SM_______________ - ___
■ •fti compléta erac. Vaftationem autem tröpice, occidio-
1 nem nominat : 8c fernem, illor um defe&ionem qui ipfos
dsmones olim adorarint, ac eorum è medio iublatio-
nem tyrannidis, vel eorum à beftijs corruptionem : be-
ftias terra dicens dsmonum contra nos pemiciqfes fer-
reptioneS, affli&iones,. vexanones, infolentias, ac fedi-
tiones. Alto modo ex commentarijsjAndreæ. Eufcbius au-
temPamphiliin odtauo cap. libri noni Ecclefiafticæ hi-
ftoris hæc fcribit. In fèruore perfequutionum feb Maxi-
miano Romanorum Imperatore, feme quidem acpefte
vna cum csteris cafibus_graflànte, innumera multitudo
extinguebatür, adèo quod fepeliri nullo modo poterant:
Atqui tum Chriftiani admodum ftudiofe circa furiera
occupabantur, &hac humanitate eos qui erroribus in-
uoluti d ient, ad veritatis agnitionem adducebant. Ab
Armeiiijs porrô*, qui in Romanos inferrexerunt, non
paucos gladio interemptos teftatur, & à canibus quoque
moriéntium corpora dcuorata, ita vt qui deinceps viui
refinqucbantur, adcanumoccidionemverterentür, ven
a n t ô^ipfimoricntes, hosfifeperuiuerent, fepulchra
forûrentur. Neque fene indeccns eft, quod fera agreftes
eiùfdejn paftus cum canibus paracipes fiant ob efçs a-
bundantiam. Noftra etiam state horum fingula, ex his
qua; nunc apparent, contigiflè no uimus.
C A P V T X V I I . '
ET cum aperuijjèt quint ton figillum, v'tdi fubter altarè animas
interfeftorurn propter verbtim Dei, & propter tefti-
moniumagni quod babebant. Et cl am ab ant voce magna, dictates.
Vfquequo Domine, qui tuft us & ver ax es, non iudicasac
vindicasfanguinem noftrum de bis, qui habitant fiiper terrami
Et data funt illis fingula ftola alba, & diftiimeslillù vt requie-
feerent adbuc tempus modicum , donee complerentur conferui
fui, &jratresfuiquiinterficiendiejf:nt,ficut & ipfi._ p
Et cum aperuijfet figtllum quint uni. Quinti folutio-
nem figilli hi,qui quatuor feperioresad Chrifti paffiones,
& ad falutarem nobis incamarioncm iplius dilpenfatiue
fadtam référant, quemadmodum iam deelarauimus ,hüc
confequenterquoq; querulum dédidere 'clamorçm Pro-
phetis aç Dei fapientia prædins viris, olim vitadéfundtis,
Chrifti adventum cupientibus, eiulque moramsgre fè-
ren tibus,& ob iddiuinampatientiam ad crucemvfo-, prp-
rogatam clamone lacefléntibus, ad prauprum videlicet
honiinumimpiorumque vltionem,vel etiam dæmonum,
quidebacchanteshosimpulerant, ytinhuiulmodi iniu-
riasgraflarentur contra feos & contributes & confengui-,
neos, qui hçc tuend çpie taris caufe pad non detredtarunt.
Nam ad Seruatoris vlqj paflionem, quam per cru^epi tu-
lit , non adep manifeftafuit vltio, quam contraîmpios
Deus fernerer: exinde veto innumeras perpeflifentafïli-
dHoncs. : fiquißem dignus eft Iofephùs çui fidem adhibea-
mùs,qui non ludæos tantum, fed& Gracos feme &peftc',
acmutuisfediuonibus confemptos'defcribit, quemad-
modum paulo ante propofeimus. - Vidifubter altdreDei.
Altäre merito dixit, cruorem fecrifidononindiguiiiiac
vidti'ms feb ter illud lèparara erant, 'tanquam térrenæ,
mortique natura obnoxis, loco ipfo euaporantemDeo
gratam fragranriam è vidtimis accipicns, non quidem fen-
libilem (quippé cumnecfenfei febiedta fit, quamuisfen-
fibilis, emiluo ilia qUæàvidlimis lurfem redoletur.) led
quæfelo intelledhx fccundum cuiufque proporrionem ab
ijs conlpiciatur, & ab y uiüerfis qui bonorum certami-'
num compledone célébrés euaferunt & clari. Hinc etiam
magis videturpro^tium, fi quæ de figillifolurione di-
cuntur, his applicentur, qui véljub Chrifti,velpofl: Chri-
ftum pro bâti ac célébrés ruerunt,-quam ijsiqui ante Chri-
fti aduentum pro pio vetéris teftamenti verbo. Non
vindicas. Neutiquam in homines vldo ipfe protendi-
tur neque enim hoccharitate dignum eflèt, ficontrafes'
fords homines inueherentur fed contra dæmones hanc,
qui homines ad feam perdirionem deducunt, fandli po-;
ftulant. Deindeprimamftolamalbamaccipiunt,&cum J
hac ipfe ftolaeriam diladonis noddam, non ab re^mo et- j
iam magna cum ratione. Alio quoque m odo,éx comment
tarijs Andres. Etiam per hæc apparent fandti, mundi pe- ■.
tere confemmadoncm :;'quare patienter ferre iubentur,
vfquc ad fratrum feorum completionem, ne abfque illis
compleantur, iuxta diuinum Apoftolum.
Et datafunt illis fingula ftola alba. A lb s ftols florefeen-
teminipfis virtutum fplendorem defignant , quo induti
fûnt, etfinondumpromiflîonum compotes.Horumita-
que lpe,quç intelledualiter tanquam in Ipeculo contem-
plantur, omni craffitudine abfeluti, mento in finibus A-
brahs quiefeentes lstantur. Multis enim idvà fendtis di-
dtum eft, dignalocaquenquevirturiscultorenifortitüm
eftè, per q u s& de fiitura fea gloria coniedturam habet.
Item alio modo : Stolaalbasnigmaeft, quodfeofintfen-
guinepurificad,et omnesexüerintferdes.Simul autem &
hoc ftols fignificat candor, quödnon öpörteat eos qui libéré
&cum fplendore fiducialiterChriftum confeffimnt,
iugeré: ob quam etiam confeffionemècorrupdbili hoc
mundo exire viriliter feftinuerunt, quiq; nunc ad vitam
incorrupribilemaciucundam appulerunt, perinde a!cfe-
tietate huius accepta, euulfionem ex federate acceperint.
Vnde angelorum quoq-, ad sterriabonapertranfêhnam
proipeéhis, àquodam diuino numineaftlato isfumptus
eft, qiii perdefideriumfit: tanquam per prolpeélum nihil
aliud ipse requireret, quam vt vel modicam accipiat eor
rum cognidonem, indiuulfo defideriofemper afiixus.
C A P V T X V 1 1 1.
TJ* T vidi, cum aperuijfet figtllum fextum, & ecce terramo-
-C* tusfattus eft magnus. Et fei fa ftus eft niger tanquam fac-
cus ctlicipus, & luna tot a faded, eft ficutfanguis ,&ftelladeccelo
cecideruntfuperterram, ficut ficus abiicitgrojfosfuos,cum dven-
tomagno mouetur.
Cum aperuijfetfigillum fextum. Sexta figiUifelütiöper-
fedtiflimam nobis felutem opetata eft. Per nanc enim
Chriftus mortem enecauit, yitam reduxit, de Vidtore ho-
minum, eiufdem corona ablata, triumphauitiuxta id
quod fcriprum eft:- Afccndensin altum,captiuam duxit
captiuitatem. A tq u s fexti figilli feliitio ? Crux Domini
ac piors,qu§ cundtis tam fidelibus, quam lenfei pb’fecun-
dantibus optata referre«ftio -fepfequuta eft: q u s non yi-
lientibus tantum, veriim ijs eriam quiiam öbdormierant,
benefidum con tu lit. Et terra motusfadusefl magnus. Pa-
lam nobis vifio eafigna defcribit,qus feb Chrifti paftione
fedta fimt, terrsmotum -, & terra concuflionem,, folis
tenebras', & lun s todus verfionem in fenguinem Ma-
gnaporro cum diligentia de luna illud, nempe, tot a , de-
claratumeft. Cum enim pleno eilet lumine, vtpotedeci-
moquarto die, Sc ex diametro difiundtaafele, quonam
padfcp fieri poterat, vt folem repenuno feoaduentuob-
fcuraret?;Hunc enim ad modum cclipfim fieri dicunt,qiii
huic operamdederunt.,Quirurfes fieri poterat, vt lunäin
meridie talis appareret ? Quare fedhuneft, yrdjuinus
quoque Areopagita Dionyfius ad diuinum id lignum re-
ferat, quod Soli tempore crucis contigit , & nön ad con-
feetampafllonem,qu^co2leftibus corporib. ineilet.Non-
nulli yero hsc ad obfidionem,qus a Veipafianofetfta eft,
retulerurit, omnia qusdida/uijt tropiceinterpretantes.
Ex commentarijs Andres: Plurimiinterpretumterrsmo-
tum-hunc dixerunt tranfitum migrariondmquea rebus,
a erfequutionibus propter Chriftum illatisvaccidc-
tempus Anrichrifti-.quodfelita fitferiptura terrs-
mo tum vocare rerummütationem: y t illud, Adhuc femel
commouebo. Significat enim eorum qus commuentur
mutadonem, migrarioneqj: quemadmodu diuus Paulus
inquit.Et in veteri teftamentb egreflio Iftaelitaruex^Egy-
pto terrsmotus didlaeft, ficut ait Dauid: Terramota eft,
erenim cceli diftillauerunt. T ot efem tantalq; afili«5riones
fore dicunt,qupt quantafqüe fadlas nunquam anteafiiifle-
coghouimus. Sapienterqjidprsdixerunt,vthseprame- •
ditaci homines, ad fepplida, qus ab Anriehrifto illara
fuerint, nonferifeerent. CstCrum Solis nigredo, ac Luns
obfeuri-
G
Vfito.67-
tri Apocalypßm, Cap. X V Ï Î . X V t l ï . X ï X.
ôbfcüritas,& color fenguineus, luciscarenriam ineisdemonftrant,
qui feb dfeina ira deprehenfi fixerint.
__ m : m \
di huius vanitad feruierunt : quemadmodum & libeti,qui >
à Chrifti fe feruitute abdicarunt, & vitam oriofem,adeoq;
remilfem ducere decreuerunt.
v Ètftella de ccelo ceciderunt. S tellas cadere eft, eos qui lumi-
naria videnturin mundo elle, cadere,velud per ea qus ac-
ciderint labefetftatos. Et iddreo immaturis frudibusfi-
cus,nempegroflis,fimilesdiéti fent.
J & ccelum receftit ficut liber qui circumuoluitur : & omnis
moiris & infuladelocisfuis motafunt: & reges terra, & principes,
&tribuni,&dmtes, & fortes, & omnisferuusacliberabfconde-
runtfeinfpeluncis,&inpetris montium,&dicunt montibus &
'petris:Caditefupernos,&occtiitatenosdfaciefedentiifuperthro- ..................................................... ............HH H _
num, & ab iraagni,quoniamvenit dies magnus iraillius, &quis gelifts oftenduntur manifefte qifsnam in^bello contra
Pott bac vidi quatuor angelos, ft antes fuper quatuor angulos
t errat tenentes quatuor ventos terra, neflaret ventusfuper terram,
neque fuper mareneque m vllam arborem. Et vidialium ange-
lum afeendentem ab ortu folisfhabentemfigillum Dei viut, & cla-
mauit voce magna quatuor angelis,quibus datum fuerat nocert
terra & man,dicens:Nolitenocere, neque mari, neque arbori»
bus, quoadvfquefignemus feruos'Deinoftri in froytibus fuis.
Po fthac vidi quatuor angelos. Hihc confequenterfiuanpotentfftare.
Romanos,in vltionem afflidfcionum Dömini, ^udçôs maa
Sicutliber quicircumuoluitur. Ccelum circumuolui tan- nerent. Quatuor ehimangeli feruabantexcùbiasfeper
quam über, vel fimpliciter fecundum Chrifti defignat ad- quatuor angulos terrs Iudsorum,timorèm illis incutièn-
uentum. fine ftrepitu enim ac repente aperitur liber: vel tes fugs,àutmoleftias quafdam per difficiles, apt intem-
r'u0' eC*a r1 cc^ e^es vVc u t c s gondolent, quid peftiuampatriædilediifimarumquevxorumpaflionem,
Chrifti fide defccerint., perinde ac torturam quandam, qustropiçeludssimmineredefignantur. Quinimo et-
moeroremque paflurs. Per hoc etiam aliud quiddatn cir- , iam ventos prohiberi,ne quando tient,aut cadant, vel fe-
cumuôlutione libri intelligere admoneniur,nempe quod per terram, vel fepcr.mare. Siiperterram quidem, ne yel
coeli corpus nequaquam abfolutam extinélionem, aboli- minimo quidem refirigérium in bello contra Romanos
tfenemve paflurumiit,vtinquit Irensus Lugdunetifis in inueriiant,neüeâgricols plantarum cüratahgàntur: quâ-
quinto libr-o quemypeauït, Ëlenchus eledtionis felfe no- doquidem & arbores ventorum commotione.gaudentes
mine feienris.Non eniriiperfenayel febftantia creaturs rcfocillantur. Neque pedeftres tan tum pugnënt,qiiiana-
obfeurabltur : verax enim ac firmus eft qui cam conftituit: uali quoque,iuxta Ioféphum, pugna preflî feerunt. Om^
fed figuram mundi huius in medium affert in rebus illis, nia enim mala;èos appréhenderont. S ed licet h sc iuftiffi-
in quibtis & prauaricariofeétafueriç. Ideo etiam Dauid, meficfierent;,apertiüs tamen drea aduentum Àntichrifti
Rènouabis,inquit,feciem,terrs:nonautem, immutabis. contingent,noninregionibUs tantumIfidsorum,-fed in
Arbitramur autem andqua confiietudine vfem èflè Apo- yniuerlo orbe : 'quem etiam fordti'per quatuor fuerant
ftolum.Hebrsüsenimvoluminepro libris, quiapudnos angulos,Orieritis,Septeritrio»is,Occidentis,& Meridiei,
fentjvfeseft: quorumeuolutio non obfcuritatem, fed eb-1 adminiftratorii illilpiritiis,veludfeaminifteria complen-
rum qus feripta fent, declararionem efficërét. Et omnis \ tes. Ventorum autem pro hibitio, debitiordinis folutio-
mons & infula. Montes & infelas, feperborumdsmo- 1 nem,malaqueineuitabiliapatenteroftendit. PerveiîtoS
monum cçetus ÿpcat, iuxtaillud quod feriptum eft de f- - enim & mare,ad hominum cominoditatem nauigatur,&
pfis :Ettran^fereturmontësincordamariumjhoceft,qui plants vends recreatsnutriunmr.
in feliîs huius vies circumfluxibus eos adprocuratamâni-j Etvidialiumangelum. Quod diuinüs angélus non ab
marumfearumperniciemcircumuoluunt, quipufillani-T occafe feu vefpere,fed ab ortu folis veniat, bertéficium
mitate laborànt. | Infelas quoqûé ebfdem ipfos vocat, j quoddam infinuare ac fïgnificàre videtur : quod Do mini
quod in iam didtis vira huius commodorum ambitibus |,quidem progenitor coniiderans j Signatum eft,inquit,fe-
iWcallidi | per nos lumen vultus circumfufionibufque nobis moleftifint. Hi emi tmDomine.Reâ:e autem iubetnulfimt.
artifices ; qui bonam noftram femam,ac noftrum célébré
fecundum Deum nomén iiftpedire & obfourare fe-
tagtmt. Et reges terra. Reges terra, & principes, aconi-
ne fiuiufeemodi prsftigium, éofilem ipfos, eorumque
principem Satanam ïntélligëi, qiii per dolum adeoque
làlfitatémtemgenisdominati fiierint. Seruos autem aC
liberoSjillos qui per dsmones vel pralari fent,vel febdi-
-ti. Ea quoque de caufe eropice diëtifiuit efflagitare montes,
poftulantes, vt fiuper fe cadant, quo occultentur. ïn^
nuit enim illos à feppliao,quod iIlis infiigetur à Chrifto,
,'éffugere conCupituros. • Inuenies autem etiam alio modo
h sc in fequentibùs declarata.
Caditefuper nos.DepKca.tioh.xczd montei^quorum eft?
Eorum fene,qui nihü operum dogmatumque preciofem
feper fidem çdificaueriht: fed ligna & foenum,quà ne exi-
giii quidem ignisodoremfetrepolïuht,nedum ignis im-
petum. Ignis èriim,vtaiunt,Deuseft, &maximecumex
contemptumandatorum feorum exarferit, & ex falfe ar-
gumentarione Contra ineffabilem incomprehenfibilem-
que condolentiam filii eius. Qupniam venit dies magnus
iraipfius. Sub mundi confemmadonèni ihirum in mo*
dum ac fepra modum, non in parte, fed mundo vniuer-
fo continget aftliétio maxima ipfius Antichrifti aduerituï
feb quo qüibufeunque feblimiori /hoc eft, mundi huius'
dignitate.praditis,quos per reges demonftràuit,fiue eç.clé- '
fiaftica authoritate,quos tropice montes nominauit&in-“
fulas ,his inquam vniuerfis tremenda ilia afïlidtio inféré-
| tur.Cçterum per montes & infixlas,non eos tantummodo
I qui prsfent ecclefiis femimus, verum etiam illud quod a-
I pudEiâiam lcriptü inuenitur,infiulas innouatas, qus quidem
fugient,locum è loço mutantei propter folfem Cnri-
ftum.Ecquinam fent reges terne,principes, tribuni, dilutes,
fortes, ferui.& liberi, hifiiiyquiinterrertoshbnlines'
habent poteftatem,&pihileis curie eft-admlttiftratio ipfe ;
in hominibus Reipublics ? S erui autem hi fent,qui ifum-*
li interim noceri,quoaduIquefignentur qui ex Iudsis di-
gni felute fimt,ne forte iufti paria paterentur cum hi s , qui
cnminiuria contra Chriftum inique mahus feas extenaife
fent.Qus h ita fefe habent,certe. ( vt diéhim eft) tempore
aduentus Antichrifti, fignaculum viuifics crucis illuftrio-
res ilfos reddet, qui fanéti baptiftnatis feper fe notam fi-»
gnumque geftarint : hi enim nsreditas Cnrifti fimt.
Nolitenocere. Creatura,vt-quæ proptër nosfàéta fit, v-
bi ipfi-caftigamur, vna nobifeum flagellorum particeps
eft:perindé àceriàmvbiglorificanturlanâi,& ipfe èon*-
gaudet. ï Propter hoc etiani docemur,eis quoque’, qui fe=
cundum yirtutem viuunt,ad co operadonem mp us eftè an-*
gelicü auxilio contra tentarionum impetus.
C a p ÿ i X IX /
ET dudiui numerum fignatotuiri, centuifi quadragmtaqua-
tuor millia fegndti ex omni tribufiliorum Ifrael. Ex tribu
tuda, âuodecim militafignati lex tribu Ruben, duodecim millia
fignati : ex tribu Gad, duodecim millia fignati : ex tribu Af-
fer, duodecim millia fignati t ex tribu Nepbthalim, duodecim
millia fignatï'bex tribu JgLanajfe, duodecim millia fignati: ex
tribtl Symeon, duodecim millia fignati: ex tribu Leui,duodecim
milliafignati | ex tribu ïfachàr, duodecim millia fignati : ex tribu
Zabüloni duodecim miltiafignati iex tribu Bemamin, duodecim
millia fignati
Et audlui HUrnéfum figtidiorum. . Multi enfin èràht, &
rttUnériim èxccdèbàiit, qui ex Iiidsis ih Chriftum crè-
didèrùnt.Ëtîiuius rei telles fiierint ü$qüi ditlç Paulo Hiè-
rufelem profeéto dixeruht:Çorifiderasfrater,qùot myriades
eortim firit qui crédidèrint ex Iudsis ? Hos autëm in-
ternécionisà.Rbmàriis irifefènda: pattiéipes' fore, is qui
Èuangelifts oraculàaabat,negat.Nqndüm enim vaftatio
V ÿ 4 ' âR om ^