tes Dcum omnibus rebusfecun'dum omaia, & in orpnib.
prxftare &ex ccllere,fed redu cunt circumfcriptum,& cor-
poratum ad eandem gloriam cum imrnefa, & mcorporca
natura. QuCmadmodu inquit Bafilius ille magnus verita-
ds dodor,eu qui natura corruptibilis eft,& omnino diflo-
luetur, oftenduntpartes >& compofitio,fiquidéomniii®
id quod compofitum eftetiam diflbluetur, parem faciunt
I __ nil HnmmBlkllin M nWIM AWMAM itemq; folis,lunæ,ftcllarum, & eorum quæ in coelo,terra, ; ei qui eft iaeomiptibilis, noxiar expers Orenult era McaofIiîJftIaeVnICs , f&'O*
aere,& mari degunt,hominem condens.(oportebat enim! femper codcrm modo le habens.Quin &Dcücfficiunt eü,
ruptaa Deo produda fit.B. dubio dabium mihi foluifti,a-
mice vir.Nam fieriam homines fatturus eraymmortales,
cur beneficentiam fuagi diftulir, cur nonfimuicumortu
immortalia omnia cftecit ? A. Aufcultapracclarufermonc
quem diuinus ille propheta, & Legislator Mofes feripfit,
quern & veruefle ratio deprehendit.Na opifex & effedor
huius vniuerfi poft cceli & teirae» & maris procreationcnij
régi &conuiuç ab omniürege,& epuu magiftto prç- j & eius partes, imperiti, & agreftes prouidentia & Confilio
i regiasçdes,& conuiuium,& quç adepulationcper- opificem eflè Deum non conccduntexpertem eledionis,
it,<fcindeficrçgemfuperçerramimponi,&produci . caufàmmandieflèipfumexemploperuulgato fùfpicatcs.
quail re;
i parari regtas
S tinent,— i , . r **..•..»
1 reoem,& couiuam bonorum, quæ magnus epuli magifter Rurfum autem proprijs,iuxta paroemiam capti iunt pcnis,
j appofiierac) Kontincm,inquäcondens bonusille opifex, Eum enim quia bonoeffedus eft,&præclare coagmentarqenremq;
1ntelligentem,quam fane imaginèmipfius eflè
a«mofcit ratio eu corpore, quod fub fenfiimcadit compo-
nens, & colligâs,i& ab ortu primo immortalitatis femina-
ria per immortal cm animamcoiporib.infèrens,vt benefice
ntiam boni, & tbeoriam fentirent etiâ infenfilia ac per
mixtionem intelligéris eflèntiæ,& temperationc eius par-
tiéeps eflèt, fuæ poteftatis fade bat, & a neceflitate liberü,
folutum,& lui iuris.Illa enim eft nota & teflera ratione in-
ftrudx, maxime naturæ, imago &imitatiofuperniregni
aë ? & certamc illud immortalitatis legem præbuit, vt
! noflctDominü,&efiètexpersregis&Domini,fciretquâ-
uimuis eorum quæ fimt fiiper terra rex eflèt conftitutus,id
profedum è bcncficcntia Dei,qui curftrcgc côftituit.Præ-
clarura enim eft fiiam feruilc conditionë agnofcere,qûod
arrogantiam, & audaciam, & fuperbiam & hftum exterminât
primum & extremum malum, & omnino colligit
q>rudchtiam acdetphicam fcriptura.N ofee teipfumfin me-
moriam reuocat.Homo autem contemnens regem,&mi-
nus curans à legisiatoris immortalitate, qua fi euftos exti-
teritlegis fortieturexddit, &punitur diflolurione.Opor-
tebat enim malumnô eflè immortale,idq; bënefido fum-
mi regis,& legislatoris,&opificis.Malum autem fuerit re-
giorum iufluum côtemprio & negledio, & èrga fuum be-
nefaiftorc incuria,&defpicatus minime culpâingratiani-
mi effugiens. H oc igitur prindpium alterius improbitads
cumuli, ô£ aggmgarionis voluptatum,temeritatis,&intétus
non oportere corrùmpi aien tes,de fingulis ho minibus
interrogad,quom cauiâ maxime hçc vruuerfitas fabricata
eft, vtnafeantur, Sc intereant, à bono Deo fa d i, præ-
clare coagmentad, velutboni Dei opificia hærent,& îapi-
dib. pifdbufq; magis maliredduntur. Præterea hune mu-
dum minime habere à ièipfo immortalitatem côfitentes,
vt e nim audiui quenda è diicipulis Platonis triumphant®,
fi cogitatione abft taheretur ao vniuerfo Opifex, aut ne co-
tineret, & quæ condita fimt ftabiliret compleÄeretur ea
quæ ab ipfo pro du d a funt,caflà omnia,pedrent,& intérims
atque corruptelâ vniuerfi icqueretur.Iftud,inquam fie
confitentes : Solem Lunam, de vt fiimmatim dicam^èpté
qui yo.cantur erronés, ipfumque ccelum Deos eflè prædi-
cant,& caulas eorum quæfigiflatim dilputantur, cum natura
l'mt corrapdbiles, lie eos DeoS notis çomminifcütur,
& magnum, & præftantiflimum deitads nomen &. nurac
co n tiuueliaafticiu n t, & redu cun t ad tabc noxæ corrup te-
læq-, expertém naturam. Ac hæ quidc m iftorum fimt opi-
nionesjimmo veto de Vniuerfîtate furiofieuarrationeS,ôc
commenta errorilque licentia.Noftra aütem de rebus lèn-
tcnria,& ventaus oratio talis eft.Deum {plum ingenitum,
natùraquêimmdrtalem, pnncipio carentem, fèmpiternû
confitemur,mundum autem hüc qui (ub iènfiim cadit, &
cernitur, produôtum eflè poft^eorû quæ (knt eflèdionc.
Ordine enim & confcquentia efficit opifex, ne in reb, vlla
fit inordinatio. Órdinis enim vacûitas,non eft Dei,ièd
peranri?,homo fibifedt h^c ratio diflolutionis,C^tcru re- fus. Sic Deum ex feipfo efle opificem, & non ex rebus pro-
rormarionis {<w«.TxKavnm') & immortalitads ca\ila nihil a- j creatis.CaJtemmno manere in ocio ante huius mundiiub
i liud quam Dei bonjtas ,&commiferatio eius qui cecide- i lenfom eadends pro creadonem aflerimus,vtpote efficie-
I tut, benignitariiqi exuperantia. Miferatus enim opifex fu- tem res;qu?intelligedapercipitmtur>& ndnime neceflita-
j^un opus ,& ipfiim vinciamalo minimeferens, diflbluit te ad res cpndendas addudum.Pr^terca mundumaftitifle
: quidem vas mali recepraculum, feditenunrefingit, itcru- ipliab «terno, neudquam didmus,atque Confecutumef-
que format prauos habitus,& formas deles, neperenniter ‘ "
xgrotemus, neque curium perpetuointeritu,& fempiter-
no opifidum fiiurn damnet adimmortalitatcèprincipio
fadum. Veru poftquam malumdiflolutionis author fuic,
& dux, itergf^ legisdefpicientia, rurfum oporrebat virtu-
tem,& legis obferuarionem,& vacuitatem peccati pr^efle
reftiturio|ii, & immortalitari. Proinde, fortunate vir,ipfe
Deus & legislator, & rex homo efficitur, & maner Deus
acipfe nature opifex curat nature iggrimdines,püranfin fe-
ipio oftendens, & Kberam noxae labifq; expertem namra.
Praetereaériam plane incotaminatam, & peccati vacuam,
yiaque efficirar immortalitads filo opifido atq*, dux, & vt
femel dicam,prindpiü & hypothefis caula exufei tans cor-
pus,&immor tal i tate affidens,quod è noftra namra,& effen
ti a ipfiim verbum,&opifex fibi ipfi vniuit cü anima hu-
mana & incelligend, vt vniuerfam reformaret naturam.
Qmenimradone, vbi primus homo fiibie&ufefe reddidit
diflolurioni& breui a>rraprelae fiia focordia vniuer-
fiim genus iifdem muldatu eft, eaipfe rarione per opificé
Deumpcrmanentem, Scinterea eftedum hominem, in
quo nullam fpedem aut motumfiiiipfius malum cceperit.
He eum caufam vniuerfitatisconfilij,eledionflq; vacuam
ftatuamus, quafi inducentes redundantiam quandam
phyficâm, aut nauem alias trahetem, fed bpnitaris exuperantia,
& confiljo opificem eflè rerum profitemur. Mun-
dum verb natruracorrupribile confti t nimus,effedus enim
eft, commipi autem aftirmamus non omnino aut-in per-
petuum,propter bonitate efledoris,fed trafinutari in melius,&
cum noftris corporibus immortalitate affici poft v-
niuerlam confummationem. Nihil enim eorum quæpto-
pterfeàfiimmobonoconcretafeu eöfeda fimt perpetuo
interitui tradetur. Bréuis auteminteritus benefidj erga res
radonis participes caufe indudais eft à funwno bono, ne
pereniMtes ægrotaremus, vtque fim'ul ex earura non diu-
: turnb inreritu & aansformatione difeerent naturæ intelligentes
fe non neceflitate fuçnaturæ. fed largitate opificis
ellèimmortales, & cumpoflcteis tribuerefecundumibr-
tem(>£ collocaros,
vt in primum prindpium, &iolum fiimmum ipfum. bo-
num & vniim intueientur, aenuquam fariarenrur, contc-
pladope lui benefàdoris amarer regi ,& illuftratione diui-
na periui, odioque haberenr anar eniam. Simul autem eximmortalitas,&
I Erat enim fons curidarum virtutum,& fenditatis, & j cedens Dei & fapienria’cofpicitur,qui mbrtalia effecit imfe,
peccati vaeuitas ) in vniuerfiun genus im-
miflum eft fundämetum immortalitads, & incorrupdbi-
litatis «n»»9vW5 ( teflèræ.) Habes,chariflîme,caufem curd
pdndpio cü ipfo ortuimmortales nonfiimus effedi.Tui-
gitür oppofitione vfiis è cóparatiöne per te ipfiim differc-
tiam opinion um ( joÇcurpcLTm ) cófidera & difce.Illi ætate
parem opifici hune mundum fulpicantur, non permitten- (
mortalia, nc c conccdit, vt n^fträ mor tali täte penitus igno-
remus, aut vt in ea permaneamus,quemadmodum prodi-
cfit aliquis noftronimfepfentuna.Quare eorum quæ fenfii
percipiuntur diflblutio non perennem intedtum vniuer-
lo aftert. Sic enim id quod fit, älterum à Deo eflèt,’ neqj à
fiimmo bono,proccderet,fed molitus eft inges il la &varia
Dei fepienriaper difloludonc humanorum corporu confiimere
C*ute leg«
nam innue-
re videiur
angelos crc
atoj ante
mundtt c
G
poren, qua
fententia
tementate
adftrui n
poreft Vid<
S.Thon\ais
i.part q.dx
ait. 3. atque
eiusintex-
pines.
* Angelos
intelligit
rt appaier <
feq.
De libero
hominis
'aibitrio.
# fumere interitum, qüum rnalum iiitroduxit,’ bciiumorca-
litatera çommunicare cum mortalibus; vthôminespoft
experieqdâ interitus,& dïflblutiôriis à Deo habferehf caufam
difloludonis, quam malum eflè dicebàmus. Præterea
& poflènt intèlfigerè ex hirius vniuerfi diflblutipne, & reformatibne,
8c cbmintinioire atq; frequeiltiôrè mütàribriè
ipfiiUi eflè, quiprincipiacOhdiditeoriimquæcernühtUr
magnitudines Ôcfeqdes ( ) àc oportere hbruhi contçmplatiqnepræfentem
opifice fiilpicere, &admirari ne-
que ijs quæ ab ipfo procreata (unt diuinitatem attribuerèpropter
pulchritudincm,& çonfonanriam;&Coricentum
apprimè congructém. Sicq; iuffiflimëpuniet eos, qui ipfi-
üsôpificià. cônfecrant, & dominationemipfifbli côngiru-
entem negant, àc fabulantur mundum efle coæternum ei
c’üi foli æternitas conuenic, remque procrcatam bpponüt
prpcreârori. Quemadmbdubiait magnüs flle veritatis a f
fertorGregorias B. Rebte narras, ex côpararione fiimma-
timbmnia recenfehs, differenriam iperiiifti opinionum,
& quahtùtnlumeh à tenebris differtj tantum incercftinter.
y efti à décréta,& fabulas paganas.Sèd ift ud,fortimate hô-
mo,mihi quoq;deçlarari aueo & rogo.À.mihi rem gratif
aliud, interroga. B. hæc mihi fola reftatdubitatib. Qui
hominum corpora in mille partes, & feiffâ^nès fi codant
gçret diuife |&oi feris beftiis, tàm terreftribus quam aqua- i
tilibüs fæpedçpafta,læpe etiahipeiiitUs ablumpca | dicerë i e u i c u u a , & rciurredioncmadepturaiA.Ego vbi t i b i pro- ^
aulgatamhâcquæftipnemdiluerb ,finëimportam Dialo- I
g° j bifl ahqua àlia dubitâtip àhiliitirtî tuum conturbec. B;
hoc vnü ihiider ahimo meo j & inhærefcit. N I milii crede
idagnàquçftionumiiimbriuhitatè;& errorcanimufn me^
üihêxpügnàftiiAJpii'mmmb:bpificigratia,cjuih'çcdicere
coûcdlit : ftikle i g i t u r idquodhedpoteft,confcncaneûâ;
eftcorpbràmrefurreéHofti cbgrtbfeer'e. B.Age,Iibentcri-
ftud aùdierim. A> hbimiiüm corporà;paucis enim Philo-
Ibpharinèqéfle eftè qüibufnàm cqponidicelnus.B.è quatuor
elemèrfds rerum naturalium ratio &veritas oftendit.
A.Hæc autem diflblutaquath in rém âbire dicimusiNône
inea ex quibs conftaban: Jî.omhinohecëflariiim.A.Quid
igitur mirüm videàtur^quid ftupëdüm i! opifex SçTâpiens,
& pptens qui & 1 mnium ràtibhes teriët^ih mille fé-
griienta &partes diffipata honlinüm corpora e qüatubre-
Icmdlis rurfumrëdîgit adharmoriiam. Qui enimeaprius
fimam feccris,bonevir,(Iquicquidtaævoluntatiièdcbit; j Coagmehtauit,c0grtgänit,&cbfeapnäuit7&aIidiiämte-
pcc^is.E.OeumfuçpQoelhmftarcbommGmdiae. pcrationeiMdmiratufpeiïbmq;dighalnècötóisfoIa
bas? A. Maxime. B. Et legem ab opifice accepiflè fed earn j:rr-i -i ° . i
neglèxiflè , contempfîflèqiie legislatorcm. A. Equidem ?
B. ac eam caulanfeflè narrabas diflolutionis? A. Itaeft. B.
Quid igiturib ohevir,neceflâriumfuit honorare feu exornare
haturam libertate, & liberü arbitrium impartire, per
quodipfaattrahendaeratadinteritum &iftucfvniüermm
fecum fimül attraduraiaut quo padp negledus legis, qua
caufem eflè dicebas diflbhitionis,pofteriorem vniuerfita-
tis.opificipDeusante perciperet, corrüptibilemfaciebat
mundüm ? A. feiebät pramofeendi facultate opifex homi-'
nëm cbntempturumfuamlegem, forequé mortalem, fic-
que änticipas mortralem ipfi prxparauitmundum accom-
modatumdomicilium. Ego autem tjbi caufam curfadus
fit homo fua: poteftatis relpondebo, fed fi qiiid aliud ha-
bes, interroga. B. Explicato quam primü quod propofui.
A. faciam. Opifexbonuscüfit, cur veroipfabonitasfum-
mumq; bonuihprimo vult non neceflitatibus fiibiici na-
turam noftram, more brutöru, vtquocumq; impulfafiie-
rit,trahatur,deinde vthoneftum noftrÜm eflènpè natur?
riexu,vt vbi virtutis opera &praeclaravplëncèsgeflèfimus
laude■ & prëiniis digni fimus. Coadum enim bonumipfi
gratum non eft,fed quod cpnfilio & deledugcritur.Tiwie
leruum tuum verberonem|& vindum tamé laudes fi qüa-
do aliquid eorum, qus iufla flint prxftiterit ? an cum nulla
neceflitate inieda eft flagro nihil pnetermittit eorum quje
ratiöne fehiilis conditionis debet efficere^eq; aduerfum
cä quxipfiimperatur aggreditur, fedprompte cum animi
vqiuptatefiimiilamr.B.plane ppfterius ampledor acreci-
pio. A. Quidni igiciir opifex pofteriori iüfiftat,illudq; am- ■
pledatur, folam noftram bene agendi rationem expetens
.aciftamfblamè nobisyoluptatem capiens, vtfaluemur,
quemadmodum air infignis ille &diuinusClemens.Icaq;
qui tollunt liberum arbitnum,&incufant opificem quod
nosfecerit confilij,, & ëledionis expertes, nihil aliud qui
brutjimnatüram&vimfiue impeturfi pröferuntratibnis'
participi, inuoluntariam motionem praiponéntes volunta
ry moïioni , & virtutiratione &cohfiuo pnedit«,& in-
ftradie, aepropemodum iegteferences qüodnópccora &
limi£e,camcli & afini nati funt.B.Me afinam cèrte & fiinia,
:& camel urn, & bruta: natura. n otam propter huiufmodi
quxftionem fecifti. A. Iocaris,bone vir,ego vèrb exiftima-
bam non eflè prudéntis viriq; intelligéntis in tain ma^nis
ludere. B.gratiam veirborü captans i'ftuddicebam iocaiis.
Nam eaque dicebanmr fat intelligo,äc gratia habeofiini-
mo opifici qubd rätionis participcm me^q;poteftatis pro-,;
crëauerit. Incufabo autem non ipfiim quidem,quid enim
vplütate coaptauitjdem diflbluta horm ohiam(cmé tu in)
in ilia è quib’us cpnftabant reuocet ad indiflplubilem cp-
fbnantiam& cpiuftdionem.H autem fadet magno fuo
nomine. An hon diuina naturä omnia qu^ flint fupera,iii-
fèraïntcrieda eomprehendit, &compleditur, eftqj extra
vniuërfiim, & in vniuerfo, 8c fupra vniuerfiim, nihflq; di-
Uina ilia vi,& omnibus fuperior eflèptia vaCuü ë&qïuefb-
lainterminataëft,neq; incipitfinitioncm? Na deitas qua-
titatisexpers eft , &magnitudinisranquamcorporè£e. B.
Maxime. A. Si igitur omnia replet,& fpiritus Dei répleuit
orbemterraruni, Vr quidem aiunt’diuiha oracula^& in
mahuipfius fines reme,qualis difficulras,aur qualis labor.
Beatp, illinümini,ea qua; in manu ipfius fiintcognofcerc.
Tune ignoras,fi quid manu compledarc ? B. Minime. A.'
Neq; igitüropifex&fepienscorporumrationem'ignói^r,-
autpariem è quolibet elemëto captam,&inipfurh dequo
refplutam. Néque fanë prxpoteiis llUniana corpora dïffbr?
lura congregate nonpoterit. Prcetereaiftudmihi confide-!
ra, humanü hoc fernen quod in muliêris vulua fëritur,nó“ I
neguctam alicuius homoris eflë fèritis?B.ccrce.A.Qius ioi-
tur exigiiam ilia partem humoris, & feminis genitalis corpus
hominis efficit,&animbcolh'gac& facit animaljario^
nis compos,mortale,& difciplinae cäbaxjNonnc fiimmuS
opifex.B. fane A»Quid ergo ti'bi vldëtur: fi ëtiamfiic rationes
corporum etiampoft diflblutioneiti cognofees, &re-
ditum in quatuor eleméta, & ip fa eoTum femina Velu t fa-
pientia & potehtia inftrudus opifex rurfum ea reuiuifeere
iubet? Ac fic quidem fub poteftatéih cadei^refunedio-
nem përfpicuum ëft. Aüdiprjetereaaüpdëtiamconfenta-
neumeft. Primum quidem opifex, vc nihil eorüm qu* ab I
ipfo produdafunr,a mörte &mtèritüpèrpecüpfiiperëturJ
eflè cunda Vult, atq; ade o bene & fempèr eflè,deinde none
tibi videturasquüjVt anima: pn-epiia cortfequantur,qu^.
prxclarum hoc yitxcertamenperegeitint,&y:n*hocftadio J
curriculum (ftadium) bene cum corponbuS cucurrerunt, I
cum quibus & vixerttnt, & mille" fudöres'virtutis exantla-1
runt ? B. aiquumfanéi ® confehtaheiïm yidetUr< A* Rura !
film autem vc ex qué improbc hancvitarn tranfegérUnt^ I
laxarunt qüidërii péndSa virtute ? dtt^ultitudine auterri | p |
temperaritiaj, Styoluptatumfiiperanefunt, «SCgraiucatênl I
carin$ confecut§funt,ac deórfuui a prauo eqUo^Si qüaiiil 1
npbisfiintpuerilibusimpulfic fiin^ignär^fü&immörtälH)
tatisMupern^ cqgdatiohiSj&imaginisflliuspriih^^cin-1
Cantamiriat^:ci^.m dofporibüsfitfupplicij facAimergaftu"!
lümpenetrentjCiim quibuspraue corriipt^fiirtt^fluuios'
igne arderttes,qüos Platq cömemoirat, ^ Göéytëf räiic'iit
homöinCtifeiierit fapientemi perimique b ónum , & pró? i qiiæ fecraoracùlàâppeilarir fliiuiditi ignis,& vë'rmëm non
^ Lim? fed hómintun amerttiam quod mundum nionentcni(a;x.oh./.>; ini' .rv<wAi)>:^)&:gehennam&:ignominia
præferàntvirntti,illeëH&infcientësiytfiquisafïiceretur. J hue çonfufionem pei^»etuam ;s & cuftodiapl fuie catce-'
Prur!5^ ^ voLintatedeceptnS'totum corpus vn guibu sja- j reift, dc fu pp lid ajn , cætcra id geiius. B. etiam iftud
cerare't,n6n cogicans &eXpendens,fecuturam impetigihe. j cpiifentdti'eum vidëtur. A? Ëxüléca flint quæ iiofiis in d i f
A. communis rede fe habey fimilitudo.S^iid veyo habes pucadonem venerânt.Brôiiide nunc tèhfpuseifl:,vr menfti
mblioth.Vet.Pat.Tom.6. . ' , ' V adpre