X
tféi. 4t:
:i aim Patte &Spirkufànâc> profitemur manere commune
hi. Nunc vero j quia in Chrifto alteram diuinam ,
Sc alteram humanaffl dicimiis efle naturam; propterea
vrique humanam naturam ; id eft» carnem rarionalem-
que animam, non à tota Trirtitate, fed à folo Filio credi-
mus confiteftiurque tiifceptaftn Invnitatem quippe per-
fon* 1 non in vnitatém natura:, Deüs vnigenitus carttëm
fufeepit Sc animam : qtiiavtique perfona filii non eft ea-
dem, quæ Pattis eft, âutSpiritus fanâi. Vnitas ergo perfon*
, manente duntaxat vtriufque proprietate fubftan-
«i*,ficutmChrifto perfonâm non fecit duplicem, ilc
human» natur» fufeeptionem non fecit f a n â * Trinitati
communem. Filio enim Dei non ficut eft vria commu-
nifq-, cum Patre Sc Spiritu fanâo natura j fic Sc vriacom-
munifque perfona. Proprium eft itaque folius filiijfemi-
lem formam mifericor'diter accepifîè. Âd perfonâm
quippe Dei verbiacçeptio ilia feruilis form* pertinuit,
qu» non in Diuinam naturam confufionc tranfiuir.Ideo
illius form» feruilis acceptio, fecundum quam Dei filius,
qui eft omnium rerum Domintis, Sc in quo inhabit
tatomnisplenitudo diuinitatis, verus & plcnus faâus
eft homo, nihil ci diuin* plenitudinisabftulit, nihil do-
minationis ademit : quiain ipfa vna perfona fine confu-
fione man fit diuina humanaque natura. Hinc eft quod
in vno eodemque Chrifto & human» natur* veritas cla-
mit,& diuin* natur* incommutabilitas »terna permanfit.
N e que enim vel imminutum eft in illo aliquatenus,
vel mutatum j quod naturaliter habuit in »ternitate, per
illud quod accepit ex tempore. Faâus èftquippe habitu
fcruuSjfed Dominus rerum omnium nàturaliterefle non
defiftit. Et faâus eft fecundiim carnem pauper i nihilo-
minustamen fecundum diuinitatem ditimmus maftfir.
Hinc eft quod beams Apoftolus Chriftianos aflerit pau-
pertate ditatos dicens : Noftisgratia Domini noftri lefts Cbri-
Jii, quia propter nos egenusfaHus eft cum effet d im, vtiUiuspau-
pert ate vos diuites effet is. Nos atitem diuites fu a pauper tat e
nullatenus faccret, fi pauper fa&us naturalis diuinitatis
in fe diuitias nôn haberet. Pauper ergo faâus eft fecüri-
dum formam ferui : diues permanfit fecundum formant
Dei. Pauperiasitaque form*fetuilimon eftilli cum patre
& Spiritu fanâo communis $ quia poft natur* huma-
n * paupertatem in vnitate perfon* fufeeptam, diues in
co permanfit diuinafubftantia. Quæ fuit autem diuitis
filii Dei paupertas, nifi noftra infir mitas, noftraque mor-
talitas ? Qu;dquid autem in infirmitate ac morte fecundum
carnem Deus vnigenitus pertulit.diuinitas non fen-
fit. Mifit enim Deus filium in fimilitudinem carnis pec-
cati, in quo fuit vera caro, fed nulla fuit peccati pollutio.
Similitude ergo carnis peccati ilia fuit, in carhe Chrifti,
cum ilia non effet caro peccati : qudd fuitinfirma, qüod
pâffiBilis&mdrtalis; quod vulneri fubdica, dolorique
fubicâa; Veruntameri hxc omniànon fubftàhtiâlitëra
fed perfonaliter diuinitati Chrifti ; humanitatique communia.
Perfona vero Chrifti âperfonaPatris & Spiritus
fan â i omninq difeerni tur. Qua: vna perfona diuin i tat is
atquehumanitaris in Chrifto he permanfct, vt necalte-
ram naturam fepârari ab altera finat; nec confundi vtrâ
que permittat. Chriftus igitur j qùi eft via,veritas0& vera
vita, viânoBisèftj quia veram infinhitatem in veritate
carnis habuit : Sc vera vita nobis eft, quia vera virtus in e-
ius vera diuiriitate perman fi c. Hoc Apoftolus difeerneris
ait, Nam etfi crucifixus cii ex infirmitate, fid viiiit ex virtute Dei.
In vno ërgo eodemque Chrifto, ficut humana: carnis iri-
firmifcas nori fibi potuit vitàtn vel dare vel reddefe, quia
po teftas ilia ponendi anima Sc fumendi,hon fuit ex infirmitate
huniana, fed ex virtute diuina:ita diuin* virtutis
«terriitas j cui ^ppriü naturaliter eft incômutabilitér atq*
indeficieriterviuerei nihil infirmitatis aut mortis potuit
in cruce fcntire. Vnigenitus itaque Dei filius j in cd ex
pâtre natus, Deus verus,&dematre faâus, homo verus
retiriente proprietatemfuam,fieri noii potuit, vt qu*li- / cognofeitur : quia Sc ilidicia infirmitatis in veritate car-
bet earumaut elle defirièret, aut in alteram omnimoda I nis oftehdit j Sc documenta virtutis in diuinitatis verita-
prdrftis abolitione tranfiret. Qùodfifieretj digne dice- * te monftrauic,oftendchs fcilicet in vnitate perfonç,aliud
retur à tota Trinitate ciarnem fufeeptam, quando car- j fibinobifcum.aliudcumpatre&SpirituSanâonatura-
nem fuam filius in illam eonuerteret diuinitatenl,' quâm J liter effe commune. Chrifto enim nobifeum naturalis
....... eft
Deüs enim ,de quo hic dieït Prophets, quifecit j qtufutu-
rapint, ideo qu*facienda fuctant, tanquam taâa narare
voluit, quia qu * in tempore mutàbïliter fiunt, In corn-
mutäbiiidifpöfitiönis îèternirate firmauit. Itaque & his,
in quibus necdum èfteffeâus opéris, firma permanet in
iternitare difpofitio creatoris. Sic ergo Dei filiusciim
■ filOeilet opere creanduS, fe dixit creatum 5 ficut erdcifi-
gendus non fe dubitauit -dicere crucifixum. Adhucau-
tem corde ^eriierfoatqüé orefacrilego Faftidiofus infa-
niéns ex hoc Voluit adfetere filium a patre Sc piritu fanâ
o feparatum, quia folum confiât tnalamum vterivir-
ginalis ingteflum. De quo in hbro Pfalmorum dicitur :
Etipfi tanquam Jponfus procèdent de tbalamo fuo. Cupiensde-
inde perùerfîtatis fuse firmare fentehtiam, etiam illam
n o dubitauitadfercrcblafphemiam,dicens,quod fenul-
latenus potuit Trinitas feparare -, quam confiât omnino
n o n diuidi: Ergo tota Trinitas carnem adfumpfit, tota'Trinitas
paßiontim iniuriasfenfit -, tota Trinitas infepulchro iacuit: tota
Trinitas infernumpenttrauit: tota Trinitas tertia dte à mortuis
refurrexiutota Trinitas quadragrfimo die in cales àfiedit.Ad cuius
dexteram tota Trinitasfedet, vel quernJpiritum die Pentecoftes to-
ta Trinitas in Apoftolos mifit, aut cui Deo tota Trinitas in cruce
dicere potuit, Deus meus,Deus meus, quaremedereliquifii: Pel cui
patritotaTrinitasait, Pater in mànm tuascommindo Jpiritum
meum fipofftnt, edicant. Quodfidicere nequeunt,tpfifeprepm
iaculis per munt, qui Trinitatem infeparahilem effe contendunt*
Ha â en u s in illo profano fermone contra catholicam fi-
dem Faftidipfi Verba tenduntur. In q uo tarnen,exceptis
h isq u * in fa n ä * Trinitatis çontümèliam blafphema-
ü it, pefié omnia, fiue pr*cedentia,fiue fübfèqucntiaide
aliorum diâisnequilîimusvfurpauit. Denique pninia
q ü * aduerfus Donatiftas pofuit j de quibufdam duabus
Èpiftoiisfüràtuseft,în qüibus Cpntra Pelagianos atque
Donatiftas, cum nobis in exiiiö Sardini* conftituris,ad
religiofiim Ecdcfi* filiam Stephaniäm eilet ab omnibus
refcribendum,ipfb prorfus verborum ordiiie, quo ilia i-
dem nequiffimus fraudulenter fub riomitie fuo pofuit ,■
inueniuntur infer ta. V tàutern tibi non deëflèt fei huius
agnitio, duàs Epiftolâs quàs ad nos memorata Stepha-
hia deftinauit, Sc quas ei nos referipfirhus,huic fe d opu-
fculo fubiiei. Vtî^nofeas iri illo fermone ca tantum fii-
ifiè Faftidiofi,quibus in ipfius fan â * Trinitatis iniuriam
j c*co corde profilièns catholicàm oppugnare conatus eft
; yeritatem. N u n e itaque blafpHemiiseiusDomino ad-
I iuuânte refpondeo. Noii to ta.T rin itas carnem adfumpfit,
née. tô ta Trinitas paffionum iniunas fenfit:
neque tota Trinitas in fepülchto iacuit j n eq u e to ta
Trinitas infemum penetraûit j neque to tâ Trinitas
tertio die im p f tuis refurrexif : Sc fi qua funt alia q u *
conüinCànturinfdcramentoillô incarnatipnis ad folius
filii pertinetë perfonâm; Haie enim q u * catholic* ve-
ritati Faftidiofus plena falfitâtis Sc peruerfitàtisobiecit,
b o n nifi Sabellianis, id eft, Patripaffiànis , poffunt vera-
citer obiici: in quibus reuera illtcohclufi atque cortuiâi
deficiunt, qui fa n â * Trinitatis j fièut vfiam nafiirâm i fie
vnârri petfbnam prxdicare conteridunt. Vbi èos fiià per-
üerfifas confèquenteradhanc âbfurditatem p ricip itat ,
vtnatiuitatémiqüidemdiuinamnullâfenUsctedânÉina-
ffirâni veto fecundum carnem, nihilominus pàffionem
ac mortem, rè fiuteâionem quoqüeab inferis j & afèen-
fioneniiri eaelum ^ Sc omiiia illa q u * iri fâcramento irt-
çarnationis ad perfonâm vnius fim pertinent jPatri cdn-
fequencer adfignent. Catholica veroEcclefiadiüinitus
infpirata;tenensFidei veritatem; ficut nouit vriamnâ-
turani fa n â * T rinitatis afferere , ita cauriffimê fua tribuit
vriicüiquepcrfdn*; Filius ergo Dei nos mifèriepr-
dicer redempturus, in eo té â e creditur folus afTumpfiftè,
quia hümanam naturam ripn if a fiifc«pit,vt vnâin eo fie-
retnaturà diuinitatis Sc câtnis; Nëq u ë enim in Chrifto
hoc Deitas pot dit elle, quod ta rd ; quia vtraque naturâ
I V
contra Scrmonefn Faftiâtofi.
eft cafairounioàntai&ramis: emnpatre autem, fü f f i te,qaodèftinnâ(Uicete,ibièrgotoaifi(>iji'<tcom;rÆm
Sine ftrépitu ergo vöds ebrporne vaq/quifque q a o d « ^
igitur qu* carnis funt, cunt patre Sc Spiritu fandbo
muriia Dei filius habere pötuit, qui cafnem fuam nülla-
j cenuscum fuä diuin;täte cdnfündit: itanbn pf*iudicat
I catholic* Fidèi,quod cre.dimus noftfam riatura in vfuta-
teperfonxab vnigenitofaluatore fufeeptam i cumfatea^-
mürvnam fan<5t * Trinitatis manere fubftanriam. ïllam
quippe huiriariitatem Filij tota Trinitas fecit,fed non ficut
tota Trinicas fecit, fic Trinicds tota fu fee p i t i quia per-
fona, iqii* nori eft filio cum patre ßf Spiritu fanftd communis,
ip fa in Chrifto vna eft dmiriitatis Sc carnis. Vbi au?
tern fiue perfondrum t fiue fubftaritiariim, inuehitur vlla
diferetid; nori fempèrad cömtiiüriioném acceptionis rë-
feftur.qüidquid in communiórie dperiSinueriitur.Quod
quia dbfeurum videtur durii folo profertur eloquio, melius
eft vt in telligen d i facilitas apto, quan turn res permit-
fir»pr*beatur cxemplo. Eft quidem iimilitudo ad cogni-
tionem fidelibus prompta j quam in fiia Deus fimilitudi-
de cdllocauif. Imago autem ifta mens humana eft. Legi-
tur enim dixifTc Dominum. Faciamus hominem adimaginctn
&fimiltiudinem noftrami In quo ferrrione mültüm dolendi
funt haeretici Arriani,qui feripturas faniftas leguntnec in-
telligurtt: & cordis caCcitatc confufi, vhitatem naturalem
in fan <fta Trinitate non agnofeurit. In qua perfonas pa-
tris & filij & fpiritüs fandi pr^dicatione difcernunt.Cuih
vrique in eo teftimonio quod fiipra pdfuimus,ipfa Trini-
tas,qu* eftvnus,verus,& bonus, &vnitatem;fu* diuini-
tatis oftendat, &triuhi perfonarum euideritet demon-
ftretindicium.Dixitenim ‘ Faciamus hominem ddimaginem
& fimilitudinem noftram, në in tribüspeifbnis vriitas fub-
ftahti* negäretur: nec dixit, faciam hominem ad imagi-
hem Sc fimilitudinem meam, ne in iliadiuina natura vna
tanfum crederetur effe perfdna. Sed fingulari numero
pluralemfainbrifermifcuir, &cum Deuni dicentem: Fa-
damus hominem ad imagintm& fimilitudinem noftram, legir
.rfT . corpore* ynqfquifque quod ç ë -
g ita t, o ia t: Qiiod ramèn ad alterius auditum , non
nih edrpotea laentione perdneit: illu d itaque veitum
qu o d ex memoria natum e ft.ftc a n d um fciam naturam,
quo de m emo: la iniienitur n a fe i, n on poieft ad aurej
cuiuflibet hominis fine cprpbrea vocepetduci; Ptpin-
de v tp ro ftm a d aliospoffit, habitu Corfiote* vocisin-
d u itur.Cuive rbo tx fare voxcotporeacopuiàcur.Atqdta
vt illud verbum, quod totum in mente fpirituaiitcr foie,
& ad alios per corporalemvocem veniat,&ab animo.de
<Juo Sc in quo (piritualitet permanet,non tecedat.
Totitm enim neci fle eft vt permaneatin mente et"-
tarn quando totum profertur in voce. Neç tarnen pof-
rumin dicere illam prolationeta foiiu. Verbid memoria
vel ivoluntatç nori fieri, Omnia cHittt qui loquitur &
meminitvtlque,&cogitatqnidloquatuti‘ &propterea
loquitur,qiiiailläm lbcutiohcm cum memoria & coeita-
tionejoluntM paritér operarur. Nam in iantumquid-
quldhomoloquicur iciena, non vti'que loquitur mil volenaivt^
uidquidbomoiiluitut dicere compeliirut, non
dicat, quamdrayoluhtaaadloquenduin nullatenua inclinatur.
Inde èft qufid non folum fill j qui nahe rèrurii rerii-
poralmm, tnbul,ationum, vel tormeuforumtifiiore fiue
dolore cpmpreffi,veritatemcatholicqfideireiinqueiiKa;
ad lmjiierarem aeperfidiam rranfierant, nullam excuft-
nonem inuepire porcrun t, Vr dican r quod in uiri negaue-
nntveramfidcm ; cum hoceoapropriafeciiTc appaiear
voluntate. E tfi enim vel tribulationevel rfirmtfito ad
negandam fidem perduâuaeft anirnua,. non earn tarnen
neganit ihuitua. V c enfin fidéni negaret, prias cogitauit
“ voluir, &ficll!am negationem protfilic: qaiahoevt
* “ ? ’ cogfia,ri° fimul cum voluntate decrcuir. -Vt ei so
ad lUud, quodagebam,redeam: in ipfa imagine Dei, hoc
eft in ipfa mente hominis., cogitatio qu* cx men, oria
mua,hocquodfingularitërdi<ùmuàeirenacut* , plurafie fciturarqucformatur.&reifte^rbumldtuTifl^m
term perfon,scfl-caefinjmna. M*c itaque imago ideft, , poream voerm accipit.vt audit,' corporeiaüybut uo'm't
interior homo.tna quçdam fi cum habere naturaliter m- Sicerooiriill.
Uenicur, merhoriam,intdligcntiam, & volüntafem. Me-
moriâ.igif ur eft vis animx qua feminifeitur. Intelligentia
eft,qua ilia qu* memoria cdncepifnüs.cögitatione verfà-
mus. Voluntas eft, qua vel àppetimus aliquid, vel vitâ-
mus.-hoc eft,quainuenimur vel diligere ahquid, vel o dif-
tc. Hæcitaq; tria , licet proprias peribnas in homine non
habeant, diferetione tamenadinuicemdiftant:&ficin
tribus iftis eft vnius hominis vna perfona , & human*
hieritjs vna fiibftantia : vt tarnen in ipfa natura ra-
f ionalis aniinx, in qua Dei conftar effe im ginem |aliam
mueniamus memoriam, aliam incelligennam, & àliam
nihilominus voluntatem. Nam licet nihil cogifare, vel
diligere, velodiffèpoffimusquöd in memoria nonha-
beamus : quiaquod obliuio abftulerit de corde, non ibi
poteft cogiratio, aut volunras aliquatenus irtUeniH: ta-
inen ad agnofeendam diferetioriem memori*, cogita-
tionis, & voluntatis, plerumque reminifeimur, quod
riec verfàmùs cogita none , nec appètimus voluntate:
item rogitamus aliqua, qu* non diligimusi Cogitatf6
itaque noftra, qu* in memoriahafeitur Sc formatur j digne
veiburii interius dicituri Qüid enim eftcogitario,
riifi interna locufio ? Propter quod feripnirii eft : Qua
dicitis in cordibus veftris , &in cub dibits veftris compungimm.
Nam & in Euangelio, cum Dominüs Iefiis illi paralyti-
co quern fanauir, dixiffet : Aemittuntur tibi peccata tua.
Lucas Euangeliftafubiritvxit, dicens : EtcoepefUHtcogitart
Scriba é-Pbarifai, dicentes, Qujs eft hic, qui loquitur blafihe-
miami Quis poteft dimittere peccata, nifi folus Deüsi Vi cognovit
autem Iefus cogi tat tones eorum , rejpondens dixit ad illos,
&U}d cogitatis mala in cordibus veftris ? Quod autem Lucas
dixit , Ceeperunt cogitdre Scriba '& Pbafifiti dicentes':
hoc Matthxuï'ait , Et ecce quidam de Scribis dicebaht in-
trafe, blajpbemat. Et cam vidiffet IefuScogitatibnes ebrufn, dixit
t Ft quid cogitatis mdlaih cordibus Veftris ? Inlibroquo-
que Sapienti* dicitur de quibufHam : Vixerunt ihtra f i
cogitantes non félle. Manifeftum eft ërgb, hoc ëfïe cögitaf
Sic ergo m ilia firnéèa ac diuina TriAitatc , foïumPàtri,
verbum, quod eft fpeculum fine macula, &imago boni
tam Der, fplendor folieer & figura fubftan ti* efua, cum
in rormaDei tflet , non rapinam arbitranis eft efle fe * -
qualem Deo; fid fenjetipfum exinaniojr formam ferui
accipiens. Solus ergo filius accepir carnem,vtpofiit cor^
poreis oculis viden, manibus contre« a ii ; fcl os hfima-
nam naruram fic accepir, v t fuam feceret, &per illam di-
uiniratis quoque fuçtiotiriam mifiricorditerinfunderct.
Qui ramen reuelans fiipfiim, in felpfo vrique reuelauir
«rpa rem. Tnbuens quippeagaitioiiemfii*diuinitatis,
fimul agnitionem donamt &patris. Dimnitas enim qu*
vnacftpatiis&fil,, fadr & filium fine patre, Scparrem
finefiliononagnofii. IudeeftquodaitfwnmrmL«,,,-
/.m eognnifl« m > ?b,lipfe , , vtia
6-pxlro». Sic ergo films, qm carnem loins accepit, in
leipfo patrem Wre vniuS diuinitatis naturaliter oftendin
ficut fermocinatqr.dum veriratem quam meminit loqui- ’
ur,quod a Ce prolaf um in dipat, hoc intus in men te repp-
ritum irionftrat. Vox autem ill a corpof ea^qua fbirifuale
verbum mduiturivr ad audientium horitiam ptoferatur,
limul he a mernoria 4 & a cogitatione, & à völuntate t fed !
alola cpgitationei ideft, interiorefufeipityr verbo ; v f âd
cotporcas dreunftanrium aures interioris cogifâtionis !
procédât àugurio. Illud autem Vcrhùm.v ficut habriff
corpore* voeri accept©, toturii adâudientëSegreditür^ i
lie in corde totum cum memoria & voluntate ipiritaliter
muenitur. Proinde quifquis hanc iriiaginèm in W n te
hóminis cönfpeXerit, haeretreorum yaniloqula ticius irri-
debit : quiçarnalitçr defpirituâiibüs fèntiëûfcs, riolunt
credçreinjlla fanâa Trinitate âliquid àtribus fcâum,
quod ab vna Efffqnu tantum fitem diüina difpofitione
1 . ccPtum : 'ÿ 'h d la humananafura totius quidem Trinitatisbperefitfaâa
i àfolôtamen filiofùîritihvnita-
temperfon*fufccpta.Sicuf ënimeertum eft,quaiwpriwcipto
erat verbum, & verbum trat apud Deuth, éDiuseratver-
bum. Ita certum eft,quia ve» bum câr Ö faâùm eft,& Üabi