B
Difcipli- I
pis huma
nis fcm-
pcrali-
quidfalli
adhærck
‘c-
Scriptürô
neceflarià
duo.
l+ ù <yfthenagor*
Incrcdü-
iitacis oraugeatur,
deniquë omnia ex animilèntentiavobiseiieni-
a n t , oramus , quod ÔCnobis falutarefiierit, vtquietam
tranquillamque vitara degentes , vobis interim ad quæli-
betimperata prompte inferuiamus*
A T H E N A G O R A E ATH
EN IEN S IS , P H IL O S O P H I
C h r i s t i a n i ,
Ve Mortuorum Refurrcctïont-j*
Mnibus dogmatibus & rationibus,quæab
harum rerum veritate pendent & fiild u n -
tu r , ali quid fàlii adnafeitur & cohærefcit.
Adnafeitur autcm,non ex origine & natura-
li d u&u rerum, aut ex caufis fu b ftan c iæ lcd
ex ftudiocorurrl, quiàdulterinam ieméntemad corrüm-
pe ndam véritatem ixl precio & veneratione habent. Id ira
efle dëpïehendas exveterum lucubrarionibus , quih uic
cùræ operam impèndeîünt,dum parité): & cum prioris, &
cum fui (æculi hominibus diffident: imprimis autemex
c a , quæ interiplosopinionum tumultuatio eft. Nullam
cnim iftiusmoai homines veritatem fine obtre&ationë
dimi(erunt,non lubftan’tiam D c i , noncognitionem, non
operationem , aut ea quæ iftas res per feriëm conlequun-
tUr.-imo necpietàtis depi&ricemorationem. Nam aliqui
eorum plané delperant de iftarum rerum veritate, alij pro
libidine torquentyalij de manifèftis dubitationem inftitu-
unti Qûâmobrem püto eum, qui de iftisrebus dilpuratu-
riis fitjduphci oratione opus habere,altera nimirum, quæ
pro veritate, altera,quæ de veritate diieeptet ; p riore o ratione
ad udrfiisincredulps & d ub itan tes , fecundaaduer-
fus beneuolos & veritâtis ftudiofos vtendum, exiftimo.
Q u a de caufaoportet eôs * qui hiscè dé rebus quæftionem
inftituere volunt -, fubinde infpicere, quid res exigat , &
eatenus verba metiri ,ëarûtaque rerum ordinem neceflî-
tatiadaptare : v t nortdiim prima quæque pro fèrie priori
n e credunt,aut am bigunt,au t ad id quod ipfis temere ap-
p a re t, autquod nep otibu s & luxuriofis opinari gratum
eft, fententiam fiiam dirigere, led in excuticnda contem-
plandaque huius dogmatis veritate, aut nullarn caulam
alfignare hominum creationi ( qu od facillimum refutatu
eft) aut ortfnia creata D e o authoriimputare,atque indee-
docerc refiirredtionem ipfam nulla ex parte fidem mereri. 1
A tq u i iliud facient,fi oftehdant D e o aut voluntatem aut
facultatem reftituendi mortui diflolutique corporis decile,
v t iliud rurliis conlblidet & coüniat, -ad hominis yete-
risformaminftaurandam. ;
Q u o d fi iliud probarc ne quean r ,defiftaht ab iftaimpia
incredulitate & blalphematiöne nefaria. Verum quod
falfa d id u r i lunt, Hue Deum allegent, non poffe fine non
yelle,exlequentibus apparebit. Impotentia enini alicu-
ius inde deprehenditur, fi autignoret quid faciendum fit,
aut fi nöritjimbecillior fit viribus, quam(v t probe efficiat.
Q u i enimignprat quid faciendum, isneque conari ,neq;
perficere quicquam po te ft, earum duntaxat rerum, qua-
tum notitiam nullarn habet. Q u i autem cognofcit quid
faciendum f i t ,& qu omod o & vnde id con fi ci p o flit, vires
autemaut omnino n p n hab et, aut non (ufficientes habet
ad remex equ end am, q u am p ro b e in te llig it, is filä p ia r ,
luasquefacultares in lp ic ia t,au tr io n ten tab it, (autvDiin-
circumfpedle tentauerit, fine operis deftituetur. A tq u i
neque poll! bile e ft,v t Deus ignoret vel ex parte v el ex parti
cula naturam corporum relurre&ioni deftinatorum.Ne-
que enim latere p o te f t , quo lingula ex tabid is membris
ab ierint, & qua: in leelementorum partes putrefa&a re-
ccperint, & in cognatam naturam adm ile r in t: tametfi
omnino apud homilies id quodrurfum vniuerfitati ele—,
mentorum afFulum eft, inlecernibile videatur & indepre-
henfibile. C u i enim ante ciiiusquam reiprocreatibnem
ignota non erat futurorum elementörum natura, ex qui-
bus corporafiium ortum traxerunt,nequepartes elemen-
torum incognita: fu « u n c , ex quibus decerptufus era t,
qu o d placeret ad hWhiani corporis conftitutionem ; ab-
unde m anifeftum e ft, neque eum ignpraturum, quo fin-
gularecedant, qua: ad perfebüönem Operis allumpfit, vbi
integritas ilia dilfipata fuerit. Q uantum enim adrierum
noftrarum ordinem äliorumque uegociorum diiudicati-
P c°rcG,
jhitandi
^ortuos
ifec Volfi
tasneeft
cuicas dc
left.
■ Dcumni
hil latere]
poteft.
I 1 n * - j ^ • • I o * r r l ■ . r -----I— auutuiiiqueuegoGiorum auudicatilo
c o conftitdas.decoturaviolcsi&neccflïcatisöccongru- ó n era , mains e il, eaquænôndumiunc,præcoenofeerc.'
reads rclpedtum déferas, ytenlmäd d cmön ftrationem& j quantum autem ad D e i maieftatem eiusquefapienriam,
naturale coBfequmrii.pHôrafUntëiquâèderebus.qudm ( ambo if ta .n a tu ra lia& e * am u o fa c ilia fu n t.& n ôn d um
quæ pro rebus ddputantur : ita quandoadvtilitatem re- j natapræcognofcere , & refoluta dignofeere. A tq u i vi-
fe tu n tu r , pnore loeoponendaea, quæprorebus, qudm res Deilbfficere ad corporum reftitutionem in d ica fv e li-
quæderebusdilceptant. JNequeemmàgricolaaptèpot- j pforumprocreatio.
eft inlpargere femen, nifi purgato agro alylueftri matèria,
eisqüë qua:lèmentibüsbonisnoxamadferunt, neq; medicus
infuhdere lalütar'è pharmacum aegroto corpori, nifi
vitiofapriüs expurgarit,aut affluentempurulentiam co-
hibuerit,neque qui veriratem docet, de veritate loquens,
Si énim corpora, quum non élÏènt,condidit,eorumque
principia, vnde óriginém trahunt,procreauit, eriani qiio-
modocunquc dilloluta , cum eadem facilitate inftaurà-
bit. Id enini illi æquè pollibilecft. Nequ e inde hæc ratio
labalcét, fiueex materia o'riginemrerünxdcducänt,fiperfuadere
poteftïdumadhucinanimrsrnhabitatfalia o- ue exelemcmis.vtprmapris omnium, corpora conft.'ru-
pmiór quærpfts v en radombus obirftit. Q u am o b rem & a n t .fiu e e x fem in e .C u iis e n im e ftp o te fta t isd fe c o n d inos
quoque, cura & r e ip e â u vdlitatts, nonmmquam pri9 tione inforfnem materiam transforma«, nullaquefigura
ptoventa te quamdeventatefermouemmftituimus: id indutam.multis & d iuerfisvültibus exórnate & p f tte s
q u o d .mpræ fenn atumnonmu d le fa au vrd e,ur.dû qu od e lem cn tommm vnumco g ete ,& (emen.q u od vn um eft&
neceiStaseï.gat.ante oculoshabemus . præ cp u èinora- fimplert, in mu ltad iu id e re f & qu od inarticulatuineft,
none quæ de relurreóhone corporu difputatura eft.Na & articulis diftinon^rd» 'm È ÊÙ i& tu L •• . u u ium cu, ,
■ hîc hit quoque uuooue quosdam uuosdam videmus « d em « plané olanè inçredulos, quos- dare mammatæ: eins -,
demquoque poteftatis eft, & qu od dilfipatüeft çovniie,
dam dubirabundos4alios quoque quipjrimas fuppolitio-
6c & quod lacet, fiirrigere, & quodmortuum , denuo vi-
ncs ftatuminaquæftionis admittunt, æquè tarnen côm
uificare, & cofnjptibile mutareinincorruptibilitatem: e-
illis,quidubitabundianimo incerto & ambiguo fluélua-
iusdem authoris fuerit,&eiusdem poreftatis Sclapientiæ,
re i deinde patiunturiftam animi fluduadonem fine v llà
id quod dilcerptum eft à multitudine omnigenarum bc-
quam exrebus ipfis deriuare pollunt^ dubitâdi occafiOne*
ftiarum, qu o tqu ot iftiusfnodijcorporainuadcre folent,
Nullam enim caufam allegare polïunt lâltem vcrifimi-
autindefatietatem colligere, ab ipfis feparare rurflisque
lem,curàüt;dubitentauthæfitent4 I d i t a e f lè , hocpabfco
adiungere luis membris & pa rtibu s , nue ilia antea in v-
confideres.'Siquidemotnniséredendi difficultas noh te-
nambeftiam, fiueinplures abfcellere , fiue in de in alias
mcrèex futuri nulliusque iudicii opinione nafeitur, fed ex
atque alias abiere,fiue cum illis ipfis extabefabfa ad initiales
valida caula & vcrifimilitudine plurimum m unira/ T um
origines rediere, proue naturali putrefadtione re-
enimincrcdulitas rationem iuftatnhabet, quümipfa res j
d equa non crcditur,qüiddam incredibile'coritinet.Nam
rebus,quæ dubitandi caufam non habent non credere e-
orumhomihumeft, quifano iudicio in d iltutienda véri-
tat&minimQVtuntur. De c et igitur qui relurredtioncm
fo lui folént. Q u o d fcilice e viroseruditioae admirabi-
les vilum eft plurimum perturbare, qui vulgi hæfitatio-:
nés nelcio quo paâro validas grauesque arbitrati finir,
lfti aiunt niulta corpora milèrorum in naufragiis & flumi-
o ibu s p ifcib usd cam dc fe præbuiflè, multa item in bcllo
------ i-----1---------------- °PPe~
NihilDco
difficile
Gorpot*.
'làbfuinp0
làbcfti«
Ircparabuhiefty
pes co-
refur*
Sftionc.
De Rcfurrettione mortuorum.
ppetentiumcorpora, a u t è i a lia afperiori caufa.aliisque
circumftantijs rerum, quumfepulturam nönadepta fint,
feris, v t quæque fuit obuia,in pra^lam ceffiftè. C o rp o ra i-
gimr ad eum modum abfumpta j eoramque membra &
pattes vnde conftabant > quumd m ultisbelluisdilaniata
lint,acproindeex coalefcendi natura,bclluarum artubus
cohæreant,impoffibilee!ïè aiun t, v t fecerniculum aut di-
fcriminationêm patiantur. Præcerhæc&illudfccundum»
quod adhuc implicactius e f t , in medium adferunt : in ani-
malibus feilicet de paftu humanorum artuum nuttitis,
quum & ipfâ vefeafint & idoneaad c ib um, aeproindein
hurtianös ventres ingerantur, adeum deuorantium corpore
glutiun- ]
tur,crans-
euntin IL
fubftantia
sditj.
coaléfcant,neceflàriam omninö ellè,vt hominis mé-
bra, quæ priés iftis animalibus in efeam ceftere,ad alia hu-
mana corpora tranlèant : quum animalia ilia , quæ homi-
num interea carnib us vidUtauerunt, acceptas ex eo nutri-
mento guipas & to ro srurfiisinhomin esillos transmutant
à quibus d euoranum Deinde iftis verbis tragicè accumulant
liberotum vel in fam é , vel in infania madlatos
arcus,turfusque per d olos &infidiasinimicorum à paren-
tibus deuoratos hlios : fimulque 6c Medorum menfanr,&
tragicas Thyeftæ epulas adijciunt,&quæcUnquè v el apud
Græcos,vel apudbatbaros nouo &c admirando modo pa-
tratæfuntcàlamitates. E xiftisinducunt, v tfib i perlua-
dent, impoflibilem elle refurredHonem , quum fieri ne-
queat,vt eadem membra cum alijsatq; alijs corporib.vnà
coniûrgant.' Nâau tprio ràco rp oraconftare nequire,quü
eo tranfierinc nîembra, vb i complementum præbent; aut
fi prioribuspoflelï'oribusrèddantur, Icqùentium corpora
imperfcëdtâfbre. Iftiusipodi homines videnturmihi pri-
mum conditoris & gubernatoris omnium non fatislcire
nec potentiam nec lapientiam, qui fingulis ammalium
naturis & generibus cognatam 6c congruentem adaptat
alimoniam, neque quamlibet natuiam ad cuiuslibet cor-
poriscoagulationem 6c mifturam tranfite conftituit; ne-
que rurlus hælitàt irr diiedminandis rerum coalitarum
partibus , ac fingulis rebus fecundum iplarum naturam
l a g e r e 6c pa tipermitdc, ac nonnunquamprohibée,ac
oranc q u o d v ü lt ,& q u 6 vu lt& t r a ijc it , & au fe r t. Præter
hæc neque ijdem perfpedlas mihi liabere videntur vires
naturasque tum aleritium , tum alitarum rerum, alioqui
'cognouillèiit, non omne qupd aliunde alicuiinculcatur,
cibum éiuS naturæ cognatum & idoneum reddi ; fed
quædam ftatim v t complexuvéncrituli rècepfa fint,per-
ire v elv om en d o jV el éxeernendo vel äliö aliquopadlo
d is ijcien d o ,ad eo v t nepaùlilper quidem pdmam & naturalem
fuftineant concoéiionem , aut vllam cum al-
tricibus rebus commiftiônëïh. V t igitur'nepque dm'hino
omne qu od co n co âum e f t , primamque mutationcm
fulcepit , cum fornitibus c'orporis cpniungitur , quum
q u id am per ventrem à nutritia virtufe excërnârttur,
quædam ppft fecundam mutationem concoëfionem-
que lecinoris fecernantur » &c ad alia fegregentur, quæ
vininuttiendi excefierei ipfâ qupque quæ iniecore mu-
tatio e f t , v t nec e x tPtö in alimentum cëd it, fed quædam
in confuetas fupcrfluitates e x co la t, ipfa quoque id ipfum
quod retinuit ad mëmbfanùtriçnda , nonnunquam in
aliud quidpiam conuertit,dëcundüm vim eiusquodpræ-
dominatuf aut fuperabuUdat : quod aut corrumpere
fibi quodproximüm eft fa u t in lui naturam transfunderé
folet. ‘
Q u um multa igitur fit inomnibus, animalibus natura-
lis differèUtia j IpfûuTqùe àliihéntumi vnicuique generi
animantium ex naturâa'ccoihmodetur, &-cum corpore
quod indc a litu r , corhmqte'tur', triplex item in artiman-1
tfum cibis purificatio & ëxcolatio f iâ t , omnino opus ëft
perire & trarismicti q u è folfcc , aütin aliud verti quiequid
alienum eft ab àlirnbnia.& fomiee alicuius animalis^ vt
quod commifceri 6c contemperariiiequeat , oportetqué
vim nütrimenti animalis haturaliter confentire * earn que
défeenderë per naturafia ,■ v t fic lo q u a r , 'fcribra &c fècerhi-
cula, & expurgatam plané naturalibus illis emundarioni-
fius, lynceriffimam red d i, v t corporiaddatur: quam fo-
larri li rermU vocabulis verè vtaris , alimQniam voces , vt
quæ abiecerit omne quod alienum eft & noxinm ad âlendi
animalis conftituqonem,fimiilqueexeufl’érit magnum
illud infardlum & inculcatum pondus, qûo ftomaenus v-
fus eft adfuirepletionem,& appetentiæ remedium. Sed
hanc fynceriflimam alimoniam nemo ambigetcum corpore
vnirijomnibusquë illius & membris & articulis im-
plicari SC coalefcere, eamque quæ fè ita non habet,& con-
tra rtatüram e ft , perire quidem ftatim, fi validioribus corporis
Viribus affundatur, perderc autem paulatim eas corporis
vires, quas fuperauitj atque in prauôs fuccos & v e -
nenatos conu eitere : vt quænihil familiäre aut]amicuma-
lendo corpori afferat. Et huius rei maximum argumentum
oft, quôd corpora Inde v eld ö lo r ,ve rpe riculum ,v e l
raorsinuadac.fiacrioriappetitu venenatum a liq u id & a -
lien um ànatura, cùmcibisingurgitauerint : quodhaud
dubiè vniucrfocorpo'ri exitiplunveft : fiquideirt quænu-
triuntu r, familiaribus & naturalibus rebusnutriäntnr,
contrariis autem corrumpantur. S i igitürdilfidio earum
r e rum ,quæcum naturaanimalium pu gn an t, naturalis
quoque alimonia corrum pi tur, eaque neque omhia, quæ
corp oriadmota fu erin t,neccêmcrè quiduis in deadcoa-
lefcentiam carnis aftiimit, fed iliud folum , quod omni
concodtionepurificatum, fyncerum peruenerit, ideoque
alendis membris accommödnm fefe exhibueric, euidens
fatiseft,nihilvniriinnaturalium iis animantibus, quibus
is eibus & naturalis &idoneus.noUfit r fedv e lp er ipfarn
aluum crudum corrupturaque deijei, prinsquam in alium
luccum degeneret : aut quum diutiùs inhæferit membris,'
v el v itium, vel morbum vix curabilem gignerefcorrum-
pentem aut ipfarn naturalem alimoniam , aut ipfarn càr-
nemalimoniæindigarii. Qu pd fie xp ellatu r pharmacis j
aut meliori diæta, aut naturalibus viribus fiiperetur, non
tarnen fine noxa parua è corpore effluxerit ,,vt quod nihil
paratumnatùræadferat, ob cocundi coalefçendique ih-
habilitatem.
In fiimma,fi quisconcedatinde fummitti alimoniam,
adijeiat quoque id vfitatum efle , quaUquam reuera,
præüer naturam fit', vt digeratur Sc cransmutetur in a l t
quid vel humidum vel fiecum, vël calidum velfirigidunij
ne iftis quidem conceflis futurum e ft, y t in de aliquid mo*
menti fiat refurgentium corporibus], vtinde.membroriim
pleniorem numerum confequantur : quum nec raçm-
brum fit corporis , necfpeciem yicemquç membri exhi«
b e a t , imo nec Temper permaneat cum m embrisalcndis,
a u t ,f i vnà confurgat cumrefiurgentibus membris, nihil
ad v fumvitæ conférât : fiue fit languis , fiuepitu ita, fiuç
bilis , fiue Ipiritus. N o n eriim qiio aliquando indigue-
runt alelcentia corpora, indigebiint & t u n c quumvna
cum fame &corruptione »fublata fuerit necelfitaslumen-
di nütrimenti. lam fi vfque àd creationem carnisper-
tingere quis fingatiftiusmodi ex cibis transmutationem,
n e ita quidam hecelfitasc o g e t,carnem recenterexalimo-
nia creatam^ vbfaeceiflefit ad alterius corpus,, rurfusad
abloluendampriöriscorporis përfedtionem, quafi mem-
pbrum aliquodipfiu^emigrare ** eo-quod earo, quæ aduen-
titiiimiliudexalierio corpore aflumpfit,n ëqu eperpetuo
çonlèruet,Beqûéipfirm illu d aduentitiumftabile fit,quo
penieoit j grauemquein diuerlum accipiat commutationem,
quum nuncdolpribuseuanefcat , nunc cUris, mee-
roribus, laboribus,morbisqiieextäbefcat s nuncæftusfri-
gorisque intempefiis non permutent le humores in car-
n em& ad ip em, adeö vtmàneaht corpora» quæ cibos lum-
pferunt,id ipfum quod funt.' Q iium iftiusmodi çontin-
gantihcarnisàffe«5Honibus,mùkpmagis cadeprehcndas
in c^rne ex impropriis cibis nutrita,quum cß nunequidem
in m olem fuccrefcat, & pinguedineminduac ex cibis af-
fumptis, mox rurlurii id abijciataliquo modo aedirpinua-
tur, aut vna ex fuperioribus aut pluri bus caufis.quas fupe-
riùs f e,cenfuimus, ita v t fola mancat ea ca^o ,quæ colligan-
di, cöndenfandi, fouendi vim habet : ninjîrumquæele-
dfca fit à natura » iisque cibis äffinis eft & congenita^ qui-
buslecundum naturam viram eoadimplet, yitæquelabo-
res luftinet. Scd n equ e , v tpa re ft , exeretis iis,de quibus,
löqflutifumus jn e q u e , vtconcedamu s,receptis; verum
o ften dipoteft> quod ab iftis obijeitur .* nequea ffundi&
admilceti poterunt hamanacorpojtàiiscqrporibus, quæ
funt
Nûtritio
fit exfà-
miliarib.
& natu-
ralibu's.
F .
Corpora
à refurre-
dlione
non efu-
rient.
Qüæeâ»
ro in hô4
iinibus
pcrmanC-
bit.