ï.
JHatexdifi-
catio Ipiri-
• tails reûUr-
fitne peti-
tur.tiuando
panis Sceaux
conic-
\,trr.iai
SinÄificänoftra
à to-
tafit tiini-
tat«.
omnetn lunftuùm fnbmimfirationis fecundum operationem in.
menfuram vniufcuiufque mrnbri augmentant corporisfacit in adipic
ana nmfui in cbahtdre.
%
C A P V T X I
HÆcitaqtie fpi'iicalis ædificacio corporis Chrifti, quae
fitin charitate, ( cumfcilicet fecundum Beari Petri
fermotfem : lapides viui aiificantiir fit domutnfiintâUm ,'infa-
t erdotium fanttum, afferentesfiiritalesboftiàsr 'acctptabtles Deeper
I lefum Cbrifiam: (Usee inquam ædificatio (piritalis, nun-,
quam oportifhfuspetittir, quatn cumab ipfo Chrifti ebr-
' pore ( quo d eft ecclefia ) in fecramentb panis & caliciSy f-
i pfum Chrifti Corpus & Sanguis offertufy 'CaUxenim queth
bibitnus, conmunfotio Sanguinis Chrifti ejl : & pants quernfran-
gimus,par tic ipatio torpor it Domini efi. Qupniam visin'pan is, v num
corpus multi («mus, omnefquedevnopanepartidpamur. E tp ro -
piereàpetîmusy vt feilieet ea gratia» qua fabtum eft,vrÈc-
clefia Chrifticorjbus Beret : eadém grariafiat, Vt omnia
miembracharitatis manente compage, îû vhîtate cor^ô-
ris'perfeueren t. H be autem digne petirnuà filius in nobis
doh o (piritus fieri, qui eft ynus (piritus '&patrii'&ftlijV
Quia fan (ftànatùralis vftitas & æqùantas'& ciïaritas Tri-
nitaris, quæ Vnus (blus & vents eft Deus, vnanftpitate
ten<ftificaty'quosJadoptat. In ilia quippe vnafubftanria
TriniratiSyVnitas eft in origine,iqiialitasin prole,in cha-
ritate autem vnitaris æqualitàtiïquè coMmunio,nulla eft
diuifio ilfius^Vnitaris i nUÎla diuerfiras iiliùs ^qtfalitatis,
nullum faftidium films charitatis: Ibienim nihil difere-
pat, quiâ æqiialitas chara & Vna, 8t vnitas æqüàlis & cha-
r a ,& charitas æqualis ât que v n i , riariiraKtet & ïncoirf«
mirtabiliterperfeuerat. Quia igitur ex ipîa ( fi dipéndüm
éft) cOntmunione Spiritus (anbfci, charitas vna demon-
ftràtur patris.& fili), (quam cbmnpihionem BvApôftolùs
tali fermbne commendat: Gratia Contînt nùftriïefu X2hrtJliJ&
charitas Dei, & comintinicaw SpiritusfantltJit cum omnibus vo-
bis. Et alio loco: SiquodfoUttiun charitatis, J i qua com mu nica-
tiofiiritus ) propter Hoc dieitur : quia charkks Deidiffufa eft in
cordibus nofiris per Spiritum fanttum,qUt datus efi nobis. Spiritus
quippe (artbfcüs, qui vnus eft patris & filij, hoc operatùr in
his quibus gratiam tribuit adopribpis diuinæ, qùpd opérants
eft etjam in illis, qui in libroA&uum Apoftblôrülm
inueniuntur eundémfpiritum acbèpille. De quibus dici-
cun Multitudinis autem credentitm eratpor& anima vna: vfium
dhim cor & animàni fetetat muititadinis credenriu'inin
Deo qui patris &filij viius eft i|)i.ritùsr-& tiim paire ac filio
vnus eft Déùs. Vhde & Apoftblus hanc fpiritaiem vnica
leiriinvinculo pacisjlbllicitedieit eftèferüandum: (îc Er
phefios tàoneüs-.Obfecro Itaque vos ego vinclus in Domino,vfdigne
ambidetu vocatipne, qua vocal i ejlu, cum omm bumilitate &
manfuetudine, tumpatieWia , fupportatft s tnuicem in charitate,
folliciti feruare vnitatem jpintus in 'yincutopHcUtvnum corpus & m
nusjpiritus. Hunc (pii u urn difeedendp a;r. .mi >t, fi qui aui
perfidia depxauàtii autrivpeibiaiidîâfi, a^ Viiitate corpo-
ris ecclefi^fegiegtntur.Quos IudasApoft.ne hpc(j>iritu •
éuidenter oftenditj dicens: Hifunt quiJègregantfcmetipJbs,a- i
niniales,{pirttutH nonhabent{s. Hiènim quiàanirnaîe.sfunt,i- :
deofpiritumnon habent. Propter quod PaÜlus Apofto-1
lusdicit: AnmaluhomononpettipttquafitmfpiritusDei. Tales
itaque faciles (untad dfiiillonern, quia ^)iritum nonha-
bènt, in quo vnoimembra.Chrifti châram feriiant (pirita-
liter vnitatem. V ndemanifeftumeft.apudomnesHæie-
ticos (piritus fandi gratiam non eide, neceorunt (âcrificia
quamdiu hæretici (ùnt, pofle Dep placerie: neque fpiritalis
gratis/andificationem fecrificiis eonim tribui,qUi of-
ferunt ab ecdefiafticl corpP'risVnitatc d ilîu n â i. Sblius e-
nim Ecclefiæ Deus. dele âtatur (àcrificiisiquain (àcrificiüm
Deo facit vnicas (piritalis.? vbi & fidei yeritas n u 11am cred
it in T rinitate diftanriam, & pacistenaritasfraternam
(eruat in charitate conebrdiam;
C A P V T ' x H
NÈ qüis àuteiU ho% putet 1 dum Eccleftam fecrificij
pfece Spiritus fentftrdepofcitaduçntüm, incongrue
fanbti (piritus ^octfoaloybanthtem intellrgere, qu/t dfffufa
efi in cordibus nofiris, per Jpirttum fàniïum , qui datus efi nobis:
commodum duximus , p^ternis definitipnem noftratri
prasmuitire fententiiS. San<5tus enim AuguftinüS inlibris
de baptifmö, cum quæftiônem de HjêreticfofuiÀ rcce-
ptiöne (ine baptifmätis iterarionë verferet , in tertio eîuf-
dem operis libro , ihrer aliafîc dicit: Spiritus autem (an-
(ftus.qitod infola cathèlicaecclefiaïpermanusimpofitiQ-
nem dàri dicitur , niinirum hpc intelligi maiôres noftri
volueriint-, quod Apoftblus tdüguphiam charitas Dei diffufa
eßin cordibus ttqftrü ; perjpiritürhfanäum,qui datasefinobis.Ip fa
eft enim charitas j quam non haben-1 , qui ab ecclefiæ ca-
thoficæ cômmunionepræciû (unt. Attende quæfo, bea-
tiffimufn Auguftinum infen«ftis feripturis diuinituS eru-
ditum, qùorriodpynô inlbépnôn (oldm'fenfti Apoftoli
Pauli.federiamiàndti Iudæapoftoli fen(utn,m (andfi (pi-
ritüVnomihë, miräbiltteraperuif. Ait epim (uperius: Spi-
ritus autem (andus,quod in (bla catholica per mantis im-
poficionem dari dicitur, nimt.rum hoc intelligi Maiores
npftri voluerunr, quod Appftrilus'airi^ywM?»*charitas Dei
diffnfa efiiticordibus nofiris j pér jpiritum fanttum qui datas eft nobis.
Sùbfequenter autem eriam, quod Iudas Apoftohis 1A
epiftola 1'uapofuit, remoto dubitationis ambiguo5 fan-
dtus AuguftinuS expofuit. Iudas enim Apoftohis dicic:
Hi fu fit qui fegregant femetipfos animales, finritum non babentes.
Et Beatus Auguftinus de charitate D e i, quæ diffufa eft in
cordibus'nöftris per (piritûm fanâum y qui datus eftno-
bis, dicit* Ip fa eft enim charitas, quam non habenc qui ab
ecclefiæ catholicæ communione præcifi furit.An quif*
qüamdiffturus'eft, aliud eflè (piritum feh «Stümper manus
impofitionemredeuntibus hæreticis dari, quamfijiritâli
facrifi do diüinittiS tribuftllpc autem qüi fen'tit,âut di cit,
profe^o nondumintelligit, quali ter fefnetipfosexbibeat ho-
Jiiamviuam, fanüam, Deo placent cm, fi qui fchifinaticorum
8c hæreueprumimottifemm reiinqueûtes erforem,ad ea-
thôlicicyéntîtisiàdeant^mtitcrùi 'vbiofferèntesfacrfficium ;
DeoJpiritumcontribulatum, ipfifunt hofiia viua, fanâa, placent \
Deo. Quiâ per conrritiôHem hümilt'ati cordis in Vnitatem |
mCmbtomm tedeuhi iilius fecefdoris^quidileiitiiosjfic- ■
ut'dipi|Âpôftplus : Et obtuüt femètipfutnpionobisoblationem
& hoftiam Deo iti odoremfuàmtictu. Vt autem redeant, & (pi-
ritale fecrfficium fiàUt , charitasD èifedr, qitæ diffula eft
in eördibusnoftr s per (piritum (an(Stum qui dàtuseft no-
bisvSolius itaque catholicæ yeritaris & commurtionis (a-
crificïuïn Deusllbènt'er aççîpit : quia dum charitatem (u*
am per (piritum fanitum; diffufàm, iit ea eufto dir, ipfiuit
e cclefiam fibi gratum (àcrificiüm facit, quæ ip(àm femper
pofèit, gratiam fpiritalis charitatis accipere, per quàm fe
pofeit hoftiam viuàm y (àni^amy Deo placement, iugiter
gxhiberft
c  p v f x i i i .
Ç CribisprætereadeiUo Apoftolilocbivbi ait:D« vfrgiHi-
àbus autem praceptum Domininonbabeo,confilium àutemdo.
Qubd cbnfilium in epiftola, quam ad te nuper feripfi, ad
il(ud pefrineiememoraut^qubd duobus denariis à domino
acccptis, fidelïsftabularius fupererogauir. Guius loci
fenfum, licetnonitaàfanâx» Auguftino pofitum afièras;
alips tràmeh illuftres yirbs taliterhoc polüifiè confirmas.
Eft quidem verum,quia S. Auguftinus hoc dixit ab Apoft.
fupèrbrogatumi quod cum fecundum praècepturn poflèt,
fi veliet, de ëuahgeliôviüère,nlalüit tarnen non folum fi-
bi,fcd & h is qui cum illo eran t,p ropriis mani b us laborare.
’Sieur Ephefiis yètAçiiêtdïxitilpfifiitütquomodo de ea,qua mi-
bi opus eranty&bis qui mecumfiiht^mfiiifirauerum manus ifta.Et
omnia bftendivobis, qupniamiic laborantes oportet (u-
feijJcre infirmés. Nàm 8ê Theflàl; fcnbensiMemdretenim e-
ftüjratreslaboremnoftrum &faiigamnem,noble&dieopérantes ne
quem veftrum grauaremus. Nàm & ad Oorinthros banc dicit
mercedemfuam, vt Euangeliuni prxdicans finefumptuponat euan-
gelium, vt non abutatürpoteftate ftta in euangelio. Cum
hoefanétus AugüIHnus cpmpetenfer &congrueppfiiif*
fet, nön tarnen inçompetens videriautineongraum débet,
qubd S .A mbfôfiùsVeatiPauli fupererogarionem vélin
fermonibus atque epiftolis eiùs , .vel innimiplabore
E
flrUpètfptH-
,Q«a3vâi.
tatem Ec- elefiæ re-x
deuiu/el<
hib'cntfe
hoftiam vi-
uam Deo
placentcBL
G
Bphtps.
Qjjarta
qusftio -
Monimi, .
de fupere-
logatione
Pauli Apo*
ftoli.H
■ÿExpofitio
beati Am-
Ub.j.i/ttih
A
Expofuio
beati Opta-'
ti ante medium
libxi
fextfc •
Liber (ecnnduf.
Eccevnus
locus Apo-
I bits (an élis
ripUbiter |
éft.expofi-
Varia Au- '
J guftiiû CX^c;
pofitio dé
:aNoe.
,;iti5ritis & corpôris cbUóGaüiiE; S an ta s autem Optams
MUçnitanas, in fexto adu,erius Parminiamimlibroi con-
Sliijib 4e Vrrginiims Paulum Êpererogaffe teftatur his
vêrbis- Virgiiii ras enim. voluntatis rçs eiïinónneceifira-
tjs. Deniqné.ftabalariusille ApóftolusPanlus, çüicôn-
foiTui peecatorimr valneribns pèpulus. coinmendatas
eft,duos denarios quos erogarëriaccèperaMuo (cibtefta-
menca. Hæc perdodiinamquafi ilimptus impendin ï)o~
cuic quomodo coniugales ChriïHani debeant-viuerc : à
quo cum quæreretur , quid de viiginibus præciperet, rc-
ipondir.fibi de virginibus nihil ettê;mandatmn. Gonfef-
iuseftjfeduo téftamenta,lîbceftiduos denarios erogâlTe.
Explicit!étantquodammodo fiimptus, fedduifaucium
.commendauerar,promiferatferedditurlim>’.quicquidin.
cura ampliuserb-gailetpoftiriipfenlos duos dénârios.Non
pneccpta, fcd confiiium erogat Pauins ad virginitatem.
Secimpedimentoeft volèntibus i necnbletitesinfptliit
C A P V T X I V.
O V m itaquehic beati Apoftoh locüs tti^ef rito fit mo-
do à tribus, quos nominauimus, viris (àhôfcis expo-
fitus; quifqüis vnum modunl ex'his tribus po(uerit5,àve-
ricate ytique non diftlntit. Neque enim neeefle eft »vt
quodmultipliciter intelligitur, inomnibusfcriptisnml-
tipiici ter inferatur.N am '& ipfi fenbti, quorum minifterio
Deus feripturarum fiiarum dignatus eft aperire feereta, I
dixeruncpleraque non vtio Modo rantum, (ed mulriplir j
citeçy fiït'e offenfibne duntaxàt veræ (ideinon indecenterl
intelljgiiSicutipfebeàtiisAuguftinüsinmyfterioarcæ®
, Noefecilïè cognofeitur adüerfus Fauftum .N amqué Ma-
nichîeo-adferënte , in libris vete riste ftamenti, nihil de
Çhriftiin carne vera futuro aduentu prophetice cbnti-
neri.oftendens idem beâtifiîmus Auguftinüs noftram veterem
fc ripturàmprophe tic isdeGhriftofignifica tibni-
bu sp len am ,& o b h o cd iu iiiitu sfn (p iratam , ficintèrcæ-
téra illud exponic. Q u o d memoratam arcam bicamera-
tam & tricameratam Deus imperat conftruendam, vtin
libro d e Ciuitate Dei quinto <deCimo, duobus aliis modis
eiufdem loci çriyfticana explanationcm y n o n doétishu-
mànæ (àpientiæ vferbis,fed vere (ficut Apoftolus dicit )in
d o d rin a (piritus, n o n minus dulciter quam mirabiliter
explicarèt: q ü o d vt facilius agnofeatur y vtriufque Opens,
ficut ab eo pofitfa finit, verba (ubhedam. Igitur adüerfus
Fauftum pofuithæc : Q u o d inrériora Arcæ bicâmerata &
tricamerataconftruuntur,fidutexomnibusgëntibus,vel
bipertitàm multitùdinerfi congregat Ecclefia y pfopter
circumcifîoném & præputium : -'Vèl tripertitam propter
très filiosNoey- quorum progenie rëpletus èftorbiSi ïn
q u in tb dScirfio-autem libro dé Çiiiitatè Deiy memorâtæ
Arcç p îo lb c i o^brtünifàté aggreflus exponere (àçtamen-
tüm, poft a liq u a ,in h ö c>q u o d dicitùrbicameratam & tri^
çàmeraÉam àfcàm N o e debere éonftruî; illius expofirio-
nisi qüæin lipris adüëifus Fauftum Manichæum côritf-
nefür y indidit mentionem y hæc (ubfequenteràdiieiens:
Ét fieri quidem pôtefly vt & no bis quifeiam 8c àlius alio
éxpbnat hæc aptiüs : Dum iameii ea quæ dicuntur y àd
htnc, de qua loqiïimur, Déiciüitàtemin hbçfeculo mà-
lignb y tànquam in diluuio perëgrifiantem y ôrrttiia tefe-
rantur, fi ab èiüsfenfii, qui ifta confcrip fi t, n on Vult lodge
aberràfey qüi exponit. Exempli gratia: Velut fi quilpi-
aMy quod hic ferip tiim eft y inferibra bicamérata& trica-
meratâfacies earn y noiï quod égo in illb bpère diriÿ; vèlit
intelligi, quia est omnibus gentibus Ecclefia corigrëga-
tur, b icâmëfatam di damyp ropte r dub gênera hbmitlüm y
Circumcifionem fcilicer &præputium i quos Apdftolus
8c alibtnôdb dicity ludoeos dyGtàcos. TrrcameràÉaM'vefby
ëo quod' ômnes genteS dé tribus fîliis Noè , ()bft diluui-
um reparatæ (une: Sed alitid dicat âliqtiisyquod à fidëi régula
rrôn fit alierium; 'Nam qùôniàm lion^ (blâS iiiinfe-
iïoribusmanfiöncsHabèroArcamvöluityveirurnetiamin
fupérioribus, & hæc dixit bicattlerâta : & in (upëriôribuis
fuperiorùm, &,hæc appellauit triGamërata:vt ati itrio fur-
Tümyerfitstertia confurgérethâbitàtiOiPoffuhthicinCel-
.ligi 8ttriailld» çpax commendat Apûftplusy ^ e i, fiés, tha-
Eibliptb.VeLPatr.fom. 6.
nidi. P o llin t ctiàm multbconueiiîcntiustresillævber-
tates Euângelicæ, tricenà; fexagena.cemeni.-'vr in infimo
Uabltet pudicitia cohiugalis. iupra vidualis, àtqùe bac fu-
penorvirginalis : Et b qu;d ahud fecundum fidem ciuita-
ris hüius intelligi & dicipoteft.Hoc etiam dë cæteris,qüæ
bicexponend a lu n t dixerim : q uiaetlî n'on vnodiderun-
mr modo , ad ^ p am tamen’Càtholicæ bdei concordiam
ré ao tin d à fu n t. Rutfns idem B. AuguibnUsin lib.V.de
Tirimcafé.aflbritvtileefremlureslibrosà jdimbusfieridi-
üerfo % lp , n a n dinérfàfide. etiim d e quéltionibus eif-
dem: vt aiphirirnds tésiprapetueniat, ad âlios fie, adali-
os autem fie. S i ergo ilia, qaæ de area NoeB.Augnftinus
vnolpco duobuspofuit inpdis. i duPbus hominibus fingulaairumptaïîngdliS.
ponan tu t in lp tis ; Nonne vterque
. dighe tenax pronniitiabitur véiitatisîfi tâineilïic vtërque
% nm hàrnmfuii ihditùin.diais videatur adilmere, vt illüd,
quod aliter in iuis didtis æque verîcaticongrmjm po-
nir. inagis pacatusapprobet, qUam eontehiioiùs impu-
guct. |
C A P V T X V .
By p çirc a chariflimejiqët ilft Ênfus/qui.i me pofitiis
eft ÿïôrBtan ih fantfti Augnftini 4 ia is n o n m u u n -
çur:ïblànàiCmtâbtamënlibrisfïicqtip/émecümnd&i)
apertiffime pqntusinuehituùNectüam jsrudentiamlacet’
ëprum,qu^àlàriâispatribuS,'quïfi.deiCatlifelicærea3in
m d o d r in d to a i piritus regalàm dèfendetunt , diuetfis
mpdis.vel in erpoïïtidnibus, vélin defenfiojnitusfuisinufnjuUturpofitaj
quicijuiddnobis pbnirur.irahos illius
dqciddftraeoe,v|fitad copgruum fcnfiim, v t ibjsiparrum
fcnfenpjîÉqnèyériraticpngmis UOn'deniegémus aifoi-
VÏ'®-à.Neqqcbnin^vi^atéîeceditûr.fiîShficfdpèrër'p'
gàtione Apolioli, fiue qub d Si Am b fo fiü s,’fe liquodS .
Aùguftindsifiuè qubd;S.Opcatui fenferuni, 4'nbbis quo-
que falua véritate inbdientiaruri Quoiiian! fi <bgnç cre-
d itu r. 4uobus deàarïjs acceptis r aliquid (upérerogafie
B u ilum " in e o quod prbjsrij laborisfumptu Euangebum
prasdicans rftij)endmm fibi debitum i fidèlibtis n o n exe-
git : Digne etiam Capéretogàfiè aliquid creditUr, in eb
qubddoVirginibüspræceptnmDomibliionhabuic .ièd
confiiium dédit. Vtrunque (ine dubio illo babenx largi-
ente , à quo nîfi acce^ïireti.fupeterogarè n on poi&ti :
B. F VL G E N TM
A D M O N l M V M . L l B E R T E R .
tiûs, 4 e:vera e xp p iition e iUius tlifti E u an g e -
lic i : E t verbûm erat àpud *
( V Detm.
C i P V T i.
Vo tiens y d iîe (ftiflime Mohf me y à Chrifti
Famulis virtus confidefàmr ac pérpéndi-
tur chàritarisy non minuiinuënitùrMira-
bilis quam fuauis. Qftis énim earn hbn mi-
rëtUr ;? âut quisnon admodum deleiftetur?
cüius (arcinà cum portatur, nonfatigatipne âiiimüm débilitât
y fed alaéricate confortan. Ip(a ënini cüm bnérâr, ;
fublëüat:&miramodôquemonerâryndn permittitcom- !
prirhifquèm fubleuat,non finitextolli. Hæc,metibipræ- i
teritumdebicüm,cum Domini adiutorio,pèrfeiuéntcm,
rrürfus efiicitdebitbrém. Iàm enim de quatuor qùæftioni-
busy quas miliimiferas peitfa6tâodas,illo adiuuànte,qui
fapiencialn ptæftat paruulis y duos librosab(blüeràm,cu-
pieris fibi rèddere quod debebam^ Sic rëpentë cüiüfdani
âflèrfionis Arrianæ meas aüres perftrinxit o^inib : qü^
tanto màgisinütihs eft adinüëntibnè geüita y ^liantp hia-
gis-rèperitur àb bmniiritèlleétü y hbn fûllrm*diüinârum
(crij>türaruriV,fedetiâMipfiushuiîi^itarisexfernâiGom-
pèri quippë quand^mbbs de Mitiô Ëuangelij-feçiinium
Ioannem, infolitàm nùnciferere quæftibnèm : vt ilîtid
qitodii(ftumeft : Inpr'mcipioeratverbïïm, &verbumeratàpud
g arn ir & DeMfrdtverbuin, itàMtëlii^éricluinàcqùe ëxpotapitif.
Vtileeftdivnurn
fen-
fus allcga-
re, fed noh
diueilà fide.
Kefponfio
ad quzftio-
ne.m MoniÂrgumènlibri
contrà
Arrianos
fuper illo
difto, £t
apttd Dtum.