S‘UWartïtiUs i^/fpoßoli,
lib. cap.io,
ér'deglo-
'aconfef-
jorum, ca.
z j .& z8.
bapttz,4tus efl at at it anno 15. cum Zachao & lofepbo quiDomi-
numfepeliuit. Quatx (fur it u altper Baptifmum inter eos contrafta
tognattone, & qua demceps inter illos nunquam deficit cbaritate
Clirijliana, non omnino abfurdum fuerttfuJpiZah ilium fumpftffe
Ceph&cognomenmm,quod ipfefibiifibuitinitioEpiftoU a^Tbolo-
fanos. cbrijio pojiremm cum Difcipulis' ccenanti inferuiuit cum
Çleopba-, Viditfuisipfeoculii, tremens,I u dee pro ditori condtfcipulo
fuo datum a Chriftoejfculum-, vtaitcap.t3. Epift.ad Tholofanos ; tique
,&cum fufcuaret Lazarum,&cum afcenderet in ccelum, ad-
fuit. Apoftoltm anno 5. à Chriftipaftione-, Antiocbtam comitatus
eft-,deinde & Romain anno,po ft, fepttmo : Vbiannos duos commo-
ratui, ab eo ad Lemoutcenfes,natus Annas $1. dejitnatus eft Epifco-
ptu -, apudquos,& tota Aquitania clam miraculis vixjt in fumma
fanftitate.PoftacquifitosverorEcclefi&populos, & Cbriftifidem per
omnia dila(ptam,foelici confefttonereliquitterras, &tncceleftibus
cum S.Dtanyfio Partfeorum,Saturnino Tholofatum comunftus eft,
Pontificatefut Anno 28.
mica Eçclefiaftica cófirmari poftènt adueiTus noftri ccm-
poris hærcticos, fi de tempore, quo fieri pcæfii n t , plahe
.conftaret. '
MARTI ALIS, APOSTOLI, ÇO NEES SO-
ris & Epifc opiLemouucnfisadB urde galenfes,
Epiftola I.
C A P V T î .
EX B E L L A RMINO DE SCRIptoubus
Ecclefiafticis.
A r t ia lis , fierunsDei& Apóftoluslefu
Ghrifti cum S a n d o Spiriruqui reple-
uit coida n o ftia , qui fubdidit fibi om-
nem mundum, qui alligauic D iabólü
tk peccacum j Burdegalenfibus, iam in
Chrifto rpnatis p efaquam &Spiritum
Sandum,fiiijs & filiabusjcum fiórte &
harreditateDei qua: data eft per oraciónem , Pax vobis &
mifericordia,quia cognouiftis vericatem. Manifeftaui e-
<nimvobisnomenCreatoris, qui fiolus,eft GreatorjCcE-
lum enim & terrain , mare&omniaquceinexsfiunt, ipfie
. . , creauic&petfecir&b ened ixic. Vo s autem ignofabatis
AndusMattialisprirnusEpifcopusLemouicenfis,di- ipfiim genus veftrum> nec vos de vno pane & vna matte
cimWcrtpfifle_doas EpiftolaS vnan,ad Bucdegitcnfcs, I crcatos efl-e noucratis, ScIj & vjnd i a lm c p A O n eft per
I alteram ad T oloiano s, qua: extantin Ifiblrothecarantto- d ilu uium ,ne icieba tis ;in qu o,o raniMund op un icoq u ia
j rumPatrum.Sedmultafiint,qua:easEpiftolasiuppofiti- j contra C reatorem feejexerarin omnem fuperbiam j file
tiaseflè indicare videantur. | quifiolusiuftusinuenrusefticumfilijs^in fipirituali Eccle-
Primum enim au d o r harumepiftolarum dicit, fie Cum fia quae nuricin vobis apparer.refcruatus eft.Nam & in il-
Chriftovixiflc,anteqdamcrucifigeretur:Martialis autem ,, lo fe cu lo ,e x quo primus homo ccepit a Dco fo rmatu sde
Epificopus primus Lemouicenlmm miftus fu ita d e am , limo , congregatio filibru'm D e i , qua: iam congregacur,
Vrbera,Decio Augu fto j& G ra toC ofL an n o Dom.254.vt ! proclamabatur , donee pater generis noftri &Hebraeo-
Gregorius T urromeus teftatur libr. 1. hift.cap. io.quare
necelle eft,vel Martialem vixifle ferme$oo.annis,velti-
tufiim epiftolarum eile falfium,qui audorcm pr^fertMar-
I rialem Epifcopum Lemouicenfem,vel Epiftolas eile con-
I fidas.
Deinde in (ecunda Epiftola ca. 8. feribit auiftor a le ba-
ptizatum^Stcphanum, Regem , & quendamaliumTy-
rannumcumSatrapisfiuis. Atqui tempore Apoftolorum,
I &etiam tempore Decijdmperatoris , non habuir Gallia
j vllosReges,ledlmperioRomanofiubic^laerat.Primum
I enim Regem,Romanis expulfis, fiiifle in Gallia Clodio-
I nemComatuFaramündi nJiumpoft annum Dorn. 400.
! teftanturomnes hiftorici,Gregorius Turronicuslib.2.ca.
Am quieumvocatClogionem,' Adb Viennenfis, Abbas
j Vrfipergeniis, Aimoinus, Paulus i£milius,RobertusGa-
I guinusjPapiriusMaflbniuSj&alij.
I Terriodiciridem audtoreodem loco , templa Idolo-
I rumeuerfafuifie, & Ecciefias xdificarasamftorirate Re-
I giaipfiofiuofempore.-quae videnturmänifeftcfalla-, certe
j pügnant cum hiftorijs Gregorij T urrpnici, Adonis &alio-
rum.
Quarto in^epiftola eadem c.p. citantur verba Icriptur^
Geneftosfecundum S.Hferonymrverfibnem ,quod ec-
[iaminvtraqueepiftoia paflimeernitur. Id veto fignum
I eftapertiftimumnouitatis.
Quinto in eadem epiftola cap.13. Scribic autftor leinrura,
qui vôcatus eft Ab raham, iuftum filium fiuumdile-
âiffimumlfiaacquem vn^cumfiulceperar,Dëofiuperalta-
re immolandum,hoftiam obruliN Vnde & fprtis Deus
curan o n permific occidi , quia non dele<ftatuf,fiedvalde
magisofFcnditureffufione languinis hominum;. Viblima
autem ariètis,quædébita erat in Lege Hebræocum, pro
homine cæ(a eft;fed Deuftnou languine arietis,fied volun-
tate Patris & Filij îufta dele&atüs eft.
C A P V T I L
IP fia figfira,fratres,videntibusoculis noftris.in Film Dei,
noftro tempore perfie*fta eft. Deus enim qui patereft 0-
mniurn genrium, vnicum fiuiim quern fiolurn g cn u it& v -
nice d ilexic,ad mortem venireiullir. Moci enim potuit
quia homo fiiir,& qqia de V irgine M arianatusefthomo.
Filius D ei ante principiu'm fu iti& quia Deus e ra t, diute-
neriinm ortenon pptu it. Refiurrexicenimanteiucemin
die tertia de lo cp ip quo eumicpeliri vidimus,,& appatuit
nobis,& IjEtificauit nos. T ertes enim fiu mus,,quia eum afi-
cendere ip ccelum vidimus* nec tamen a cGelisvnquam
reccftit. Scitpte la tem qu ia .d e ccelis co.nremplatur
b onos & malos 5 & bonos quidepi remunerabic in-
efrabiliter, m alos autem puniet milefabiliter. Itaquenor
lire retro rcfipicere ad Idola quae coluiftis,& fiabricaftis,fied
terfuilic cumalijsdifcipuîisqu^ndoIudasûfculo Domi- | ipftm.folum q u a p vobis pradicani Dcum vnum co lfe
i r f T A tqm h o cv .d e tu r rep u gn a reE u an g ç lioÆ & ad o raK pcf oranen, locum. Ipfcémra eft cuius
Siquidem Marcus cap. 14 .& Lucas cap.22. dicunt,.Chri
ftUm Cum duodecim yltimam ccenam celèbralïc, & cum
cifdem in horturn in greflum, ac deinde la d * obuiarii
iuifte.
Sexto in epiftola eadem,c.8. dicit, Valeriam quandara
in, ipfia Gallia martyrio coronatam. Id vero repugnat Sulpitiolib.
2.fiacraeniftorix,& Gregorio Turronicojlib.i.ca.
28.hift.Francorura,qui fcribunt,temporibus M . Antoni-
ni primum jntra Gallias martyriavila.
1 Multa fiunt alip., ,.qus his epiftolis fidemdetraherevi-
dentur. Alioquiautem piaefiunt, & e x ijs non pauca dog -
oculos nemo poteiit ^fFugere , cuius 'pote-
ftatem nemoeu&derepoteft.Sicut autem
fimulachra Spftra antiqua dirui-
\ ftis, ita fiuBuerfia fit infidelitas
à cordibus vc-
• - ftris.
Ad durÀegalenfes Èfijt.I.
acerdp
h #
indaïl
C A P V T I I I ,
HOnoraba.tis fiacerdotes qui decipiebant vos fiacrifi-
ciis luis r q ui niutis & fiu^dis ftatuis offerebanr quæ
( neclenecvo s iuuare poterant; nunc autem miiltó magis
j fiacerdotes Dei omnipptentis , qui vitam vob is tribuunc
j in Calice & v iu o P ane,honorare dcbeti^Quèm enim vo-
167
dcquasGhriftuslaueratAquafian(ftiiicationis,hoftis vitæ
acqmritm perditionèmfiuèmortis , e ö ‘qu od cum à Déo
rCcedunt^eccatis mortis fié inpoluunti
C A P V T V .
Ç Cribereauteni vob is ncceffiuium d u c o , v tv e lu t par-
ç J u u li malina , fancftlficaros vos D omino præbeatis arbis
conftitui Del iuftu,iuftum eft a vobis conferuari.. Ipfe | ïsndsntesquiagrariinmumDeohôfpitiumeftmensmû
[enimSigibertus, qulanteconfulebatdærnobia,, feruus ; daicu piditqtifiu s&fioiu latione .Nauiifeu tpenu rbario -
creature; nunc in fjde D omini noftri lefuC hriftip erfe - ] nés maris v id e rà .ficm vo b iîin e e ip fia fln a a ïv it io rû fe r i'
(ftus, fob C reatori feruiens, prbfficrcorerepatatipfadiE- , tieri% D e o autem clariratemft» m iferieordia fuper vos
monia quibus ante fetmebat. Ignotum vero D eum , que extendenre.non cpntutbabimini, fed e sultabitisb '
Aqua fad
Clifici
nonnouerat, m o dd eogn itum, non fianguitie beftiarum,
led fide fincera & iubilationecorifieflioms , fibi & vobis
( propitiabilem facit.Narhdum AltariaD^monum in pul-
1-1 uerem redigereriturjAram ig n o yD e i adcohfiecrationem
M releruariiuflimus.-qua dedicata in nom iheDo tniniDe iIÏ-
rael ,& teftis ipfids S tep hani qui pro eo a lud^is paftiiseftj
nor? hominis culcum,fiedDei,in ea,frequentatis. Stepha-
nus ehim non D eus, fied amicus D e i f uit; qui pro teftimo-
uioeius,animam fiiampofiiitj cuius fia.nguine ipfia Me,nfia
eft decorata, quiafiup t fianguine lelus Chriftus compro-
batus eft e lleD eus:& qiii erediderir,ornamèntafideima-
iora pcrceperit. Sacrificium enim D e o Crearori effertur
in Ara^nonhoroini,neque An ge lo. > Necfioliimin Ara
fiairiftificatajfied vbique ofFerrui D e o O bfatip m undajfic-
ut teftams e ft, cuipsiCorpus & lauguinern in vitam teter-
nam offeiimus.dicentes : Spiritus eff Deus-,greosquiadoraht
eum ,irifth itif& v en t ate oportet adörare* I p 1'e e n i m corpus ha-
bens & irnmacularum.& finep.etcato, quiaconceprus eft
de Spiritu lanbto, natus ex Maria virgine-; in Ara Crucis
ipfium permifit immolari. Q u o d autem Judaei per inuidia
immolauerunc, putantés (è nomen eius a terra abolere;
nos caufialaJutisnoftijE in Ara laniftificaraproponimas,
ficiqnceshocfiolo'rem'edionobisvitam prx ftan da& mortem
effugan dam j: h o c enim iple Dominusn ofteriuflit
nosageyein fiui commemorationcm. N am d e lacrificijs
Idolorum,notum vob isa me fadum éft, qui* ea maxime
decaufiadominabaiurvobis D ;'o l i i s . E c ficu tcommüquilhxate
pofiti. Beati veroeritis,fi cum exultatiorte Deo Corona
leruientes, libidinireftitèritis, vnde maximacorohate- temuae.
munerationisimpertieturvobis. N e c beftiales mores o - J tatioûis-
portet vltejiusenè in eis qui val* D omini munda fiunt in ^
adoptionem filiorum jpternæhaereditatis, fied honeftate
ratiortabili ad ömries homines vti. Hæc enim agentes, fe-
curi térrâmpblfidebitis, & óm n ia irrdtionabiliafiujsieda
erunt vobis : Ipfià quoqueelementaquibuisante fieruie*
ba n ’ • n UjCntv°bistan qu am culto tib us& magnisami-
cis Dei.Pfçdic*tionem autem meatn nolite invanu'm du-
cere qu afinou anÿ deque obliuiftamipinfirabilium Dei
quæpermevidiftis • quia & vds mtilta gratia dignieritis
cum Eüängelium Chrifti in laude 6c/euerentia habebi-
tis.Itaque ficutfrequentefadorabatis Opéta m annum ye-
ftrarum.ficpdtius & multofréquentius vtium D eum qp;
v os creauit,vobj's vitam tribuit, adorate; quia ab iplo ad-
iutorium habebitis, nonfiolumin hocfieculö, lèdèriam
irt futnro. E t aifidue D eo gratjasagite qui de tehebris
mortis vos ab du x it, & iam coeli ciues fecit. Scd & fipiri-
tum Dei fiandificate in cordibus veftris j per ipfium enim
Vobis peçcatorum remiffio tribuitur.Itaque fipinascordis
auellitejvr in fiuàuitate Deirequieficatis.Hç fiunt enim fipi-
næquæpêr multasamaritpdines & inuidias & d o lo f ita -
tes non finunt gaudium & oleum Spiritus lan d i in vobis
dominari.
G A P V T n .
nioyiuiDei,eftvobis„vitajficpÿ;acipatioMenfiæSimüIà- j Ç E d n e q u e metùatiseos qui necdtim receperint viam
chrorum, erat vobisærernâ mors,îrifirmitatés, & eorru- ‘J falutis.Obh:cauitenim illosdiabolus cenebris fiuisne
' ptiones,&nimiærnbulationesiuiinsfieculi. f t fa c ile eruancdmorte.Mors n anau eeorum,elid eleda -
3 4lpfieênimSigibertus,&c.N4)r^r S.AnrelianusinS.Mar- ! tiolèeuli. In defiderijs enim anima: fiuæmorientur & in
j halts vita.Sigtbemm bunefummum Gintiltum Templorum Sa- adinuenriohibusfiuisperibunr, &i,niquitaseorum inca-
) cerdotem apud Burdegàlenfts, cum in Templum louis aliquando ad f corum deficendet.Habentes enim nâturalem fienfu m,
jacriÿitum vemjjet-, riiultafamiliartter, cum Damone coüocutum j Deum qu iillo s c reauit, qui e is vitam & in t e lled um d e -
deS.MartiaJisiniüam vrbemaduentu&fanttitate-,quodq3 vnum , d it , ab'negam ; & dum ipfi m a lè àgunt, beneagentesim
Deum Ceeli & T e n a condimemadorari,templa D am n um eum i '« •*""’ •«••• . y °
ittjfum, & eosifthincpj’oftigqpurus effet, quoipaulopoftaccidit,eu
dS.Martiale fed ijft BènedsclqSigtbertt Burdegàlenfium Principle
cbniunx : Statïm enim iuffus ipfimeiSigtbêrtus Pontifex Idola om-
n'taoohfregit mtnufim & Templaeuertit, excep to Templo Ü ti igrio-
ti:deq'aopaulopoïleodein capite S.Martiales-, dt»m,inqt(ti, Alta-
riapæmonuminpuluetem redigerentur , Aram ignoti
Deiadconfiècra^tidncmrefieruariiuffimuSj&c, * ‘
De non
etuen-
dis infi-
ddibus.
C A P V T IV .
1 e<-iam poftqwam baptizati eftis »oportet vos caftos
^ e lie a a n a litia , vt m enladiuinadigni firis. N o lite autem
vnum & idem putare eficam .humanam S f diuinani
n®bis viiibiliseft , fed tame« in fide p e r fe d a , tota
caleftis. Pervn*m enim^corpusj per alteram, anima vi-
uir. Calieteautemabhomicidijs, n e fortC'&vo soccida-
L fteh imindignu sM en laDomirti, quiiibminem
( occi.derit.Natnfipra:fiumitEuehat-iftianj,reuseft-moTtis
I animiE & corporis lui. ReuiU?ficit enim anima per baptift-
mum, &Ynoriturper homicidium. Corpus vero quod
, tanto peccato eft lub di tu m,i n impioyunipOinis £eternali-
■ Y^tcx^ l3c*aBiturcum animafiua.po’IrHlum diqm quando
k|JusDeus6cverushomoiadicabit omnesgehteS. N o -
•ftia ^°^cuP’^:ere cerrena, quia iam acquififtis cCele-
ttieni ^^ ^cupiditatem Mundi huiusexardeficunt
— homicidia in inuicem. Vnde & anima: pereutlr,
p ugnanr; LinguaeJuas ftcutferpeytesexacuunt, & venenum ajfn
dum fp b Ubtiseorum>Contritio & infeelieitasinviieeorum, & via
pads non cognouerunt, non eH trnor Dei ante oculos eorum. Pro-
pteieailltctrepidauerunttimrevbi nonerattimor, ficutSpir'i-
cus (andus, ha:c loquutus per os vaticinantis R e g is , pro-
teftatuseft.Necfientiuntfieiam in dbyflfum ddroerfios cum
iam fint iu d i c a t iQuienim non credit, iam iudjeatus eft, quia
non credit in nomine Vnigenitifilq Dei qui nosfitluauit,8c illuminauKelaritatedluiniifatisfiu
§,apparenshomopercarnerri
fine pe c ca to , in fimilitudinecarnispfcccati. .N o lite ergo
carnales cimereiftd magis vos fipiricualcseftote & creficfte
in gratia Dei,&luftinetepa tienter eos qui in vobis Chri-
ftumperfiequuntur,Nin quern credidiftis& cuius(piritu.
fiandificati eftis in astern am (alutem,
Ca P v T v if ,
S Vlla fit in vobis inuidia; per hanc enim Spirifus fart- inuidia
dusmpntemderelinquit. Recedente autem Spirt-- fugienda
tu ftmdo a tabernacdlo m en tis , euacuatur homo d iilce- ........
dine &impleturomni amantadine,nullufique,locus,ei eft
in carlo quia alienum fie fecit i bonitate. Efficitur cubile
draconum,&habitatio immundorum ipirituum.lnde ab
au2ritia abfioi betur , & ab 6mmdulcedineinfruduqfus
& fterilis contabeicir,mifier & dereli'dus.Vos autemocu-
los veftrdSaffidu^ad mifiericordiamdiuinitatis erigite, &
malitiani d iaboli calcatejquia&iam pertroph^um ChrF
fti d euidus e ft ,# per crucem Dotnirti ligatus e ft,
~ C A P T