U l t im i Auitt V'tennenßs Archkpißopi
Taliter humani generis non ordineredö
Perdita mahdatæiani pofljprimordia legis, ,
In prauum labens paulatim vita retendit.
Proficiens peiore Via cohftanrior iplb
Iamparibus ftudiis riutriri criminis vlu,
E t tarnen àüdOrëin Vitii culpaeque magiftrum $
Dodibrerratris, lâpniqiiè peritior omni
S uccidua* prolis crelccns audäcia vicit.
Vt fluuius, primiim pariia diffulus ab vrna,
Perlpiéuiim lxtö.prömit quigurgitefontem,
T ramite quem lummö fadli tranlmittere làltu
Quilquë poteft : mox irriguo dedudus ab ortu
V iiibus augetur lubiris, ripalqueictrorliim
, Pellens crefcentes peliic per plana liquores j
Occupâtes Ipaciiini, pereiinrique imminet aruo,
T une circunfufö s vicinis vallibiis amne s
Sorbenspiætériens, externalquc indpit vndas a
Augmenté finite fuo, mixtafque Sib vno,
N omine, corrofis diffulo gurgite terris
Cum trabibus ftabulilque boum,lulkilque ferarutri
Sxuior acceflu, lcngpque furore potitus,
Tandern defiftens pelagi tranfportat in vndas. 5
! Sic eius motus fimilifque ad tiirbinis inftar
Humarium viciis ibat geiius, & tarnen iplà
Lo ngius iniànas mentes diflolueràt æras
: Centenos nouies. crebro cum duceretànnos
Vita tenax, tanto lulpeiifi tempore lucri.
Nullus terror erat,qüöd fi qui débita lethö
Iurà datent, ferrentque afluetæfunerâ mortis,
Perpetuam iiiterimi fragili cum corpore vitam
Gfédebant : æui fie cun dis nullä futuri
Spesiiierat, folusqüèfibifundaueratomnem-
Senfibus in cxcis peri turns mimdus amorem. •
T empöre quinetiampeccacrix terra fiibipfo
N utribat fieuos immania monftra Gigantes.
Nec tarnen effari folitum, quo lëmine cretos..
Gommuni cundis ortum be matre feçebant,
Qui genus, vnde patres, prohibent arcana fateri.
Si lpeciem quæras, humani corporisiliis,
Plus vultus quam forma fuit : fie linèa membris
Conueniens, hominem monftrabat, dillbnamolem.«
^Quapropterdeinceps commenrisGræciafidis. £
Pedecus infandum maffis | nformibus auxit,
Et portehtofis delcripfit corpora mémbris,
Pubetenus cum forma viri, cum corporis ima
Supplerentvafti mixto pro crure dracones,
Artus lèini hominum patulis qui fàucibùs, homo
Integros viuofque homines crudo ore vorarent.
, T uncetiamaiebant diro terrore, tonanri
Blalphemis ccelo conuida mittere planas y
Mordacefqup pedesmotu fremuifle veneni.
His fimilesmendax Phlegrxifabula belli,
Exculïàs finxitiecillè per aera rapes,
Pro relis, Ipaeiola manus qu®d turbine monter
Sparlerit, 8C millis coelum quaiîàueri tarais -
Hæcfuntprifcorûm quae de terrore Gigantum
Carmine mentito Grau cecinerepoetæ,
Qui coelum aduerfiis, prauis eontenderefitdis
Inftiterint, nec iam milfis confligere relis
Cum poflèntydiris agitarint prælia votfs.
Montibus impofîtos; nec enim fas crederemontes.
Hoc tarnen & deincejis illos tentailè putabo,
Quj codos lateres, lentoque bitumine iündos
In liiblime rati mamb#s ficpoflèfupcrbis
Suftolliy& eelûs in fidera lurgere moles,
Cumfureret mortalegenus, eaflbque labofe
Irri taconlcenfis cementa infèrret in aitum
Nubibus,&refugumfequeretürmachinacoelum, -
Non prius abfiftens, lubitas dilcordia linguas
Quam daret, & varius confiinderet omnia lèime ,1
Hinc foarfiim foedus diuilà lege loquendi,
tjuiod fcelerumaflènfu turbata fiiperbiarupit.
Sic intenuptæ perierimt culmina malfic,
Efieduque carens ceJiauit in x there turris.
Hjfcpoflrdiluuium: namquantas femppreprifco
Prelïà Gigaiitæastelius produxerit arces, ,
Àtque lacelîitis contemptum immilèrit aftris
Âbftergente Deô dirâ eluujpne docettmr..
‘■*5 Cernebatpâtiensiàmdüdixmiivfanafurentes
Terrarüm populos, hominiimrèrumq; creator, ••
Expedans iiquidem vani conlbrtià mundi
iinquentemmèlior moneat réfipifeere cura :
Sed coniuratus (poftquasnbercurrere ceptum èft)
Përditionis itèr ftàtuit, fenluque per omnes
Obtinuit y id o f pèccàti irifignia mlindus.
Necreuocaregradumà viciis, grefiiimque referre
Cuiqdàm eratiri votis : id tandem çxhorruit audor
Poenitiiitqüë illiim milëri, qücm fécerat, orbis.
T um taies tonuilîe minas commotüs ab alto
Fertur, & exdtas laxaflè his vocibus iras.
O nullis illeda bonis, nulfilque reprelfa
Legibus, antiqiio tantum lubmilïà draconi
Eftera géiis hominumj dùdo corruptior æuo.
•Nöh Euain cecidifiè làteft, tranfeenditur omni
Criminé, compertor lethineclulficitillud,
Vidt inçxpertüm lcrpens quodprilHnus Adam.
N on contenta lui foedari çrimine patris
Addidit ipfa fiios mortalis vita reams.
Expeófcalle diu nil profuit,inluper omne
Concpflum vehiasrapüèmnt crimina tempus.
«lam nimidm lóngas patiéntia continet iras,
Virtdidx iam tempus adèft, necfulminc terras
Flammeus ardor àgèt,vafto nec cedet hiatu,
' Qux premitur nimio tellus in&ia mmultu.
.Sed vidis forddns, fludu delebitur orbis.
Ad phaös antiquum fpecies mundana recürrat,
Inque fuas redeaht vndaram pondera lèdes.
Arida fuccumbat lymphis, rarlulque fepultas
Terramm lpedes informis contegat humor.
Hxc clades homini, carnique hic terminus efto. •
Sicpater ïEtérnus düponens funeràrerum,
. Diluuiiim dextra terras vi brabat in omnes.-
Intereapleiio viuëbatiuftus in orbe
Vnus homo v & mentem folus lèruabàt honeftani :
Nullus votaDeo donis precibufque ferebat
Himcprteter, fummus quern dignumlaude creator
Nocet, &exeeptiim vitæ lèmare pararet,
Sten^maashiclaGri, nam claro nobilisibat
; A proauo^quem prifca fides & conlcia virtüs ;
In coelum line morte tulit : fie celfapetenti
,S ufceflit magnis non impgr filius adis.
Nec minimüm eft, ilium làïüi cum corporis vlù,
Terrenas liquillè domos, ihtralïè lupernas.
Quanquam quo Noeproaüusconlcenderat Enoch
Elias curlupoft temporàlonga lècutus,
,S cribimr ignitis leandens penetrallè quadrigis,
Cum fulpenla lèues tranfinitteret orbita ventos,
Vhgiïla vel premerétcallato pondéré nubes,
Vaflammq; ferètis landum pon vreret ignis,
Et motus leruans néleiret flamrna calorem.
Hosigitur làtis èft coelum pótuilïè mereri
Membroram lub lege fitos : led non tarnen illud
Segnius admirer làndi quod tempore Noe,
V nius ob meritum, naris nuribulque mendis
? Orbis in exirio allatam nouere lalutem. ' •
Eft illé in coelis, numéros qui pneterit omne*,
Angelicus fine fine chorus, qui laude perenni
Conclamàt celebràtque Deum, fiimulantia fuems
Ferre minifteria,&iuflis parère liipernis.
Hi nunc quod redum mortalia corda prccantur ,
, Concipimr dignis lacro quod bedore votis,
Quicquidlarga manus colledislpargitegenis,
Excipiunt, fimdöq; feruntluperaftravolatu,
Quineriam iuftos, ffagilis dum vita fitigat,
T utantur, mundiqj inter dilcriminaleruant.
Sed tamen in eu n dis praecellit darior ille,.
Maxima quxque Dei quo dilpenlante miniftro,
Res geritur, rebus myfteria qui parat altis. .
Hic dominum coeli venmrum, corpore fiimpto,
V irginis intadam iulfus prxdixit inaluum,
Sacraqûë dp tali cómpléuit vifeetà verbo.
Hic & Bapriftaepraeeurrens mthcius ortum ^ ^
Delperata diu dum ferret germinapatri, A
Inter làcra viruni çontérruît, & dubitantes
Prorinüs infblitö reftrihxit more loquelas :
D onec prædido fcecundani redderet ortu
Prolis anum : multos fterilis quae tenta pet anno s
Fudit diffidens effoeta puerperâ foetum;
Hicremmfolers, lummulq-, archangqlus ille*
Aéra per liquidum, leuibus circundams aurisj '
Vibratafque mouens ignito corpore pennas :
Nulli conlpedisad terrammoribus ibat.
Et turn forte gemenscûhdorum crimina Noc
Inflexis ftratus, genibus,cum fupplice plandu
Mundanisveniam mundoyolente petebat : ,
Cum fubito claufis fpribus tâmen aliger intrat,
Conlpicuus claro relplendensnuncius ore; -
Horrelcit vilu tantpperterrims héros, -
Mortalifqj oculus fulgorem ferre lupernum
Vix valet,&pauidi detorquerit lumina vultus. ƒ
Ille lalutiferis primiim mulcefè rimentem
Aggredimr verbis, ccelique exponere iuffiis.
Hiécper me,fiirtimus péfagiterraéque creator,
Imperat vt primum concellà-pace quietus
Excipias,noftrifque fidem des optime verbis, h
Inlperata quidem cundis lenteiitialethi
Imminet, hancfplus,led enim m euadere dadem,
Ëtpræfcire pores': namte calcatavoluptas, |
lampridemredumtotödiftrëuirab'orbe. ;
Vnicaled quöniam fieupteexcludere letho
Forma mo dul'que poteft rtantos euadere cafixs
Qualiter incipias, paucisex ordine fab or.
Finis erit remm permiffis Yndique lymphis,
Atque relaxata vaftabitur orbis abyllo.
N une age congeftis crefirat fortilfima ligpis
Machina, quæ lurgens fludus fiiperenatet omnes.
Tercentum cubitos, per longumduda, temebit,
Bifquinis late claudemr,bilquevicenis
In triginta illi conftabit culminis aitum,
T riftegaquehic fàcies,fimul &coenacula,inillis
Cuiulque afleruans animalia plurima formre,
Queis ftatuesyariis difèrétacubiliaçëllis.
Tuninerimofi compagnm forte meatus,
Acdpiaritinimiçum imbrem, memor efto linire
Iunduraslateram, pigrumque inrunde bitumen.
Talitereffedamcmn çonfummauerisædem,
Protinusingredere, ac mundiimdimitte cadentem,
Exdufit quem eulpa frequens, incliidere clades
Indpiat, dtcumque freinant telôlpite mortes.
Qmneriam laterisfoçiam fuccedcre redo,
Et cum eoniugibuS natosintrare iubeto. 1
Tuque lècundus eris dcletigèrîninis audor, .
' Vt te poft primum replcatur terra parente.
Sed quiaperfedp diuinis viribüs orbe p
Poft operis finqm,poft leges,ppftquc lacraca
Sabbata,.formariquidquam non eonuenitvitra, ,
Ne penitus ceflàns inter cidat omne creatum,
Spiranmm è cundis peconim,celerumq; voluctum ,
Siluarqmq; feris iumentorumque potenram :
Vél qùæ per tra.dos reptant labentiamotus, -
Bina cape,& tecum clauftro vidurarecondc
Si tarnen, vt propriös teneant lua vincula lexus, «
Vnde genus rurlum tellus implenda refiimat.
Nee timeas ne forte feros animantia moms
Sement, aurfolitis prxlumant ridib'us iras : S, -
Foedjûs erit cundis,quæ dilcordantia profère
Per varios naturamodos,"& pacef^deli
Parebitiuffis, quidquid conclulerisilluc
Serpentis tantum lempet figmenta caueto,
Vërrice fiibmiflb blâfmum licet ille trifiilcis
Finxerit ablcondens perdulcia fibilaliriguis •-
Immortâle odium : nec ^Uidquam, fi iapis, illi:
Çredideris, blando lermoneinfidus inefcati ■
Nam quicünqy femel læderidi quæfiit artes,
Hielèmper lulpedus erit,penitulqüé eàuendum eft,
NeCiàm mentito coniungat ioederaprudens.
Tupoft exemplum iuffis lemire memento. ■ *
Hæcfàtus, vacuum leuibus freat aéra pennis,
Môrtalem fugiens acietn, coeloqj relatus
Heroeln trepidum mandata lege felinquit.
Ipfè tarnen tàli manibus cum voce leuatis,
Quilquis,ait,nobistantam Ipondere lalutem^
Seu nulïusjfeu {ponte venis,ex ætherè cello, 1
Et placidum faufto confirmas foedere padûm :
Sis fautor,firmentqj mas promllà loquelas,
Auxiliumq; mum conatib'us infère noftris,
Vt tenuis tantam valeat manus edere mo lcm.
His breuiter didis vitæ Ipem cordé reponit ,
Aggrediturqi celer (àcripræceptâ laboris.
Qms tarims capiat lènfiis ? quis dernque lêrmo
Explicer,'aduedisfueritquæcopialignis? #
Nudari collës,lpoliatis arboreliluis
Iam fua cerrarim'concedunt ro^oramoiites. ;
Pelion irrimenlas mittit de verriçé quercus, : ' '
Infiiperexponitmultayirtuterécifum
Olïà nemus, Pindoqi abies lùbduçimràltOi
Atla^ iple nouas idu refonanté le cures’
Senfit, & annofas dédit ad nàüâliapxhus.
• Immenfiim tünclurgit opus,conteïtâlcuatur
P orrédis tr ab ïb u spræCelfi culminis ædes,
. Hæcinter,dilcors yarii fententiavulgi,
N am multi lymphisobftaculà tanta parantem
Irrilcre virum, moles quod tanta moueri
Fluminibufqj dari nequ eat,quarn forte nec amplii
Euphrates Nilulve queant includere ripis. ,
Humarti generis quid mens incredulareris,
Môrtalem nön poliè manum coniungere p onto
Ædem longinquam î pomusnan^qj obuiUs vltrö
Curret, & addudum ranger ftans febrica litms.
Aft alios celfam compado roboremafiàm
(Ignaros quanquam cladis caufieq; latenris)
Mirari nouitas, & formidare coegit. ,
Haüd aliter ftudium iam tunç cliuilèrat omnes
Quam mine mundqs agit, fimtquicompundafideli
Corda dicant open, rebufq; inftare fuprcmum
Difcrimen norunt ; coqms cum concidet omne
Bacchatamqj diu conlument le cula carnem ;
Effugiet tûnciUe malum,quicuuqi parants
Præduri validam ædificarit tegminis arcam,
Per lignum vitale crucis fematus ab vndis. ^
Tune cerne tquanto contemplèritociafrudu. -
Hic tameninterea fiidantem,operiqi vacantem,
Nonne piger lucri quilquis tædenfq-, laboris
Infanire putet ? cura quodfolusinani
Æftuet, & rebus nolitpereuntibus vri ?. |
Sic epulans parcum, fie largum quilquis âüârüs,
Sie nudum rapEoryficcaftumridet adülter ,
; SiççircumfaTbéns ilîulo fimpliçegaudet, ;
• Sielàpuiflc doletdiues, dum congregat aurum.
Spargentemnuitimosyariosinpauperisyfiis: /-
Conlumpcis opibùs milèrumratus eflè beatum»
Èrgorepenrinumiudex cüm,cemeret orbi
Aduentare diem,finis,lie protinus inquit, *
Imminet, vt iqfti quondam lub tempore Noe,
' Diluuium vâios mundi cum repperit adu s,
Et carnem conlumpfitaqufs, opifèxqjfrlutis
Euafitfrdo diffu^pericula clauftro.
Hæé Euangelids lùnt inçlamataflgpris«
: - % Prouidus interea conluminae çôndltôr ârcarti.
T unciulfie accurrurit volucrés,tunc fieftia quæquè
Conlùetum linquens filuolb tegmihélulfruiir,7
Depofitaferitatè venit, lèfeqj tërtendurn
Ingerit occurrenSj&hbertate rclida
Includi gaudet, tantum décréta fiittiii
Vis yalèt : occültus bru tis in lenfîbusardet
T error,& expedarts àgifatfôrmidirie mentent
Aft homines quos fors certi dilcriminis viget,
Vicma liée morte pàuërii^ fiêvmdicë cçéiô
Securos lætofq^ rebs tellureGqmôrrliæ, ' :
• Iampro-i;