Sc Oui0‘ f
Con tŸ àG roe càs O'ydtïo.
\ 'doxffrunt, fanguinisguttas Mfneiaia&ÆfcuIapiusdiftri-
! buerunt, qu ib u sh i cp r o r eme 4 io fio m i n umVlus eft»illa
verP eodem cruore ad bella Horifinumquecædesabufà. I Athénlenfés fanp mihi videhtur,de cdminisinfimitlarent
Mineruam,filiumex-yulc:afiicoitunatü, Térræ attribuift
hcorum fe,neficüt AralantaperMeleagrum.ficiftapet V.ulcanum L e r a - vidlitate priuata exiftimaretur.Nam hic vtrinqu^ claüdus
fibulis& fiexis-inauribus ,, puellarumörnamenrisafe fii-1
bricatis,prphanam & fine matre yirginem fa'cile.decepifle
videtur.f N eptunus nauigataMäfs gaüdet proeliis,Apollp
cithara ludit,BacchusThebänos,tyrannidepremit,Satur-
nus crudelirer o cc id it, Iöpiter etiam filia'mifcetur,&jfilia
ex eo concipic.TcftimöniuinmihiadferentEleufis'&Dra-
co myfticüs, & Orphcushuitis carminis adthor.-Fas quib.
eft aüdire. loquar,vos turba propharia,obturate fiares.Plü-
to rapit;Proferpina'fb,qUod eius faciniis m yfteriisf glebrai-
tur.Qeresfiliam lu ge t. Nonriulli-per Ad ienienfe s jnL a-
toidaj templö decipifintur. Eft & Omphalus loci nomen
B in quo fepiiltusfit D ipfiyfiu s.: Laudo te nuncjo Daphne,
* qu£e Äpollinis intemperantiäm vicifti i diüinatiohem
Egrfßß, eips redärgüifti’,liquidem euerifuri tibi cafus ignarns,nihil
ex arte fu afrud u s pereepiti: Dicat m ihi nunc ia eu k tp r A -
pp(lo, quomödo Hyacinthus ä Z ephy ro fitnecatus: Vicit
eum Zephyrus:& cumTragieuÄpoetadicat:Aür^deorum
Tiianguli
formajäf
habensi vt
Grçcomm
dam, k\efcede!nimirum c o n d u d u s& peierans, homines
qui ideredeteht in uenit,& HomericamTheblogiam imi-
tatûs honoré muneribufque afFe<ftuj?eft.,Cureftis inDeu
facnlegi?Cut eiufdem opus ignominiofè traâ:atis?Tu ma-
£ba^ büèm,&: eandem adpras.Taurusin coelo eft,tu fimile
eianimal obriuncas. ïsq ucm vöcant Ehgoqafih animal
premitnoxium. Àquila vorans hominum opificem P ro-
'metheum ccelp^dignatur. Eregiusfciliêet o ior eft,qu o n iä
adultérerai:.' fegregij firm Caftor & P ollu x (’quosalterhfe
diebus inferos fuperofqué feu vitam &-mortem commu-
tàre fabulajiiturjquoniam Leucippi filiasrapuerunt. His
fcilicérpræftahtio’r eft Helenajquærelicftp flauicomo Me--
nelao''i mitrigerum & abundantem auro Pariderafeciita
;éft:Et îl|e.f^ice i^rbbu s & horieftus vir fuitiqui Kaiic me-
retriéémincampoyEfyfips tranftulit. Atqu imihim eim -
mbrt^hsfatftaeft Helena Tyndari filiai & re<5U Eiiripides
ab Orefté eam occifam tradit. Q u om öd o igiturfätnm in
iiat,urà & rerüm euentibus recipiam,cum tales eiusDomi-
nosyidea;m?Nolo regnare,nön libet diteïcefejïmperato-i-
ris dignationem äfpernpr, fcortationem bdî,iiàùigare per
auaritiam noncupiojcertaminum corohasnon defidero,
liber fum ab infana ambitione,mortem coremno, quouis
morborum genere füperior fum,ttiftitianö angitapimum
^ ^ ^ mèumkfiféruus fimVlerukutem fuftineo:fi lib cffim ,d eih -
prctiofifnmum vehiculum,ipfeàbexiguavj<ftusaurapei> g eou ïtàtenonglo fior. Solem vnüra omnibus fplendere
didîtfuosatûpres. Hitiufinodiquidemfunt dæmt)nes,hi y id eb& om n io u s eommunem mortem quaetam4näfflu-
funt qui fa¥um deterrninat^nueuius prima eis oçcafîo f u i t . èntia rérùm & lüxu,quam inopîà cpntingit. peuples fè-
animâliüm ip çpelb ccjlipe^tio. E ie â i enim coelis,<iiuerlàs mihat,&paupereadera femente fruitür. Môriuhturdïtif-
animatiteSjqüæ velfêpuntinterrâ,ve]fnatancin aquis,aüc fimi^&eundem exitumvitæ mendiciëxperiuntur. Plurir
in montibus degunt quadrupèdes, quibiîsçiîm familiari- b u f indigent diuites,& quiapleriquefidem eis habenr,in-
te ryei^tifeerànt,“coeléftihonoredignatrfunt,vt6£ipfifci- de gloriofieuaduntô pauper aucem&m'oderatiffimus ali-
licetin coslis agete v id érentu r, o c àratlone alienam ipfo-[xjuis, ea tantum quæ fpa: forci conueniiinc défideransfâçi-
rumin terra'vitàm, perftellaruni çpllocàtiones commerisj liuS'aflèquitur.Quid eft quod praeter fatum'Vigilas propter
darenr. Iräcunäus igïtur,&labbnofus,&.côntinens & in- auaritiam ? Q u id dum fiepe m ul ta prætér fetum dérideras,
contioens, ôçpaüper & d'iiiës^iifdem nacuraéguberhatori- [ x p e morèris? E iapotius müdo moritor,infaniam eiusréii-
bus fubiiciuntur. Q uoniam Z p diaéfcifçu li piôlurajdeo-! cien s ,&D eb viue,per,cognirionem tuivetercmftatumfe-
rumopüsèft. Q u od fiyn iu s é o rum luxpræcéïlât,plurib.. pudîans. N o n n a r ifùm u sv t moreremur,môrimurautétn
caeteris'hbnorem praeripit :'&quïalia s1v'ihcituf, nurievin- noftrà'culpa.Perdiditiios libera voluntas,& q u i lib eïi cra-
ceré fplet.Deleiâantur aütem'his Zodiaçi pitftûris Planetç njus in feruitutem redadti, "& propter peccatum vendi.ti
feptem, VelUtiqöhfeterferarum ludo obîe<5l:ant.Eiufmbdi famus. N ih il malifaiftum'.eft àD c o , 'fibsipfi produximUs
perfuïfio veftra eft. Cætérüm n o s& fato fuperiores fumus, 'v[mprobitatem : eam vero quiproduxerunc , denuo étiam
&proplanetiSjhoceft,erraticisd^raôkibus,ynùm erroris j-epudiarepoffent.Duo fpirkuùmgëneranosagrfbfcimus,
nefçiutii Dominum accepimus,& cn n f^ to non regarniir*-» quorum altérum anima vocaturjalterum vero præftantius
gubernâtofes eiüs cbntemnimus. D ie age per Dcum,-Tri- anima,imago fcilieet & fimilitüdo D ei ; vtrumque auptblemusne
frugibus fàtis^ioft lüôtum , Ath en ien fibus1 tem prifcîs hominibus darum erat, v t partim materiacon-
hoc bënieficij prseftititJ A t cur non potius G eres ipfà, cum- ftarent,partiin ea,ifi fuperärent.Sic autem res habet : Vni-
filiam non amifîfïètybene m eritaeft de hominibus? Canis ‘ uerfam mundi m achiham|& quicquid in cacorîditum ex-
Erigones,Scorpius auxiliator Dianæ,_Chicprt Cent^urusy tatfè niaceria corïftitutuiû ëîfe patet,ipfam y^ro materiàfii
Argo d imidiata,Gaiyftp ikvrfam verfa,ifiçoelô o’ftendun- à Deo prodiiélam, ita y t partim; rudis & informis intelli-
tur. Q u pm o d o igiturantequaraea cpntigiflènt,quæde i- îgàtur aritequàm difcernérctur : partirù cohFormata&ûi-
pfisfetuntur, fifie v llo orna tjï ccelüm fuit? Iam qu o dD e l- gefta poftperaétam'eiüs diferetionem . Ergo coelum q k o -
tomnxfydusalij prôptèrSiciliam,alij adexprîroeüdampri ! que & ftellæ ca2leftes.in'mundo,m^te-riaparn^pànt:lirhimamme
ramJou is,qü èmDk G ræcinomlnant,incoelô fir:lem etiam te rra^ quæ u is ’aliamundipârs.conftitiuionem
xum vblunr,quis non ridiculum fateàtur ?;Cur eniro non ] fortitur, ita v t vna fit omhium communis genèratio. Hæc
.Sardinia& Cyprus etiam ihfulæ, in coelo hpnoratàe .fii.nt? cum ita fe habeaht,dmerfâ geheràfUnt corüm qiiæ eii ttiâ-
Quare non alij quoque fratres louis , qui interfe régna te ria co n ftan t,& a liu d quidem pulchrius e ft,'a liùd licêt
diuifèrunt*/ nominum fuorum literis fyderibus adfcripti | puldftrutfi,yincitur tarnen ab aliqubpræfftmtiori.^Quem
funt? Sed qupmodo Saturnus viôtus, & e ied u s regno,ad*
miniftrator fati conftiruiturîVel quo mpdpjreghalargitür
qui ipfènon amplius régnât î Q u ifi igitur has nugasxelin-
quite , nequepraeiniquonbftriodiopeccaréfuftincâtis.
Nefcîb quæ hominum transformàcio fabulis inducitur,
imà p i j apüdvp^ trarisformarltur. Rheaa rborefcir,* lù -
pitérPfQferpjnæ caufa drâ^po fit % Phacthoritisforpres in
Mctamor-
'hofts; ■ 'Deorum’
Dcos non
arguw J
L‘b-g-& w1 populos nigras mutantur:Lätöna in animal vile,a qua Or-
* ctm' tygiæ inful.æDelinomert indituni eft.Siccihe'dëus o lo r fit,
&aquileam formam fufeipit, & v t pucrum àpoculis har
béat Ganymedis amore turgetî.?’ Egone colam D eos,qui
muneribus afficiun tu r , & nifi acceperint,fuccehfent?Ha-
bent illi fatum fuum : ego ftellas crfaticas àdorare n olo.
Q u id eft qu od de cr'ine Berenices träditut ? A ü t vbi ftellæ
illius crane, antequam ipfà moreretur ? QUomddoitèm
Antinous fpeciofus adoléfeés in Luna colloeâtus eft ? A u t
quis eum eb lçüauit ? Aliquis feilicet De o s irride ns, hunc
qciamiti Cfflumafcehdjffeffngedo,ficut Reges olim q u o f
adrnodü enimeorporis animalis conftitutio,vhiusguber-
nationis eft,& ad vnum fihetti,cuius gratiagenitum eft,ef-
ferturyfiihilomifius diftinötos f n fe dignitatis gradus habet
cum aliud fit ocuius,aliud auris, aliud capillorum ornât9,
&interaneorum d igeftio, &fiiedollarum 4offiuoequ^,&
neruorüm concretio : &iicet.haîciùter fedifferant fingil-
la t im , vniuerfâ tarnen gubernatio àd y nam fypiphp-
niam conutnit* Mundusitidem cum partes aliasfplendi-
dipres Ç&C alias his diffitniles èx^opffiçis fui potentiaha-
bèat,infinua|um tptî materiæfpifit;um perarchiceéti quoque
vp.luntatem accepit. E th d c iti fingulisrebusintelh-
gi potëft ab iü o ,qu i non fuperbè refptieric diuina eloquias
quæ paulacimè facrisliteris obferuaca, prorfus Qeb àcce-
ptos redduntjllos, quianimümeis applicauerinc, Qu in-
eriam dæmonés ( v t Vos vbcatis j ex mlteria-concreti, &
fpiritu ex ea fumpto luxuriolî & 41 delicatieuaferunr,alij
quidem ex ipfis ad pariorem vitam conuerfi i alij vero Vi-
florismateriæ rationeaflùmpca & pro eius modp agentes,
Iftos
Non nati
fuihus vt
moicro-
mur.
Omnium
vna fuit
materia à
Pco pro-
diiâa.
iDçmones
allumptio
ne matCi
'ria'cs
funt.'