
Refponfio
ad primam
qijïftio- ..
; «no4 o,jfijM? ^
quidam ad
inrcritum '
jarsdefiina-
■ Deopizdcs
s i i
Ext ch.lt.g
D
’ fiuctiu (floquia jTcripturarum iüaturt, le u p « fermoctn^
ioneWfi^ramcofidifcipuIoramqucn.eorBm, fiue e - -
tiam-pèr infpiratioms fuæ inrérnart mauioremquc do-
aWnain ( vbi fine { n i s fernmnum.&fine ekmentls llte-
tàmm, co dùlciuVquo fectetiuf, ventastequirtir ) carte
docere dignetur: quç ficproponaTn.fie aüeram.ycm propofitionïbu^
atqueaflèrtióiiibiw W M M S quæfiec
lailit ncc failicur Xfemper inhæream ,-fanper obedttftu
confenfienfque reperiar. Quóniam vt veHtau obedlre
atque confondre valeàip , ipfe verkas illuminât, ipiaad-
inuat,ipfa confirmât. Ab ip&poftulo doccnmulto plura
qua: nefció, à qua accepipaüCaqn»f^.Ipiamrqgo,vt
pneuenientc ac fubfeqnente rtifericordia, quçcunque la-
! lübriter fcienda nefcio,'doceat rtetinhis, quæyerâ nom,
! cuffodkrme: lnquibuS, vtKpmOjfeltör?comgat-mei In
I quibus-* Veris titubo, confirmet mé : & tfa lü sa c nö?us
eripiat me. Vbih cogitationibus ac fermonibus w
quodfidubriter dunat, inüeniatv Et eafaciatdertemeo,
I procedere, qus fint coram ipfe principaiiter gratà: e t lie
fianefidelibus candis acceptai .
, C A V V T V . |
H| Vantum igimf. ipfavéritate ( qu* verum lnrten eit) *
illuhiinanté tenebras meas , in hüius quæjVionisv
eadem , in qua péceàuft, carne tórquetur. Y t cum quf
cbmmunicauit mortem peccati, quod Dei bonitas inter?
dixit hömini: cuni i^fa commuhicet'mortern fiippli ciji
quodparauit diuina iuftitia peccatori. Deiracmorre Sal- j •
uator nofter dicit , Nölite timete eosqaiocctdunt corpus, mi-
mm auttm nonpojfuntoccidere. Magisautem eum timete, quipo-
tefi & animant & Corpus peïderc ingehénnam. Quodergoànte
gehennam mali pereunt,non cftdiuini operis, ied huma*
n i:Q u o d autemin gehenna peritiiri Hunt, hoc facit Dei
æqùitas, cui nulla, placetpeccanti&iniqiiitas, Quienim
Tigititfiqétàtâ» >:.o4it *nmamfum. Et dicit Joannes : Quia
omnis quifacit peccatum> & iniquitatem facit, typeccmmeît inï-
quitas. Et Deus per Prophetam dieit: Quia anima quapeçca-
umtyipfa morietur.pt nlio autem Dei loan; dicit : Stinius
.qulawapparuityvtpéccatxtolltret, &peccatum ineonbneß. 5iCr
ut ergo peccatùm in eônpneft, itapeccathmexeonon
efh Quod autem ex eo non eft, opus eius itaque non eft.
Quod autem nunquam eft in opere eius , nunquam fuit
inprædeftinatione eius.
icrutatione, fkcultas m ihieftha&enusrttelligendlcon-
ceffa, nihil alm£ accipiéndum exiftimp, in illo fandli Aii-
guftimferraüriei quo adintétirum qnofdam prædeilina-
tosfirmat, nifi adinteriiumfüpplicij, don delidi.Nèijue
aà malura, quod iniufte admittunt, fedad cruciâtum,
quem inftiffime patientur. TJecad pèciàt>rtVq[aôJ)rimæ
refiirredtionisbeneficiurti antnbnacdpiunt, auramit-
ïuntrfed aatormentnm.quodillispropnainiquiÇas mai
leparit,.&æquitasdiuinabeneretnbnit.Neçadin'orÈ'ert
animç primam,in quanaïcuntur paruuli.veUn quSrtïTicq
nrbeatuslacobus iücit );àimpftmmfià tlflrkfo&WBi
r«ida»rwi»iiw/:Sedadmortêmfccùndam,qûirtrteceP
fq eft patiantur, rètribuentémftiffimo judicè, fcu.quian-
re percepcatn grariam baptifnu difcedunt de feculö, üue
qui in vacudrtgratiam Dei recipieptes poft acpéptprtba-
ptifmum,'vrquéinfinempræfent«vitæ,maluhtferuiefte
peccati, neçyoinrit,d'ùrtftertpüseftacceptabile',&dies
ialmis, conuetti à yia; fua mala, vt viualit : 'vtïgnordh-
' iiS-, quonuim hinignitit Dei ui gmitmtum eis idifucai , i- (
pfificuidunktorim
hiram in die ife & rtueUitionis iufti tudictj Dei. Deillaeego
mono, quam fibi peccatores manibui & verbis arce ffic-
runt, dciéïiimantes èam amicamdefliixerunt, dicïrur:
Nelitc xeldre warrem i» erröTém viu vefire , tieque adquï-
mie perdimtitm immerutn vejlrnrdm , qlroniam Deus m'trr- j
tem Hati ftcit’, neque Utniur in- paiitione vmrioh. Et aiio
loco de hac mörté dicitur : im iiit atltem diahqli men
imroiuit in orbetii terf^ruin. limtantur autem eurp, qui
Hint ex parte1' illxus. C^ahi moitem - yt ab qpere ac
prædeftinatidne Dés agnofcremus alienam, I)^us; ipfe fie :
.lóquitiir per prçphetam: Conumimimp&auertiievoskbom
jïtbus mpietixubus n'jlrk, ënwnentni vobis mpoenam iniquitatii, ■;
Proiiciteà vobis omnesïniquitates veftïfri
fusmej&falitevoiiscornmuni &jf>iritum nouurrn Eivtquidm-
rimini domus iffapl? Qupritaln nolo mortm morientis,fed vt auer-
Utt& ipfe kvMfuamUtét vïuàt anima tius.Hxce&morsim^
pietatisj quam nóh fécit Deus, quæ per diaböium in^r®^
uit in orbem tenarum. Inhaceuminiicantur, quiluntex
parte illius.
Hm m
%
•:g a p y t v L ‘ k
HVic vnimÖttij qaafti peccatprfibi per contfemptum•
diuinæ iuffionis, iniüfte coneupficendo arceifiuiti
duplamDeusmortem iufte iudïcandp^etribuit. Hoe eft,
Primam, in feparatione animée & co lo r is. Seéundam,in
Sterna crüciatione anima: & corporis. Acperhocprimä,
quà difcedente aninia', jcarp folamóritur : Secundam ve-‘
ro‘V quandó rediensin ca^nemaniiuayineadem& cum
.G A P V T V Ï I .
Morsani- -;
'mat in gc
'Malth.io.
Qnomodo ■
fum ma]i à /
D.eo praeîe-
'ftinatinoh
?àd cuipana? j
Tcd ad pet- - '
V j fÔ n ergô prædéMna,ti fîint maîi ad hóe, quod male
J^ iqp e ran tu r, à concupifcentiafiiaabftraâi & illeifti:
fedad hoc, quodiuffe patiùntur inuiti. Prædeftinationis
ènhn nominé non alfquà voluntatis humanæ coaôtitià
neceffitas exprimitur, fêd miïèrieors & iuftâfùturiope-
ris cüuini fempiterha difpofitó praEdicatur. Deo autem mi-
fericordiam #Mititó^'M»wr EccÏefia, cuius hoc opus eft in
homine, ÿtçtcültb voluntatis fine, nbn tarnen iniufto
cbnfîiiô , àutgratuitam rnifèricordiam prærbget mifèro, j
aut debitàm iuftitiam rependa t ihiuftb.Imo âütmifèri-
cordjter Hebitbri donet , '^uo‘d fi vellet-, iufte pbflèt exi-
gere:autiufte curb vfiiri.s,^uôdfiium eft exigat,&iniquo
débitori, qubddebetur,iniquitàribusreddat. Acfiçiàut
' iftüm prorfus indignutù miferiçofdïa præueniat , aut.il-
11 lüm.ira digrium inueniat. tpïe énim donat gratis îndignô
grariàhi , quaiuftificatus împiusiU'umineturmunere b o - ,
næ vôltintatîsx8cfa'cultâtebbhæopcratiohis,vt praeueni-
1 ente fnifèricprdia bonutti velie inciplat, & fubfequerite
mïMiçôfdià bohum,q'UQd vult,facere valeàt. V trumque
autem prædeftîhàndo Deus præparauit inillà inebinmur
tabili vbiuntate, in quafic futurum effeâumhbminisré-
nbüandi difoofuit , vt eiuS voluntas in ôpere nquo npua
effe hbnpomtv.
' tb  p Y T v i i r . ; ’
DOri^t e tiam gtatiam digno,in rétribution e meteedis
æternæ',vt fciiket, fiue cum impium pieiuftificat iu-
Deusïal-
'uandos
præuenit,.
liamuûn-
dos inuc-
nit.
ftus: quia de ipfb Apoftcdus dicit, Vtßtipjetußus i & iußifi-
cans eum qui ex fide eßHieß:feu cum iufium, tußeglorificat pim. 1
Quiaquosiuftificauiti tllos &glorificauif. Eadem fit operauo
gratiæ,' quæ meritum hominis bonum, & Initiât ad iuffi-
tiam , & confummat ad gloriam. Primo inchoans in hp- "
mine vólu'niatem.bonam : Deinde eandèhi voluntàcem
adiuuansirichoatani J vt eadem voluntïtó & diuino dohó
bon'afit, St diuino ^.diutorïo malàm fuperare cbiicüp;-
fcentiam poffit j & Dèo pèrficiente talis pdftmödura i-
pfa völuntasfit,Vt ttialaifi concupifceiitiam habere nöh
poffit. Ae fit in prælenti vitagratis adiutbrio infirmitati
non cedat,in futura a« tem,gratis beneficio infirmitatem
non habeanEtnuncreGreetur continuoiuuaminemèdi-
caminis) tube verpfruatur sterna plenitudine fanitatis.
Hçc autem Deus,fîcut in prçdeftinatipne femper habuirr
: fie per gtatiàm j ficut prædeftinauerat, fatit. Prædefti-
nationis itaque ipfîus inftituarur agnitio , cum dicit feri-^
ptura j Et prapàratur voluntas à domino. Npn autem;ob
J âliud præpàrata dicitur j mfi quia dandâ pr^dicitur;
1 qup enim præparatùr per bonitatem lempiternam i
; ab ipfb daturperindebiramgrâtiarn. Qfiod ipfe'Dômif-
! nus Exeehielis vaticiriatipne teftatur, dicens : pabo viP
I bis cor nouum, &Jpmtüm nouutndxboin vobis, &'auferetûr cof
! lapideüm decarrtz veftrae Et dabo vobis torcarneum
Gratia Sei
.homlhis
meiiuim,
Sc initiât'
ad iuftitiam,
8c confummat
ad
glorïam.
H
Quomodo
piaspa'ratur
: voluntas à
Domino.
B
r/iU «7-
meum dabo in vobis. Et facia m, vtintujtipcaiionibusmm athbu-
letis•: Et iüdicia tnea1 obferuetts &faciatis. Dat ergo Deus cqv
nouum , vtiniuftificationibus eius ambulemus , quod
pertine't ädbons voluncatisinirium: Dateciam vt mdicia
eius obferuemus Serfaciamus , quod pertinet ad bons
operationis effe£tum.
C A P V T I X.
SNde cognofci-mus Deiefle, & vt bonum facere veli-
mus,& vcbonumfacerevaleamus.Cuifenfui Dauid
omnino concordat, gtatiam benevolendificoftendens,
diuins largicatis direäipne donari. A Dominogrejfus bomi-
nisdirigentur, & viatnjiusvolet. Opus quoque bonum qpn e
nifi dDbö in nobis, $c in Deo a nobii fieri proteftituiydi-
cens: Confinna hoc Deus, quod operatus es in nobis. Et aliq-lbco:
In Deofaäemüsvirtutem,id eft, opus virtutis. Sic autem hie
prö öperevirtutisvirtucem dixit fipri, ficilt Ioannes pro
opere iuftitis tuftitiam dixit fieri. Ait enim: Qtfifacit iufti-
tiam iufiits efi, ficut ilk iitfius efi Paulus quoque bpcaCd nobis
Deifierivoluncatem, dicens: Deus autempacis.quieduxitde
mortuis pafiorem magnum otiitim, in [anguine tefiamenti aterni,
Dominum no(irum lefumaptet vos in.mnfbonojVt faciatis volun-
totem nuc. Qtud eft autem facere voluntatem eius, nifi fa-,
cere opera q u s nobis infpirat, & in npbispp^ratur vo*:
luntas eius ? Tale aliquid & in ipfius redemptoris noftri
giorificacionis iufts reddatur in prsmio. Gratiaauterti e-
cia m ipfa ideo non iniiifte dicitur j quia non folum donis
fuis Déiis donafuareddit: fed quiacantumetiamibi m -
tia diuinaé rétributiohis exubèrat, vt incomparabiliter atque
iheffabiliter omne meritum, qüamuis bons & ex
Deo dataè, humans vo luntatis atque operationisexce-
iat. 1 Quamuis ienim non fblum credendi in Ghriftum lumen
i fed etiam pro Illo'panëndi virtutema Deo nobis
doniri B.Paulus Apoftoius oftendat ,dicens:Vobisenim 'do-
natum efi, pro Cbrifto, non folum vtin eum credàtis -, fed vt etiam
pro iUopatiamini.Qnod vmimque pertinet ad gràtiam prç-
fentis bons vit». Illâm tàmen futurç v its gratiàm omnibus
prsfintis temporis paflionibus anteponit, dicens:
Non,fu>ifÊ^digm'pàfiipiiès hum temporis ad futur am gloriam,
qu&reueumtur in nobis.Et alio loco: Id enim quod inpr&fenti efi
momentàneum&leue tribulatioHit nofirst, fupramodüminfubli-
mit at e aternum gloria pondus operithtr in nobis. .
C A P Y T X I.
■| À ne gratiam ftpn folum in prâéfëntis v its iuftificà*
tione, fed etiamih fùtiiri féculi rémuneraaone v.di-
i cit graciàm pérmanërè-, & filperhos, hoe eft, Hiper omnia
j bonà cüiuslibet ho minis mérita in Del bonitaté afïèrit
‘ abundare, dicens: Vtofiéndat ïnfeculisfuperùenièntibusabundant
es diuitiasgratiafu<z,in bonitâtefupernos iii Chrifto Ièfu.GttL-
aeft igitur retribùtib pià, qua Deus inpræfenti tempo
Philip. I. d
fermonibusinuenimus, dum veriratem fieri d iet, pio o- re malis bona rerribuic. lllis vidclic'er, qùos iuftihcàcim-
pere veritatis. Sic enim loquitur : Omnis qui male agit, o dit | pjfis vcdépucecurfides adiuftitiam. Dequàretributiohe
lucem &■ non vçnit adlucem,vtnon arguantur opéra eius. Qui au- j | | | Quid rétribuàm Domino, pro àmfiibus qua rétribua
tem facit veritatem, venitad lucem : vtmanifeftentur eius opera, ç ratiae ft Ôcillâiuftaferributiôj'qua bonis fiiismëquixinDeofuntfaâa.
bloc autem in Dcq flcimüs, quod , horareccibuens, Deusglorificaturus eftiuftos. Ethoce-
Deoin nóbisfaciente.datur nobisYt faciamus. Quod e- n|mg ratigg qpps ér«t. Qüia-vt hbcmèreântur,ip(àpràîuë-
uidenter in epiftolaad Hêbrsbs oftenditùr, ybi, eum de niendô,mifericorditër incipit:Ipfàfublêquehdo euftodit.
Deo di&um effet: Aptet vos in m a i bom,vtfaciatkvoluntatem fcfïpturis ètiam mifeücördia höminätur; De
'eius, continuo fequitur: Eaciens in vobisquodplaceatcoramfe. I ^ ^ c .
Epktfi i . i
Prspa'ratur .
>r*deftinauntas,
Ici
c paus bo-
mmèc vi:<,
mnes acce-
pimus.Ôc .
gratiam,
pro gratia;
O nine igitur opus, quod a nobis in Dc-ovfi t , Deus in no
bis Tacit. Ex ipfo enim & per ipfum , & in ipfo funt omnia. Ex
ipfo ergo .eft, & voluntas bona, & operatio bona. Quod
DocStor gentium his verbis affirmat: Deus efi enim qui ope-
ratiir invobis&velle&perficerepro bonavoluntate. Propterea,
ficut Salomon dicit,quia prsparatur voluntas ï D pmino:
fic etiam bona opera noftra Paul us aDominoafl'eritpis-
parata,ho.ceft, in prsdefti nlti on edifpofita.D ;cit i taque:
Gratia falu 'tfatti efissperfidem ]& hoc non ex vobis, fed Dei donum
efi.Non ex éperfius, vt ne quüglorietur. Ipfius enim fumus fattura,
creatiinCbrifiolefu, inoperibusbonis, quapuparauitDeus, vtin
ilits ambulemus. Sicut ergo prsparata eft per prsdeftinatiO
nëm voluntas a Domino, qua bonüm velhnus : fic etiam
opera bona prsparauit Deus , vt in illis ambulemus.
C A P V T X.
KTtendamus etiam vi ram s t ern am.regn u m que celo-
rum diuinitus fidelibiis prsplratiim. 'Ipfe quippe
quad; cit Dauid: Deus mens, mifericordia emprautniatme. E
alio loCo: Mifericordia ittd fubfequituf me, peromnes diés vita
rnèL Praèuènit igiturimpium, v t fiatiuftüs: fubfequitur 1
iuftum, ne fiat impiiis. Prsuenit cscum, vt lumên quod
non muenit,donét.lfubfequitür videntëm,vtlümèn quod
coiituliti fètuét. Prsüehit elifumj, vtfurgati fubfequitur
cleuatum,ne cadati Pr§uënit,<lónans homirti bonam vo*
lünratém ': fubfequitur beneuolehtem operahdoihillo
bonlopërïs fecukatëm. Hoé igicurifta mifericordia Dèi
inhominë fubfequitur, quod prsuéniens ipfe largitur.
Etideo nön folurri érrantem iüftificaridö äd viam reuori
cat,fed ètiam béne ambulantem cuftödit 8c adiuuäcYcäd<
d.öhum g'orificationis »ternsperdüCät. H s c ^utem Om*
tïiajdëft, öé vöéatibnis noftrs initia,& iuftificationis au-
gméntajöi glorificariónis premia,in pr^deftinationefem-
per DéuS häbuit: ^üia & in vöcatione, & in iultificarione,
'Sc in glótificatiöhe fen^rorumi gratis fu s opera futura
tprsfciuiti Ob hoc comm Deo affigtiat Apoftoius dicens:
Nam quos prafciuit & pradeflinamt conformes fieri imaginis filij
eius, vtfittyfepriniogenïtusiAmultisfidtrïbus. Quos autem prade-
lliriduitfiós & voeduit:&quos $ocdujt}hos & iujhficdüit: quosdu-
tem lujiificduït, illos & glorificaUtt. Verüntarnen cum fithul
iuftificatbs &glbrificatos audimus | hbnfimül & ipftifi-
cariónis 6c_ glOrifiéatiohis opus pr^fenci tempori depute-,
.UUs. Iüftiticitionis enim grätiäin prsfehtidaturgldti-
hcatbnisautemfuturiferuatur.iftaeftfidéijillafpei.Di*
cit autem P aülns:^«//ï nuncpèrfidem atnbuldmusMon perfiefn.
QuO,denim nunc fanóti credunr,tuhc vidèbunt. Propter
quodËcclefis dieiïüt: Audifilia, &vide: quiafidèsex au-
ditUjVnde iüftufc ex fide ^iuens, fiducialitér dicit: Credo vi-
deré bófrd Domini, 'in terra viuentium. Ifte igitür eft inhominë
órdö diiiins redèmptionis ac remuneratiöhisvt nuné
Chriftus diftutum fe dexcris oftendit: Venttefenedittifd-
tris mel, perapi te regnuni, quod Vobis patatum efi ab initio mundu
Sed & hoc ipfum opus eft gratis. Ex gratia enim dacur
non folum iiiftifidatis vita bona, fed etiam giormcatis vi-,
ta sternal Quod Pauli tehemuS prsdicacione cbmpetf-
tiim, dieën tis; Stipendium enim peccdti mof si Gratia autem Dei,
vita aternainChrifiolëfu Domino nofiro. Cur autem mörs fti
pendiunVj Vitavero stè rn i gratia dicitur ? Nifi.^uiaulla,
redditur, h»c dondturvScd vbi. illam Deus reddit,opus
malum peccatoris höminis piinic, quod nullateiius fecif-
; let homo, nifi difeeflifietd Ueo..Cum veto Deus vitarn ^-'
ternamdonatjOpusfitum quod i n ciloauir ,iu ft; h ca ns im-
piuni,perficit,glorificans iuftum.H^cautëm Vtraquegia-
tia,id eft, & vitabona^ & vita sterna,in Chrifto lefu Do-
«miio nóftro eft. Dè plenitudine quippe eius nos omnesdccepi-
mus, & gratiam progratid, féihCetgratiamglorificarioriis s-
terns pro gratiaiuftifkationis in debits, vtgtatia inftifi-
'cationis omnë meritum,malum deleit ihdeoito benefi-
cio:ErmeritumbónUmiugiiCÓnfirmè?t auxiliovcuigrari-i
iuftificatuscredat, quod tuncglorificatus accipiat»
Propt ér quod Paulus ait: Non quad idm ac-
ceperim.dut iarh perfeäusfim.
TfiU irf.fj
Gratia &
ptseuenien-
do incipifi
& fdbfc '
liodit bpu;
bonum.
fifrh st.
G
PfaL XI.
conunetm
omnis gratia
rocatiO-
nis -, iuftifi-
cationis ; Sc
glorificî
Biblioth. Vet. Patr.Tom.6. .