D, FVLGENTI I E
P I S C O P I r V s p e n s j s a d Ï V -
thy mium,De rciriifïióne peccatötttmi
' Liber .primus. .
Xplicatc ricqtfeo verbis Éitthyfffi charïffi-
me , qnanirüm ftudio iuoifongaudeató'ï
quod rion folürilïft domö tuapofittïs cós-
lëfiibfcs anitóivhr fcripttirisindalgés , fed
______ ctiam firn d aim vigiIi,cordè frequtfiïita'S éC~
clefiam : vt cum diüinis ëlbquiis corpotis exteridtpUlfa-
tuVa\iditus,'incerfor anim*tu* pa.fcdï'tiraïFedüs.,'Gt&tïte
qijippe diuinac ópris agnofcitur,quod fn'dom.q^P^iilip'fq
^'iio'quiorpiricuaRterïraeris,^up)s‘in sffiitfre diuiril£ lcgfc
feruere.cogno.(c&.‘^ c tdm tjtfib u ^ ^ *d e le 4 a i^ J]^ |* -
uïimi'finefua ytihtarêcooueniun t,& fecuridurii Vpradem
coarguënYis B.Pauïi
u e r t u n t , a d fa b u la c a u te m c o m e r tu n tu r . Quosnon immerino
dhrerim fimiles illis quorum itomachusmortifero fupe-
ratüsfaffidiójhiedia ftufgis rimeotrur deledari* gua.cibo:
& ob hocfruftra ^ mëdiciaales diutaas ap'^olita^ eer-,
nun tv Quas drim retmfefttperapere»nee vimitis alitqaid
inde nee fanicatfsavdqnirunt’:aitqi.tein^doriaoVnedicj lpety;
iiences oh) a t.qïn rnedet^ipi ritualis fibï anridotu ór,ad hoe.
cü infirriritatïlmS fiiis iriftant fyt detcrius infirmi rece4at.
■ Quibm tarnen potens eftdöminus verbi* tpi deledatiö-
nem cognitionetTi q-, largiri, ytbonbru.m inflamentur ex*
Vmplis. Quibus ^dmoniti ncgligcntiam fq* cundati^ttis
abiiciant, & effedumfalutis in ipfius medici (afebribus
pr*ceptis qu*rant, vreum hts qul perlcrutantestcltimo-
hia doritfrii,exqufrttritymm,ipfi quoif; profelute füa non
'defiftant quariPrequodpoffit a quxremibus inueniri.
G A P V T I t
EPiftqia itaque,quafti mtju Vnèfiftl, licet de ebtdè tüö
rión aHqurd nob:s itttimaritincÖgnmim> dórqi tarnen
poftto magnum incrementum laeciciaè in domino
fubrogaurt. CögnltUm quippe nobis eft diuinarq in te
gratia'm nnicridordittr operari fepe acnruitum de remi/^
n e ^ ë ^ to rum cogitate, yeiuntamgfdeotapltram
.Afifuper bumïktn, & qmtùm ,& tréinêtemverbamea} Nee ve-1
t o ifte fpintus Dei fic fuper humilem & quretö rcquiefcity
vt-nonjple quietum humiïemqjfaciat, fed tâqdam humilem
dixi crcüifle lxritiam,qniaïic adipifci rernimpnero|>ecc:sC-
corum deiideras i vt eiiirdeïn remi(ïionis effediim frequenter
ac vigilahier inquiras. Ditis igitur inter yp§ na-,
tun ëffe qu^ftionem ,quam heet ip jè recoïasimalüi tame
verba qu.è in nia cöricii.enttir epiftola ., ipfo qu'o a te (imt
tenbr^ófita, huiéópüfcato iniètere; vc ubnfioiuriytu'ex
própria didaiibhereeognofcasy (edetiam quïfquis sifus
4e gerit,drim rogpïrionis percian «ïiationeïmb uitur^ ad 'inv
reHigentiam relponfionis eommodiustnUmatut.C^airis
itaque 4 Vtrum reram condirordónupüsin-hoc fecuio ra-
tummpdo qmbus yptuerit peec^ta ditnittit, &t fi hïuc
quifquam folntus exëat, anper bmn^otetiam ut:m quï-
bus’in (èculo ptxfehri non dimifit ,'exeuntibusde c'örpb-
Yean^e-d ie ^ i iidicij petcat4 dimitcar.velïn e'ödem dïe fb-
ttwri ïècidi. Hajcnempèvërbaqüspoïui,tffecordaris^>ito-
ï t do'tu is,Vtiamdixi;eontincrK
. G A P V T I I ï. .
ÏN huïus ab fo 1 u"ti onê q ui£ ftionls nagi ratb Vos Videó p$r-
u tatjsnoltrie fènte- tiam.Proindefperoin abundanda
bonitatis Dei, qua fïceft iiiefèmpèr diueS, vtexin Je no-
ftra quoqi poffitdkati panperrés, & è x quaCseteris quantum
vult ficdonac vt ih ea plcnitis ipfepermaiïeat , quia
j talunoftró cprli fpiricuahter dignabitüc inïtmdere, qu*
•& nobis dicèrè profit, & Vobis aüditë.Sëtmó eriim qaetn
j Vobisio D eig atii miniftiaftius »-tune etiaiV) npbis pto-
jdeft, fi qèod vóbisprö falute Verbó ft^loq^ fobs dicitn'tis,'
fo S iftrus mi'es & hurtules audiarnus. Nön etl’m fruftra
D.midfjniSi.'fli >i'nsdicit: Audtnm quidhquaturïüme Ddmi-
\ jkrÖCMf.'Qm auditus proprie ad hamiles pertinet. Pro-
I ptér quódalio:loco idem piopheta dfeiti AuSitui fnfo dabis
' gaudium & idtitiam, & txtdtahttntoffa humiliate. Alio loco
I majcftasipïafic loquftü’rc S u p e r q u em r e q m tfc é tJ p ir itu sm eU $ 9
quiëtümqVkquiëturusiVüeniat. irt eó qvippè'fiXpcT •
hutrfiïem&quietü'dignatur requiefcëreiquia fuper q'üemr
req-iiefcit, quiëtufn'& hiimilëmfacir. Hoeergo fpiritUs
fandusoperatur, vt vitium fupërbise afqo ein quietudinis
ab hômine^n qùo'ircqui^cir, ëxpeilàtià^ficpReiienienfe
fanëti (piritus ôpèîàciône, hominîs.Vohititarem miferi-,
cordicer ite^^n^omncpiaßteHt^bdmkn* iniquitatis
viritùhim gratis dàtà.foluat&niiffio^i^ôrôiha;
c À p y f î V.; -
y^t'Onltaq-, de'rerpàÉua diflëiiipus,n^yiië aliquid’qup
jLXrimuSj'cûm de remiiïionepreccatorumiquantuin div
uinà jargitsis adifHl^^i^uçamuS. Per b a n c einirh depptefiafe
tenebrarum eripifintur,quos f>eu?tr*nsferet {ritegnufilij dïUiïior.
Jttsjiifi. i^r'haiiphbcraniqrabaîtèrna poena, vepptiantut
ètcrnaia;titia.Pér.dl9rndeppniturtônus,fcuquodnatiüitas,
yitio>fa%raxft,fipe.qupdiniqûitasvitipfa:iuuentutîs
Ààfccii^îiimXâ&ftHsWs quti'aborant&weratifiint m'teà-,
tesadfer^t^quièusUueiugtmUümtfcfarmamfaaebarifatà
iw/>o«ïf,Per ipiàm gratisÂuftificàbitur impins, vt repuretûr,
fideseius ad iuftitiamvPetiilamearetmalavitajquaïue-
tatîtUpftcafus :&aec^)itgratisbonàm^quafiiit indigimft
Pet rpfâm fit, vtin bô.na vita.deipçeps Jon p mifericbrdiae J
priuenferitififtfiihinatus ambulet : âcjn eadeduâus mf- .
fericordiapJubfequennsrnUPereperfeuere.ti yt ,ïndcbita
gratia^.çnë viuendi d^nutn aix^oètiniWwÂne» peccatdr j
rü remiifione doirata,quodperficiat perfeucranrnVirtutö;
concelïà. Per’remiïfionem peccatorû gratis hémines, di-
fcern1antürabillisqui.crucia'bunrùrihæternum cpm dia-
bolo,& adiunguntùr Kîs qui fine fine regnâbunt eu Chri-
ftp|Poftccmp tails eft reraiflio peccatprum;vt pro ipfaüe--
ret‘h.Q*«o vhigenitusïieijpfo ipfaëtiàin fengüi^eius fuijF
fet effufiis.Vnùmliorhiïfvbx àngelicçyiffonisapelmifiàt-
tétumveroipfe Domin'usin'dicaviit. ÎFamcum dtfyiïfiü'a effet
Maria w«rfr<r»tf)o^|?,&tieutiEuangebfta teftatur^riH/gtf«
xonuenir ent fument a ïnvtefo hahens de$Miuftnfto>cohcç- :
ptionis illius càûià néfeiétîioièph îftis eft: verbis ab Ânge-
ló tîhmea&iptre idÀriam coriîu- J
.gern titatn.qüoâentmin ea iMtueß,ds]pmteßin ftoeß pariet au- .
'témfiüum, # vocal ii nomen eius Iefütn.lpfe enitfi [aluumjacietpo-
fulum fuum apeccxtiseoruih..Qjïid yero ali.ud eft à peccatis s
ialuarc, niûpeccatadimitferè ? Nàm&îpfeSâlûatot’nô-
ïler qui venit'fâluu)ti\facer equçd pèrïerat ; \>b hociè yenifiè
teftamr-,vt vo caret pcCcatôres in pceniten riaiïî»,
- G A P V-.T Vv '
« Öcatfönfe autem huius ad puerçitehtiam principale
eft behëfidüm ; gràtuiraremdfip peçcatorüm : Pro.
quà idém ied^mptor hbfterperaâopalchalï coénæ con-
ufuio fanguinein fiiunreminttat effundeiidunT. Bibùe ,în-
quit, exboc onines. Htttft enfin fangUujnèusnoM teftamenti, qtü :
pPù multts effundetur in remifionm peccatorum. Haric igî-
tur.ficut arbitror y automnes, autpenepmnis qiii quolibet
modo appdlâtùr Çhiifl'tano nomine .inuenire deif-
dërat : fed inreréft Vbi quifqûe, ve! quaiïdo% vel qiiali-
tèrquairar. Ne'qüe enim a d ie m i (Tiónem pe cëarôr'u m po-
fcritpêruenire -, fiquisàut VeraiivnoU teheàt-fidem, aur
fteghgatbônaîOperartoiiiS offiçiupi , àut rc«âæ vcrëdü-
litatis b on * operâtionis tonceïTum diuinirtis tempus
môïtrfëfàpraîoccuparus vanitate cohtemnät. H*c nam-
qiie tria,id eftrfides«, opfis Sctenipti ■ , iraiiint fiinulKomi-
riibus m hac vita necefiariai v't fi cui vnuln ek 1rs tribus
ift pràeïbnti iêculp defiierit, * ^ r n * Vit* pâriiëëps ëïïè
non pôfiit.Âcper hoc ncc rettiifiiônem pëçtarorum con-
fcrÿftttür, ptr, quamad * i ern* v i|* pr* mipm p ertieni: ur.
Qucdnecefièëft domino adiuuante diuïnomm reftimo-
niorum atteftatio'ne monfttêmus. Pr* omnibus itaqj no-'
bis e ft firm a credül i cate ret Ine n dum, m ifè ri co r d em & iu-
ftùm elle dominumDeUnl nbftrum .Hinc enimfacilé p^-
teft inquiirentibùs apparere , qualibus peçcàra Deus di-
mutâc jvbl dimittat , ^uand'0 dïibitran Quibus c'ognî-
tis , nec prauam quifquam retineat deDeo fen ten tiam,
necroucrfionehi hramnegligat, necà catholica Ecclefiâ
Jiïèedât.
g F
* adtraxit
Matth.lC
Tr&'àd ri
mifGonem
peccatorû
neceffaria:
Fides, opu
& tempus
Solà cordii .
Vera çoùer-'
fio elicit de
beo.ieiniC4
fionem pec-
eatorum.
m io»
wgmM
ifrlfa:.
E xod.it.
diïce'dat. Àut fi quis difçeflit, celerîter reucttatiir, neede
tempore fibi velîc infu 1 l'a cogicatione blan dir i:fi ad Dêüm
in hac vira quiftprani cônüerti nolens, & ylqUe ad mortemihiqüit^
tib us (èruiens,poft hanevitâm ïe aedat ade-
peurumremrlîionem peccatorum, quandoiàmpræiudi-
catus tëmpore tribulationis diuinæ non peeçatum poflit
vitàci conuerfusjlèd fupplicij tnatteat çternitace damnan-
dus-.
C À P V T V I .
Mvltîsënimfnultiplicibufquefraudibus vsàm ccele-
ftis itinerisdiabplus clàudêre nititur & celare : cüi-
ius hole eft inceflabile ftpdium, vtad crùcratus fiiilocie-
tatem miferorum turbàm qUantumcünque pôtûerityel
tfahatille€l:am,velcogatinuitam. N bnnullcte qurppe fecit
abiedaconfideratione diuinæiultiti*, (olàm Dei mile
ricordiam cogitare;vt conuerfibnemfuam ùegligànt,
'exiftimanteslèetiàm fi vfq.ueinfinein erimînojam dux:e-
tint vkam,remi(îionis beneficio pbtituros efTè.j Alios autem
cogit aùt illicit Ecclefiæ Gatholicæ grernio dèrdi-
■ âo , ad hætëlês vel fchifiùata dëpraUan ebrdis cæciraté
tranfire. Quorum animos deceptione fàllàe.prpmiifioriis
illaqueàt y vt vel purent le reifto fuiciri dogmafe, Vel fpe-
tent fibi pro, ibla cordis credulitate futurum rèmiffionis
beneficium, etiamfi fîâo ànimo pro rem ports vél ^ com -
moditate vel mecii mdrnfeto hçreticprum confbrtio.vfqs
ad mortem teheanturinnexi " minus confideifintes filath
Saluatoris noftri fencenttam dicentis ^ ^ m i n e c ^ n f e f fw fM n t
c o r a m h o m m t b m , c o n fiteb o r & regp e u m c o r a m p a i n tr ie d , q u i i n
c ee lis e fl : & q u i m e n e g a u e r it c o te m h o fn in t b u s , n e g a b o & e g o e u m
e o r a m . p a t r e m e O i q u i i n c oe l f s . s f i .E t ù l i o l o c à : Q f itm fe rU b u e r it
& fe rm à n e s m e o s ,h u n c f i ï iu s h o m in is e ru b e fe e t,c um v e n e i'it i n m a -
i e f id t e fu a , & p a t r i s , f a n t t o r u m A h g è lo r u m . Plerifque ’vero
bumani generismimicusadliocpeciarbrumfuon.imre-
oordationem molitU'r ingerere j vc Vel obduratis defpe-
rationemremilfionisiniiciatj Sc eosremediocônuërfip-
nis exCludat.Hæcautemomnianon ob aliudfraudulen-
tafèmper agît obtenus failäcia i nifi vt ppôrtunïtatçm
temporis adimat, qua conuerfis poteft donari.remiflio;
Ac ucquantUm ad éius atrinet rhalignttàtenl i fi fieri poP
fit, nemo pérùeniat ad lalntem. Deumnamqu'cmilêri2-
Cordémiuftumquê eflèepghôfcityhec ignorait quod pec-
catorùm rémilfionètn foù de Dëo poifit elicerë cprdîs
verâ conuerfio. Seit ètiàm qubd non alibi quant in fold
gremio Gatholicæ MatHs dimitti po ffi ntpeccata çpnuer-
fis : nec eura latétîn præfenti tantum fèculo rcmiïfionem
omnium pe'écatôtum^oimierfispbfiè côntedbvb'i humà-
num genus pet conftituttim diumituS ordînem dècefîîo-
he morientium fuccefiioneque nafeentium carnalis nati-
uitatis nexu non iniufte conftringitur,atque Ipirituali na-
tiuitàte gratisenodàtür : Vbi eciam ömnem reàtuta aut
ïbluitconuerfio,autinfôlubilem fecit, feu van* fpei nè-
gl'ëâiô nutiita,fine defperatione roborata, & vfque infi-
hem retenta cordis obduràci nequitia.
C A P V T V i l
SEd iam fufeèpti operis coimpellitinfrantiâ, vt omnia
qu* fuperius intimàui débita difputatipne atque
fefipturarum fehâarum atteftatione perdoceara. Enim-
Vero Vtriüfijue veridica feriës tëftameriri cunda qu*
àdprouënfùm pertinent human* lalutis non tacet : vt
nihil fit.quod in pofterum côtitemp'tor dâniharidiisex-
eufeti Principalitër igimtkbm n is^ ip tu » ;4''üiftit!>s in-
îpirata,vhum yeriim acfplümDeümjiliamfeuicecTrini-
tate.m i id eft, Pàtreirti & Flium & Spiticum faiidùm, tam
miferieprdem pFtedicat efiè quam iûftùm. Ipfi ëiiim ëx
petfonaEcclefiæ dicitur : Mifer'ubrdiamériudïùwmcànte-
botibi Domine. Ôé illoetiam canicur: MifericoïsDôminto&
iuftuSi & Deiù hoftér miferehimk Àlio qubqub loto :
niitftiiußus Dominus & iufiitias dilèxit, aquitàremvidïtvultus
éius. pcnuö-nkknt^Vnmpfit^'j^pMmtftrüordU^ybf.:
ritas. Et tütC\is:Quphnim mijericôrdiaih érveritetem diligitpo-
minOs. în primoquoqj Decalogipræcepfcpiufturhfeidem
Dominus miferiçbrdemiqüeficifatimatr:^ fient Dominus
D e u s t u a s , D e u s k M a n s , q u t y è d d o p i c c a ta p d t r u m in f i l i o s , i n t tV -
t i a m '& q u a r tà n v p r o g e n ié in , in 'b i s q u i e d e r u n t m e i& fa c ié n s m i fe -
r ic d r d m m i n m i l i t a n n l l i u i n ^ b i s q u r a m à h r& x u f id d iu n t p r iu e j r ta
m e k .V r o p t c t c & M ö y l e s Ä i a t ' - d o m i n u s D c u r i n d u l g e n s & m i f e -
ricars,p a tte r n & m u l t a m f e r i c o r d u '& v e r a x t lu f i i t ia n r c u f to d i e h s
& n A f& i c o r d i a m :t n m i l i a , a u fir e n s ^ m iq u i ta t e s ■& in iu f i i t i a s '&
p e c c d ta . E t tioH tp u fffic d b it r é u n i , a d d u c e m p e u a t a p a t r m n t n f i lm
fiH o r u m t n te r t ià m •& q u a r te r n p r o g e n i e m Per 1 iàiam quoqne
fitam dominus mifericordiam iuftiiiamqf contmemorat
dicens:E^o D é t is ^ ém o n a H u s p r é t é r m é . i u f iu s ^& fa lU i in s tN t fn e f i
a liu sp r a t e rm e . C o n n e r t im i n i a d m e & f i t l u ï e i 'i t i s .
t A P V T Y H L
a ïs igitiw àtque {nnumerîs huiufmodi teftimohïîs
. quibus dominus Deus nofter mlfencors prædica-'
tor & iuftuS joftenditur quantum diligendafic eins mife*
ricordia -9 quantumque iuftitia metuenda monftratftlr.
Mifericors ehim & mifcraiör Dominus ifatiens &'multutänfi-'
fiericors & vefax, ficuc.nouit â co’nuerfo rabmpuere fup-
pli cium : fic in ëo qui cönuerti noluerit, nu'llatenuS finit
inulrumremanere pëccatum'. I d ci reo fi quos inpræfentil
jècùlo pia Dei boniras i dominaeiöne pëccâti non libérât
i ipfos in foturo feueritasiullàcondemnarî Hinceft
quod diuinis îhdefinèbtér eioqufis mali fàltibritër^idmôi^
nencur-,ne remanéant iii feruitutë peccati : fed miferteor-
diam iufti Dei dum fuhr in hac vita; requ’iranr. Boni$ quo-
I quepræcipïtür, vtfieruiehitsdomnoinùmôre, &exultantês
j ei cum ireniore, appréhendant difciplmatn ne quando irafc'attir
J dominus, dyperéantde via iufik. Ipfeitaque Deus quiefimi-
! feri.cors'^t iuftus, ficiitadm'onet, vt propter iuftitiam‘&
! mifericordiam timëàtùr ô^diligaturâ tnalis j vt conher- ;
fi caréant poena quam iuftitia minan|r,& accipiantihdul-
gentiâm quam mifericördia pbllicecur : fic ädmoflet vt
l,'propter mftïtiam Sc mifericordiam diiigàtur & 'rimçatûr
i d bonis, quo poffint qui eius prâmepti rnifericpfdiabo-
. ni fuiitj & difediohëmiferfçordiæih bonis opbribpspër-L
manere, Sc timore iùfiitiæà pëccatis feme’tipfbs fellicire
ï cüftbdire i 8c cbnfideràtibnë prbpri* infirmitatisïnfliTi1-
dinunquam 'de fiiiS vrribusconfiaanr,’feddmin^yirtÙ-
tisàuxiliumiugirér&humilirer ppfeanr. Debet ergo &
à bonis & À maljs tari} miferiçordià diligi quam iüftitïa
formidari : ne vel bbrii'diligenres mifericordiam D e i, iu-
ftitiàm non timeant y 8c laque os diaboli fed ucentis incut
ran t : vel màli fblam mftitiæ feu'ërjràtcm ebrifideran-
tes, ho'n quæraht ( cüm înueriirè pofliiii’rper conuerfio-
nèm)mifericordiæben'eficium,ac fie obduràtirioh folurn
rëmiïfionempeccatprùmdenegènt, quin etiam pe^Cara
mûltipiicaté ttÂceflèpr.
G À P 'V- T I X'.
S Oc enim bicipîti laqueo frequëntèt dïabbïus. ca-t
ptiuac incautos : vt aUt f^e Vâna fiituré remiflio-
nisobtufi.nolintiuftitiætimoré conuerci vaut remillîo-
riem omnimodiî defperànres ; coriuëkfîohem nbglfe
gant à & habenas iniquitatibiis relaianres ydùiri delpe-
rant iridulgentiani , ciitrânt præcïpïtès in Gehennam."
A'c ficïile callldus humani generis ïnimicùs, aliös de-
fperationis temerirare præcipitar alFos autem fejlacis
fpëi dccëptiorie fitpplantat. Proprer 'qubd Beatus Pàu-
lüs, ih qüo locütus èïl Çitriflus, benç viuentibus feribens,
fie eorum cbmmehdac bbedïeritiam , vt ,cüm riietu
& trembre ifâluBrxs pperat|pniis; îubëat tafibps^ir/elfe
cäutelam. Dicit enïm Philïppenfibus v: ïtaque cbarifii-
mimà\ficutfetnperobedifiis: ) msnvt'fnfiretfyéiiameatantum,
fed multo rhagis nu ne mabféniia me a 'y cüminetu & tremor evè-
firaih falutèm àptramini. Deits fifi étiimqdïopfraiur ïh pébis&.
velle & pèrficeti , pro lona vdluntete.. His verbis Beatus
Paülus iuftum vtiqpë Dêüm infinuac, cÜmmëtühître-
morcmque feruandum fidelibus præcepit in operibus
bonis. Mifeiicordem qrioque pr*dicàç , quem in ëis o-
përâri dicit à Sç velle & perficere pro botta voiup^âte,
Ncqiie erijm à hënc operâritibus iuftè nmërçtiiry fi iuftus
noo. effet : Nec oinne bonum volùh.tatis 8c cpëris
« .......... , , ’ iofe
rhiiip.ï.