S. ijtmflàfii Sinaiu
Pfalm. n ï. I‘mi
: J p i l ,
I
Sapient t,
fed feipfos decipiant, & fame ignorantiæ corrumpant:
am heat fieri non potèft, vtterranonirrigata, ctiamii
millies in earn deiidantùrièminâ, Ipicgs ferat, ita etiam
ieri^on:poreft',.yt animus diuinis fcripturis nonirriga-
tus;etiarhfi quifpiam mille verba efFandat,yllum frustum
oftendat. Magnuni eft ergo mahimtignorare feripturas,
& ficut bruta animantia tircumferri,etenimoriunturmah
innumerabilia ex ignoratione feripturarum. Hmc ger-
minàitit magna peftis hærefora. Idinc vita riegieda, .aboresinutiles,
animaîcæcitiyéceptio dæmonis.Quema’dmodum
ehitri, É g hàc hint priuati, reda non»
polfurit ingredi ; ita etiam, qui diuinis funt ptiuatilcri-
pttu'is H addatturi radios non afpiciunt, hepe ofteri-
• dune, & c.oguntrir affidue peccare. Propterea exnor-
tans PauluS.;dicet>at Timotheo. Attende Jed io n i, ad-
hortationi, dodfinai. Noïiiiegligere, quæin teeft gràtr-
am, quæ data eftubiper Prophetiam, cumimpohtiônè
manuum. presby tetii, Hrec meditate, vt profedris tups
fit manifeftus inbmnibus. Attende tibi, 8c dodrina::
Et. Mali autem homines, & prreflagiatores proficient in
péitiS, errantes & inerroremmirientes. T u autem marie
in i i s quæ didicifti & qua: funt crédita, fdens a qrio
didiccr/k 8c quod abûi^ftuafacras literasnoueris , quæ
te uohunEferùare ad làliitem, qua: eftin Chrifto IélUjO-
mnis enimTcriptiuadDeo inlpirata, eft vtilis addocenduiri^
adarguendum ad corrigendum,addifciplinam,qttç
eft in id^tià,vt petfedus acintegçr fitiipmo Dei ad omne
opusbqnumpâratus. .. ' j§ '■ v
Etî^pyfes legem ferens dieebat : Et erunt verba hæc,
quæmaridotibihodie, inçordetuo, ■ & iriariimsptua, &
proférés eà anima* tuæ, magisautèm filiistuis, & inter «os
dices ledens in domo, & ambulans in via, & Cubans in le-
do,&hirgens.
* Dominus autem praccipieris dicébat : S crütammi Icri-
pturas,quoriiamin eis vitam çtemâm hab e gs^ iHæ ,n5>
quæ teftimonium perhibent de rne. Qpanaobrem qicit
Dauicfs Beati qui ferutantur teftimonia eius, in toto cor-
' de cxquirünt eum : Vnde rogat dicens : Damihiintelleduim,
& icrutabor legeiri tuam, & euftodiam earn in toto
cordériieo 5, & in iuftificàtionibus tuis meditabor ; non
'obliuifcar iêrmonistuirEt; mirabilia teftimonia raa,idco
ferutataefteaanima mea : Et; quam dulda gutturi meo
eloquia tua, friper mel ori meo* Et ; defidérabilia friper
_aurrim!& lapidem pretiofiun multrim, & fiiauiafiipra mel
&faurim.
NPræeipitqrioque filiüs eius SalomôttÿS^p^nnflîmus
ille, dreens : Filï fi quæfieris fapientiam tanquam.argen-
trim, & tanquam theiaurumpx^uifieris earn : tunciriteili-
gesrimôrem Domini, & agnitionem Domini inuenies,
quoniam Domiftus dat iàpientiam & a facie eius cognitio
^intelligcnria.
. Et fi fiieris^iâpiens, tibi etis fapiens & propinquis ; Sin
autem euaiêris malus, folus-liauries mala.
Et ; Vidî quod fkpientia plus e ft , quam infipientia,
ficutluxplus eft, quamtenebr«c.
Et; Sapientis ocüii hmt in capite eius ; & infipiéntes
in ténebris ambulant.. : v
quibus nihi 1 efthominibusin vita vtilius : S i quis autem
etjam diligit magnam renun experientiam, nouieprifea
& futura exquirit: S pit ftrophas verborum, & folutiones
«nigmatum, figna&prodigiapracnohsft, & euentus tem-
pofum.
E t: Sapientiahominis illuhiùiabitvultumeius.
Et : dixi ergo, fipientiabona e f t , ftipra pptentjam.
Etîiri malignamanimam non inttabit lapientia,neque
habitabit in corpore obnoitio peccatis, fenétus enimSpi-
ritus difeiplinæ effugiet ^olum, & recedet à cogitationi-
bris infipientibus. » :
Similiter Sirach qrioque dicit:DeuscreauitSapienti- ,
am, & fiippeÄahit eamiis, qm ipfum diligund
E t: SiconcupiiftiSapientiani, ierua m a n d a * &Deus
tibifuppeditabit earn. - X
Et, mid iuuentrite maelige difeiplinam, & amplius in-
uenies fapientiam,tanquafn autem, qui arat, 8c qrii femi-
nat accede ad earn, & expe£ta bonos eiusfru<ftus,‘nam
irioperatione eius parum lab orabis, & citocomedes ger-
mina eius, quam. valde eftalperaindO(ftis,&rion manet
iniplaexcorsrSapientiaenrmfecundum eius nomen, &
non eft mültis manifefta: Audi ergo, fili, & excipe meam
(entenriam, & ne recufes confilium meum, & imm;tte
pedes tuos in compedes eius, & in eius torquemcollum 1
tuum,fiipponehumerum,& porta earn. Etnonappelle-
ris ad vincula eius. Tota anima accede adillam, & tpta
virtutetuaferuavias eius. Inueftiga & qusere & cogho-
feeseam, votique compos fedtus, ne dimitfe earn. In no-
uiflimis enim inuenies requiem eius, & conuertetur tibi
Et:Qui èpientiatiT& diïciplinam ai^ernatùr, ëftin-
felix, & variaeft Ipes eius, & labores inutiles, inutilis
finis eiuSj&ëxeçrandus eft ortus eius. •
L EtsHonorateSapientiamvVtinaetemrimregnetisf
qüôniâm Omniumetiâm Dorninusdilexiteam*, eft enim
myftés Dei feientiæ, & inuentrix operum eiuS.
Quidautem eftSaptentiaditius, quæomniaopératUr?
Et îfi'quisdiligitiriftitiamilaboreseiusfrint virtutes, Sa-
pientiam enim & prudentiam docet-, fortitddinem ^
in liEtitiarn. Si dilexeris eam,& aurem tuam inclina-
uerisjlapiens eris. In multitridine Presby terorum fta;&.fi
quis iäprens: i! !i adhxreicere omnem de diuinis rebus ex-
plicationcmaudi, & parabola fapientes ijoneffugiantte.
Sivideris fapiencem mluculo adeas eum, & gradus oftio-
rum eius exterat pes tuus. 'Confiderain mandatis Dorni-
ni, &inpraceptis eiusmeditarefempet. Ipfe enim firma-
bir cor t uum,& defiderium S apientia dabitur tibi.
Et, ne (apientum narrationes negligas, & in prouerbiis
eorum verlare,quqniarri ab illis dilcps difdplinam, ^,
E t, ne fenioriiin narrationes fpernas, ipfi eninraidi-
ceruntapatribus hiis.
Et; Ao ipfis diices intelledhim, & in tempore oppor-
tuno.dare re^onfum.
Et; ncpr(mibeasfermonemiritemporehdutis,'ex:Ier-
monibus enim cognofcetur Sapientia, & dilciplina in
- verbo lingua. Et,h tibieftintelle«5tus,refponde proximo.
Sin minus, manus tua fit fuper os tuum. Et,ne contradicas
veritäd , & de ineruditione tua confiindere. Et quem-
admodum domus exrerminata , fic ftulto lapienria, & ,
Scienria infipienti. Inexplicabilcs fimt eius feririoncs, &
V ifeera ftultivelut väs Con6a£tumriec lapientiam' cori-
tinebit tnec indiget mentMnops fapienda, magis enim
ducitur infipiencia, & ab öfeftulti reprobajbitur parabo-
läj’ hon enim proferet earn in tempore opportuno. Et,
Eft iri opportunitate qui multos erudiat, anima verb fiia
inutilis lit. Eft eft eriiditus in fermonibus, quiodioftis fit,
non enimdata eft eid Domino gratia. Et, (apienria humi-
lis cxaltabit caput eius, &inrriedio magnatum conftituit
eum; Et, beatus vir, qui in iapientia morietur,& qui inin-
telledtuXuodifieret..
. pt hae devera hipienria,eiulque alumnis. De falfi au-
tfcm ribminis lapient^, eiuiqrie ao&oribus, dicit Apbftq-:
Iris; Sapientia nuius mundi eftftulririaäpudDeum, Scriptum
eft enim :.Gompfehendam (apientes in aftutia ep-
mm. Iteium. Dominris fcit cogitationes hipientum,
quoniam vana hint, 8c dicente.s fe efle (apientes, ftulti
raitifurit. Scriptum eft, perdam fapientiamIkpiehcriir»
8c intelligcntiumintelligentiam abolebo; Vbi £piens, v-
biferiba, vbi iriquifttor huius fieculi ? Annortihiattiaujf:
Deus fapientiairi mandihuius, qubniam in {apientjaDci
riohcognoiucmimdusperlapieritiamDeufnEt videte,,
rie quis vps decipiat, per Pfiilofophiam, 8C inanem falla-
ciam, lecundum riaditionemhominilm, fecundumcle-
mfentämündi.
SirniliaSalomon. Vanimrit hatura, in quibusrionftib-
eftfeientia Dei, & de nis, quavideritqr bona non potue-
.runtintelligerc,eum, qui eft: neque operibus attenden-
t<?s, agnouerunt qüis eflet arrifex, led autignemäutlpi-
ritum* aut citatum aererti, aut gyrum ftellarum, autnimi-"
ain aquam vel luminäria caliiedbores orbis tetraru&DeiSputa
E
ÈctltPu
Eccltf.6.
F
G
t.Corinth.i
H
Çtlâff.Z,-
Sapiont.ij.
jj>it<tßiones.
Os putauerunt, .Et hifortafTeerrant, Deum quatentes,&; . curiohus;pbferuari^Jî; A c , ne fim longipr, Vnd^ hngul%
voientes inuenire ,etenimcum inoperibusilliuscoriuer-
fentur, inquirurit, &c. infeliojs aritdrri hint, 8c inter;riiör-,|
tuos fpes illorumefl^& cinis cor co rum ^ ipes eorrimter^,
ra variibr^ Scvitaillorumluto inhonöratiorjquia ignora-
aerunt conditbrem huUrri.
Ex Bafilio in tritiumprotterbiorum.
Non opörtet fead quaslibet córiferre dihtiplinas, led
vtiliflimam npflè difeiplinam non pamm. B.'cit ad ialu-
tem: Nonnulli enim.vel Geometri» vacantes,:quamin-
uenerimt iEgyptii, aut Aftrölogiie ,-qti$ in hónore friit a-
pud Ghaldsos, vel ( vt femeldicam ) circafiguras & vm-
bras&rerürri^ieteördlogicarum coiitemplatioriêvoecupatijdiuinorumeloquiorumeruditionemneglexemnt.
Sed& Poëtica, • & Rhetorica, &Sbphihnatuminu'entio
multös occupatos tèriuetunt; quorum materia eft men-
dacium. Neq; enim Pqetica .cönhftere poteft abfque
bula:neq;R.hetoricaabfq;artedicendivrieq;S.ophifti^a
abfqüerPatalögihriid* ^X^oniam efgo:mril.ti^proptêrp%,
miumftudium, quod in iisponurit, jneglexenincpbiïti^'
: gnitioném,,in rebus vanis fcrutandi^oritérielpeft^esjne-
«ceilatiaeft difeiplinx agnitib, ad effugiendam ftültamöi:
noxiairi Sophifticam.
. | Ex Eheehgi eratione inpkgamgrandiris.
Prima fapientia eft, ftpientiam in ièrmone ac didtio"
numftrophtiiafaiad^^CGrm's ^hiperuacaneis diiputatio''
riib"V><ff'?Jjna^* ü^^iJ^^e^ana•mpotius,qu^lJlqi verba
eüni prudentiaeloqriicontingat?quam lexcenta iri lirigua
& vbee tuba óbicrir^* HanoegOiiapientiamlaudb, hanc
compledtOr, per quain ignbbiles gloria.m cófe cütiXuri|,& I
ad quamii,qiuiuullo in pretib eraritje^teris pr§latiÉirit,&:
cumquapiicatoresvmuerhumorbemÈuangeliyirieriHs
tanquaiu retibus impheuerunt j acpér cqnhimrnatum& I
abbreuiatuniverbum,:Sapietiameairi',driadeftruitrir,hl-
pérarunt:rieq;eriim in ièrmone ïapiens eft,luctnihi fa-1
piènseft,riecquiyolubilemqiudemlingiiam,impëtitiim
autemanimuirihabet,Üh§vtiq; fepulchtisripn abhmilis, I
que aimforispulchra & clecora hnt,intus tamencadaue-
ribus fcatent ,atqueinger^tèrn fcetprerii tégunti Verrim is
demumquiloquiturpauca deyirtutejC^temm pér ea;qri^
agit,multademoriftrat, acfidemt&au«ftoritatemfèrmoni
Xup pet'vitam eoricdiat,pr^ftantiöj;quidem meo^iüdicip
eftpulchtitudpüla,qu^ocririX^^r:riV^^riam^i1?icrmóii
ué pinginir, 8édiiriu^,,quas4nanus_tenentjquam qüasfbf-
mhia eftinguntiQC Iapientia,qua pet opera-dernbnftratur1,
qua qu-é fermp rieni te t ac ^ rlendé^it:intelJe(Sus ènhn bp-
nus omnibus faciéntibris ètim j rionautempradicaritibusi'
Eiufdem ex inueftittdprma in lu~
liunum.
Qujdais? Trium effgraéari?Qriid? NoririePhcEnicutri
hint litera, vel, ytnprinullis placet, iEgyptiprrim, authisl
adjhüclapientiörurii Hebraorum', qüi etiamlegcm in ta-‘
bulisa Deo infetiptarii eïïèjpéxiriahim habent?Tuüiri,At7‘
tice loqrii, firimerarê i & digitishzpputare: menfurattem
&pondera? Nonne Eübmorüm tS i mqdb Euböëusetat
ille multamm rêruminuentor Palamèdes,inüidiaqüeOb
id appetituslT üahirit poernata ? Quid ? An nonpótirisa-
nusillius, quaCünlquidamconcitatioregreflbexadüèr-
Ibincederis, ïphus nrimeriim cöricriffifler j Chcènimndr-
(Sant )' ipfaque poftea eurti coriuiciis inCelïeret ï inlpetus
vehémentiacarmen effüdit.. Qupd Cumiurieniyalde ar-*
rihflèt, Atque accuratitis 'in riumerös adfttiiftuni fiiiftet;
admirabilem tibihanéPöeriricréa.uit, H ö f ipium initïa-
riatqueiriitiarè&: Debscóleré, Vrideadteprorriaflaiiit?
NonneaThiacibus,Vtipfumquöqfienomenpfteridit;?
Sdctihcare autem, nonneaChaldais aut Gypriis-J Aftro-
nornia non Babylonipram inrientum éft?NpnrieGebmc-
tria,v£gyptiorum?NonneMagia,Pérlarrim?pörrbdiui-
natio'illa,qua in fbmnis hta eft,aquibus aUiS,qUamaX*el-
meflibus prta eftVAugurandiitem di{éiplina,a qüibuSalns
*
habes? Nonnè vnrimâb |ribquoqüe ? quibrié omnibus ir#
vnum Coadis vnum_hip erftï ti p nis iny fteriu m cphflatum ”
8c conftitutum el?? C^tid igituf omirilbus adptimös.au-j
dores reuocatis noftririrfbrit, prater ma'litiam,& circa di-
uinum nUmennouationern ? Yerbi-eniniyirtus, manlue-
tis -8c inodeftis àd virtuteni armaturaéft^ improbisverö-
ftimuius ad neqüitiatn.
Ex conßitutiönibuijipößoiicio.
■ Ab ethriicis iibtis omnibus abftine. Quid eriim tjbirei
eft Grim Iibtis alienVaut le^bus,autPlêüdopróphetis;qui
etiamleuiptes eqer turit afidè? Quid eriim tibi deeft iriIe-
geDeijVt ad illas gentiuïri fabulas fe coriferâsîNam ft velis
Iègèrehil|pfi^,habeSlibro?^egü; adSapièiitirimfpéda-
- tes vél Poeticam,habesProplietas,Ipb, & prouerbiomm
fénptorem, in quibusiriarofeni iriueriies hibtilitâtém^fo-
iertiam, Sé^cumeni quam in qüàuis alia Póefi,yel làpieiir
tiain0 itutiprie ; quoniam Dpmini, qüifblus eftlapiens,
lrinteffata:Si dehderesxanïièa, habes P lalmqs;fi antiqüi-
tatem ; habeS Geneftm ; f i légitima pfacepta, hàbesillu-
ftrem Domini Dei lègetri’: AB Oirinibus> érgo alienis, ■ '&:
Diabülicisfprtitèr abftirter ,
Ex Eujebiï prißa hiß or ia.
Qupniam Graci qupque le Äpieritiam habere ptofi-
teritur, h irenci autem exiïtimàïit,lè habere diïciplinam,
propterea docet Sälomoh, verairi Iàpientiam & difeiph-
nam, rie propter lapientianbminis çonüçnièntiam ( Ito-
monymi^miriquainjihcidatin SopluftriataGracoriim &
Hareliumi NamGràciquidemlàpiêiites fe eflèdiçerites,
ft’ultr&6ti fünf. Haretidaut^m pütàntes lè eile erudites,à
redötiamite àüêrft hillt.Diuiriis yèro àu^ti^èl&qüii^Sà*;
piensètitiâpiêtiôr-NamCuiTipeilegesâücherhj&é
ftodièrit^ôMifciplinàm Domini non délpexèrit,ttèc ab ea
recèllèritj filiüs iapiériS fié t,iämq;mftitritus&emditus, cito
ètiâm hifcïpiet Dêi eögnitionenlw Q^oiuarii ènim ex
GræéiSâlü qüidém Deilip cörbüselïè dixenrift; alii aütem
erimétiarillimulachns afiîipifaruht; ïfjérfetici autérii ipfi
qupq; de ëô pefperamlenlerriritîpropterèa yerâni dé.Dëô;
[cognitiohém, Seitidem èius prouidentiâm;expôQitSaloT
iribndiéeris:îh Orririi rpcqbculi Dorhinicôrilîdèiant' nia-
lbs ôdiÔrios.Gçtemtri de mpribusmaiorérii eufam^effif,
&äliäqüiderii plürimaluâderis&pfacipiénsjPracipue
âuteriï dê dihfipliius ; nerripë quöd ànimrim .magis àfïli-
gunt,&coriterririt,qüamiûüant,dicehS;Nèfëftiriàiribfë:
trio j & cor tuüm riort pfôperét éfferre fèfmoriëm d Êdiè :
Dei, qüoniam Deus èft iri coelô lurhim dé tri iri terra d^oK
luiri ; pfoptererea:firit yeiBà,tua paücà; hint ëniinrilültâ
Verbà mriltiplica|ftià
& difcêttdiqefidénum elleriôxium, dobét his Vérbisi Né
fislünuümiuftus. Eftetenimiuftus qüi petit in iüftïtiâ lua^
• îudicàtètiàmqrip'modô êx curiOlîtate 8C riimio ftqdiô
hipieritiam'indagare âggrelïùs 'j iri impietatêm iricidetit,
riplq^yt âtfpridamris monef, rie irilllud ipfum barathrum
incidamiïSiditeriSi Nfe plus &pias', qüamnecëlïè eft, neà
ted a via exôrbitaris, iriimpietaf èm incurras j
Didit etiarri deiubriditäte êrga ihriliëi'eX ilnüëhi arrian
nôremfüpra moitèm,iriipuderiteninirilieréhi,qüà éftca^
ptiô&làgenàcordisX
'öfteriHitirihipérhütriâriâitoriâtürattiAonpqlîe Cprite-?
qüi riectfrâtam & ekadam vniuerforum.cômpre^enho-
nemjVidijinqüit^niuerlàôperâDeij&intelleXiquôdo--:
riirtium opèrûDei hoirio nitllapijlïîf Uluehife ratiôrié eo-
rüm, qüæfiunt luo foie. Ët quäritq plus iabQräüerit ad
qiiæténdùrn,tantomiriusiriüériiet. Quare lapêrè oportet
ad fobrietàtem,nec nimium indulgére fciendi ddideriq^ :
Maxim ex Afcétiçii capitibus.
_, NatUfahiâpuîchfaëftftieritiâi ficut lariitâs Scdiriitiad,
^d cofttfariapluribfts, q'uain bade pfofilërünt J Malis enim
non rede cetht fcieritiaxtiarriu t bönäi v t didum^ftnatu^
ra. Similiter âùteirineqüe làflitas, neqüe diuiti?!. ,neq>.l*-
1 M
tciUf.jp:
. <5..
triutrli tt.
quam d Bhrygibus, qui primi auium.volatum ae lpptuni I titia, neque gloria; N^queenim iis ytüitetvtuntiif’.: Vpdp;
'BibliothVet. T at.Tont A. s a s s e s t