B
i. C#r, ló.
i . Tim. 2
tilius Dei, &verefiliushominis. Acqualis cnimperfeueran^faébiis
i eftminor :tniiior fallus,permanfitaqudlis. Etideo tom minor, to-
(us squalts: quidftruäturmeo vtr*cp,e»diUra,&quam « M
Patre, & qüamajfumpfitex Mant: Aliequifivnain Chnfto&
\ perfona èiïftiret & natura, non poft vnus Cbrißus vm Patri &
I minor & aqualis diet. Dicimus eüdmde Cbrifto ,quodverevnus
' eß Cbrißus. Sapientïbus tarnen mentibus, quottesaudiunt,vnus
èft Cbrißus,(ogttart conuemt, quon.odofit vnuswtrum vnam ha-
bendo ptrfonam, an vnam nam am. Sinbnpoteft diet vnam habere
naturam, quemßtfetpiffe alteram dicimus: poteß tarnen dia v-
nam habere perfonam, quoniam perfona iüafemper menens naturafemper
eo quod eft Dcus, fed ep quod filius eft : alium quoque
(piritum (àn<ftum, nou^eo quod Deus eft, (ed ep quod St
patns Sc filii fpiritu* efl^Alium ergo patrem, quia genuit,..
alium filium, quia de pacre natus eft, 8c alium fpiritum*
fandtum, quia d^ patre filioque procedir. N on tarnen a-
lium Deum patrem,8c alium Deum filium, 8c alium De-
urn fpiritum fan«ftum:fed vnum Deumpatrem,8c filium^
f 8c fpiritum fandlum. Non enim confondit vnitasTrini-
j tatem, ncc T finiras feparat vnitatem : quià quod in per-
fonarum proprietate difeernitur, hoc vnumnaturalitér
cfïentiæ vnhis commùnione monftratur.
manentis ,itamirabilem poftea naturam fine perfona vo-
luntariefufeepit, vt humanamfubßantiam > non habentemfubfi"
ftentem manentemqu'eperfonam, in vnitatem fuamfufeipiens, ad
I fefaceret per t inert, fier itque deinceps bumanitas iüa dtuina,qua
I Deiccepiffet.exquoejfetcepiffet,babertperfonam: diuinitasiüahumana
, quoniamfibünvnitatmperfonaveracitervoluitadunare
1 naturam. Dicimus ergo, vnus eil Cbrittus, vnus eil Deus homintf-
quefilius, tdett,vnaeü Cbrifli Dei hominifqueperfonamon tarnen
dicimus, vnam ejfe Chrifti Dei hominifque naturam. Concordances
cum Apoflolo volenteprobare vnitatemperfona: Nam in quo,
inquit Cori»f quod donaui, fi quid donaui propter vos
in perfona Chrifti. EJunquid non melius perJ onas diceretjivellet
i in Chrifloduds fignifiedre fubßantias i Euidaitem fimiliteradhi-
bensdifferentiamfitbßantiarum dicit alio loco : Et fi crucjfixus
eft 4 ex infirmitat£ ctucifixu's eft, fed yiüit ex virtute pen
NunqUid non ipfe crucifixus eß qüiviuit? Ettamenqutex tnfir-
nutate crucifixus eß, ex virtute Deiviuit. Vnde ad amorem com-
mendatióneniqueperfoni vnius ,fic Vnus Cbrißus pradicatur■ , vt
aliquando vna eius velbumana vél natura diuina commemöretUr,
& vtraque tarnen inteüigatur. Quoniam iiieft vnitas,vt qui vnam
nominet, ambasfignificet. Propter quodApoßoluifolambumam-
iatem tangit ad Timotheum, dicens: Vnus eft D eus, vnüs mediator
Dei &hominumChriftus Iefus. Dediuinitate dicit
ad Cor int bios: Nam etfi font qui dicantur D ii, liquidem
font multi,nobis tarnen vnus Deus, ex quo omnia, 8cvnus
Dominus Iefus Chriftus,per quem omnia.
IFRAGMENTA L U
BRORVM ALIQVOT B. FVL-
gentij,c[ui non extant.
E x T h e o d t t l p h i Ê p i f c ô p i À u r e l t a n e n j i s c o l l e ï ï a n Ü s d e
p r o c e j j i o n é S p i n t u s J a n ó U , a d L u d o u i -
c u m P t u m l m p .
V lg e n tiu s q u o d fo lu s p à te r g e n u e r itt filiu m 4 fo tiis
fil iu s à p â tr e g e n itu s f i t , fo lu s f p i n t u s f a n f t u s d
' p a t r e fil io q u e p ro c é d â t-, i n l i b r o te r tio q u e m f e t î -
p f i t c o n tr a P a b ia n i im f i c d ic it.
Veraciter quippe profitéhuir 4 Iblum
j Non enim loquet ur d femetipfo : fedquacunqueaudiet loquetur,
& qua ventura funt annunciàbit vobis. Ille me clarificabit, quia de
meo accipiet,&annuntiabit wtwÆcce primum oftenditnon
efle alia (pifitus fah&i, quam qme font filii. Deinde vtq-
ftenderet omnia foa efle quas patris font, adiecit : Omnia
quacumquc habet pater, mea funt-.proptma dixt,de meo accipiet &
annuntiabit vobis. Illud igitur primitusattendamus quod
ait, No» enim loquetur à femetipfo:fed quacumquedudiei loque-
ju r . Quisautemcomprehendat, qualisfitilliusfimplicis
! naturae loCutio,vei qualis auditio,vbi non eft aliud audi-
j re quam efle î Âudititaque (piritusfanÂus quæcumque
pater 8c filius dicunt,8c hic eadem fi militer dicit.-fîcut vii
det filius qua: pater facic , 8c hase eadem fimiliterfacit. Ih
-ilia enim natura 4 vbi eft fumma 8c vera fimplicitas, in eo
, filius videt quod pater fecit, (piritus (ânâus auditquçd
cum pâtre filius dicit,qui a commùnione nàturalis eflèn-
t ix , 8c filius de patre n a j^ extirit, 8c (piritus fan dus de.
patre filioque p roceditfflo c igitur eft (piritui fan&o au-
dire, quod eftde natura parfis filiique ptocedere : 8c hoc
eft loqui, quod eft per grariam noftris cordibus ineffabi*
liter inttmare.
patrem genuiflej folum filium de pâtre natum elfe : vera-
citer etiam dicimus, folum fpiritum fandtum de pâtre fi-
lioque proeèdere»
Écce ego inqiiantum potuUicet breuiter j reddidi râ-
Item idem in librofeptimoeiufdemoperis.
Item idem in eodem libro.
Et non rapiteas quifquam de manu mea. Pater meus quod dédit
mibimaius eft omnibus : & nemo poteftraperc de manu patris met.
Ego & pater vnum fümus. Hæc eft ergo vox,quam oues eius
audiunt : quas (cilicet in eo quodnemo rapit de manu filii,
neque de manu patris, vnam virtutem filii Sc patris in-
telligunt : 8c audiences ab e o , quia ipfè 8c pater vnum
font,vnitatem veram in,patre 8c filioeflcnriænaturalis
agnûfcunt:haîc éft vox filii,hæc eft locutio (piritus faiidi:
quia de natura patris natus eft filius, 8c exinde procedit
(piritiis (andus : hoc etiam à patré 8c filio (piritus fandus
audit, quia de patre 8c filio cofnmunis diuinitaris æqua-
litateprocedit. Non érgo (piritus fimdusloquitur^(êi-
pfo4 qui hon àfeipfo, (èd de pâtre 8c filio habet naturalem
locütionem, vndenaturalicerproçedenshabetöfi-
ginisvefitatem. Àd^hoçvtiqueperrinet quod air j ide me
clarificabit, quia de meo accipiet, & annuntiabit vobis, Omnia qua
habet pater mta funt: propterea dixi, quia demeo accipiet. Quam
benè vèritatem dodrinçfoç veritas ip (à feruauit /$i enim.
H o c dixiflet, quad foum efle tantmn (piriturft ofteridif-
fettfeddicehs Ô mm i A q u i hattet patermea font, pro-
^te'reàdixiquiàdemeobccipiètjipfom (piritum (an dum
vnum efle oftendit 8c patris 8c ftgùm; Cuius intelligéritias
dicens: Pdraclitus Autem Jpiritusfanftui, quem mittet patetin
< nomine meo, illé vos docebit omnia, quacunque dixero Vobis. Pater
mittit, fed in npmine filij'rnittit ; Spiritus fandus miflus à
patre docet, fed filius dicit; Hoc ètiamillo dèmonftratur
I0CO4 vbi Dominus dieir.Cum autem veneritparaditus,quern
ego mitt am in vos à patre Jpiritum veritatis qui àpatre procedit.
Ecce hic paraclitum, queth mittit patèr in nomine
pforii initrit éliusapatret mittit aütem à patre fpiritum
? veritàtis. Mittit érgo d pâtre lpiritüm fouta, quia ip(e èft
veritas; Mittit èiimpatérfonômihè filij ,qtiia vnus (piritus
tionem qua Vnum p eum dicamus, patrem & filium &
fpiritum fanâum:'& in ipfa Dei imagine ofteridi quod-
damdiùinasagriitionis indicium; In qua quidemimâgi*
né membrià, iritélligentia, & voluntas non habent fin-
galas propriafque perfonas; Imago qüippe eftiftanon
nata 4 fed aéta : rton genita, fe4 crcata;AdhocvtiqUe,vt
ficutin ifta vna imagine iniiehitur quædam diferedo vo-
cabulorum , fie in ilia vna diüiniÉatc diieretio pèrfona-
tùm eognôfêaturi St naturalis vnitas oftendatVnum elle
patrem & filium 8c {piritum (ànàum : perfonarüm vero
ptoprietas demonftrét aliurii efle patrem j alium filiümj
alium fpiritum fan<ftum. Alium ailtem pattern 4 hon eO
ouodDeus quodDeusééffttd,feéddeeoo qouuooddp paatreerré éfftt::88cca alliiumfilium,hùn.| Cepit: qùianOn
eft patris 8c filij; mittit eum filius à pâtre, quià fie pto-
cedit â filio* ficutprocedit àpatre; idem «Juoqüe (piritiis
patris, qui fpiritüséftvèritatis; De filio érgo accepit, 8c
omniàquæ habet pater filij font, quas Spiritus (an dus ac-
:: quia non dé folo filio , (cdfimul ddee Vtroque proce*
dit.Hoc
dit. Hoc autèrh V'ocab ulum procefllbhis de pâtrè hülli
creaturæ inu’enitürindultum * Vt proprietas iftaproôef-
fionis folius efle dembaftrétur éflèiïtiæ liàtufâlis. Lègi-
nViis enhh iiltum de pitre genitö, 8C quaniuis in eo quod
vnigenitusdifcttur, in folo n'âturalisgënerâboacmaftu -
. Euritamenproprergrariam adoptibivisinos qubquc Déus
* pater voluntarie genuit verbo verftat sv Vnigenifciis igi-
tur vnus 8c folus èft de parti? eflentia filius natus, fed 8c
nbs per adoptioneni 8c filij Dei dicimu.r, 8c de D'ed nari,
bèâco Euangélifta dicente : Quotquet autem receperunt eum,
dédit ekpotejhtem fitios Dei fieri t bis qui ehdunt in nomme eius,
qui non exfariguiritbus,neif ex voluptate viriftd ex Deo nitifunt.
Cum ergo nos 8c Dei nlios,8£ de Deo gçQitos, 8ç de Deô
natos diüinis oftendatur eloqUiis,procéfliönis ramen de
£)eo Vocabulum nèmo poteft creaturae cuiquam docçre
conceflum. Quidita, nifiquia.Vnigenitùmfilium poflèt
naturaiisnariiuca5*verumDciimoftendete,èmiiquenôn
adopekium, necdiuerfæ nativræ, fed confubftantijîlem
pâftri fine dubit^ïione moilftràte. Proçedere autem de
Deo ideo nulla crèaturà dieitut, vt ille qtû proçedjf de
pâtre 8c filio,fie eflè ciedatur I)eus,ficut eft patér 8c filius.
Soliuseft enim (piritusfandi de patre 8c filio proprietaS
ifta proceflionis 4x1111:$ eft eum patre & filio narura com-
münis-.De pacte quippe ac filio pru eedit,fod non recedit:
rieceftin aliejuo minor aur fubditus, qui de immçnfopâtre
ac de iminenfo filio inlèparabiliter 8c vrtus procedit,
8c totns. Sic igitur ei non poteft imperaçi quod lpquiturj
ficucei nonpoteft împcraii quodmirabiliter operatur*
Item idem in libro oôlauo eiufdem operis.
Filius eft igitur â pâtre miffus, non pater à filio,qiiiâ fi-
htts eft i parie natüSi n öii pater i filio.S imilicer etiam (pi-;
ritûs (audits a patre 8c filio Ifcgiturtnifliis, qui â patre filioque
proèedit; Sed quia non vno modo in feripturis j
fandis dicicur miflio, propte ea in (acramentoincatflâfilium
dé créarbrë pâtre naturâli nâtiliitàtfe inUhuatèicri-
créâtdreni Spiritum fandum de pâtre hlioqj proeedere.
' Item idem in übro dccimû eiùfdem operis.
Expleta vero confi flione verîfe diuinicatis, veiræqué
hufriahitat's vnici filijDei.confitemür nos credere inSpi-
ritum (andum,qui eft vnus (pitibus patris & filii ,dé patre
filioquè procedenSjin patre filioque natiualiter mauerrs,
de patte àc filio vniils diuinicatis haberis naturalitcr veri-
EX LIBRO III. HlNCMARI
A R C H lH P I S C O I ’ 1 R EM H N 'S IS A D .
uérfosobieda Gi æcorum.ad Odoiiem Bello
uacenfem;
VlgeHtius EpißopUs, literarumftttdüs admoduni
fuditus, & vita fanftitateperjpicuus, ab ^niants
pro catholicafide multa perptjfmjn libro qua-
ftionumdeß'rittufanftiprowßionefichit.
Sic tocum. quod eft ipià natura Commune
tribusnluénitur éflè p&fonis£yt aliqird tarnen in-
ueniatur,quoproprie vnaquæq; peifona nofcatutrquod
camennecinUeniacurfeparabilei neepb (fit efle commu-
he.Nam proprium .patris dicimus ,efle,quodgenuir: proprium
dicimus filij efle , quod fohl* de folo patre natus
eft: proprium Spiritus f .ndi,quod de patre filioque pro-
ccdir. In his verb propriis nuilaeft naturæ feparario, fed
quædamperfonalis agnitio;
Item in confiquentibus.
Ndner^o potuitSpiritüm fändum diuihiraifi'ij ac-
cipere, cum ipfe Spiritus (àndes fie procedat à filip, fient
rionisrion folumàpatrè, yerùmëriàm ab (piritufondo | procedit àpatre, &(îcderuràfilip, fient dacur àpatre;
miflus eft filiiis* quia mediator Dei i8chominumhomÖ . Nec ilia râcara, vndeSpiricus fonduS habet originfem'j
Ohriftus Iefus totius eft Trinitatis opeiationc plafmatus. j. jJotuit velexpedare Telaccipere largifätem. Spiritus file
Al; ö du tem modo mi'tci tur a patre 8cfi!io (pfiitus fandus,
quinacuralicer äpatre nlioqueprocedit. Mittitucenim
£ patre 8c filip’Ipiritus foiidus, cam ab ipfoTrinkatP vno
Dcö jjrati« foiritalis donatüi: effedus:
Item ideiri in libro nono eiufdem operis.
, Deum itaquepatrem hon totius Trinitatis, led filij 8c
Spiritus fondi faremür audorem: de quo habet Vnigeni-
tus filius £tern£e natiuitatis, 8c Spiritus fondus setern»
proce flionis ©riginem.Vnitas autem naturalis creatbrcm
tbtus èft pätris, tc»tü- eft filij > quia vnus haturalitêr (pin*
tus eft patris 8C fiiij.Proinde cotus de.patre ptoCedit 8c filio,
tetus in patre manet ac filio : quia fiemanet vtproce-
fiat*fic proc< dir vt maneat. Vndenaturäliter hanc habet
Cum patre ac filio V utatisplenitudinem, 8c plônfoud/His
vnitatën»,vttotus àpatre,cotus habeätur à filio; Non ergo
actépit Spiritum fandum diuinitasfilij ,. cumqiiav-
hiüS liaturæ eft Spiritus fondus, 8c«t qua Habet qtiic-
quid habet, imb de qua eft hoc quod eft, quia
qbod naturalitcr habet, hoc
F I N I S ;
MAGNI