« t
efiis $+■
j turæ vfîimacceperimus,frugum prouentumtamcnpoftu-
lamus à Deo : & quamuisgubernatori clauum commit ramas,
Dcum tameii, vc nos ex alto incolumes confèruet,
oraraus: fie cummedicum adhibemus idq; ratio fieri concede,
ncutiquam de D ei erga nos benrgnitate defpcrare
debemus.
E x S. Maximicdpitulis.
Sapiens quidem, diuinorum iudicioram reputans eflè
medicinam, graro animo fort »quæperea ipfi accidunt cà-
lamitates, cofifiderans earum hullam aliameflècauflàm
quamfiiapeccata: Iiifipiés autem, Dei fapienriflimâigno-
rans prouidentiam,cum peccans eft caftigatus, aut Deum,
aut homines cogitât eflè eaufrs fuorum malor urn. Nó po-
teft enim fieri, vc quipeccauic, futurum effugiat indicium
abfque voluntariis hic laboribus, aut inuoluntariis, quæ
inferuntur calamitatibus:
Q v æ s t i o X I X.
^mdfitfortuüa, dr an lice at Chrijlianie confiteri
fortunam.
R E S p o N s i o.
F.Orcunà dida eft apud Græcos, mundi àdnûniftratio
abfq; prouidencia, Chriftianus autem, confitetur Deum
omnia adminiftrare, & eorum curam gercré. Quod fi
ipfè quoq; co n fèflus fueri t fortunam,exciditàGhriftianp-
rum dogmate & fèntentia, vt Græci,qui vana fëntiuntrllli
enim quæcunque ho minibus accidunt, ftulte adfçribunt
fortunæ, & Aftris: Sicut etiam Pharifæi, Gèriefiml^nempe
tempus ornas) & fatum ftolidc conftituunt. Et de iis quidem,
qui colunt Fortunam, quæ dicitur, dicit diuinaferi-
ptura arguens eoriim amentiam &ç impietatem. Qui parât j
dæmoni menl'am,& fortunæ mifccntppculum. De Aftro-
logis autem: S cent,inquit,&fcruenttc Aftrologi. Et déinceps
: Ecce omnes tanquam ftipulæ ab-igne comburcn-
tur , & non eripient animam fiiam ex flamma. Similiter
Dominus <fûoq; triumphum agens de eorum infipientia
dicit. Vbi autem fiint Aftrologi tuiî annuncient, quæ tibi
ventura fiint. . »
Exlïbrofianfti Gregorn NyJJèni de
Fato.
Si hora nati foetus accurate infpiciatunftellç totam eius
qui natus eftvitàm ordine prædicent, tempus fcilicct, ftu-
dia & infti tuta,morum pfoprietates,cafusmericula matrimonii,
filionimprocrèationes,&, quos âflequetur honores,
aut contra; libçrorum ôrbitates,morbos,ignominias,
vitæbreuitatem, & mala, quæ ex paupenate proueniunt.
Ego autem ad ea,quæ dida erant,arridensj dixiéi: Nefcie-
bamus eos ,qui&Galeno & Hippocrate, &cæterishuiuf-
modi originerfi duxerunt,Fatâellè opinarhnam illiquoq;
iubentes valere motumaftrorum ex lùbieâo per coiedu-
ram futurum prædicuntjQuando oculi fiint iam concaui,
tempora contracta, & frons dura vix pelli adhærefcens,
mortem prænunciat. Dixi; multis, quorum corporaerant
ad modum valetudinaria, & inox expedàbantur eflè mo-
ritura, artem medendi fatifila quafi retexuiflè & retradaf-
fè: vt de PædotribaHerodico narrarunt feripta Platohis,
qUodpergymriafticam qhidèmexperientiam, cum effet
morbus lethalis, ad perfedam & abfolu tam non potuerit
fè reduçgre fimitatem : Semper autemprælèntcm'mortem
àliqua excogitata ratione différons,non viræ fccuritatem,
fèdfibi mortis parabat ptbdudiionem. Quo frdum eft,vt
düraretlonga morte, vlque ad fënedutem;hac non mori-
endi fapien ter inuenra ratio ne.Nam ergo fir mum ac ftabi-
lc nobis fuerit fatum,fi inuenitur ars aliqua, quæ eius ex-
cludit necelîitatem.,
Quid vero quæ ex bello accidunt calamitates, terræ
motus, ruinævrbium, & quæ fimul çum viris fiunt onera-
riariim nauium naufragia, inundatiQpes, côflagrationes,
terræ hiatus, & quæcünque fiint huiufmodi genera intérimsi
Qupmodoiftacumprcedidüone confenrient? Q ua
multas ,quæ euenerunt calamitates, & prioribus feculis,
& noftra ætate, audiuimus & fpèétauimus. 'Noeticum J
dïluuiun^Sodomorum conflagration,em, Ægyptiumex-
ercimm, in mari nibro fubmerfum Ôc quæ poftea fa<ftæ
fimt alienigenarum cædes & in numer abilium hominum
interfedtiones, & naturalem breui tempore myltorum
millium de Ifraelitico populo in deferto mortem, cen-
tumque & o&oginta quinque millia, quæ vho temporis
momento cæfa fiunt, & calamitates quæ Medicis &
Græcanicis temporibus terra manque illatæ fimt , &om-
niahiiius generis memorabilia;quorum memoria pofteris
cftmagiftra.
. Veram omnia ifta pr«termittamus,ad eorum,quæ di-
euntur,fiuffeçerint teftimonium, quæ noftra vidit & r c -
cenfuit vita. Quis non nôüit magnamßythiniam ? Quis
nefcitlatam & amplam T hraciæ regionem; quomodo alteram
quidem beuum, altéra vero terræmotus cum igné,
momento temporis,funditus euerterit ? Quam multiillic
pueri, quot infantes,quot iuuénes,quot grandæui,liberi-
que & lèruijdomini 8c fiibditi,diuites 8c paupcrcs, valentes
& ægroti,omnes vno temporis momento perieruritjv-?
niuerfos ignis æque eft depopulatus, & omnibus domus
fuerefiepulchra. Vbifuntàftrorumillorum connexiones,
quæ vitædifferentiam definiunthominibusîNum omnes
illi eademaftromm conftitutione nati fueruntîNum omnium
hofofeopus fiue natalitium fidus fuit cancer; haneqy
fortem eis defunauit? Atqui ætatum, & dignitatum innu-
mcrabiles differentiae teftantur omnes fimul in ortu non
conueniflè. Si ergo natiuitatis tempus eft vnicuiq; jdiuer-
fiim,eadem autem calami tas ex parte natiuitatis nullam
accepit mu tationem, an non per hoc prædiâionemyani*
taris, inçonftantiæ 8c leuitatis arguere licebiti
ExTheologo de amore in pauper es t
Ex quo fàéfum eft, vt alii cafiim 8c fortunam,fortuito
fanetemereq; conficfam,induxerint. Alii fiderum princi-
patum quendam rationis expertem atq; indiffolubilem,
res arbitrant fuo,imo etiam rieceflàrio, conterentium ,&
ercantium quarundam atq; fixarum ftellarum congrelïus
8c recefliqg.es,aemorioném quæ mundo dominetur; alii,
quod quilq; fibi ani m o obiecit,ærumnofo hominum ge*
neri inuexeririt, quidquid nimirum ex ipfà prouidentia
comprchendi conipiçiq; nequit, in varias opiniones va-
riaq; nominapartientes. Sed obfcuratum eftinlipiens cor
eorum,dîcentes enim fè eflè fàpientes, ftulti fa â i fiint , 8c
mutauemntgloriam incorruptibilis Dei, figmentis qui-
bufdam atque vmbris prouidentiam ad omnia fèfè porri-
gen.tem cpntumeliofè profeindentes. Nos autem neque
huiufmodi dogmatum portenta confingamus, neciisqui
hæcputant,affrn.tiamùs, tametfi in abfiirdis fèrmonibus
8c dogmatibus celerem 8c expeditam linguamhabeant,
animofq; nouitate deleâent.
Q v æ s t io XX.
, J})uanam virtu te fit y v tq a i à fidevera altenifiint,
CV improbe viuunt, fateprophetent d r
miracula faciant.
R e s P o n s 1 0 .
C Igna & miracula,&futurorum prædi&iones fæpe fiunt
^ propter ne ceflitatc aliquam aup di Ipenfa tioncm, fi eut
in Balaam, & PythonifE. Et apoftoli,cum inuenilïcnt in-
fidelem,in nomine Domini dæmoniaciicientcm, &eum
prohibuiflènt,idindicaruntDomino. Ille veto dixit:No-
lite eos prohibere,nam qui non eft aduerfiim vos,pro yo- ,
bis eft. Quando ergo videris , &TperHæreticos,&perin- |
creduloSjdiuino aliquo iudicio fieri âliquod fîgnum : nt l
obftupefcas, aut a redlafidedimouearis : Sæpe enim eius L
etiam > qui accedit fides ea eft, quæ fignum faeit; non e- [
jus,qui fècit, dignitas feu mericum. loannes certe, qui
fuit maior omnibus inter natos mulierum t nullum fi-l
gnum fecilïè cernittir : Iudas autem ontfilho fècit} nam !
ipfè quoque érat cum aliis , qui mifli fimt ad môrtilos [.
fufcitali-1
Mfth.7.
fiifcitandos , 8c leptofös mundandos. Quamobrem ne j reuelare : vt fæpe, qui viderunt raagnam vim imbrium
magnum quid exiftimes, fi videris aliquem indignum,aut j fuiflè in regipnc Indica ; prædicunr aliquibus, in Ægypto
c
41-44
àreifta fide atienum, fign umfacere, nam neq; órthodoxi
hpminis fàndtitas ex fignis;autPropheriis;fèdexbonapu^';
raque vitaæftimari depét: multi enim fæpé non folum or-
thodoxipeccatorés, fèd etiam Hæretici, & infidèlesfece-
runt miracula, & prpphetarunt, bx diüiriapèrmiffione 8ç
coriceffione; nam in Baala.m, Saille,Nabucnpdonofôr,& |
in Caiphà,SpiritusSanâti operationem,agnôfcimus,pro-
pter caufàsfatiôni confèntaneas ; licet ipu eflènt mdigni,
Öfpropnani. ,
Qupniam trgô iÿ t oftenfum êft à pèçcatpribus 8c in-
credulis fæpefiuntfigna, & Prophetiæ, per quand amdif-
penfiitionem ; Nonoportet de cæterdexrebus ëiufinbdi,
diiuclicare quêïnpiafn, hum fit fahftiis; fèd,fex èorum fru-
ôlibus, vt dicit Dominus, Cpg’nofcetis eos» ;Efuétus aii-
tein veri & fpiritafis viri ofténdit etiam Apöftólus,dicen$:
Fruótus autem Spiritus éftcharitàs, gauaium,pax, fides,
manfuetudo , continenria, Aduerfus huiufmodi noii
eft lex. Siergo eôsfrudtus hàbet homo| Siué faeiaçfigna,
fiue non faciat’: perfpicuum eft', cum eflè San&unr^Se
Dei amicurn , nain a veris ami cis Dei & non aliimdq Wa-
tia fpiritualium Charifniatum exfiftit : aut enim ^Ppit
fèrmonem Sapieritiæ, aut fèrmonenifcientiæ, aupfipumi,
aut donum curationum , aut aliquid ex iis', qusêWApÔ|l
ftolo recenfèntur, çum de donis S ih iti Spiritus,dillèrifc;
Abfque iisautèm fruéfcibus, qui facitfigna ; 8c Propheti-
as edit,- is vnus eft ex illis, qui in ilia diedicent : Dominé,
Domine : nonnè in tuo nonne virtuteS multas fecimuS,
.& prophetauimus ? Uui audiet illud : Amen dico tibi,
nunquamtenouijdifcede àmé, qui operaris ini qiiitâtemr
Et hæc quidem dida finit de órthódoxis peccatöribüs, fi-
gnafacientibus.
Cÿeterumquando hæreticusfignafâcit,aütpropnetat,
perfpicuum éft, eumilludaDæmoiiibus : licet exiftimet,|
Deum hæc in ipfo operari. Futuróruiti autein, & arca-
norum nihil præfciiirit Dæniones ,iè d folüs Domiuus,
quinouit oninia priüfquam fiant. Qùomôdô ètiam di-
citperPrpphetam: Noneft, quiahhunctetfutura; præ-
tër më,.Dæmones vero illa dicülit hóriiinibus, quæ vi-
dènt& audiunt ; 8c ex quibufdam figmS Coniedturà fa-
ótayrcs multas fignificànt; ViatÖriunqiiidemfighificant
aduentum, eos videritesinVia àmbülare; & cflè vehtu-
ros, præuehiéhtes eorum àdueritum : Hoinirium àiitern
aduerfus. fuos inimicos fèorfuhi delibërantium Conful-
tationcSjèc ferm onès âufciiltàn tes, &qüibusVólunteos
ànnunciantes , & qüè fiint his fimilia, ex eo quod Vidèht
& audiunt, hominibus indicant fruârüuin porro fer-
tilifatèm , & fterilitatem, ventôruhique motus & imfirés,
& plüuiæ peniiriam ; ficfcitatefque, hiemis grauitàtèm,
&idgeniisâliaëx qùibtifdariiindiciis coniedarites, pras-
diciint, quemadmôdiim&homilies : Sicuti & hqinintim
eogitationes & confilia , vel in ipfo.homine ex quibüf-
dam arguméntisyvël ex prolatis verbis coUigunt : Noh
folum àutemhæc quæ præiiuhcicnt, habent immundi
dæriiôhes , fèd etiam mottem homifium. ^ S mit enim
qitædam figrta | Dei pfouidentia humâno corpori mfjpj
ta, maxime in eius vultü, quæ mottcfti vel diu vél pâu-;
lo poft futuram ptæmonftrent, vttradünt, qui feienti*-
animedicinæfübriliter&accurate didicemnt. Hoede
Sarracenis non hifi arte dænlonis, liée feiri certopoteft.'
Sunt vero , qui affirment, etiam Sârtadenos , quibiis
diuturnior èxperientia fiippetit ,! hahc habere præfcien-
tiam , qua ex quodam figno euidenter cognofcunt eum,
qifi eft moriturus in beflo. Sic etiam dæinoncs eorum
mortem prænunciant, eoque mâgis, quofuntperfpica-
cioreS proprietatum îpaterialium. Nam, cum nnt Spirit
tüs fubtilcs & incorporei, perfçrutantur & fciùnt fupra
omnem médicinæ fciehtianijfacultatesjoperationesàb-
undanfiamqûe 8c defedum vitalis virtutis , quæ per
fubftàntiamfànguihis in corporé inèftl & hinc per cbn-
ied uram , non autem perfedeôc accurate, coniedant
mortem hominis. Hoc ipfùra did poteft de Diüinâto-
ribus, 8c Pythoniffis | Cernentes enim dæmones , (quis:
fitfuratus, & vbi fint , quæ furto finit ablata : eapoflunt
ßibhoth.Vet. T?at.T om.6 .
futurum magnum Nilialcehfum : Si quifpiam autem eos
roget,quotcubitorum aut digitorum fiiturusfit afcenfiis,
hælitant, & conuéncumur, nihil fçire.
Rurfus ahquando , per fibi mofigèros Pfèudopro-
phetas , quorum opéra ad illorum 8c aliorum fedudio-
neih miracula patrant, corporibufqué mèdentur, mor-
tuum hominemv qüafi à nlortuis excitaru m often tan t , 8c
cum viuentibus fermodnahtem imaginarie introducunt.
Nam Dæmon fubièns éxanime corpus, illmdque mouens,
perfuâdere vult, quafi ad pieces impoftorisrefufrexerit,
8c véliit ex perfona morcui loquitur Malignus cum hq-
tnine j qui ab ipfo decipitur, deüsquævùlt, & d e iis , de
quibusab ipfo interrogacur, ei annunciahs, qhæ in occul-
to fa d a& aid a funt ab hominibus; vt qui éàéxade feiat,
bo quodipfè latehter adefïèt, dumeaabipfis fièrent, ea-
que adfpicerët& âudirèti Sed Deus nos liberabitabhac
deceprione.
NouilnuS btiam Epifcopüm Hæretidim Çyzici, quæ
bft diiitasMaCbdôhiahoruni ,qui dicuntur Pneumatoma-
bhi; qüioieàmàrborèmexlôcq, în quoftabat, inalium
lôcum prècationis prætextu traqftulit, qüafi quæ fene-
ftram profanî ipforum Oratorii nimis ôDüinbraret. Et
cum quidam iiiiquus foenerâtôr vekaret midierem vidu-
am proptëræs alienummàritii 8c âb babjqgerèt,hon quod
debebat;ledlongeàiiiplius .‘“hoc cum refciuilïèt prædi-
Epîfçopus Hærericus, eius màrito nondum fèpulto,
Curii efferretur, derihuit ledum, in qüb iaeebar, & e f-
feçit, vt loquèrétur mortuüs , & diebret, quantum de-
beretfuo Creditori. Hocautem Hærerico mortuo, ine-
ius qiibque monumentb apparuerunt diuerfit fpedra &
borterita: Quapröpter ergo non ôportet quémlibet, qui.
figria fàd t, tanquam fàndiim prædicare ; Sed examina-
re, conüënienterei ; qui didt : Nölitebmni Spiritui credere
; probate Spiritus num ex Deo fint, qüoniam multi-
Pfetidbpro^hetæexierùritinmundum. Et Apbftolus; e-
lufmodi inqüit ; Pfèûdoapoftoli, funt operârii fubdoli,
traiisfigiiraiites fè in Apoftolos Clirifti ; Et non minim,
ipfè etiim Sàthanas transfigurât fè iii angélum liids. N oh
eft ergo magnum, fi miiiîftri èius transfigureritur Velut
miniftri iuftitiæ, quorum finis erit, fecundiim opéra eo-
rum. Ântichriftqsbnim veniens, Dei permiffione facièc,
bpèm fèrénribüs dæmohibus, plqrimâ figna & prodigia
mendacii ; ad interitum qüidèm infidelium , probatio-;
hem vero Fidelmm. Quid verb eft hôüum &aliehum,
fiopèm fetènte Dæmohe, vifionum figiiafaciet diuerfâ;
cümiam ctiàm fciâmüs, qüôfdahiàlios Magos&præfti-
giatores Varia feciflè prodigià adminiculo dæmonum,
ex quibüS funt loannes & Mambres r qui Moyfis temporevirgaS
fuas iri ferpentes, & aquam in fànguiuem mutantes
ranàrum multi tudinemeXaquis produxerunt; ad-
eo vt èis terra Ægyptir eplerérur. *
Rurfus Simon, qui fuit mâgiis tempöre Apoftoloruni,
quam multaphahtaftica fedt fignaîStacuas enim fr débat,
ambulare; 8c inigné volutatusnonvrebatu^ in aere vola-
bat;& ex lapidib.panes faciebat. Serpens fiebat,& in alias
beftiaS trasrormâbâtur, duas habebat freies, in aurum co-
.uertebatur, fores claufàs aperiebat;vinclaferrea foluebat;
in cohuiuiis èxhîbebàt fpedra foriiiaram omnis generis;
vafa quæ eraht m ædibus, faciebat videri, tanquam quæ
fua fponce mouerèneur ad minifterium , iis , qui portà-
batir, noh vifis; éffibiebat, vt multæ vrabræeum præcede-
rent,quas;dicebateflèariimasmorcuorum. Muîtos, qui
eum prçftigiatorem appllabànt,fibi deuihdens,cum prç-
texcii fiituri epuli bouem facr&caflèt, eofque conuiuio
excepiflèt; variis morbis& dæmônibus fubiecit. A Cæfrre
ioitur aliquàndo quæfîtus; formidine perculfiis âufiigit;
fuafonna alteriimpofita. Similiter Iuli^nus, Apollonius.
8c Apuleius Magi tempore Domitiahi Imperacoris , di-
uerfr fpedra effecerunt; ex quibus iSenioribus huiufmo-
di fafeinario commemotacùt. Cum morbo peftilentia-
li Ronia aliquanâo laboraret, & paffim omnes interi-
rcnty hos magos hortati funt Imperator,eiufqiie proceres,
vtpereunti ciuitati opem ferrent. Dixit autem Apuleius;
R r r Ej|o peftiy