ribus reponfura. Dece vdoTibro adolefccre mari ta ta
plantaria: noucllidcntibus virgultifruAum furcnli me-
Iioris accommoda : veniat po mor u m fucceffus, dum ore
tenéro foblimior ab illo te docente planta mordetur:
quia nifi cdomitam tcrrara terque & quater agricolae li-
gonibus (cripforint, tritt ceam meflem paliums fuperabit
&lolium. MunusPalladium, & cana nemorabacis plu-
rimis culturalocuplecat. India multofodore, quo foia-
Aat,heben.um nutrit. Sabæi virga ceipitismanu ccflante
nonproficir. Induftriafècic, quod Pæftaneisfoiàsdu-
meta pepercrunt; quasdelpinis,ceu terra: fidcra labor
exigir. Felix eft operands inftan ria, quotiensglebis vberi-
bus man us adhibemr.Tunc fèfla brachia facco effuße va-
ietudinis inrumefcunt, quandointegrum foenusrurico-
Us arua diffolu u n t : nafciturexercitii defideriutn de fer-
tilitatctelluris.-vcJmeribusagendum eft, vtper palmites
exuberet dos autumni. Nunquam fpumantia labris mu-
Deum precor, vt ftudiis vefttis gratiam foam comitem
iungat, vt quos à me limendas acce pifti , doAiflimos
reddas: & illorum .eruditio veftraquidem gloria, fed
meum efficiatur obfequium.
PRÆFATIO QVAH
DO A R A T O R AVDITO- j
R IV M IN G R E S S V S E S T .
NS
O turn cun Ais bene mortalibus, quod diccn-
dilaborem negotiorum feriae pariant,&eli-
minatis curarum procellis orationum ferena
* 4 -------- ------- _ r plus rutilchr.Diem fiium ingenia. nifi occuftameriiit,
nifiqui vitiumluxuriemcuruafalcerefccauit: pacionera nebulis fufcata, non pcrdunt: lenten datum
&indiuerftscaltibusplufquam vini acciperet, liquoris ; mbar cura vacuosreipicit: & expeditus animus decla-
eftudit. Talis eft natura mortalium: rite comparantur. j mationcm pompam commendat. Qui caecaremisteme-
arbuftis rudimenta paruulorum. Quos poftquam pa- ! rariusfcetaprofcindit, nudum follicicbdine gubernacu-
rentumfollicitudoa matris radice decerpfic, prouiden- | lispeAusaccommodat; & clauiregimenfola,quamagi-
dum eftcui foloiuxtavota commcndet.Poftdeliberatio- drum nauis conuenit,inquifittdne perpendit.Tunc ftup-
nem doAoribusiuranoftra tranfcribimus.Tunc fiunt in- i pea in Vehtos ex voto-frama laxantur.-tunc rudentum vin-
. ? cl0I?e vc^r*» nobis natura conccflcrit: tunc in- ! cults diu libera maria vinciuntur j & imperious vndarum
cipitfibitantumftudiorumlimavindicare, quantum o- : cumulishomodominarurus ingredicurVviarum incerta
rigovtx prasualct. Pene enim non iniurium eft, vine! : aftrisrecludcntibusagniturus. TancPhofphorura, Pie-
proiapiem collatione do Arina:: quia patris officium ha- iadas, Cynoluram, & qui cquid iter munftrat inlpiciens,
bet luxunem comitem; prarceptoris, follicitudinem: adcaeliduAumcallishominisordinatur; ft tatnrn mens
gemtorntdelitiis, ihftltutorlabOribus: Jibertatem ori- nullo extranea: occupations mordeaturambiguo; nec
gotribuit, dignumlibertate monitor facit. Ergo magis • peregrinantemnotitiammagifterinertia: moeroraflligat.
veftrum eft, quod kudatur in homine; nemo enim,fide- j Quod ft aur pigro torpore htbetatus animus dormiar,
fattefttrnouium facundi«, poreritprxdicare quod nalci- aut diuerfis exciutus ftimulis per dcuia diftraharur.nefcic
mur. Splendorcmfamiliseprodic lingua,quam tribuitis: J ad propofttunvfuum totus occu'rrere, cuius mem bra pru-
fieprarco generis, magiftri bcneficium: inerudi ta nobili- j den ria: lanifta animarum cura difeerpitr Inefficax iemper
tascclefte munus abiurat. Adftrihgireeigoarrioribus j eft,&amolisfua:vaiitudine difloctatusoftenditur, qui
vmeulisperattatemerratici palmitis lapfus; fine fobole nonpoteft, quantus eft, vna traAatuum forma mon-
” I” °* *crroc^ ’8anoucl‘“ mcelpfteifafotu,qubeunAa ! ftrare.. Eft camenboni doAoris expendere origine fer-
iruAincare foies , attolle. Habct adolefcens nofter, pentisriuuli, qqi fealpente ad ipiam terram vngueper-
quodcumque de mis refpexerit, quod iequatur: nobis ducitur, quid fit eius in vnum colleAus alueus, quid
crcdc,a Aus tot ftimulis peruolaf,quodl: b er feien tia: fue-
lit asquor ingreftus: fodietur profipiae fax calcatibus: per
tot ordines nihil nifi quod adiiteras inuitat, inuenir. Stat
ecceantete paruulus nofter fcelicibus initiandus aufpi-
ciis.* & ficut iufti hoftradeuotionem /acerdotis expoftu-
ac* Patcrnatn conuenit ore pretatem, vt qualibet oratio-
ne conftitutam in vie? limine commendet infoutiam,qua
de parentibus non fermone exrgit, fed quid defideret error
oftendit: cogimur fubucnire in neccffitate paruuli,
quam formido manifeftat.Sponde tuis adolefccntule digue
primordiis: /pern folidam de.tua perfeAione conci-
pimiis: br^num ingeniumdoAori optimo mancipamus.
Sacri jam rudimenta venerate colleeii; ad Latiaris curire
proficiunt fidera, quos yidesTcintillis modicisfuturum
lumenoftendere. Hocauosdixiftèfufficiat; mihi rema-
net ftriAainfinuatio.Propinquum ad te conianguineus,
orbum parentibus religiofus exhibui. Qu« res mihi af-
reAumpuerifaciant, iam tenetis. Sineceifitudbreipici-
tur, liber ab amoreefle non pollum.* fipietasamica pro-
pofito,noftrifiuntfilii, qui parentura fuorumpratfidio
denudantur. Vnum ergo Vinculum vennaprofapie :alio
nos adftringit officium. Refpice yenerabilis inagifter.tot
pro ifto fupplices manus, 6c in fpe paruuli maiores eius,
me, tequeconfidera. Gequs eft fingularelaudisindo-
Aoribus, difcipuli eruditio. Achillis^ngua Chiron inno-
tuit .- fecit ièquads uferitum opinionem illius plusama-
ri,cui per fe fotr e facundia in luce no potuiilet exire Maro
veftertantisinftitutoresfupscommendauit,quantisipfenotuseft:
&certeilIospermerita fua famanon profit
vbi nafoitur aftimare, &t vires ftuminis non de his quse
accepit, fed deillis, qua: potuit accepiftè, coiligere.
Quorfum, venerabilis magifter,libertatisindex,boni te-
ftimonium fanguinis, ingeniorumlima, fabricator fen-
fuum,h*c vérba præmifctim, ft iequiras;me me locutus
fum,fatcor, medigefli : quern inter infcitiae dormjentis
infantiam occupationes variae, & triftitia fortisimperi-
ti* mater oppreffit : cuinondaturdnris foluerexollala-
boribus, vt ftudiotum lupatis ora decorentur. Meus
lermo quod fcabereft, & nullo fplendefcens diAionis at- 1
tritu, intelligentiac eft, & exéreirii quod dedifeo. Te in-§
ter palæftra tua originaria linguae palma folliçitat; te inter
ciues.mei immemor, fuperba Oelusadnumerat. Tu
Caftalii gurgi tis lautus poifelfor in cedis; & ego vixaren-
cibuslabiisitillanremgutram marcidi liquoris infundo.
Tcfodorecontinuo, nulladiuerfitare interpellante^ vt
pote colonum fuum, doArinoe meffis aroplificat. At
mihi vix demagnorum horreis pauper faicii efca porri-
gitur. Tuinfuftentationem ruituræ liberratis foeüxdex-
tera fubrogaris;me Ecclefiç angulus criam bona metuen
tem fisculi præfentisincludit. Quid rogo vifom eft dudü
infigniaeloquentiæ tuæinmctam longepofitum oçulos
deftinare ? Fuerunt magis alii, quos diAionis tuæ ornementa
componerent, qui bus verborum phaler® per La-
tiareselegantiasadquifitatviAurum &apud pofterpsno-
menofFerrent. Me tacito tencri tantum conuenitafte Ail
dîAisimparem & oftxciis fequefttatum. Quiderigeris a-
nimos quos alter iam fibivitæ ordo iiibdiderat ? Quid ad
te reuocaris per longa iterum inrtrqalladiftantem hpmi- 1
didit. Hieronymus nofter, nifi prxeeptorem fuum Grc- j nem,apud quern ficut nefas eft nop mermfle laudari, ita
gormmd.ceret,illome!iorcenferetux: fedilliapplicant | crimenfniflelaudatum? Tuafunt.tuanedubiraautcom
unt onanominati,aquofumpfiflevidenturorigine. f itarneninueniripotuerint,quiftquuntur.Adadolefcen-
«D pulkt magiftri opmioperfe Aio- i tulum tarnen, quern przfentisdiei äuditpriis tuis aufpie
c p I. pud Icientem rerufai non obiicfp..obliuio- j cia dedicarunt cum quo mihi patili infantia conuenit fi
ncro^quianotacommemoto; auarafuntvotadiligetum. veniamedonatisverbaconuerto. Cuiusprimordiaquauis
infabricato fermone commendem, imperiis atnoiis
eXcufor.Sub iugum mittimur dileAionisneceffitate con-
ftriAi : & dum earisprofpicimus, quid nos deceat non
Videmus.Hunclicet pàtecna debuiifet oratio profequi :
non eft tarnen à pâtre aliéna, quam porrigo. Debüit tibi,
maAe,orationem ptofeifio & mea. Felix iftud nominis
apud doAos auipicium, ditandofcientiaefrugibtls laborem
circa ftudia neceftarium prbmittit & nomine. Finde,
adolefcens egregié,pinguiumdorfa terrarüm : imprime
dente m vômerîs n ouella adhucincude formatum : êxer-
cein ftudiorum fold quicquidoprimum conuenit arato-
tem. Sifcrutatuspoenitus fueris lateritium fecrètacam-
porum,inuênieS illicDeuterium,qui vbertate linguarum
germina tibi multiplicatis feminibus, & fùdorem remu-
nereturimpenfum. Difce iam mine verborum luxuriem
artis falce trùncare; vtnouellus celp.es fnb ferri difeiplina
proficiat. Refecetur quicquid infoecunda palmitiim vin-
bratranfmiferit:adfolam vuarumfpem virestuæ ramos
extendant. Talis ad genium tuumredèasneceftè cft: talis
ad vota noftra refpicias : & cum de gtauidis feientiæ
culmis ornaueris | tune te magnum dici conueniet Ara-
torem.Quocirca fpés in te prçmii nutriatlaudis ardorem.
Legi quia non eft rortuni lufùs fi quando inter fceculcn-
tos,quorum ego primus fum.impecitorum greges profe-
cerit literatus. Non metnas prefluram, qua geauantur
inftru Ai : magis laudis habet iacçns peritia, quam culmina
rufticantum. EiigitdoAos confcientia fua,&fi quando
meertis ternpôrum fl^ribus opponuntur,fuftinétma-
I là , quæ làsculis magis lunt adforibenda,quam meritis.
Prdiècurionem meam ,.quam vere rufticam in Atato-
riscommendationecontexui, foelici tantum dicuntàli-
quiperfon£eblanditam;cuifauorem de patris poteftate
concilict dile Aionem mentita neceffitas. In cuius laudis
minifterio viuis & præfentibus, tantum feruiens,tempo-
ralem exhibet lingua fàmulatum.Quç quoties in aliquo-
rum præeonio facatis verborum imaginibus ludit, fortiori
ftudio cônceptum mentis abfoondit. Nonnunquam.
énim doAis tribuit ftylus profandiorum cogitationu la-
tebra.fi dulcibus aures non bene merentium fomentis il-
GRATIARVM k-
CTIO GRAMMATICO,
Q V A N D O P A R T H E N I V S
bene recitauit»
Vando débitas bênehciis teddimus gra-
tias, credo quod abiuramus iaAantiam
neceflaiiis obfcqucndo: nullo enimarro-
gantiie tumor honeftatis velatur idumen-
• to, cum non gloriç militant verba fod fan-
guini. Aliudeftenim» vt laudetis dicere; aliud dicéré,
necarparis. Ibi mens auara fam* eft fobieAaiaAantia::
hic feruata ratio ne iure in locum gloriæ redigit, quodex
diAionis fudore contigerit. Iuftis namque de luperfluis
declamationibus, di fi pari fauor feimone» diferetis ta-
men roentibus exhibetur ; vnoquidem tyranni laudatio**
nés, & bonotum principum ore celebrantur, nec eft ali-
qua forer eius , qui mereturprîeconiadiuctfitàs, & illius
quivlurpar. Quod nifi grauiaiudicantum ingeniadicen-
di caufas expenderent, nullum darét hæc, quæeciam in-
dignis contingit, acclamantium aura diferimen. Sufoe-»
ptarum fecreta diAionum ab audientibus non exami-
nantur lingua, fedpeAore. Infumma, aliud eft recitan-
•temblande &libenteraudire : aliud affe Aum, quo récites,
approbare. Sediam omiffisthematis commendatio-
nibus,rem potius mediocritatis noftræ eloquàtur. Par-
theniam quondam ad ftudia tua properantê, optime ma*
gifler,fuboratiunculaî meæ infinuatione perduxi, tunC
cumliberalïumdifciplinafümlimen intraret: tune cum
incertum effet, vtrüprofapie nitorem eruditione loque-
rejtur : nullo n. tefte nobilitatis vritur,cuius fànguiné nofl
prodit inftruAio. Tunc ergo prædiAum profecuti fumus
eloquio,quando fas non état formone noftro qüalis effet
natus,oftendi:quia bonorü femper meritorü labes eft hâbete
lace fanguirtis, & no Àe rüfticatis includi îprodi ftê
lexit. Sed fèqueftrentur à noftro talia inftituta propofito. matü vocibus, & impéritià fufcaütç delitefeere. Autu ni-
Nos & feire hæc conuenit, ôc odiffe.Cautius enim àpru- hft eft, nifi manu epponatur artificis, & fulup pretiu me-
détib.nota qua inopinata fagiuntur.Mihi adlaudation es tallo lima fabricante iungatur: cemntpinduftria,
amicomm nifi ambt verba tranfiriiferit, quæ in pénétra- eft claritas,quæ venerita natura. Fabrilibus debet ftudns,
libusconfcientiæ cantate magiftradiAantùr, inter rela- | quod in partufuo terra laudatutffornâcisbènefieio^^
tionum vias fub fafee fufeepti oneris palpitabo. Ergo | tentififecibusvenanim quodiafoUditraxit fpeae fcnô
clàffico meo, ciiî proprium fiiie fraude feruiuitingeniü, 1 dom!natur;&effera hominum corda,domitricefrfteAio»
indicesanimi mei diAïones attuli ; quia fine adulationis ne captiua,viAum,nifi ex«cerentur,mortalibusn0 pr*-
fufpicioné eft inter æquales ainicitia perfonas : &tunc fi- berent. Artis eft , qùpd liquidum> maris elementum ho-
dadiligentum fyneetitas approbate, quoties non venir mo fecurus mgreditur ; & paruo diferimme per mgemâ
à poteftate quod metuas. Mihi clafficus non metetut im- iter mortis exfuperat : magiftra agricolaru fimplicitas tel-
petiis , quicquid non imponit obfequio. Ferunt tarnen ! Iuris fàdem dum brachiis diftmgu^vinetacopon^&dè
aliqui, otbo parentibus tideli, aulpicatô gymnafia lire- I proiearborumliquorem,quo falusnutnarvr.extorqUer,
Multis manifeftatur indiciis operantiü diligentia, aut in-
fimdi quoä origo non tribuic, aut quod bona tribuit cu-
ftodiri. Et fi talis eft reram vniuerla damna communis pater & Epifcopps fa Aus eft proprius. ftodiri. Et n tails eit reram vniUetiaccoonnadiittiioo,,qquuaannituo,,uduö--
lIullcea aiffnliidttfcooiruunmm cmomiuoMlatuiuo,, iiseiiuunuuomiutmnw ciubuu»s,, wcMvwotiuuBuv. —ä o-r e rBditiffime.,..f olhcitü. doraa eft eleuända pwecomo<t
oculas, pet claudorum, cot piecads fax fpecies, toemife- pet: omis dextera Ifbercaiiam .umque ra tura teleuara ï
ricordiamm gradua ad huiis conuertit perfon* profe-; i
dtum.Erillndaomni.Laurent» 1 quod mundineceffita- decoramaiorUm!Verefateot.n.fieff«,breu. MCdumbe.
bus fuccurrit,ingenium,in minifterio hüius excrcetuf in- ! ret quidquid monftrar ingemum.Sêd quid obhgcrf maxi.
fantuli.Cui talis non fît,vt vere dixerim, grariolà caiami-; mis,qui fuftinere paraa non valeo, & gene o g ~
rasîquernhonmuetamififleparrem.fablucrofacômn- tiarnm relationein.qul vix pro perfona fnfircip î Vberet
tatione fitalem conceditur inuettiiïe ? Tanti viri infignia,
quae impiété nequeo, per profana vérba non temero.Ipfe
eft, cuius eft dùlcis au Aoritas,aut horrida duicedo .-‘qui
magiftrum in Ecclefiamagiftrum in domo,magiftcum ' t
in conuiuio, magiftrum implet in iocis : qui nunquam fa- ’
ci t,quod fequentes nolit imitarî. Cuius ad vnguem poli-
ta conuerfatio cælefte iter difoipulis dum incëditoften-
dit: minor enim laus eft docere Bene, nifi opéré docenda
monftraueris. Huiusvirifufeepto adolefcenti qüidmèa
præftitiftètoratio ; quem eueritus dexrer de inftitiitoris
meritis manet, &de orbitatis profperitateperfeAioPHuic
fufficiunt patroni pieces : per quas merebitur inftitütis
optimis imbutus degenerate fqblimiter.
^ ^ r . r i l -/T- . 1 - __ I A/f.ili-îp ntip ran tlll f lllIP en tia .âUt m - rarum, perfonam religiofam debuiflè magis verba pr*-
fentare. Orbum parentibus dixi, cui per foelicia naturae
Biblioth.Vet.Pat.Tom.6.
tibi coram multis, emendatiflime hominum jgrates tefe-
ro,quiaagnofei a me Partheniü inftitutione fedfti-Tu de
eius pe Aore fcienti* kreulo paliiyü, 8C loliü fubmötiifti:
tutritriceamefse.quapropinquos pafcat,.eleuafti: fcelid
in eo euecu per familiarü diflbnäntia, Vnu quod icquete-
tur, & aliud quod fugcret,demonftrando: o laudanda fu-
prahominetuivittusingenii/ Invha,eademq; perfona,
quaarte, quod vtrumquedefeendebat&fangufoe,quid
difeeret, & quid dedifeeret, indicafti. Laetö Deus gaudiä |
noftra difponateuentu: procul fit quodcumque minatut i
aduerfitas: plus in te laudandum eft, quiadffcipulustuiis |
feitprofapiemvitare, quam quod profapfom certat imi- 1
tari. Ecce Parthenium propinquitas fua ex vtroque |
■ 1 “ A a i h^ne- I