S. Fulgint. adProbaw de Virgmïtati
A-,, ! icicuiïöfcieconuiVfotionisauditaDeuniabecclefiisglo-
1 -.ihcatam ; cumfX"ltatione ficmeraprat : Emm ahqu an-
\ daigno:tuf~ùteul'fiif ludà!,quitrantin Cbrißo: Tantumau-
temduditum habcbant, quid qui perfequtbatur nos dtiquando.,
buxcxu»nçehz«it fiaem, quant alujuando expugnabat,&inme
gkrfiwiiuy' Deùm. Pioinde maniis quidem ab .opère bo-
np np.n defmat- i,nec. tarnen animus ka operetta,vt mer-
b3.fi cçshcmi üperis humanxlaudis jntentione caflètur.ApoT
Bonum o-
pus non
gratix Dei
attribuen- ““•ß fhilip. Zi_
iNec diffi-
.denduny _
'de Dei an-
xilio.
V C
f*i. /+4 i
iiqUivS enmi-ficut ipfe teftatur ,vulc,vf fimus fynceri & fine
cjftnf* in diemChpfiijepleùfruâ» iufittta,ptr Iefum Cbrißum,
! tngloium & Uitdun Dei.
C A P V T X X.
Ï N ftudio ergo bonorum operum & Iaudis human*
cótemptu,caue ne bonum quod facts, non gratix Dei,
Ted tu* velis affignare virtuti : Imo firmitertene, nullam
tibi faettltatem inéffe poflè bon* voluntatis aucepèris,
nifi id gtatuito kninere diuinæ miferarionis acccperis.
Scito ergo Deum in te cperari & vtüe & ptrficere pro boita volum-
tate. tromde cuni timoré & tremor e tuamfalutem operate. H u-
miliàrein confpëdu domini,v t exaltét te. Ab ili^pofce
bon* operationis effedum, ab ipfo perfeueranrix donü
pete. Nec aliquando te putes ,iiliusadiutoriö defiften-
te, aliquid porte boni vclle feufaccre. lilu-ra rogi, vta-
üertat oculos tuos nevideantvanitatein. Ipfiim poftula,
^tdemonftrettibi viam inquaambules. Ipfumobfecra,
vt grefl’us tuos diiigat fecundum verbum fuum, &non
döminetur tibi 0 n ui is iniquitas. Ilium ora > vt ppera manu
um tuarum dir gât feper te. Viril ter ergo ag.e,& con-
fortetur cor tuum. Iacta in Deum eOgitat'tonem tuant, & ipfe
teenutriet.
C A P V T XlC I.
v j Bc quia dix», nihil te de berepropriæ aflignare virtir-
TNl ci ; ideo tibi eft de diuina virtute acpietate,in aliquo
diffidendum. Fidelis eft enim Deus in verbsi fuis: &fanéhtsin
omnibus opertbusfuis. Nec tibi auxilium denegat in hoefe-
culo.nec præmium fubtrahet in fqrarp.Qut tifri demon-
ftrauit re dam viam,ipfe tibi eft dedudor ad patriam..
\spera ergo in domino, cffaebonitatew : nec te putes pofte d,e-
5 ficere, lue illë dignatusfucrit euftodire. Scriptum efte-
irum 5 Qùfifferauitin domiw,&cenfitfm*ftl-Aut-qHispfrmàn-
^ t in r n n d a t ü f im ^ ^ ^ ^ ß ? Autquisinuocauit; &de-
(bexit ilium ? Ncigitur amtti.ts confidentiam tiiam, qiu magnam
habetrethuntratianem. Eßofia&ütf-&hnmobUis, feiensquod labor
tuns non erlt munis in domino. Totmafemper appete ± & animant
taunt ad increment a v'tnutis extende. Niioquam ceilès à
optimum,&omnedonumperfeSum) fpiritalibus virtutibns
pr*ditam .-arbitrans tc tanquam expertem de virtutibus
admonendam. Hoc itaque ftudium, quo me iandoha-
tre rtoftro, Tuto feilicer, Dei Tertio (cripns ræquentibus
infifténte, vehementerinftigasjvttibi exhibeam fermo-
nem de Yirginitàte atque Humil’tate aliquid. continen-
tem,in Deo,in quo laudandaèft anima tua,multum lau-
do : fed quantum laudaredebeo, laudarè non valeo. Et
quantum me huic defîderio digne laudando imparem
cerno : tanto magis in te Deum,(eu dura negatione, feue
diuturnadilatione, oifenderetimeo. Quippe Chriftus
offenditur, fi quando débita fer /itus men.bris ipfius de-
negatur: Cum non ob aliud ipfe voluerit male quondam
diuiniseloquiis , & totàm dele<âàtipnemcotdisj:uiferi-
pturis fandis indulg '. Non tenearis ncx bus human*,
deledationis : & de d:abolô pro fé ré trrümphabis. Et vt
fen d * fcdptuï* teilunonip arque admpnitione.pr*fens
tibi teirairietur epiftola, cundis qu* (ùperius di d a feint
■ éccitf.fi ™ hpAquoque fijbnedam : In manfuetüdine opera tua perfice,
t lu cm. fy fup er hominum glorium diHgeris. Quanto magit magna es, huntflia
it in omnibus, & cor am Deoinutnies grattant. Dominus
te in viavirtutis fu*dirigat, & ad regni e*lcftis promiflfa
perducat, D omina illuftris filia.
B. F VLGENTII E P 1 S T O L A. T E R T i A , A D PRObam
, de virginitate fimul atque hu-
£ A P V T I.
Pititali defideriö atqite inftituto tuó ,
Sanda famula DciProba, quantum congratuleratquccongaudeam,
vëllem competenter
verbis exprimcre : fe parimodo
** cögitationem .loquütio poflèt square.
Neque enim parui própofiti debet ündicium *ftimari,
qupdeum tc coniiêt(iliotnteoperantd, dquoefiomnedatum
liberosàpeccatiferuitioiiberare, nifi vt nos dope-,
ret nos inuicem libera charitate feruire.Quos enim corn-
prcfl'osmuenitiugoferuiKsacpelîIm*hbertaris, fubie-
uaüitdono liberalis atque optim*feruitutis. Illiusdeniquenoxiælibertatis,
in qua m8gis l:bet peccato-feruirè
quam Deo , Apoftolico nobis int;matam tenemus fer-
mone lætitiam. Dicit namque : Cum enim ferai ffietispec-
cati, liberifuifiu iufiitia. Et adiieiens ait : Quern ergo fiutium
habaifiis tunc, in quibus nuncerubefcitis ? N am finis illorum mors
eft. Illam quoqüe feraiturem, quam hberati accepimus,
vtliberatori Deo liberaliter ferukemus, in fubfequenti-
bus eiufelcm dodrin* fermonibus inuenimus,cum dicit:
Nuncautem Hberati à ptccato, ferai autem facii Deo,babetit ftu-
ttutn vefirum infanfttficat'tone.finem vero vitam attrnam. Ecce
quo ducit ac perducit h*c fan d a ferjiitus, in qua ver* liber
taris eft munus:ad‘vitam fciiicet*ternam,in qua fem-
perviuitur,femperque rtgnatur : In qua nemotamen
hominum viuet , nifi qui mortificatur huiemundo. In
dua nemo regnabit, nifi qui humilis perfeueratinDeo.
Ilia namque vita huic morrifitationi promitritur,&iH*
celfitudo huic humilitati feruatur. Ipn humilitari, quettt
fciliceTcfticaciter fedaris, & in quafandamvirginita-
tem, Deo cuftodiente, cuftodis, me quoque deuote IF
benterque feruire compellis
C A P V T I I .
ET'ego quidem, fenda Filia, in quantum me charitas
D e i, qu* diftufe eft in cordibus noftris, per (piritum
fiindum qui datus eft nobis, tam deledabiliter quam liberaliter
feruire Chrifti membiisinftigat, volo quodin-
iunxifticomp^tenterimplere : feiens ilium vere Chrifto
feruire, qui per illam charitatem Chrifti membris feruit,
per quam vt eiufdem Chrifti membrum fieret j prior pro
eo Chriftus ipfe feruiuir. Propter quod Apoftolus,vtad
liberratcm perueniamus æcernam, feruitutem liberam
inuicem Chrifti merribrisimperatexhibendam, dicens:
Vos enimin liber tat em yoratieftisfratres : tantumne libertatmin
occafionem carnis detit, fed per charitatem fit uite inuicem.. Qua*
to magis igitur reddere, quod cxigis, huius feruitutis
præcepto compellor, tanto magis virium mcarupi confi-
deracione deterreor. Efirenim talis vtriufque viicutis copula
, de quamihieftaliqirid,in quantum'Deusdonaue-
rit, difputandum.vt in præfencivita ipfafit omnium per-
fedio culmenque virtutum : quia nee in corporeeft ali-
quidintegritace melius, nec in anima eft aliquid fideli
humilitace fublimiur. Eftmihi camen cpnfidentia diuinç.
opitulationis, in eo quod adiiraor orationibus vfftrir.
Obhooenim Deus fitndi defidcrii fertiorem filiis filia-
bufque fiiis inlpirac ; vt ciim a coiiferuis fivis fpiritsle de-.
bitum flagitanc, ipfi quoque pro cis orare Domimlm
non quiefeant;atque ita mute* charitatis ofticib fic de-
b:tum,qnodfibi debetur, cxigant*vt debitoribUsqucd
ex:gunt,reddanr. Nemo eft enim fidelium, quifiefibi
charitatem flagitet reddi, vt ipfe non illam fiio debeat
reddérè debitori. Q u * licet inxliueifesdonationibusji
fecundum gratiam qu * data eft nobis,difFcrentibus, dh
uerfo reddi videatuf cfFedu, in adiuCorio tanien mutuæ
orationis omnes facit vnius debiti participes ,in qua fecit
fingulos omnibus debitores. Vide, qualitcrille.qui fe
debitorerh fapiénribus & infi pien tibus profite cur, debi-
tum orationis & cunbtis reddatj & ab omnibus exigar. '
Roma-
Seruitutis
bona.Chsi-
flo: Nuxia
libertas
peccato.
E
ibidem.
G
Semite in*
uicemde-
bent membra
Chrifti
per chaiitatem.
Gal.i.h
virgiiiitatis;
cum humilitate
mi-'
H
charitatis
& oraiio-
nis. j
À
Stem. iS-f
'Sufficient!*
,ioßr* ix DU ■
,n.
SThilip.l. ■
6
vAVuvtUt
fyptrfictrt.
jétli.T.
èïôdêftià
«rôorô«
t
*
Virginis filius
vitgini-
tatis author '
& Iponlus.
0
^i*8® quafi
Viwgo.
Gutf I.
Èpijldia tertia~
Romanisàît,reddéshocàebitum:Tefti*entmMhitÛDeus) f - , _ - —-*■ --------------
emftrmm^Humtofintiut^eUéfi^eiiis;,‘qmdfitoiifttrmf- ] c A P V T V
fiorie niemriam vefinfacïofeinperinorationàttsmeis.Seà huius
debui'. P * # c u a v i^ ir to m e n «vnâor. Iildem 'denuo e xne n^ tv iri defeende; exatftor. Iifdcm denuo Maitt:VTÙ)hb(fiéccrroo tiogtiituarr vvuoes fbraâtt'r*t"s*p*e*r Domi.
v'u uc
nant noflrüm lefumÜhriftutft, & per charitatemJp'iritusjVtadm-
uetismt m orationibus pro me ad Dominuin.
C À P V T ! i I.
fioc debito quod exigicis à noDis&reâdins’nbbîs,
xadimiari me non dubito:Vf Deus,quiopcratur in fuis & ville
&'perficére,probond voltthtdtejpfeibnetcp dignecogite, digitedica.
In bonis .n. cogitationibus non fumus idomi cogitart aliquid
à nèbifquafiex nobis,(èdfujÈcienttd tiofira exDco eft. Et ob hoc
non dcficimusindigentia, quia gratuito/ihuheitab iilo
fufficientiaïloftra eft,in quo indigentià vllà'nôneft. Qui
fi eut bonorum noftrorùm non eget ,fic femper àWndat
vtdonct. Necdonandô fit indigus,quilà hoc donàtquo
femper cftplenus. Neceftqùôdilli-a nobis afferaturco-
gitationis. fermonis aut opèris'plaçkuih i'nunusyquodi-
pfe non fiierit gracuita benigftitàce largitus-. Idcirco au-
tem gratüitafempér cftDeilànâa fargltio.quîahuiriàn'Ô'-
rum meritorum nullavnquam præcedit e^aâid.. Quïà
etfiquod eft bonijm cuiuil'bet hominfs meritum,ab ipfô
eftvtiqùe, âqûo eft mite datum optimum, & ovine (toium
.perfeftum.Quod nec haberepoteft homo,nifi ab ipfo fue-
rit datummecperfeucranter habere nififuetitip locufto-
xle feruatiim. . Ab ipfo igitur poifeo reddi huius debiti fa-
cultatem,à quoreddendi voluntatemacceph. Nequee-
nim velreadére aliquatenus vfcllem, nifi mifericors ipfe
dohàrèt vtyellem.Si quid icaq;i n hoc opere dixerô quod
placeàt & fufficiativèl fihoh fefficiat, ïàltem plàceatfan-
«fto defiderio tuo.non eft meaiindigeiiti*,fed diuinié fiiT-
ficientiæ. Si quid vero forfitàn ita dixero, vt née lufficerè
tuofamfto pbflit defidèriôjnecplacéreïnon eft fufficren-
ti* diùin*,fed indigen tiafe me*. Prbinde Chriftianà cha- -
ritasvtrôbique ôperisfinpartesexhibe'at: 5cvrfufl5cieh-
tiàm Dei humiliter agnefcatj&indigentixferuilipaticn-
terignofean ^ .
t A P V T TV.
X T îrginem feçram te fibi muhere gratuîtô fecit, qu'iont-
V nia quoecuihfc voluit fecit :kquo ideogràtiâ nullis prXce-
dëntibus meritis datur, vt illi femper gratiàrutn aétio pu-
Arir, qûisdûbitét'quod vii Tvirtute Vocatus fit ? Et quia
«eutPatfJû,docec, iï*om»umfigür*Jaaifkmwjlrii r>toie
a o in illivitgine qu* èxviri’fiebac cbfta, Tutura ïam
tunc^prænguràDatur-Eccielïa, quæ vere lie viru futnpra,
.& de qu» fumpta iBi ccmîunaa , îflde'habet ftl veritate
vitu tem , vnaebabetvèrumViragtnishomeu. Propter
quod naneviraginém, id eft, viigineitt qu* de VÏro L
ptaeft,non ïblum Virgiflisjftd etiam viri nomine ftauiut,
nondubitât app ellarc,ait enim fide'iib(js:D tjpoùdimm vin
vm vjn v i r g ïn e m ciftdm ix bikn cbrijli,. Chciftus eft quippe
ft0 0 ^ c v irg o & m p ta e f t . ïpfis denu°'(rdciibus A -
poftolus d ic it l DonicmUntmUsmhk^mkaitiiim:fikà&*-
É É @ H b “ ’‘ * r ‘ r u " ‘P ‘ rf e‘ l u m , i n m m f u r a m a t a t i s f l t n i t u -
a s n ï iC h r i f t . p e t ( k n â a m qubqùeDaurd tam viris , quam
mulieribus in commune ipitîtalis h u iu fcém o îi promul-
gaturhorcatio : V tr iL U tr d g tt e , & x o t t f o r t t t u r c o r r e f l r u m a n p .
»tsqittpraiïsmbaimiu. TypiceitaqueivirodicimrVir-
ginisvocabuium.quianomcnaChiiïlo diciturChriftia-
nwm. thn/luimifnmvirtuhn&bei fapièmii, exquoeft
ïç c te fia, qi&'virgoin f id e l cliaritate peiliftens, & fa-
piefttiam pomdçt dcVirtutem, Idèonïç reduaionede-
dpi'tur, née violcntia vinci tut t quia intern* vitginitatis
mtegritate fiiicitur. Huic'vitginiËfaias dicit t Quoniam
cmplaïuit domina in te, & terra tua irikuhitalitur. iùbitalnt
eMimiuaeniscumVirÇinc, & ‘babifalmntinlefilij nri. Etv to-
ftenderet non alium elfe iuuenemquamfponfum, nec
dial!i eflè vilgiiiïm quam fponïkm, %dnfmn autem &'
fp'opfamCbriftùfti ScEcclefiam , fequrnus adiunxit : ï t
$aulehrjpi»fttt fuperjperifa)p : ^tgauJebit fuper te îreus turn.
Hæcvirgomàtercft, cuidicitcir • Hal'ttabuntintefîlijtui.
Eth*cmatervitgo eft,'de qüa dicitur : «ibitabitemmia-
uetnsamvirgme. Ha:cvirgo fponiraeft,de quadicitut.-sé
gâudebitfuperfponfamfuam. HæcïgieurEccleiîa vna&ve-
: ta Catholica, fionfa eSi : quia inhauet Chrifto. Mater eSh
quia foecunda tut d Chrifto. Ëiégaeàquiaincorruptapeï-
ïeue'rat in Chrifto. Huius Iponlk nec fcecundicate vi&i-
nit^côrrumpitur, necVirginitate fcécundiras impedi-
tur.Tale liamq; iftiu^ M H I H & cbnnubhim,vt &cir-
to ab hoc viro foecundetur hæc vitgo , quiainhoccon*-'
nubto nuBa vnquam poteft cjffè corruptio : Et tanta in
hat matré virginitatis petfeuetat integritas, vt nifi vitgo
. . k , , - c B i . . fcthperefttt,.mamreflenottpoiler. IftiusmattisacvirtàcordisftmtnHtatetéddatur.
H.ceftautemàmtgemtus 'giWsftomJnnomimitaprommciatE&ias • & . * * « # -
De. nliua, vnjgenitùs etiam yttgmisfiliut,VnuS omnium i ttbïnmm muum , :qM es àmim mminauit Érooauia
iâcrarum virginum iponïns, fana*vitgihitatis finAok, Chriftus vitras eft, ficut Ecclefiavocabuium vhginisd
’ decus 8c murais, qüem'corporaliter fanëta virginités pè-
périt, cui fpirkaliter fenèta virginitas nubit, a quo fim ifta
virginîtas rcécundatur, vt perièuçrefc intada: d quo deco-
ratur, vt petmaneàt pulcnirà : d quo coronatur, vt regnefc
pérénUitérgloriofa. udpropterbonulm depofitumtuftodi, &
merftümtântibpni, quodvc haberesDeus dédit, &Vt
Deo vôuèrei, ipfefecin Ex nominis ipfius fignificatione
perpendè , Tam magnum quippe Deüs Voluit elfe bo-
nüm virginitatis , vtilïud non aliunde, fed e i voéabülo
digtlarétur nominarevirturisi Virginisitaq; fîquis vëlit
diligenter confideràre vocabulum, ëxvirrtîris inuéniet
nomine dcriuatiim. Virgo ëriinvdtcitüriqüafi viràgb.Vi-
ragihem verp fcriptur%;ïân da, noh db alitid vbcatam di-
d t , nifi quia de vinfurhptaeft. HoCàütèmdferidoTliêro-
hÿmo, feeundum Hebraicahi proprifetatem libriGené-
feóS dôéët exp|dîa trânflatio, in qua fit habecur : Imünfit
ergo Dominas Deusfopownin Adam, cumq3obdormi]fet, tuliti-
nam d e c o ftis c iU s ,& r t p l e u i t t a r tie n t p r o t a , & a d ifi c a u it D o m in a s
D e u s c o ftam q u p n in t e r a t d e A d a m i n m u l i e r im , & a d d u x i t earn
A d A d a m . D i x i ï ÿ j A d a m : H o c r iu n c o s e x o ftib u s m e t s , & ;
* s c a r * d e c a r n em e a . H a c v o c a b i tu r v i r a g o , q u o n ia m \
d e v i r o f u m p t a e f l . RÉ I (=o:) •
Virtute iumpfit, fie i Chrifto Chtiftianum noinen ac.
ccpit, *
t A P V f V T
HV * cuïh in diuérfismehibrfs iuishàbeat èohatîo.
nés fétundum grâtiaih qii* data eft ei different*,
.maiotem tamefl gratiani dbhatiöiiiS in ilïis membtis ac-
ccpitjin quibü'eita fpiritaliter vitgo ilicitur, vtétiam corpore*
virginitatis integritoe potiatunNam ihc*teris fi-
uêlibus membrisj qu * in Deum fecun'dumfidei catholi-
cæ reguiam reéte ctedunt, feè pudicitiam coiiiugalem vi*-
dualemVecuftodiUn'tr qu*fcilicetnccaaualisfimtformcatibnisCoUuuionérêÿeh&
iScàbbmniftuptoinanen't
infideli'tatis immunîa.îpiritalitantum virginitate potirur
Ecclefia : In his veto membris ïn quibiisficfidethcufto-
• carnem ab bmni co n cubit ù referuet
intadani, quanto pleniorem habet virginitàtëm, tanto
pl en ius & perfediuis eiufdem virgtnitatispoÏÏîdetnom'é.
In ilia quippe nihil minus habet ad vkam:in hacaüté am-
plius aliquid acquirk.ad gloriam. Quia ficut Paulus ait:
Aliieftgloiïâfolü, fraliaghriàlüna, gloria ftellaram,
ftella enim a ftella differ t in gloria : fie & refiafeâio mortuorum.,
Deniquefub fpadonum nomine, qùos etiam ïn euange-
lio prophi' regnitm calorum feipfos cafiragSUautoTaffirmât,,
meliorem lodum in domo fiia , & in murô fiio-'dloiTii«
..g- T ' ' s nusper
■
fuie diciiur.
£cc!eGa'&
ÿi'fgp & vir!
ab apoftolô
dicitur. ■
2.0.1/.;
Efhif. -jf.
¥
'Ffitl.t6.0- i
>o.
A Chrifto' 1
Chriftiana \
«clefia,fic- j
Ecclefia fan
âa dicitur
G
■uinrjrgi- :
nibus qui
Mèùth r.pi
Srndc mbit*