S. luß'tniMartyrûExplicat tones
Qtuftio j8. J
Si impium eft & nefasChriftoignoratjpnem tribueremeiv
fpicuum eft eum abfolutampumerifqj omnibus perfeifta
tertim omni»jn haberepraenotionem, Q u i fit igitur, vt
minirnefuerit author & Iud$ proditionis,&Pe tn cum iu-
rciurando coniundte negationis, qui harcprenouit, nec
prohibuit ? Eademqiieeft ra tio& d ia b ob .& p r im i homl-
nis a Deo cal'us ac ruin#.
Explicatio. ; . ■ . * ’ $
Sioportcb at Chriftumab vh o ex^ifcmulisfuis prodi, vr
ferip tura impleretur,' profe&o caufa fuit Ghriftusexple-
tioms fcripturse,non Iudae proditionis. Huiusenim ludas
caufa fuit,quam futuraeumprSnouiftetChriftus,perfcri-
pturampraedixit: n e ccau fie ftciu s quodfuturuin eftpr<j-
notio,fdiqfiodfuturumeft,cau&eftpra:hotionis. Neque
utilis hafo fnuenietur , fuperuacanea etiam & inutilis eft
no mi num diuimilitudd.'Quomodo igitur diues illeAbra-
hamum atq; Lazarum nomine ap p e lla t,cum e x noininis
differentia perforta: non agn ofcancur ? hiarratio ante qua:
de Lkzaro acdiuiccindiicitur, nec parabola eft, nec hifto-
ria: fiquidem parabola oratio eft fimilitudine,continens
fSi gefte ad earn quae fo tu ra eft i hiftoria autem eft oratio
rei iam gefte e^pofttionem;continens. N equ e enim ante
reforredtione vn icu iqUee xiisqu xinv itage ffit, premium
reddicur,neque poft refurrecftionemilludverum eft,Mofem&
Prophetas habent: eosaudiant. Sed narratio quaedeLa-
zaro ac diuitc i ndu cirur, informatio eft fermonis qui do-
ceat fieri non pofle v t homines pofidifcefliim animikcpr-
pore cura aliquaaut Audio ab v ilo iuuentur. ■;
Quajlip 61.
Si Deus folus immortalis eft Apoftoli fententi^, quomo-
___ prænôtionèm fequicur qu od fucurumeft,fed q u o d | do vérum.hoc éft ex eödemi Omnes qutdem non dormiemus,
fotururn eft prenotio. Itaftc^v^on Chriftuiprpditionis
caufafit, fed prodidocaufa eftDomini prenotionisi Eademq
jcft ratio 8t diabbli & hominis qui primus fidbus eft 11
. ; k | ^ ■; | Quaflio - '• l
Si nodhi fo l deiitefeititpn fitivt cçluiÉ fphçraeflè d emon-’
ftrétur i Diuinus enim v irà philofophis acceptum dixir
* non cbrpdre* Hicigitü rqu i fupraterramfitüs qft., At:-
quëille quidem propter leüitatem in fublimç fe rtm, hæc.
autë pondéré fo o deorfum mpuetur. Itaque qfipd.in con-
trarialocarapiuntur, inter fecôhærent. Si h o c verum eft,
totius cadi or bis iti inefle iumina, Sc iucere femper; cur'
ergo delitc^cunt ? '
Ixplicatio.
Sicitracontrouerfiam mu ltafontaliaquæinepdempari--
que piano lo co infint,SbifoéruaJii fpaçiiq; longitudineab
àfpe&uoccultantur, veluti naues quae in mari aliæabâliis
no n videntu r ,q u od latitudo aquarum extremitateimpe-
diatquo minùs afpeiftus longiùs intédatür quam id q u o d
eum déterminât : quid rairum fi in luminibus &.aftris eà-
dem de eaüfo éxifüt bccultatip î Cadum autem & terram
infiftereproptereà qu ôd v tilimque in contrarium rapià-
tur,idin primôCâèlo atquetérra cpniieilicef, qupdipfa fi-
mùl orra fiât. Infirmameh toautem& terra fiocinrelligi
non potefti lnfiftebat enim terra ante firmamentum fc-
rens omnem humidam naturam fine firmamenti in co n trarium
mo tione, pofteripr enim quam terre firmamenti
eftprigo.
Q u ifiio 60 .
Si formarum arque figurarum differentia & diflîmilitudo
h ic nobis vtilis eft propter corporis ncce (fi ta tes, officia, &,
contradlus, curfiinrefurreclionc corpus nihil requirens
ex ci tenir j fi eademfigurar üm diffimilitudine excitâmur,
quid eft quàmôbrem non eà fi&.ÿ'tilisf ^inead'émfiguira
ex ci tàmur,quo id aigu me nto do cet u r î Q u id autem cau-
fæeft, quin Lazari Sc diuitis parabola figurarü doceat dif-
fimilitudinem î Ex ea *n> h o c plane.peripicuum ëft>Qubd
nqaffclp6ndfcant’,illid a tam efiènotionem aç fcientiam
quanda, qua Lazarùm 8c Abrahamüm agnoucrit, quonâ
modo hocpreftabùntCriam in D omino , eu corpora fan-
dlorum virorum qui dormieràht,excitata fimt,mul tiq-, ea
vider un t,tü plané fua quifq^ figura notis facile eftagmtus.
Explicatif). ; ;
M a ire caufæ font vquibusde caufiseos qui excitantuç, figura
fuajexcitari necefle fit.Primùm qu id em w magnadi-
uinàq;î)ei cognitio &fciehtiadeçlaretur,qu6din tam in-
'n umér ab ilie p r ü qui excitab unturni ultitudi ne füam cui-
quengurSpoffit reddere. Deinde ne nouos hominès procrea
te, nonmonuosexcita re exiftimetur, idcirco vnufi
quifque eorum qui cxcitabuntur, figuram fuam habebit.
Ignoratisenim&eiusquiiniuriamrecir, &;eius qui acce-
pit,figuris,iudicij ius&oequitas interiit. Pretereafi repre-
henfis dileqffifq; necelfarns caulis, ob quas necefTària fuit
figmarumdiffimilitudo 8c differentiadüperuacaneaSrin-
A 'Explication . ■ ' ■
Deusfolus immortalitatem habere d id tu r , qu od non al-
terius ypluntate earn habe r, quemadmodum alii omnes
qui immortalesfuiitjfedeflentia fua.
Si tertio die lumfnum aftrorumq; origo extitit, & e x d ie -
bus numerusconftat,qqi.fic,^;t dies cres qui luminum or-
tum anteeefterunt i am fei^ um dierum numerfiqui aftro-
rum orcum fequutifontfnon o f t e n d a t l^
■ Efylicatib, ,
L'ucisoriginemdudSacienebrarhmfequutacftfeparatio:
| lu c i% & tenebraru feparatibhe,dies Sc riox cpnftiterunt.
lAnte autem quam aftra fierbnt, lucis principatus'Dei d e 1
termin'atiohe diem dficieba t,teneb rarumqueoccupatib
tenebras,fiue nodiem. Aftris verb cum pro latafont in lu-
cem,pr*ceptum eftivt principafum obtin irenti fol quide
lu ce a c dieiiun^intenebris atque nbiftii.Opifex'enim lu-
cemcum definito certoq^efos imperio a cd om in a tum a -
iori aftro attnbuit,atque dies eiufmodiqubs nunc cum a-
ftrolux efiicit, tales etiam ante condita aftra faciebat, ter-
minumque D e iquiprincipatumeiusdecem horisdefini4
uititermirfoSiUe fblem compellitihmorumdecerfihorl®
rum qui ab initio moderatUs fu it. 1 \ ^
Quaftid
Q u ia diftimilicer & obfeute quidam hunclocum expla-
nauerunt, In foie tabernd'fulutnfttuw collocauit, d oce eius ex-
pji'cationemfc.-:
Explicatio. , - |
Diximus fupra, folitam 'efle diuinart feripturaVb&areca:-
los jaut eos t[ui per fe& e flen tia cadi func i veltiti primum
caelum & firmamen$umj,aut aeris fpaciaiytdifeat cx lo s foils
tabernaculum pofuit; E x t^ebreo enim in fermonem
Syrprum.verborUm illbrlim fix e e ft translatio, Ineispofuit
folistabernaculum. H o c autem ipfuiri aliopfalmo prop he ta
Dauid declatathis yerbis, Qn iixten dit c&lum vtpellem. Pel-
lium enim intentip ^bernacUlamiefficit^ varietatc igitur
eflentiariim> ncceflltatufncpiedjftgrentia ccelos ortos qfle
dertionftrat. Nacuraenimquaeortanpneft, adcam quae
etiam ortum nonhabuit., natura differentiam non habet.
lllu d au tem , Sc ncceffiratis caufa rale aut tale , alienumeft
eius naturae quaeexpers eft originis.
SOrflio 6 4 .
Si vt Ionas in ^ n t r e balasnae tres dies fu it, fic Chtifttis in
cord eterre,qu ifit,v cmprspomimn6 ex citiffe yid ea ruf?
IonaS enimeummortuusnpeftet, mortuus ruditatus eft.
Siautem vere Dominus m o rb u s eft,qui fit v t Io n ; falfom
hon fit exemplum ? '
Explicate.
Non mortem morti comparauir,fed manfionc triumdic^
I rum con (eruacpris,Ion; in balnea trium dierum manfioni,
preferurn cum fi fimilia eflent ea quae in Iona intefligun-.
W m M m G hw fii p o ß tk r um . J !
^ r fisqu « cbnferü.atörem^at.tinguntj nbh iam iliaftorum î nafçetur, vocabitur D e ifilm . -‘ Q uod fi id quod/generatülab I
figui’àahcfirnülaChrum eflë pofibtir. .yeriVs*igitur maius j Elimulierei ex D e i lege E liefthliuÿ, m ultó magis id quod
o . finnro .liikoi-P vr ill«39 id p r la ra r . I dmnliere Iofenh penerariirdinina u quiddam quam figura habere dehét , vt illud d éclarât, I dmulierelofoph generaturdiuinavnolliunhirtiartpe ,Ioftph»eftf tffii.-
pluseßhtcquam Iona*. Exemplum autem quod à Iona fum- Ifoifinenuptiali coniundione.
ptum ad cohferuatbrbm accommodatum eft^noh folfum
eflê hincintelligitutjquodquemadmodumlona^fignum
fidéihabuic,eùm miflum elle à Deo N.imuicariim eonuer^
conferuajtor fidei huius, quôdàDeo.miffus effet regniçælo
rum p re c o , fign um hab ù it/tehij.dieieXfepulc^rprefurrediônem.
| B E ’
- ; ' Quafllo . 65.
Quoniâm'non^üUiDomîniifc-femquàrKproditam’effe
^âr it/h u iu s rei'C pn ieautam e xm a gn ïcB ditiic'o rû quæ
tuni!g r ft<& i'V capitmes : qdi aocerl p o t f II quo. die proditusfit
? - ' ‘ ■ " Explicatif)..,
Ratione hacdpyetui^CÏhriftus non quartaferia,fèd quinta
èffe proditus. Q u a n o d e proditu seft, ca ip ontificibus
& maipribtis natii id^iCams& condemnatuseft. ^rimà
autem luce eius d ie fqiii hanç n o d e in itt|equütuseft,çum
Pilato cradiderunt. Q u o verb dip eimi Pîlatusâcçepit, eo
eriamfiltt&in'çrficym&ftulitiAxce'pc^àtttèm'primalur
ce parafCeüæ/fexca eiufdém d ieifiora^rucifoffixiu N p n i- j
gitüf horis quæ'veïècPnftiture defiriifæc[5 fontaddi débet
ex cbniëétüraid qübdfiiinimè concluditur; Scribit enim
Matthæus euangelifta his verbis :'-Mane autémco‘nfilium in-
ierunt om0 $ p % ijiç e sm ^ eum wbrte
muliïarentyVihiïHmifceumalidtixeŸunt, & }Pontio Pilatopratorifraéi&
rwwh S j t o i l i ^
Ducunt lefum àÇaipba iripfdtoruinijratautem mane. jp p iw
Ças,Pilam ergo cùmvïrba bac aud,t^ fedity
prdtnbunali in loco quilithofirotosdïcitür, Hebruicèaütem Gab-
batba. Erat autemparafceuepafcha, boraferèfextâ. Si ergo no-
d ü proditus e ft> iudicatuf q j :8c condemnatus à pon cifici-
busé mane vérô' trâditus éit Pilato y fextaque jjarafeeues
hora in crücem a d u s e ft , p ro fed o eiùs proditio quinto
hebdomads d ie e itîtit. ■
ïQuaftio;
Q^ja fompèr DomiSusfilium fo hominisyirili genëreymol
homihisfemihind^appellâti pbeamqüë càufam çpnanturl
abhprreritesireligioné nbftra homines çLbCere Domini-
cum partum cpniugiiqpcre extitifle ; aiunt enim illudno-
menvhominis,virili genere, non feminae efïèiÿ fed marisI
quibus tandem racionibuS huiüfmodi conuiemm fiüftra
iadum effedb eebimusî '
^ / ' Explicalib.
S i coniugû eopulàtiphe dôminiçus partus extitifièt, nun-
quam fcrijptura illud d ixiflèt, V t putabaturIofeph filiu sl
Iliad, en im y t putabatur,iniis qùiconiugumcopulatione
pariüntur , d ici nonpo teft.. V npàutem y e rb p q u od ob-
lcurumfit & mipus per,fedum, v ë rh a om n ia ilk q üæ p la '
né Chtiftum ex Spiritu fkn<^o & Maria virgine gencrà-
turnelfe d eclarant, éuerterëac'refollërp, ablurdifïîmura
eft..Ad refellendam v eto inaiiCm eorum argumentatio-
nem his ratipnibusvfi fumus. S i quia Ghriftus filium ho-
minis feminino genere fe jçfie non d ic it, ob id non eft ho-
minis feminino généré filius: p ro fed y e tiam quia alicuiushominisfefiliumeflènondicfi,
alicuiusfop,minisfilius
non eft. Si non alicuius Homipis Chriftus eft filius , non
fithominisfilius necefïeeft. Préetereafiquemadmodum
iofeph Eli filius lege finenuptialicopulaÜone fa d u s eft
quod Déps Hoc modo.Iofeph Éfi filiuiïi’ dare voluenc
quid abfurdum e ft, icadârilofcphetiam fine maris iôcfe-
minæ cdhcqbitü i^m u& èh im réi caufa.hbçprouiditdi-
Uina gratia/ vt Virgo yiro qui duos patre.s hahui^t>qupé-
ret, vnuni hatiiraex nuptiali concfibitu, alteriimex lege^
fine maris & femin^B coh cu b itu , ante deliocàhs Sç.dcpiri-
gëns in ilia generatione Cbrifti Ortum qui èx Spïritu lâni
^ o genetatus èft D c o filius, ex muliere autèm Io feph, Io feph
filius genera tus eft. Spirttus, i r t q ù i t , in te intra-
bity&vis alnjïimttbi obuMbrdbit. Itàque id quod.faritlum ex te
Qm ft io . . 6 7 . k ’ ( v ' . ,
Q uoniamEfa ia sdeDominb va ticinans, ait, Generaùonem
eius qtiis ndrrabtt l verbum ho e de e o n e q u o d difficile'eft
nartatu/ an deleo quodharrari rionpptéft :■ & vtrura-de
diüinitate ; andècarne actipièndumeft î
I Explicatio. .r ; I .
ChnftiquidemèxCârneortusexponitur,eiufquémpdü.S
hiftorica narratiorie çnunciatur. Ex Spîritii enim fà h d ô
&Mariayftgine.nJatuseftieEiusaÜtemortusexdiuihitâ-
te, exponi nonpoteft,itaque nonppteft narmri..Exprimit
ergö jjrophÄticum verbum diffic'ultatë.àùtiyticadicam ;
impoffibilicatèm narrandæ generacionis.
/Quàfiio 68. ,
Si anirrius nofi eft fanguis hominis, quôd exfiaufto effuifo/
que illo animal in teric, quibus ^ationibus autexeihplis â-
nimus in corpore elle docétur, aiiç àliud quod creaca pâtura
videre non poteft ?
Explicatßî /
Quoniarti create n ature bpificisyer pa habe mus,quæ ani-
mum àçbVpore diftinguuht : exemplafiue dempnftratio-
hes quæ dignioresfint quibus affenciamur ad confirniàn-
dam eius qùo de agitur, veritatem , quæri non debent.
Q u od ehim dédit diabblp ferieridi totius Ipb corporis
poceftktém prb libidine,eiq; Veruit, ne c iu sah imamcoa -
tingeret ; animum corporis cxpertem&aliquid aliud prçf- j
ter carnem eius quæ fauciata fuit effe déclarât. Illud etiam
ifimili m!odo> Notite metuere eos quicorpus itiierficiuntyanimum ;
autem in terfere nequeunt, hoc déclarât, âliquid effe interfe- {
<5to homine , quod in immorcalitatè' 'permaneat. etiam
rportuo corpore.. Itaque abfordum èft fohguinèm qui
pr ofufus eft & interiit, apimum eflè diceréi Petfpicuum
eft igitur, animum ab hpmiuibus ^ideri non pofle fuapce
natural;
, 'Q uaßo .
O i r in fepténàriüm hümetum cadi t mu tatio ? Nam & ir i
fabbàto plerumquè aèr mutàtur , & hominis iétate prb-
grèifio in hoCnumeroaccefliohem accipit, cumdentesß?
leptimomenfenàrcantür, & feptimoanho m üténtür, ô i
iduplicatiseifdeth rurfus^puberes vimfëmiriishancifcan-
I tur l atqiiey tfummàtim dicàm.feptem nu merus & accef»;
fiohem>dëceffiènemque ho,mi.num efficit, ôc motboruni
diiudicationem,&legêcæterprumhürhërôiumôbfèruâ-
tiohemrèllgibhçmque cpntihet/ !
Expttcaïik - / . ,
N a tu re vioperü natureabfplutipeuenit/notcpbris præ-
fèntia quæ menfè annovefeptimodeterminata ht. Itaque
naturæpperaquæinquæftionecbmmcmbratâfunt i fæpe
celefiusaut fèriùs quam fepoem humérus éxiftat, natüra
perfèéiiorièm fiiam nanciftüncur : quæ quidèm nùhqu^y
euenifént, fi natiira feptenatium numerum,nbh;ïèptena-
’ rius numerus naturam iequeretut. N o n igitur lèptem nü*
merus caufa eft opèrum nature abfolütionis ,'ied nacuräi
vishebdoraadisCaufaeftiaquahaturæaecommodata 9-;
pera abfoiütiönemnon accipiunt. Eadém eft etiani alib-
ruW numerqrumVroènfium & ahnbrum ratio, quibusha-
turæ opus abfoluicur. In aliisànimantibus&ftirpibusnatura
eft caufa paris temporis , longioris , arqué oreuioris.
Maioris autem eft obfèruantiæ atque réligiohis fèpteiri
numerus in diuinis feriptis, quàmcæteri, quôd.ineo tempus
o(nne &mcpicionis müiïdi,& eius qui eum effecir/rë-
quiecis continetur,ita camenyvtfenarius quidc moliriohis,'
îTîonas aute réquietis numerus h a beatür/yt.igituf homines
mundi molitionéfoembria colantfèmpicern'a /ffepte-
narium nu mer um vhüm ëx omnibus in diui.na.fcriptura
Défis màximæ vénerationis cenfendum eftedècreuiu
Qjuftio