A
Deiecifti
De« > fed ex'
fupcxbu
B
Initium fu-
perbiz apo>
■ iuntpro-
pteiiniqui-
tatem fii-
<fti noû ai
thor.-. I. Iian.3.I
mundi.
I
eos, cumcxtoilerentttr. T alibus autempropterea Deusrefi-
ftit> quia in eisluperbiamipfe lion Fecit: per quam iniu-
ftc maluncin peccatum cad ere, & per quam iufte mcren-
turinpeccatopermanere; v
C A P V f \ X I X*
PRoinde, quia initium mal» voluntatis fuperbiafcft,
quæ éx Déo non eft, perlpicue claret, non ex Deoef-
lè,hdminibüs interitum mal* operationis, fed à iufto iu-
dice recribui malis interitumvltionis, MalaquippeVOr;
luntas non peitinet ad optimumcreatorem. luftavero
iniuftiarigeli hominiiqiie damnatiopertmer ad æquiffi-
mum cogriitorem. Àd voluntatem igitur malam Deus
hominemnonprædeftimuitjquiahomini eamdaturusi-
pie non fuir. Quomodo enim Dtiïs hominem, quem àd
imagthemfuamrecit, pfædeftinarpt ad malam volurila-
tem, quam iple non fecit ? Icaqué peccare in hoc homo
coepir,in quo à Deo dilcelfi t. $ criptum. eft enim: Quiaini-
tium fuperbk apoftatare k Dèofic. t alio lq,eo: Ecce oiRkcs., quifit i-
hngant atepenbunt : perdidifti omnesquifornkantur-abs te. Ifti
ergo, qiii le elongant&fornicantur aDco, vtique pec-
e&ndopereunt, perfuam malam.vpluntatem, quæ non
eft ex Deo. Perdet autem ilios Deus iufte iutjicando,
quod competit Deo. Noricnimeos Deus iudiGio perdes- ,
ret, nifi per luas iniquitates ipfi periflent.' Scriptum eft ë-
nitn : Defecermt, perierunt propter mi quit atm [mm. Defe-
iftus ergo à fommo bonp àd infimum bonum, hoc eft
peccatoris proprium & volUntafiurri malum , quo ma-
lo leiplum perdit iniuftus. Et quia huie malo auÇtornon
eftDeus, fed homo pèruerlùs, digne itaquè nomini, qui
fe perdid.it pëceàto, redditür in turmentis ætèrna perdi-
tio : vt pereat quidem, qui perirévoliiit, non tatneh fie
pereat, quemadmodum volait. Qui enimfieperibitj
deie&ationepeccatorumille&us, vt ii pofiet fieri , ma-
neret in, bpere peecati perpetuus : Iuftè quidem eft in
perditipne peccati dimilfus, quo propria cecidit v.olun-
tate;' Sed non ibi fuit impune dimittendus, ne Deüs
fidélis a hi quo non eftiniquitas, qui eft iuftus & ianiâus,'
fi peccatorem femper in peccatb relinqueret, impuni-
tum putaretur ilii plâcere peccatum... Quam fenten- -
tiam in quibufdam.Deus aiguit , per Malachiam Pio-
phetam, qui dicunt : Otnnisquifaeïtmalum, bonuseficoratn
Domino,&ipfeir. eo placuit, & vbi eft Delà iuftittai Iufte îgitiïr
eïï'fubfequuta (æueritàs iudicis-, vbi præcelîic ihiquifas
pèceàtôris: quiaillra^rei Deus vltoreft, cuiüs autftdrnqd
eftj. id eft, iniqiiicatis, quam pdtèft Deus pun'ire, non fà-
çere. Scriptum eft enim: bmnis quifacit peccatuzi ,&mqut
tatem facit y & peccatum eftiniquitas. Etfckis, quia ille apparuit
vtpeccata toller et f&peccatumin eo nvrieft. Ommquiineo ma-
net! nonpeccat. Er iterùrri': Deusfidelis,, in quo non iftiniquitas,
iuftus&fanftus Damnas. Iniqcutas igitur, quia.inDeonon
eft, vtique ex Deo non eft;
, C A P V T X X.
a Vae eft autem iniquîtâs, nifi mala coneupiftentia?
quam ex Deo non efle Ioannes Apoftolus manife-
ftat, dicens: Si quis diligitmundian, non eïi charitépatrisin eo:
quia omne quodeftm niundo, concupïfcènùa tarnis eft, & concupi-
feenxia oculorum, & fuperbia ritt,: qm non eft ex pâtre , fed ex
mundoeft. Hicautem mundinomine 1 hominesfignificat
mundi iftiiis dileftbres. Qui nôn ideo. pfo. diledione
mundi puniendi finit, quia aliqûam fubftannam malam
diligunr, cum fubftantia haturâjiter nullâ fit mala: Sed
quia dile&ioqis ordinem non teuentes , düm plus iüfto
diligunt mundum -, min us De um diligunt quam dilige re
debuefunt. Non autemaliquîdinordinatum Deus fëçit,
liée aliquid inordinatum fieri prædeftinauit, quiper A-
poftolum fiiuth imperat: vtomniahonefte &feçtmdum ordi-
nem fiant. Propter quod &infàn^tis eloquiis*’.yt pecca-
tumvitetur,' charitaspræcipitur. Scriptumeftenim: Or-
dinauïtinmecharitatemHuic ordinf congratulàtur Apo-.
ftolus dicens: Nam &Jicorporé àbftnsftim, fed jpiritu vobiftprrt
ftm,gaudens & vidensordïnèmveftrum. Peccati vero initium,.
fi attëndaturj puto qupd nihil eft aliud : quani ofdînaïar
rum rerum inprdinata rationales creatjuræ dileâio, quæ
{ponte perdenHo dile6tionis.ordinem,,perdidit&falu-
tem. Ad hoc non eft àDeoprædeftinata ratiônalis crea-
turâ. Ne que eninialia eft ei.us prædeftinatio, nifi futuro-
rum onerum eius æterna præpàratio. In qua nullius cau-
. famalipoteritinueniri, quiaeivoluntateDelnunquâm
procemt origo peccati,
C A P V T X X I .
MliericOrs etenim Dominus & iuftus, de quo alio lo»
cofcriptü efcMifericordiam & veritatemdiïigit Dominât
Deusi In pmnib.ergo.Qperibus:eius,autiufta Veritas cùfto-
ditur,aut pia mifericordia prærogatür.Porroautem, qùm
negàre non polïinms, d Deo bono fadtum hominem bonum
-, fidixerimüseumd Deo prædeftinatum ad opUs a- J
■ jiquod malum , nos Deo milèricordi & iufto tale opus’
( quod abfit )adfcribimus j vbi nec miftricor^ pofiîtih-
ueniri j neciuftus. Si enirn curnaDeo fierethomo,:fiç
eratinpræfend opéré Dei bonus, in prædeftinatione eius
eftetmalüs: proculdubiô Dei opéré malus futuruserat,4
quöadpeceandum pradeftinatusfiebat. Vbi ftatim jila
çonleqiiëtur àbfiirditas, vtdicatur, quia Deus, de quo
j Prôpftetadicit: Ouifccit qu&futurafilm y infe babuit ( quod
j abfi t)iniquitatisorigmem : fi hominem d fe fadtum iple præ-
deftinauérat peccatorem. Prædeftinatipenimeius , præ-,
pâràtib eft operumetus. Etfi'Cut çompetitDeo bono, vt
câuiafit totius operis boni: fieinëongruum eft, vtimpu-
teturçauia cuiuflibet operis m a l. Deinde attendamüs,.
quia nulla ratio redditür, quahomb ad peccatum præde-
ftinatus d Deo credatur. Si enim in bis, quos Deus & pater do-
mini noftri Iefu Chrïftibenedixitinomni benediäione fpiritalt in
. ccèleftibus îrtChrifto lefu ficutelegit eos in ipfo ante mundi conftitu-
tionem, vt. effent fanât & immamlati m conffeclu eius inebari-
tate : quipudeftinaitit eos in adoptionetn filiorumper Iefum Chri-
ftum tnipfum: fi ergo ia his caufii p_i»deft(natipps.quæra»>
tur, non vtique alia;, fed ft>la gratuitaDeimifërieordia
repencur. Ipfe eft enim de quo dicit Plal.mus: Miferi-
cors & mferator Dominus, ionganmü, & multa mifericordia.
Non in finem irafcetUr, neqs inaternum indignabitur. Non fiecun-
dumpec à’a noßra fecit nobis, ne^fecundum iniquitates noftras rétribuât
nobis. Qutafecundumalttfudinem ctelikterra, elongautti-
ntqüitaies noftfask nobis-. Sicut mtfereturpaterfilp, iia mifertus
left Dominustimenttbuseum. In his omhibustot actalibus
bonis,quæ Dominus rëtribuit malis, quid aliud quam in-
. débita milelicordia cahitur ? quidve aliud quam gratui-
.tapietas prædicatur ? Nam & in eo, quod non fecundumpec-
fid: à ksftra fecit nobis fneque fecundum tniquitates noftrksmrt-
■ butt nobis, gratuita mànifêftâtur iuftificatio impioruin. Et
üVeo ,quodfi:ut mifereturpaterfilijs , itamifertus eft Dominus tr-
mentibüienm, gratuita claret per eandém fidéiiuftificatio-:
nemadoptib filiorum, Nequeenim ficur pateïfilijsmile-
reretur,nifi nobis gratiaipatér faâus, nos fibi filios facere
dignaretur. Quptquotenirn nceperunt eum, dedtteispoteftatem
"filios Dei fieri.
C a p V f X X I i» f i é
n Æc eft in lan dis caulà prædeftinatio nis diuinær
præparatio fcllicçt iuftificàtiônis & adoptionis in-
debi'tæ,quam quia non merebatur volûntashominisma^
la, non eft eius caulà, nifi IqlaDeiVolrfhtasbona. Inhis
autem quiputanrur prædeftinati, non adluendafuppli- .
cià,ledadperpetrandapeccataiCumcâulaprædeftinatio^
nis quæritur : non inuenio quidrelpondere polïèt, qùif-
quis hdhc àlftreremeditatuf. Nunquidenjmficüt'redè-
'dicimus,adhoc prædeftiftàtôs làndosfvtDeo in eis milè-
ricôiditerbperantej'exuidlisfiererit boni,.&:ex impijs iu-
fti I Quddcum diçimus,ad Dei glpriamdicimus. Nunr:
quid fie redè dicerepoterimus,adhpeprædeftinatos inf-vP
quosjvt Deô in eis, & fi non miftricprditer,faldm iuftç(o-.
perante, ex bônis fiereflt màli, aut eéiuftis fièrent impijî
- Abfithoc dnobis, atqueab omnibus Chtiftianis, vtcau-
fam cuiudibetpeccatiqiiifqüâm deputare diuinæ aùdeat
I E
j Peccati inf-
! tiuminot-
dinaca dileâio.
Prædeftinatio
bonorum
eft ex
. g ...
gratuité
Oci miferi-
S'cut pater ;
filijs, ira
dominus
fe timenti
bus eft mi
Abfit vt di-
camus hominem
à -
Deoprzde-
ftinàrl ad
perpetran-
dap.tccata.
æqinjid
hdi; iné
quem Deus
reâè fecit
«te ffîn a't a . <'
mala vo-
Sap. I.
^ 3«.
ffil. io.
Mila ho.
minis voluntas
nor
eft Dei
plantatid.
Htir.i.
Ibidem.
Su^uis St
bonus Dd-
minus non
maiitudilitiam
vo.
luntatis j
peruerf*.
Mar. to.
Ephef.z.b
;
Præ feiuit
quidem
Deus homines
pec-
caturos.fed
as ad pec-*
candum
non przde-
ftinauit.
* z "jp. « v- cuiuiquair
caula efle polut, nifi in eo qui malus atqueimpiüs fuerit.
Vt ergo ex malis hant homines boni , & ex impiis iufti,
. laudanda eft Dei mifericordia : Vt autem ex bonis liant
homines mali , aut ex iuftis iniqui, fi diuinæ prædeftina-
tiquis alfttitur,caulà, eric ( quod abfit'|vituperanda iu-
Hitia- Quimmo nec iuftitiàiuftâdieetur 1 fipunieiidum
reum non inuenilîè, fed feciflb dicatur. Maior veto erit
iniuftitia, fi^lapfo^Deusretribuitpcenam^ quern ftahtem
prædeftinafie dicitur ad ruinam;
C A P V T X X I I I.
S Væroàutem, curprimum hominem, quèmfïiçüt
feriptum eft ) fecit Dominus redum , prædeftinarc.
potuerit adpeccandum, id eft, ad voluntatem malamf
quæ eft totius origo peccati, quam vtique aiit retribuilfe
Deum nondum peccanti homimVautretribuifle ctèden-
dum eft peccatori. Hanc itaque fi nondum peecantiho-
mini tribuit, ipfe ( ^u°d abfit) aurftbriniquitatisçxtitifÿ
qui malam Voluntatem dédit hbmini borto, per quam
peccàns æterno meretur punirilupplicio. Ét vbi eft, quid
Deus mortem non fecit? Etquia non eft iniquitas apud DeumiEt
quia iuftus Domims &iuftitiam dilexit, aquitatem vidit vultus
dits} Si autem malæ voluntatis initium J)eccatorihömmi
non tribuit, led retribuit Deus vt ab homine crèdatuf
coepiflè.peccatum, 4 Deo autem tanquam à iuftoiudice
redditum malæ voluntatis initium dicatfir : quod peccatum
homo facere potuic, in quo voluntas mala nofi fuit?
cum nullus frurâUs iniquitatis exoriri polfifj nifi quern
radix voluntatis mal* protulerit. De corde enim (J^ut^e^l
ritasait ) exeuntcogitatiohes mak, bomicidia, adufitria ; fornix
cationes, furta, ftalfa tefttmonia, blafphemid : Hacfuntquacoui-
quinanthominem. Propter quod Déus ipfëper Hiérèmiam
fie humanæ malitiam voluntatis obiürgat, vt earn à le
alïenameilè perdqceat. Diciténim: Ego te plantaui vine am
ftuStiferam, quomodo conuerfa es in amaritudinem vit is aliéna};.
Alienain vtique afe yiterh dicit, non vitib diuinæ condi-
tionis, fed auerfiorie prppEiæ ybluntatis: quæ iufte culpa-
rnr, pró éb qiiód àmaritudinem protulit, quam in ea De.-.
_j.iplènon récit. Qüoniam iplàm amaritudinem liecex
Dei prædeftinâtiône., née ex Çei opéré, led ex malitia
fuæ volùnfatis habuit.' Pro qua àmaritudinéliç ëàni De -
us per fuprà memoratum prophëcam dehuo inçrèpat,
Scitoqùàmmàlumpfttibi&amarum, reliquiffe. DominionDe-
um tuum, & non effétimoremmèuin apud te. Cum ergo hoe fi t
homini malum & àniatiim reli<|uilie Dominum j & ti-
niorem Dei àpud eum noit elfe : quisita fît contrarias Ver
ritari, vt p liter a bono àc fiiauiDép (de quo Icriptuiii eft:h
Quam bonusDeus lfraelrèftü cordel Et quia nemo bonus, nilp
I folds Deus, & de quo Apoftolus dicit: Pioftendatin feculû
fitiperuemenùbus abundantes diuitias gratia fua in bonitate fupér
nos : E t de cUiusfuauitatë canitur : Guftatè & videte, quam
fiuauis ett Domifius : Et de cuiüs eioqüiis dehuo pr^âicatUr,
Quàm dulcia fauctbùs meis eloquïa tuk,fuper mel&fauum SB
meo! Ëtrarlus: îudiciabçivera, itiftificatainfemetipfis, deftdê-
rabilia fuper aurum & lapident pretiofum multum, & dulciora
fuper mei&fauum : Quisërgoplitetj à bono ac fuauiDeo,
prædeftinatnm; hominem' aut àd malitiam voluntatis}
qua bonum D«um rèlinquerët, aut àd amaritiidinèxn
cbntumaciæ, qua luaüem Dominum non timerët? Pro-
indefidclibus congruit credere &fateriDeum bonum &
iüftum j præfcilfe quidem pe ccaturos homines , quia ni-N
hileumlaterepotuitfutüroruni ( nequë ehim velfuturâ
eflèntjfiineiiis præfcièntianonfuilTent)non tamen præ-
deftinafiè quémlibet hominem àd peccatum, quia fi ad
peccatum aliquod hominem Deus prædeftinaret, pró
pcceatis hominem non.püniret , Dei enim prædeftinatione
àut peçcarorum præparata eft piaremiflio, aut pec-
catorümiufta punitio. Nunquam igitur Deüs adhoclio-
mjffem potuit prædeftinàre , quod ipfe dilpofuerat ôt
præçepto prbhibère , & mifericordia diluère, dciuftitia
punirè. Iniquositaque qùôspræiciuitDeus hanc vitam
iii peccatb termihaturoS, prædeftihauitfiippliaôintët;
minabili jimiend'os: in qub ficutculpànda noh-eft præ-
1 J J t - — ' ‘ “ ^»«tucunianoiUltUlimæ
laudanda eft vltioms j vt agiiofceretnon ab eo prædefti-
namm hominèm ad qualecunquepeccatum, quempræ-
deftmauitpecicati'meritopuniendum. *
C A P V T X X I V, '
p\E|is<ita^ue oranià hominum opela., fiuçbona feu
iriaLa , præfciuit, quia eum latere nihil potuit. Sèd
M a boua. pradeftinauit, q u i fein 8 % gratisfaâurum
efleprrfcimt. Mala vero futura opera illorum, quosnon
pradeftmatut ad régnum, fed ad intèritum præÆiuit, po-
tenuffima deitate,& ordinauitprouida bonitate : & quia
prærcms fu« quod eadem mata non folum ïpfpfeâurus
nop eflet, "EfHvmo in quantum eibumiliteradh*-
luiët j m eo nobis infuperabilem potentiàm præfdentiæ
luæ mams oftendit, quianee in malis pradcÆinationem
lumtiæuiævaearepermi8t.Oftenfurus itaque Deusi'tmid
xeddendum p r r fe iu e tit& quid donandum i . p a â -
nautt illos ad fupphcftm, q „0s i fe ptteâùit voluntatis
mala vttlo difcellutos. Et ptïdeftinaüit adregnum, quos :
tost mtleticotdiafubfequentisduxüioi.e'ireman-'
luros. In iftis mtfertcordiam euftodiens t M illisiuftitiam
tenens: Iftts quodpromifitpierabui-ns, Illismihilomi-
nusquod.prâdKittufteréttibuens. SicautemDeüsnon
omuiapromjdtquæ piadixit.quamuis pradixetit omnia
qua promtftt : ftcut non ;dmni3;pradeftinauit qua pra-
Iciuit, quamuis omniajprædeftinatàprælciuerit: Præfci-
uxt enim volimtatës hominum bonas & maîasfprædefti-
namt autem non malasÿ fedfoîasbonas. Ëtlicetineius
prædeftinatione n9n fueritïyt malitiam voluntàti humar-
næ deddiet, fuit tamen itt eius prædeftinationë, i l f f f hu
manæ voluntatis maiitiæ teddidilï'et. Propter hoc, quia
licut 1 làlmifta teftâtür:, Mifericors èflDomïnus&iuftus. præ-
deltinauit iuftos ^dgloriarii^ iniqubsadposnâm. Iuftifi-
cindis ergo atque glorificandis prædelrinatum miferi-
cordiæ luæ opüsprædixitpariter & promifit : Iniquis au-
tem prædeftinatum iuftitiæ fuæ opus prædixit tantum^
modo, nonpromifît^- '
C A P Y f X X Va
BVod fiquis quærat, eut Deus omnia quidem præde-
Itmataprædixerit .-non tàmeri omnia prædéftinat»
promilerit: Refpondemus,promifiionemdici non pçflè
hili cfim aliquid adhocprædiciturfaciendum, vt poifitei
cuipromittitur,prodelïeianvfadium. E t promilfum lèmpereiledonhnonlempereireiudicij:.
cumproir.olîiiargitaslempeflætihcet,
iudicqveroftueritasahquandoçbntnftet.
Qnod Propheta metuens, hiiiufcemodi ad Deum
° r/f-2°?em effundlt: Peintres inmltcio cum ferno tuo, quianon
lufttpcabitûr inconffeciu tuo omnis vtuenh Scie.bat enim cun-
Ctos pari rerinendos punitionïs vincuioitinli Deus in qui-
t UA-é Ct thifëricordiam fe cillé, fupcrexaltaret iudido.
Iultmcatio igitur &glorificatio, quæ pon c il homini ex
homme, led ex Deo,quia multum làhdbs fueratproFutii-
ra^ideo prædiétaeft&: promiflà.' Pnnirip'véro,;quæinil
ternum fuitimpijs obhuura , prædicla ell tanemnmodo,
Obnpromil^. Quodetiamdiuinis reftinmnijsiaciiiùs o-
ltenditur. In îlloqulppe propherælbcb vtrunqiiepariter
inuenttut exprelfum, vbi Dèus pèt^liuaù} eo's qui fibi
nonftruiunt, his arguit Vei biï : Eaeiimfmuuntnubt.man-
ducabuM: vos vero efurntis. Eçcc quiferuitwtmrbi3 bibenr. vosvcro
fiiutit. Kceqnfmûummitt,ladiuntur.mVenmfundemim
• Ecceqinftratuntmbi. exulubttnünUw. x ^ i ù m à m é i
tufrofiaioicrm ardu vtf.ri, & * ion:nttonepram vUobuit.
în lus qtpntbus , qqæiiunqce. àd iriiqnpram pelfonam
ppitinent, prædnaa funt tantummodo „ non promiffir.
enim dicendum eft. bonitatis largitàtcprôiniilutni
quod mtendat miquiratîs merit« fiuéritàs mfetenduiii.
Sl &
pixtitéla fiint 6t prujndià. Taie aliqudeltetmmin.illo
Saluatonsnoftq temone, qqo ajt •.[mcilliMmincmbt,-
[tonem mrmm.mjh.mmm m.mmAvm.Poedixix &pro-
mmtprxmmm.qtio frUeriturindi non autë.ptomiii^fed'
| S J | ' | ....I p r a ; -
hiç honos
gloriata
malos iuftëj
ad fuppHVerbaE
-fùz de fu
burione. Üjksii.*