*6» > '
t ib u s hæ c lo q u e n c e in , Nawpfißitii paires,ihtrouttmm
M a aivis, qui* mnw*wfaie,fiJ*htepaßi&mihimelw
afeaijcutpttitPnPhilipp* fiiuciamhahuimrUiHDeohoflrolo-
qui ai vostttangiliumDei, mmult* fiilmiudinl. C o r in th ii s
q u o q a c fc r ib e n ia it :L i t ( » » ^ rM to rm i» J în » >M r iS » » » | e * .
vtinbabitetinmvinuiCbriftii fnpter,quoiplMeomMmm-
'firmitMm,in lomuineliit, in ueUßitaliim, mperftqumïonibusi
i» ingußiitpro ebrißt. E t v t c o n tu co p lia s in h o c fic cu lo p e »
p e t i om n ib u s f ir i f t i s n o u e t in t c ffc c om m u n e , au d ian t
d û i â e r iim d e cæteris A p o f to lis f ib e r ip fe t e f t à tu r , q d ê ih
d è i f t iB u s e o rum L u c a s E u a n g e l i to c o n fc t ip fi t . Ib i q ii ip -
p ëm e tn o t a tu t , q u o d lu d s e i A p b ï lo lo i in c u f to d iâm p u -
b i ic am m i(T o s ,& À n g e lo ian u a s c a rc e ris a p e r ie n te d im i f
fo s , ru r fù s a d d u c ê n t c s cæ d ç m ic e t à u e r a n c , cæ fifq u e d e -
h u n ç ia u e ru n t in à Iq q u e r e n t t a io n om in e I e fu , & d im if e .
ru n t e o s i V b ifa n d it is L u c a s cum g a u d io e o s c om um e l iam
p a S b s , h i s v e r b i s in f in n a t : lUiqmdmgandtntlsibantaibn-
jbeâu conctlij, quoniam ttigni habits funt pro nomine Chrtßi con-
tumetiamptài. S e d fo r f i.a n .d i c e n t id e o b c a to s A p d f to lo s
v a fa c onm m c lise n o n f i r i f le , q u ia illa é c o n tum e liæ i q u a s
p t o C h r i f t i n om in e p e itu le ru n t i fem in à fu e ru n tŸ q tu r i
h o n o r is g lo riie ,q u ia p e r il la s cô cum e iia s n e e v e r it a t e fid é i,
nec fanéhn cdhuçHatioriis -virrute priuati funt; Agno-
jfcänt ergo illöseflc vafa contumelhe, non qui in (iculo
con rumelias perferunqled qui intra Ecclefiam corpotali-
rerpoiiri, qüam magnam domum appcllar Apoftolus,
àu tre â ifid e i contraria pertihaclter vique infihemfen1
rinnt,:UK fand'tx conuerfation is abiiciunt ir.ftiruta:hmül'
que cogriofcàntfccündum beati Pauli ftntcnliani,qaiail
îjuïs fe mùndaueiit ab iftis, inquoeuhque gradu > in quo-
cunqne honore,in quacunqüc fncrir profeffione peiïtus,
ërir vas ip honore fanâificatum, &vtile Domino ad ome
t opus Bonum pararum, t'cccprnrustuturarrcttibutio-
hisbearitudincmièmpirernaraabilloiudiee, qui in hoc
fzculo, quibus vult, gratuitam iuftiiicationèm dpnat, &
iuftificatis per fidem adibrorinm gratis (nbminifuar,
quos in beatitudincm regni ccetefiis donata gloriEcàtio-
Arigelicæ squaliratis inducati
B. F V L G E N T 11
E iP I S C O P I R V S P E N S I S k
De verhittepraicflindtionis & g rd t i* Deif
l i b . iiii
Âm ri une rie ilîis, quos Deus prædèftinàiiit
in adoptioneiri filiorum, ordo fufcepti ope-
ris cogit difpurari : quos (ccurtdùm ver* fi-
deiregnlam lariétarum fcripturariim auâo-
. _ __ ritate-firmatam ,■ non folum ad pismium
;^eus icaque fiçqc uuuquam lutùrarum reruni lu * in
ilius, ica necmileriedrdi*aut iudieij fui fuitignarus: lcd
ficut lemjp.er bmniafuturà& bona &inala pr«fciuit,.fit
omnia opera gratiæ arque iufliti* lu * incominütabili
prædeftihariorie djlpoîiiit. Magna quippe altitudo fa
pienti* & fçienti*Dei. Quibus diuitüs pleriiis, omnia
fiicura & fcienjèr cogtîduit i & fapientet prèdryinanir.
Guivtiqüe non inconuëhieritër dicicur : Eece iù Domint
tognouiftï omnia nouifimà ér antiquai Et quem veraciter
futura opéra fuaiam feeiflè beatus pïaedicac Ifalasdicens:
Qui fait qtiA futura funï. Futur» quippe opeiàfiiaeb iam
feeic, quo incommutabiiiter faciendà difpofiiiç. Vnde
re â e qülcquid faâurus ëft, iarii abipfo fàôliim dicitùrîin
cuius opèribüsfaciehdis artetnâ difppfitio & incommu-
tabilis inuenitur. Victus enim & fapientia Dëi ex accèr-
nicatp iricommutàbiliter omnia fur tira noiiit j irrepre-
henfibilitër vniuerfa ppera fua fututa dilpofuit.Sic omriia
quædifpôfuicjirrcprehenfibiiirer fecit. Non rnutat Deus
prædeftinatai quia fapientiaeiusnonfellicur ; àucrêpre-
henditur in difpofitione ; &. perfidt Deus prædeftinatà,
quia virtus eius'non impeditùr aut luperatur in bpere;
Hinc eft,quod Deus noftër,cuius vniuerfae viæmifericor^
dia & veritas, & cui veraciter milèricôfdiàm & iudiciuni
cantat Eceiefia, quia non folùm ohihia opera fiiâ,quas v-
tique bonà funtexquifitàinomhës voluntates eius, fed
etiam quaédam hominUni & angeloru opera mala quarn-
uis in tempore facienda,ipfe tarnen ihcoiririratabilis & x -
ternusincommutabili atqiie perennicogriitionèprazlci-
uit, non foliim ëa dilpofuit ; quæipfe gratis quibus veUet
doriaret vebonus, verumetiàmilla, qfiæ&bbriis & rnalis
reddicurus eflet vt iuftus. Ptîëdeftiriâuitergo gratis iüttifi-
candos impios, & glorificandos iuftos, quos prifierii
ret & fublèqueretur mifericoüdia eiÜSv, Hi funt feciin-
düm propofitum vpeati, hi funt, qiios Dëùs præÇciqit &
prædëftinauit conformes fieri imaginis filii eius* Fieri
autemdquo.nifi âb illo,qui ëos Abràiiaî.promifit ? cui
Abrahairi confortatus fide gloriam dëdic , jpleniflime
feiens quia quçciinique prûinifir,pptens êft & fâcetèîlpfe
itaque <JUös prædëfiinauic, fèçit & ôcitëdnfôrmes imà-
ginis filii lui, qui elt fidelis in omnibus verbis fois, & làn-
Âus in omnibus operibus fùis4 De his Apoftolus dicir;
Quosprtdefiinauit, hos&voeauit : e^quôsvocauit, hot
ficautt : quos m m iuftificauit, iüos & ÿmfaautt. Omnes ifti
prædeftinarific vocanfor vt iuftificerttùr, fie iuftifican'
tut,vt glorificentur: Àc per hpcprædeftiriauit quos voluit
glorificationis, fedetiamad grariarii îuftificatiÔnls, nec
folum ad æternam beacitudinem, q u i non mütatur,ve-
rumeciam ad fidem, qiiæper caritftem operatur j neque
ad æcërria tantum præmia, fedètiam ad bona itierita gia-
tuita boriitate Dei ante mundï.conffitutiónenl in Chrifto
prædeftinatos,& îiüius prèdeftiiiàtîonisbeneficio iècitn-
dum propoficum vocatos & iuftificâtos , nullus debet
âmbigèrëGhriftianus. Quiiqùisenimveritatem pridc-
ftinationis diuinæ negà|të contendit, mutabiiep? Deurii
fine dubio pridicats ciii temporalium ââuu,tn iiümano-
rum temporalem cognitipnèm peëueriusaflîghât* Nam
fi E>eus incommutabilis eft, quod dubitandiiiri rioneft,
omnia futurâ eji atternitatè iricomriiutabiliter rioûit} ÔC
omnia opéra fiià incommutabili ordiriâtidne difpofiiit.
Nec potuit eflc diipofitionis eius aliquando mutatio,
vbi difpofirorum fine inicio manetitérna co^riitio. Fro-
iride apudJÔeum ficut nunquam defuit futurarum præ-
feientia rerum4 fie nunqnam defuit ierbpltérria &incôiU“
mutabilis ôperümveldonorüm prideftinàtio futqrorü;
Âpud ipfum quippe, iri qud aeterna incorrimutabilitas &
iricommutabilis iternitàs manet > flcüt iriçhoandàruni
reru m Iciéritia nu ri quam potuit irictiôari, lie iriqtàbilium
operum nunquam potuit azterna dilpofitiô commiitari;
, & ad oÿerà bpnà, éè. ad præmia fempiterna t pr*de-
ftiriauitad vitam bonam , prædeftinauit ad vitam æter-
nani : prædeftinàuic ad fidem ; pr*dettiii»ui£ addpe-
ciem : prædefiinauiradoptandos in fieculb, prædeftina-
uic glorificaridos in rëgno : pfædelliriaiiit pér gfotiam
ficiëndos ptimogeniti fratres ; prædeftinauit per grà-
tiani perficiendos eiuldem vnigeniri cohærédes; Hæc
omnia ficut in le continet i prædëftinatiÔnis ætetrii-
tas, fie impiét prædeftinantis Dei miforicordià, & iufta
maieftasi, Nèque enim ignarus funirbramvnquatri eflè
potuit filibruiri, qiii vnico filib, querii fibi cbàtërhiiin ac
fine initib genuit » ptædeftinàtipniS fiatrës præparau t;
Nobis gratis grariarii picæparans , gratis grajiam dorians,
qiios iuftifica ret ellgens in ipfo ante mundi Cbhftitutiö-
nem, non éà humanis meritiSiiedeit gratuito CuâIptbpo-
fito v^iuntatis : voluntàtfeiri foàm bonàm facièns caülam
iuftificationis iloftl* » non iuftitiarn ribftràm inuehiehs
caufam voiuritàtis fui& - Teftatür enim Apoftolus,qùia
Dominiiselegitnosiri Chriftb arite muhdi cohftitutib-
nètri.Êtytoftendëret nos noii ek operibusmerüiiïèc-
ligi,fed eîeâionis doho bonà mërirâ percëpiflè, cbmi-
nuo fubiunxit,dicens , Vtejfemutfanfti & iinmatuïati iri
conjpettu eius. Hæc e lëàio fuit in ætetna Dei preparation
rie, quæ per eius gfatiam perficerètürin tempbre. Hæc
i èlëdioriiâ ætérna jptæpararid i ipfa eft diuina prsëde-
j ftinatio i in qua digne totiim gratuito benéfido diùi-
! næ bonitatis adfcriBitur i quia foi» ibi ërga nos mile-
i ràutiS îje i caritas ihtiëriitun Ideo fublèqüiitus Àpd-
ftoliis i hoc nobiS euidénter inculcans, ait > Qui inid-
riidiè prkàeftihauitnot in adoptjonem filioruni fer ïefutd Ckri-
De Veritate pradeßinationis.
Luc.i*. J
Ù4K.1U
tfal.146,,
D
ftuminipfum. Et Vt totum ex folo propolito bonce voluntatis
Deidefcendere do eer et, adiecit: Secundum propofi- *
tum voluntatis fua. -Etvt hoc propofitum bortae voluntatis
Dei gratiiitum efle monftraret , lequutusadiecit: In
laudem gloria gratia fua, in qua gratificauit not in dileclo fi-
Uofuo. Prxdeftiriatio veique filiorum Dei ad hoc vtili-
cër noh folum cognofcitur, verümetiampraedicaturj vt
in bnlnibus bonis human* voluntatis & operis , dum
diuina pnedeftinario in sterna grad* pneparatione co*
gno feitur > eiufdem prsdeftinacionis effeeftus in ipla grat
i s donation e nihilominus agnolcatur : ac per hoe in
iftafiliorumDeiadóptione,quam Deus &prsdeftinan-
do prsparauicex sternitate, & vecando, ac iuftificando
largicur in tempore, gratiaD ei glorificetur, & ipla lau-
detur. Elegie enim nos Deus in Chrifto ante mundi
ï 6q
minus in ilia die iuftus iudex. Non folukn àutëm Paulo»
fed & omnibus, qui diligùntàduentumeius. Omnes e-
nim, quös Deus prædeftinaùit in adoptiohëm, gratis hié
iuftifi cantur ex impiis : quia Gliriftus pro inipiis mortuv. s
eft : & omnes petcauérunr t 8C egent gloria Dei, iuftifi-
catipergratiam ipfius. Quibuslicüt per riiilèricordiam
præparauic gracuitum iuftificarionis donum, ica periu-
ftitiam præparauit stern* iuftificationis preemium. Ó-
pus itaque grati* in omnibus prsdeftinads gratuira ini-
lèricordia inchoatur & mfta retributione perficitur.
Prædeftinauit erg'o'Deui fandtosfoos, & ad gràtiamvi-
tæ bonæ , & ad gratiain Vit* ste rn* . Præparatam gra-
tiam donacDeus» vt homines iuftificentur,&benevi-
uant, & vitam æternam pro rede fa&is accipiant. Ideo
autem &ip la vita sterna gratia Dei ab Apoftolo dicicur,
conftitutioneiri , vt eflemus làn âi & immaculati in j quia gratis hominibus vira bona datiinPræparauit autem
r .1 Deuseciainmalisignemsternum : illisvtique, quosiufte
præparauic ad iuendafopplicia, nec tarnen prædeftinauit
ad facienda peccata. Prædeftinæut énini Deus
quod diuinasquitas redderet,non quod ***
Cater a défunt.
B. F VI. G EX T i l
E P I S C O P 1 R V S P Ê N S I S i
î)eTrin itàte , adFelicem Notarium,
L I B E R V N V S .
V oniam hië \ fili cariflïme Felix, fi-
dei Calore focceufos Içpius pei cun-
â a ris, quo modo de làndta Trini-
tate,qu* Deus eft, credere.debeas,
vel qualiter poffis fidem carholi-
cam , arqué orthodoxam concra
hæreticorum errbres , prælèrcim
-quorum focietàte Frueris, Domino
àùxiliântè defendere > acperhocèorùm jrifidias euicare:
neceflàrium tibique commodum duxi tuispetJtibnibus
refpondere. Sedvtinamtam congrue aé.conuenientef,
quam mihi eft velle. Iplàlcilicét incommu cabilis Trini-
tas, in cuius manu font & nos & lèrmones n oftrl » ad an-
nunciandumle &lèrmoneiri rejftuin & fidem lyncèrani
rribuac, quacenuS farufto defidtrio tuo ftudio dilcendi
flagranti ad plénum lâtisfacere valeatm Iliani itaq; fidem
crede fynceriflîmæ riienri tuænos velle notelcere , per
quam-iuftifi cari font Patriarchs j i?rophet*i Apoftoli,
Martyres coronati : quam haâeniis per totuiti orbem
fm<fta tenet Ecclcfia, cuius Iplèndot credentium rnentes
illuftràris æternæ v it* fatit elle participes. Qüae vfqué
nuric per focceflionum leriemin cathedra Pc tri Âpoftbii
Romæ vel A ntiochiæ i in cathedra MarciÈ :àngeliftæ ih
Alexandria, in cathedra Ioànnis Eiiarigeliftæ Êphèli$-ifi
cathedra îaeobi Hiérofolÿmæ, ab Epifcppis ipiârum vrr
bium prædicatur. Goge ergo Arrianos, Donatiftas, Ne-
ft orianos j Êutÿchiâhos j Mani ch* o s | & reiiquàâhæré-
feou pëftes hifee comrnrinicàré Ecclefiisjquibüs Apoftp-
liprælèdèrinft s nbn confentiun t, quiapei praiiitatem. fi-
dei ab Ecclefiæ ynitate diuifi in parcèèlîè volueru ùVndé
éc ibarines Apoftolus ait : Èx nobis exteruni yfèd non erdhtex
nobis. Quod fifuijfehïexHobiis ptrmanßjfeHi vtique nobif um.
Ëx nobis vaqué exiérühtjquia lè ab Ecclefiæ imitate corde
irifenillimo lèpàrauerünt. Non eràric éx hobis,lcflicet
prædeftinatis,& ad æferïiàlh videlicet vitam é ie âisN on
erànt quippe ex his de quibus D ominus dicir: Ego elegi vosy
& pofui tios vt tàtû » &•fruâutnplurmum afferatis,& jrkâus vt-
fltrmânèai. Sed rieçin Abmhæfofoirie bériëdicuririir^fo;
cundum quod D ominus ad Âbrahairi ait : In ftmineiuobe-
nedicentur otünesgentes, & Àppftblus fobrifeâiens adiiingir:
N<>» infehùnibus,qudfiiii rhültisïfed infenïiiië tuo,quoi eiï (:âw-
j^ftî.Cum omnes gcqtes inGhrifto 8c per Chnftuiii in v-
nitatemfidei benedici mereantur j hærëticirionfontb«-
C ; ■ ■ ■ “ p " ■ ' "
conlpeCtu eiusi Non ergo quos eligerer, aut làmftos;
autiriimaculatos inuenit , aut inueniendos eflc præfci-
uit : fed vt famftos & immaculatos faceret, ante mundi
conftitutionem elegit. N on ergo nos ideo elegir, quia
fan&i & immaculati futuri eramus , lèdyc fanà: & immaculati
eflèmus. Et ideo nos in caritate prædeftinau
i t , quia , vt nos prædeftinaret , gratuits nobis effe-
dtum caritatis impendit. Prædeftinauit autem nos in
adoptionem filiorum per Iefum -Chriftum in ipfom,
non lècundum meritum, aut voluntatis, aut opetatio-
nis noftræ , fed lècundum propofitum voluntatis fo*.
Et quoniam gratis àDeo hanc adoptionem filiorum ac-
cepimus, à quo gratis eledfei fumus, vt làn&i tk immaculati
eflèmus , ideo in his omnibus laudem gloriæ gratis
Dei beatus Paulusinfinuat: vt omnis, qui eiufdem grat
i s illuminâtur munere , & verum gratis donum ex æ-
ternicacè prædcftinationis intelligat, & æternam Dei
prædeftinatioriem ex dono gratiælpirit^lis agnolcat.Gu-
ius prçdeftinatiodis ita manet sterna firmitas & firma æ-
ternitas.non folum in dilpoficione operu,verumetiamrin
numéro perfonarum t vt nëcde illiusnumeriplenitudi-
ne quilpiam lalutis æternæ graciam perdat; nec extra il-
liUs numeri quantitatem ad donum làlutisæternæ per-
üeniat. Deoenim, quiIcitomnia>, antequamfiant, fie
non eft incertus prædeftinatorum numerus , ficut dil-
pofitorum operum dubiusapud eum non iriuenioiref-
feëtus. Apudlèhabet certiflîmum/nunlerttm prædeftinatorum
illé, qui eos in adoptionem filiorum per Chri-
ftum prædeftinauit, quia in menfara & numero & Rondere
cunâa difpofoiti Iplos enim promifit Abrahæ di-
cens ; Rejpice in cçtlum, & numerdfteUas, fi potes dimmer are eos,
& dixit > Sic tntfoHen tuum : & , Credidit Abrahdm Deo, & reput
at utn efteiddiuftitidm. De his dicicur Danieli Prophets,
Et in tempore illo faluuseritpopulustuus omnis, qui iriuenietur
feriptusinlibro. Ipfis vtique làluatornofter ait : Gaudeteqkid
nomina veftra feripta funt in coelis. De his in libro Endti Da-
nielis dicitur : Qui ad iuftitiam erudiunt multos,fulgebunt qua-
fi ftelld in perpétuas aternitates. Iftilpiritaliterintelligüntur
in Plalmo, vbi dicitur de Deo : Quinumeratmultitudinem
ftellarum, & omnibus eii nomina voedt. Proiride qui numerac
multitudinem ftellarum , non poteft fuorum ignorare
numerum filiorum« Illi ergo numero née âiiquis addi-
tur, nec aliquis demitur; quia fccUndum propofitum voluntatis
fo s Deus fanótos foos prædeftinauit» de quo
feriptumeft: Quia omnia quacunqtle voluit, fecit. Ira nemo
poteft eius mutare pfædeftinatioriem» ficutriulius poteft
eius vincere voluntatem. Quod fi numérüs file certus
non eft âpud Deurn » aut dittiria feiehtia fallitur, aut voluntas
diuina mutetur, »ut diuinà virtuS aduerfitate qua-
libet fupèratur. Quod fi aliquid horitm foli ppflunt im-
pij dicete, àutforte nec impius aliquis audët hprutn di-
c*re aliquid., nerilo diuinam prsdeftinatiörièm neget;
quandoquidem illiuS Dei prædeftinatio Vétaprôrfos af-
feritur, cuius feientia irreprehenfibflis, & voluntas in-
commutabilis,& virtus iufupei abilis inuenitur« Ad halte
prædeftinationem perrinet 81 gratuit» iuftificatio'-redem-
ptofis, & iufta redditio iudiéis« Ad hanç prædeftinatiô-
nem perrinet ntifericordià , quàmPauluscoitfequutus
eft vt ndclisëlîet, & corona iüftitiæ, qvtaiïireddetëi Do-
Éiblioth. Vit« Pat. torn.6 . fi hedi&i,