j66 Arnobif aducrfu* Gentes
nubiïis ad terrain décident imbres ariditatibus tempera-
men ta laturi? A tqui ne cefiè e f t , cun&a fuos ire per curfus,
necab ordinis nati continuatione difcedere.etiâmfi nome
in m undo nullüm hominis audiatur,qrbisq; ifte terrarum
folitudinis vacuæ fîlentioconticefcat/Quemadmodü ergo
ia& àtu r habiratorem d ebuifleregionib. his addi,cü ab
pomine liqueat nihil admundi perfeCfcioné redire,pmnia-
que eius ftudia commoditatem femper fpedare priuatam,
ncc àfinib.propriæ vtilitatis abfcedete îQ u jd e n îm prod-
cft mundo ( v t ab rebus incipiamferijsj inaximos reges hic
efle ? Q ù jd tyrannos,quid dominos, quid innumeras alias,
atque ampliflimas poteftates ? Q u id r e i militaris experic-
tifumos duces capiendarum vrbium peritos,ihequeftrib.
prælijs aut in pedeftri pugna immobiles atque iftui&ifli-
mos milites îQ u id o ra tore s , grammaticos > poetas î quid
fcriptores,diale<Sfcicos,niuficos 2 quid pantoroimos, quid
mimuloSjhiftrioneSjCantores.tubàjtibia calamoqj Hâtantes
ï Q u id curfores,quid pugiles>quadrigarios , defulto-
res,grallatores,funiambulos, præftigiatores 2 Q u id biga-
rios,falinatores , volon es , vnguentarios, aurifiées,aucu-
pesyvannorumfirpiarumepvin d o res î Q u id fullones,la-
narios,phrygiönes,coquos,panchryftarios »muliones, le-
nones,lanios, meretrices î Q u id inftitorum alia gênera î
Q u id profeïïorum&artiunijquibus enumerandis omnis
jetasangüfta eft î R à tion ib .con fe rre,& conftitutionihus
mundi,vtfine hominib. con dinonpptuifie credatur,nec
obtenturus inregritatem fui , nifi ei ccintétioanimalis mi-
feri & i uperuacui iungeretur. N ifi force réx mündi ■ ( qüem
temeritatis eft maximæ humano exorè depromëre )ïceîr-,
co ex le genitas hueanimàs in ifit, vt quæ fueranr apud le
deæ,corporei tadus,&temeratiçcircumlcriptionis exper-
teSjhumanaimmergerentur in (èm ina, foeminàrum ex ge-
nitalibus profilirent, ineptiflîmos ederenr coptinuarcnt-
que vagitus,ex'ugerent fellitantes mammas, proluuio li-
nerent &madida rene fe fu a : & y t adfilentium pauidi
nutrici s m o tib. & crepitaculis adducerentur auditis.Iccir-
ço animasmifit, v t quæfuerant fi mplices & bonitatis nu-
per innoxiæ, firnulare in hominibus d iieerent> diffimula-
re,mentiri, circumfcribëre, fa ilere, adulatoria humilitate
captare,mentealiudvoluere, aliudin facie po lliceri,illa-
quèare.decipere dolisatque in fidiis nefeios, per iPnume-
ras arces malitiarum*venena conquirere , & ad vfiimtem-
porispellaciæ mobilitate fo r mare. fcCir co ani m as mifit,vt
in pacata &pîacidatranquillitate degentes,allumèrent ex
corporibus câufas,quibusferæ fièrent, ÔC immànes fimul-
tates atqué inimiditias gcrerent^confèrerent inter fe bc lla ,
expugnarèntatqueëuerterent ciüitatcs : feruitutis opprime'reht&
ueribus incubarent, & abhominuroformis tabifica mâciè
diflociarentur abiunétæ î Iccirco animas mifit y v t quæ
fecurn co m m o rantespofiêlfio n is ali cui us n u llu ràvh qiiâ
habuifiènt amôrem ;auarifiirnæhic fièrent, & in hâbendi
ftudiü inexaturabili pedtbris ardfefcèrent appetitu,efFode-
reht altos m o n te s , & yiieeraignoraterrarum in màterias
vertèrent aliéni nomïnis atquevfus /penerrarent abditas;
diferimine cum capitis nationes 8c translatis, inercibuS
caritatem femper,vilitatemque captarent : exercerênç a-
uidumatque îniuftiflimüm foe n u s ,& milbrorum eiangui-
nè lüpputandi/ê ângerent infania : m illibus pollèffionüm
femper producerenc fines r 6c quamuis prouincias rotas
fris faccrent vnum,pro arbore vna, pro fu leo , forum.litib.
tererent , cumamicis & fratribus inexpiabiles fufciperent
fimultates î Iccirco animas mifit, vt quae dudum fuetant’
mites & feritatisaffedtib'us nefeiæ commouenVmacella fi-
b i & amphitheatra cpnftitùerenr, lo ca ian gu in is& p u b li-
cæimpietatis,exquibusin alreromandi cernerent homi-
n e s , ôc beftiarumlaniaribusdiiîipari : interficere fealios
nullius ob meriti caufam, ièd ingrat ara voluptatem con-
feflbrum,ipfosque illos dies, quibus tantum committere-
tur nefas,in gaudijs co m m unibus duceren t, & fefta hilari-
tate facrarent : in altero vero animalium miferorum dis-
çerpèrént vifcéra, alias aliæ raperent ( vt canibus mos e ft&
vultutibus) portiones, fubigerent dentibus, & crudelifli-
mo v en tr ida ren t, & in tam iæuis atque horridis oribus
(brtem fuam fièrent, quas ab talibus menfis paupertatis
anguftiæ vindicarent : pro beatis ac felicibus v iu eren t,
quarum ora &ç faciem tam crudeles polluèrent apparatus?,
Iccirco an ima smifit, ytdiuiniponderis &grauitatis ob~
litæ,gemmas,lapillos,margarîtas caftitatis difpendio co-
pararent,confpiciendis quærerent corporibus fu c o s , in -
nedterent fais colla, laminas pertunderent aurium, immi-
nuerent Hontes litnbis> .fiiligine oculos obnmbcarent,
nec in formas erubefeerent mafciilorum calamiftris vi-
brâre cæikriem, cutem corporis leuigarc,iricedere popliti-
bus nudis, omniquealio cul tu vigorcm virilitatis & expo-
n e r e ,& in habitum foeminarum deliriasque m ollire l Ic-
circo animas mifit, vt yiarum aliæ infeilarcrit meatus,aliæ
circumfci iberent nefeios » teftamèrita fupponerent falfa,
venenatas.cpnhcerent potiqnes;, domos v t effringerent,
nodlibusfolicitarênt,abigereht,præuaricarêntur, & pro-
deren t , fapqru tù faftidia v tex cute rentpalaro , y t in êo-
quendis alitibuspinguitudiném hoflentretinerClaben-
tem , vt fpirulas &c botulos fa ce rcn t, ific ia , caftellamen-
talucanicà>fuminacant qumb iscarnem, & glaciali con-
ditione tucetæî Iccirco animas mifit, v t res fa n d i ?tque
aüguftiffiminominisfymphonicasagcrent&fiftulatorias
manciparent fe.iugo : ô c ad Yltimumfierental-^ ^ w.„
teriusalferapotéttatiSjnataliumconditionemutataî le - hic artes, Vtinflandis bucctilas difténdérent tib ijs , can-
cireo animas mifit,ytimmemores veritatiscfFe&ç,&quid- ; tionibus v t præirent obfccenis numerofiter-, & lcabillo-
nam éflèt Deus oblitæ, fimulaçris inertibus fupplicarent, j rum co^npepationibus lbnoris-^ quibus animarum alia là '
ligna,æra,&lapidés ,diuinaalloquerentur vtuuminajau-; fciüiens mulcirudo incompofitos Çorpiprum diflpluere
xilia pofeerent cæfortim animantium cruore , nullam fui
fàeerent mentionem : quinim mô ex his aliæ v t dubitarenr
tur. in motus, fal titaret Sc è an ta re tf orbes fal t atorios Ver-
t e r e t , 6c ad vltimum clunibus ôccoxendicibus fubleuafè
eflè,autvllüm éfïè penitusabnegareôt î Iccirco animas tis lumborum crifpitudine fludtuarer î * Iccirco animas
mifit I vt quæ in fedibusptoprijs m éntefiieraht vnaiintel-fi mifit ,.g tin maribus exole t i , in fcèminis fièrent meretri
le ftü & fcientiapàribus ÿ poftquam formasindüeremor-
tales,ôpini©numdifcriminibüsâiffiderent, aliud aiijs iu
ftum,aliud v tile videretur 6c redtum, de appetendis rebus
fugteudisque cer raren t , malorum ac bqnorumalios aliæ
conftitUerent fines i veritateiri cupientib.nofcére rèrü 00-
poneretur obfcuritas, & veiüt oculorum luminib; viduæ,
nihilj^ertum vidèrent j deperancipitesfemitas fufpicionü
inducerenturerroré î Iccirco animas mifit t v t cumani-
mantia caetera fpöntenatis alè réntü r,& nullaiàcionepro^
latis,neque domö fiimaut yéftium tutamina fi b i , aiit v è-
lamenta conquirerent, mifeu.bilis iftis neceflîtas addere-
t u r , v t cümimpendijs maximisi perpetuisqj fudorib. do-
mos fibi conftruerent.membroru eonficeren t cegmirta,fu-
pelledilem variaia diurnorum contraherent egeftate,im-
becillitatis auxilia animalibus mutuarentur à mutis, vim
facerent terris , vtnonfuafufficerentgramina,fed impe-
ratas extollerent fruges, ÔC ciîmfànguinem totum infubi-
g e n d a tellure fudifTent,robigine,grandine, ficcitate fpe<n
jfambucifiriæ, pfaltriæ»venalia vtprofternerent corpora
« yinlitatem fui populo p u b licarent, inlupanaribus
promptæ , infornicibus o b u in& æ , n ihilpadrenuentes, I
ad bris ftupruni paratæ 2 Q u id d ic itis , ô lo b o le s , acpri-
mi ptogenies numinis î Ergone fapientes illæ , atqué ex [
catifis principalibus prôditæ genera hæc animæturpitu-
dinum,criminummalitiarumq;nouerunt,atquevtexer-
c erén{,ytgereren t,v tp:ercelcbrarent hæç rrlala , nabitare
iuflæfunt nas partes,ôehbmani cofrporis circûiedlione ve-
ftiti î Èc thortaliümqüifquâm eft rationis alicuius acei-
piens' fenfhm # qui or<îitiafum exîiftimet mundufn per fias
efIe,acnonpQtiusfedemacdbmiciliurrtcôftitutü,inc{uo|
omne quotidie perpetraretur nefas, maleficia cücla côfie-
ren t, in fidiæ, frauaes,doli,auaritia,rapinæ, vis,fcelus,au-
dacia>ob fcceni tas, turpi tudoj'flagitiü, mala omnia caetera!
quæ in orbe homines to to mente noxia pariunt ,& la b em l
machinanturinmutuam 2 Sed fu a ,in q u itis , voluneate,
non regis iu fltonê vénerurtt. A t vbi pater omnipotens fidrJ
laboris amitterent s ôc ad vltimum v i famis humanis cad a -* vbi regiæ fublimitatis au £toritâs, v t eas prohiberet abfce
de're , 1
ï> t b é f I I .
dere,neÇinprçcipiteslahipermitteretvoluptates?Sienim
degcnercS futüras.locorumimmutationibus fciebat (fci-
rÇf utem debüèï^at,cau(af um v t omnium conflitutor ) aut
extrinfècus aliquid accefîurum his e fH,J qu od eas faccret
obliuifci fuædignitatis Sçdecoris ; m illies , Vtignofcat, o-
rauerim ; vniüerforunî no n alius quàm ipjfb çft caufà t fi-
quidem perpeflus eft euagandi eas habere ius liberum,,
quas retenturas non efle integritatis. fuæ habitum præui-
debat, A tq u e ita perficitur, v t nihil interfit,omhin.o yo -
luntaiiqvenerint,anillius obtemperauerintiuflibni :cùm
non prohibendo quod, oportuerac prohiberi;,'ceflatione:
cri.uieö fecerit proprium , Ôc recentionis'diflirpuiatione'
permiferit priuS., Scd procul ha?cabeat feeleratæ opinio- :
nis ïqnmanitas, v t Deus credacuf omnipotens,magnarum,
ôc inuifibilium rcrui^fàtor,& conditor, procreator i-ram
mobiles animas genuiflè grauitatis acjjondèris conftan-
tiæque nullius : in v ita labiles,in peccatorum generavni-
uerlàdecliues : cumq; eas taies atque huiusmodi fciret, in
corpora ire iuflifle,quorum indutæ carceribus fub procel->
lis agerent terapeftatibusque quotidie fortunæ, & modo
tu rpià face rent, modopaterentur obfçoena : naufragijs,v
ruinis.in;céndiorum conflagrationibus v t périrent • Pau-
peries alias, alias Vt mendicitas premeret, infetnarum pa-,
terentüraliælaniatüs m ufcularü, aliæ vtinterirent véne-
no,claudævtineederèritaliæ aliætumen amittefënt^
v f artieuhs fëdërehtàliæ colligatis, morbis denique obie-
ëtarentur v t cunâis,qu os infe lix mifèranda mortalitas di-
uerfamm fûftinet dilaceràtibne poenarum(:5 "fum deinde
oblitæ v ni us elle Cç fontis^vniüs genitonS,& càpitïs, ger-1
manitatis coriuellerent atqj abrUmpeirent iura^ vrbés fuàs
euer terentjpbpularentur hbftilitèr tê tfa s jè i uos <ic lifeeris
fàeerent, infultateritvirginibus & matfimojoijs alienis,^o-
dilfent tnuicem fê fè , àliorum^audijs & felicitafibus inui-
derent ; turn deinde fè ómnes ma|edicerent, caiperent,&
fæuqrüm dentium môrdàcitatelaniarent. Sed procülhæc
abeàt ( vt eadem rürsus frequentiusque dicamusjtam im-
manis &:fcelerata.perfuàûo , v t ille ïalus rerüm Deus o-
mnium, virtu turn caput ,benignitatis ôc columen : atque
( v teum laudibus extollamushuraani'sjfapientiflîmusjiu-
ftus,perfeda omniafàciens ,& integritatis m k cônfèruan-
tiamenfiones, aut aliquid fecerit clausum , & qu od emi-
nüseflètàreéto , a u ty lli rei foerit miferiarum autdiferi-
minum eaufà,aut ipib sà^us, quibus vicàtràrïifigitur&ce-
lebratür humana, qrdipauerit,iuflèrir, & fu^fluere cbnftiT
tutionepræcepent.^Minora hæ eillo fim t,&magnitu diniy
eiusdeltrüentiapoteftatem,tantumqieffclongèsvtiftarum
audtor rerum efle crcdatur, vein facril egæ çrim en fni pieta-
tisincurrac, quifquis ab eo conceperit Hominem efle pro-:
gnatumircm infeîicëm & m iferam, quiefle fe doleàt; qui.
côditioné fuam detéftetur Ôt lùgeat,qui nullà aliade caü-
fàfefe intélligat procreatum, qtiam nemateriam non fia-
berenr, per quam diffunderent fe mala-,^& eflent mifëri
femper,quorum crüciatibus pafcëretur,nefpiq,quælatehs
ôc humanitaciaduerfà crudçlitas. Se,d fi parens, etràm gei'
nitbr anitaarüqr,inqttitis, n ëu s 'n p n e i|, quo au&orc pio
genitæ,& qua iunt racione prolatæ ? •SHn^icata vtlltisau-
dire,nec ab aliqua voçis pfteatatione dedmHa r itemxon-
fitemur nosiftuaignotare,nefeire, fëiefitïaibqde tantórei
non tantum noftramducimus infirhiitàVém'iragiJîtàtèxn-
quetranfire,verumetiampoteftatum,quæinmundofunt,
om n ium , & quæ numinà fè efle opmionibüs vfutpàuere
mort^liuin. ; Sed quia Dei negamus, çuius fint debemüs
ofteudçreî Nihil iftud n ê c^ a ’rip/equiÉur.hon enim fi ne-
gemus mufcas,fcarabæos, & cimicesmitedulas^curCulio-
nès^& tineas.o tpnlpoteritiseflè opus regis, fèquaciter po-
ftutandùm a nobis, e ft, y t q ui s e a iece ri t, i nft j tue ri f que dir
camus. PqflijmüS enim nulla cumreprehenfiopenefcire/
quis & illis odgiiiem dederit, & obeinere,non efle D e o à
luperipre(prolata tam fùperuacuà, tam vàna , tam a^ n u llas
pettinentia rationes ', quinimoaliquando ô cn ox ia, &
neceflàrias importantia lælioncs. C o niimiliter hic quoq;,
cùm animas renuamus D ei efleptincipisprolcm, nori co-
tiauofciquitur, vtexplicarè-debeataus, quoriarriparente
finteditje,& çaufis cuiüfmp^i procreatæ. Q jiis énim nos
prohibet, aut vndc enatæfipc prpdieriptque, nefciréi'aut :
n ^ *‘ » 1 6 7 M
cas nopeflè Deiprogeniem feire? Quanam,inquitis,râti o-,
ne, qua v ia 2 Q u ia omnivërp veriflimum éft,Certo^i.cer-
tifiîmum, nihil rerum a principe ( fictit faepiùs d iâp îp eft )’
agi, fieri ^ flacui, n ifiq uo d opp rtea t& conuehiatfierî, pifî
quod fitplen up i ôç integrum , & infuæâitêgritatiS d e fe -
(aïonefinitum.Porrb^utemcorifpiCimushomines/'ideft,
animas ipfàs : quid enim fiint homines nifi animécbrpP-
ribus illigatæ?) fæuitate innu rherabili viribrum ipfos fèin-
dicaré non eflêpatficij generis, fed ex mediocribusfami^
E j f procreates. Nam que alios vîdem Us i m mites, fâciflor9ios,
audaCfes,temerarios,præcipites,c^ difli.
l^ ^ e^tpfenda^,:fuperbps,arrogaPtes aparPs, çupi-
dps,libidinofos,inc.Gpftantcs,inualidos, & fua ipfos:de-
cretaconfêruaren^queun^es, quod vtique n o n e fe r it .fl.
generofitas ebs aflereret principales,&ab rerum[capite âe>
^j^n^^md u ceren thoneftaiâ chtarta taHÙm.Sed&bo -
ni,di‘cetis,funtinreb.hurnanis,virifàpiehtes,iufti,inculpati
atq;emendatiffimis pipribus.Nùllam referimus quæ-
ft?®fjem > ah y lli aliquandp fuérint tales,in quib. oiùnipo
nihil ifta ipfà,quæ dicitur,deüderaretùr iritegritas. Sint licet
perhonefti>fuerinrqilaudabil'eSitëntierint apicem perreâ
ionis fummum, ne cip aliquolapfu eorum aliquando
claudicaucrit v ita,fedau dired ep pfciipu s ,q uQçfinc,aut
’ fuetint numéro j- v t ex multitudinis magpÉhdine métia-
ipur,anoppofiti6iùftafitfa«aa,an æqualitam compenfa-
tionelibrata.Vnüs,duojtres,quatuor,decem,viginci,centum,
celte numéro diffiniti,&nominum fotfitan compre-
henfionibus terminati. A t genus humanum non ex bonis
pauculis,fed ex cæteris, omnib » æftimari Conuenir ôc pon-
derarb 1 n t o to .n. pars eft,non to tû ïn parte •* &vniuerfitas
debetattrAherepqîtiphes, non portionib.vniuerfitas ap-
pbcari. Q u id en im,fi hominemcaptum d icasmembrise-
mnibus, ôc eiulàntëpi crpciàtib» aiperis, ipçirco efle fa nu,
quàd vpius vnguiculi nùllum perpetiatur dolopem i aut
eflèauream terrain ,q u6 d in ve rru cu lacpllisVnius infini
cxigiiæ mieulæ,qui^.nafciturcdlliquefaëlis aurum,& ad-
miratio cppgregatione conquiritur» Qualitatem màteriæ
vniuerlitaselemènciprobat j npppüluifculiflabiles,hèc
mare cominuo dulce eft, fi mitipris aqujcguttàs.alicüius
adieceris arque immifèris numeri. confumitur enim minuties
ifta immenfo , n e cmod bn qpp aru ij, fe d eflenul-
lius exiftimandum eft nominis, quod per omnfa diifufum
, périt,& in magni corporis intercipitur vaftitate. V o s hu-
mapo in genere bonos efle dieids viros, qui y t eflè credan-
cur,copiparatio forfitan efficiatpeffimorum. Quinarn ifti
funt î dicite. PhilofbphijCredpiquifeeflèfolos fapientif-
fimos autumant, & in huius ri'Pminisfiipërcilium fuftule-
runt : nempe illi, qui çumfuis quotidie Ciipiditatibus pu^
g u a n t , Ôc affedtus ex animisinutos proturbare, pellere,
pertinacium m oliuntur obluâ atione yittutüm t qui ne in
vitia proritari facultatis pofSnt alicu iu s in ftin âu , patri-
mohia ôc diùitiasfdgiupi,-ne caufàs fibi afférant lapfus s
quod-cùm fa ciu n t& curant, apèrtiflimèanimas efle indicant
labiles j & infirpiitate ad vitiaproCliüesi; fiJoftra au-
teih lententia, quod bonum naturàeft, nequeemendarij
neque coqypi fe pofeit : imo ipfhm debêp quid fit raklutii,
nefcire,figenerisformacuiufque in fua cogitât integritate
pcrltare ; neque enim çontrarium infîtum êfle contrario
p ô tç f t , aut impari pa ritas, aur dulcedo itfamaritudine
contineri* Q u i ergo 1 u â a tu r animorum ingenitas corrig
e a prauicates, fs aperdflimè monftrat iraperfedum fe
eflè,quamurs omrii conaru &perüifeacià contendac. Sed
rifui vob ls eftnoftrarefpdnfio, quod cùm regias foboles
elle animas abnegemus, non referamus concrà,ex qüîb us
fine caufis atq; originib. procreatæ. Qu bd eftenim crimi-
nis genüs,aut reiçflè àlicuius jgnarumiaut ipfum quod rie-
fipaSi fine aliqua profited diflimulacione nefeire ? aut v ter
màgisvideturirrifipneefleaigniffimus v ob is , quifibi fei-
entiam nullam tenebrpfie'fei alicuius a fia mit, an ille , quf.
recur fefeapéttiflîiroè feire id , quod Humana cranfiliat no-
tionem,Sèquodfic cæcis obfcuritat i bus diuolu t uni ?Si piê-
nïtus fpedetur rei cui ufque natura ,/ii fi m ilf & vos eftisj,
quànyinînpbis reprchêditis,caufài N o n enim,quia dici cis
ab ipfo ànimàS rege defcendere,ac fuccedere in homin u m
formaSjexploràtum aliquid dicitis ,& in luèëppfitum ma