fm.
.«.u^fecultaSnamrahs&motio:qUifoiumid,q\lod nô
eft piiuatur.Nam quidquid eflènciç aliauus particeps cftj
illud etiam particeps efio^erationis.cmasmrcraentain'
etotefcir. Re£ta ciùmmioddcetnatutammdcfiniaortes
rflèipfofmereaminverasgermanalcpieopérationes.vtm-
! 0 1 îc t t^ m 3 r iW l t t t iM e iV i i lu i f f l^ ,f c n ^ Mob».
lnun,motionem:voktiliurtï, volàtum : natatilium,nataA
tunii habilium itd gêrminandum, germinarioném VteptP-
I liüm,rcptâtibhem: earumquæ illuminandi vim habent,
! illuminationêm: quæ vrendi vi pollent,vftioriem:Fluxili-
! um,flüxum.E»rum,qu*eontemplandi potentiainftmdtç
| font,cbntçmplationcm : quaigènerandi feedrate valent;.
' gcnerationem,vniuerfimquelb(|liendo, cuiuslibetTnatu-
! ræ index & definitio eft riaturalis ipfius operatio:Qua fob-
lata & euerfe,omnino iicceffe eft, ipfam quoque nàturam
tolli.&euerà» Sublata vrendifaeijltate, tollîtar etiam i-
gnis.Sublataànimalis motione,necefle eftipftim quôque
animaltolU5ublatamtelle(ftione,,tollitùritidem pars a-
rum{E,qua:intelligendi & ratiocinandi poteftàte exornata
eft.Propterea duas in Chrifto ftatiiimus vôluntates & o-
pcrationes,ne corpus inanimé ,& animam ration is èxper-
eem in illo conûjt;uamus. Nam animati corporis operatio
eft ambiiiare.& laborare. A t animæ rationalis operatio eft j
âdtio ilia voIendi,çatiocinandi>& eonfoltandi.
Neqiduntaxatînrebusânimatis &mobilibus,fed&:in
inanimatis & immobilibus intueri licet naturales operatipneSjquodteftaturScâmqnia,
& omniajlla, quæexpur-
gandieuacuandiq;pôtentiàmhabent:&argentumviuum
nxortem creâdi.vim poffidct-Similiter & dcutaVifuaperi-
niit. Illud admiratione dignum eft, quod variai naturae,
poftquam iam naturali fua adtione exutæ font,alias opéra-
tlonès progignunt, v.t lapis exuftus ,• exuit frigidam^ljam
naturam,inq; çalccm conuerfos vim illam omnia corpora
exurendi induit. Similiter& cedrus exufta priuatur natural!
ilia augefeendi,& germmandi facultate ,& àliam qua-
dam,quæcedrea dicitur, fimitatiprocurandæverjnibufq;
interficiendis appofîtamaflumit. (
' Equidem qui attente & penficulate reru appellationes
nmàfl?& perlcrutari horunt ; facile intelbgent , plerafque
appellationes quarumlibet reruni non a natura, fed abo-
peranonibüs defomptas effe: quippe quae rebus ex pfôprï.-
is aêtiqpibus fintimpofîtee; Et5huiusreidemôftran£æ ex-
ordiumipfàDeiappellationepetendum eft : Namnp-
men Dei nonfobiieit menti noftræ ipfem Dèi H^conaprer.
henfibilem & ineffabilem natuuam,fedipc adtione, quain
irieo inefle,animo concipimuSjDeusnominatur.Parimq-.
do & ângelus non fïgnihcat natùram & fubtedtiarn,illo-
rum/oirituuin,fedànunciandimunerc &niinifterÎQ,,qûo
funguntur, angeli nomen defeendit. Sicut & homo non
dicitur talis à fuaelfenriaUçonditibnc, fed quod yultum
adfupcraere£bimhabeat,A9-fW7r^,hbceft,homq|nomi-
natur,quftrrx omnibus animalibus, quæ oculis vtunturi
folus homo oculis adfidera eredfcis præditiis eft: vndc & i-
jpfe'ex furfuin intuendi potçftate, vocatur. Alii
voluntwftpwaïVxhpceftjhominémdiàumi, quoderedtus
in cédât ».cum omnia, alia animalia inter ctindem rérram.
ipeélentjVultumq; humi abieétum habeant.
Si igitur etiam Auæ appellationes natinarum Chrifti,
Deus nimir û & homo;ex naturalibus adionibus deriuatç
funt; quiftt,quod rubore non füfFunduntürilli;-qui duas
opera{iones in Chnfto conftitucre abnuunt ; cuin non
prolato vllo exfeeris Üteris, f^uuftprumve Patrüm moiAi-
mentis^x ipfis Dei & hpminis nomiriibus, quæ Chrifto
tn1Tùuntur,perIpicueredarguantur ï Nam vtpaulo ante.
dixinius,fere omni«Jiaturanomen ex cftcntialiftia opera-
dpne adeptaeft. Exempli ctufe Virgo, qüali srC^
cutus ad Eüdm, videldn Paradifó.^ó^ k^sfcaprea, ók t '
■ Jligxeir, quodacutu vi^f,'»iyj/w»,turtur,quafi yuv.qttod
proprium ginus conferm^ab altero conmtbioakftinens. hi-
fcinia,2*J# ra'dn xinv^uodfemptreanat, afiatejimuldt bj/enti[,
VultUr,2^royv^óHfetv m ^.Qupdfublmtttlouperer/et.
ITnc&,equtis,zK $ iv r o d v > q u o d p e d ib u s volet,
t\Soet ijyev ^xvoerpm Qfu<np,quaji efca mórtem adfeterts.to&è-'
nim dicitur fywóis: eis wf, ^qtiila$qualï« « ïr^^erennü, Oh
Êepe renouetur,io|}göq; tempore viüatWéT«»^» volatile}!*
fduj 'ïïifvyct. t«vov, quod alom tendat. irQTxpoSifluuius, us arÓTt-
fjtov i^ui^bvt^yetewi quafipotabilefunélton^abens.^el[M^^,
Torrent}2•nru^etptSvi fét,quiahyemeflUtt.<pynt}natunt, cm %
(pveiv ms w#swV«f, quodhypoftafesprófem.éoruvnMrbafgra-
men.H§<n ^u^aicMu^quodfurfum vergat, ficut & uvS-Qn
flos,on 5 *» w 9««v> quodfefurfum tollat, fax#,.anima quoque ëü
propria fqa operatiöqe hoe nomen traxir: nam idê
eftjqupd^oosiBi«!', viuificare. Itaque ex yiuificandi a&ione
a|,v^ nominatur,quod corpus vïuificet.
Sexcétaaliainuenire licet, (ne omnia enutnerém) qüi-
bus nomina funtindita ab operationibus,quibuspollent.
Energia enim feu operatio eft naturse facultas quidam«
Neqrid'emfunt energia,cvï^ wmv » nam »
owp^-nKov (operatiuum)eftip(amet res,feu rei fubftantia,
ïvt^fMtcéi dfc«ftus,quiex opexantis operatione nafeitur,
ovifiyttfxu efFeótus Dei eft homo,angelus, omnisq; creatu-
ra.Etéyeicc operatio,appellatur, 2jc/i r i ov ï§yoif «»«*(, quod
in operibus verfetur. Dupliciter accipitnr energia, h. cap-
peratio,pro intelledtuali fcilic.& feplitiua, fub fenfum ca-
dit,quod videtur,audirar, & corrumpitur, lub intelledtö,
id quod cprruptiohis expers eft, & fempiternum: inteUe-
(ftualceft,quod inalp^ótabiles notiones intuetur. Energia
feuoperatio,ab agendo & operand© nomen inuenit*
Non eftautem idem voluntas, & y oluntate praeditum, &
quodfuï> voluntatem cadit. Nam voluntas eftlubftantis
intelleclualisintclleótiuaappetitio ^Ajjtjxov eft id , quod
volendi facilitate valet. %
QVidjeft vni9,vnde dicitur,Sf quot mpdis? Vnio eftre^
hijUifepatatarum ad mutuam cómunionem coagmé-
'^o.^»,^fdidt^,^.To.e<«g» Sffu( ; quodresin vnum co-
gat&redigat.Quinqueraodisaecipiturvnio. Primo,pro
ça, quares permilcentur & confunduntur, qualis vnio eft
ïnter vinum& aquam, fecundo pro ea, quares diuidun-
,tur,qualis vnio eft hominis ad hominem. Tertia dicitur
fecundum habitudinem,quo paiSlo ómnés fideles font v-
qum ipdi^e: Quar ra eft^t-nxij, fecundum fitiim & locum,
vt cum aurumauro adiungitur. At vnio in Chrifto fecum-
dum hypoftafoipmnes iftas longe exfoperat, vnio yero.
fecundum hypoftafin eft illa ftmul epexifteris in vtero,
Deiparæ duarumnaturamm coniundtio. Neq; enim corpus
prius quamDeusverbum ibi exiftit,heque anima, fed
pariter caro, &parirer Dei verbum : pariterque caro ani-
màe rationalisvigore informata. Qupd enim in noftra
conceptione vfo venitüd méó iudicio, hiç itfdem accidit.
Simul enim cöhcurrunt corpus & anima; Nam neqne
corpus, per fe exfiftit, neque animaexftftit antecorpus,vt
proinde adumbratio quædam ynionis in Chrifto exifti-
mari poftit.
De Confuhjlantiali.
QVideft eonfobftantiaIe,vndè ctiçitur," modisï
Çonftïbftantialeâl,teri illud nominatur, quod eiiife
dem naturæ & operationis inuariabiliter confors eft, v.c
9uvov,ignis mortuus,Ceu exftinfius ; eo quod carriis ardoté e x -, homo hominis^ngèlus angeli,animal animalis ,‘ilamma
(Hnguat.R>trfoscum<^^^» w//o»t4w,hÓminamus;n6 | flammæ,quæin diuërns hypoftafibus feu foppofitis y i»
* Omitttt
quid lit
diA»T«r.
G*
Eft autera
res,quæ a;
petitur.vn
verbo app<
tibile, ad
ver b um, vi
iil Ht.
auls.huiusnatùram;aut carnis illiu? qualitatem figpifî'ca-
mus,fed operationem.quam exerçet. nam Mrufda/i
ttfpci, q> finnitervolet,di(ftaeft 'sfëA&pgi. "Sic &fequehtia
nomen tüspteruntnàmrâlibus ottèigtionibüs : y t'gX« 9
cerutU)2d^-ài\S».Tÿso^s,quodJerpentes tollat.x iX iâw hiru-
do, 24S TuxdhyTiïüv êiv cv ru AaAwV, qttpd osAgftet , c u m quid
capitals, ferpen$,QpM&à<p&s MywXufymS) loquens feulofont
natura. àpoiscrip ydicitur, quod vnara namràm feu ftib-1
ftàntiam &potentiam poflîdeat. Quatuor fignificat höfl
mqullon,nimirumJjmiiisfubfiantu.cognatitm, etùfde natura,}
e'dif^^jbAM^ßtpüSimäis. fobftandæ eft,quod incadé j
nârara,virtute & fàcultâte minus eft:vt lapis iam putris fe-
nioque marcidus,&lapisrecens excifos.Item lignum pal- *
mie,ôf lignum ebeni,caropifeis,& caro cameli.* |
'Enç ufior'
Sodnccefia
VoinVi«.
Quamk^
«îonenisü
firmain u
urnes huius
A
B
C
*injo‘habét
fecund uni .
philofophiam&
veri-.
tatem.
D
t. Corinth.
'Ji7t£a<riov eft, quod omni modöalteri eft diftimile, vt i-
gnis & aqua,homo & Deus,angelus &lutüm,fol & herba
iipmsmaY qua.(idica.S)femifubßdnttaletiöminaiiint aliquicar-
nem mo.rtuam,vit* eSfortem. re iri^tpvhi^ dliyQfpes
n^oß/jet dicitur illud, qubd eft alterius naturae. zKolneov,
quanvtrunque,hocnimimm& illud,(iue ambo.
Ki«i'o'n>luioffiueinnouatio>qüodbmnirationeapr?feri-
pto communis natur$recedit>& in hiillo vfttato homi-
nummoriailimilatur. Hanedefinicibnem nöfie oportet,
prbpterillös, quiperperam in Chrifto wtoTtplcw iftam,
nouumque &exträordinarium modumftatuunt. Licet e-
nim praeter naturas leges aliquid egerit,quando fine femi-
ne conccptüs eft,nihilominus p o ft partum plurima, non
noua,fedvfitata,& ad limilitudinem nofträm comparara,
äbfq; peccato tamen^vt Paulus docet, in ipfo vid'ere erat,
vt augmentum aetatis,&id genus alia multa ad corp us ipe-
ftantia, vt ingeftionem & egcftionem,circumciftonem,
exilium,fcu de loco ad locum migrationem; item forma,
membra,pilorum,dentium&vnguium foccretionemdn-*
fantilem in loquend:o balbuticm,haefitationem, & incefe
fom. H«c omnia, non prater naturae legem fe habebant,
fed fecundum fimilitudinem ahquam noftri, abfque pec-
cato,vt Paulus clamar.
V id eft anima, vnde di ci tut & quot m o dis ? Bi&riam
tis . In t e llig ib ile d ic itu r i l lu d , q u o d qhiriq^ feh fo s n o ft ro s
.l l ig it .
jDf c m u p t i b i l i . |
QVidcSrruptibiIc,Vnde&qudtmodiStUcinir! Acek)
pimrcomxprio dupliciter in diuinis literis, corpora. ■
litcr&fpiritualiter,vti!IiC:PidirDoiBi»«<iej . e(fCj B, „ ^ crrjj
'corfuptttiratpcccato-Alibidehominibus, Ctiirupti&tbo.
minabiUsfdaifmt'm'miqmtMibm & JM w 0 u C ita a quan-
doaudis a doiftore Corpus Chrifti ante cruce fuiile iricor-
ruptibde .accipereiddebeS de incormptione i peccfto;
hacn.COrruptionendnerarcorrupribile, quippe imma-
culatubi prorfus & illibatu, ndn autem id inrelligendum
eft.qliafi cdfpus Ghrifti quo ad mortalitatem alienu quid
& p e r e g r in um a u o f t r is c o r p o r ib u s hiabuerit. In c o r ru p t i-
b ile e n im p r o p r ie e f t id ,q u o d p a ffio n is ,m a t e r r a om n iiq ;
contractus e x p e rs eft. In c om tp t ib ile eft-t q u o d a b a lia fu b -
ftantial5dlnonpoteft.Incornlpribileeft:qudd nihil quoq
u o U io d o p e r d i t : q u o d n u l l iu s e g e t : q u o d r a u c ia r in e -
quitftAtfacrofaniftumChnilicOrpus&paffionelubijt:&
tran s ftxu tn e ft clattis & la n c e a , fan g u in e & a q u a in d e m a -
n a n t e : & e x v iu o e x fo r s vitae r e d d irum e ft.
C o r ru p t ib i le e ft om n e q u o d m o r t is & in t e r i tu s c a p a x ,
& d v it a fe p a r a b ile e ft rC o r ru p t io n a tu r ? e f t r v td ic it S .D io -
n y fm s ,im b e c illit a s q u ^ d am & defe«ftio n a tu ra l ium h a b i-
tu um 8t o p e r a t io n um , & p o t e n r ia r u m . Q u id am d ix e ru t:
E ,
accipitur anima in veteri feriptura ; pro rationali ni- I fanbtiflimum Chrifti corpus potentia fîiïfle corruptibile".
mirum &rationis experte,qualis eft brutorum,&aliof um ; hoc eft,corrupfionis eapâx: Virtute veto diuini Verbi edn-
quæ anima conftant Rationalis anima eft fobftantiain- j feruatumeflèinfepiilcnro àbfque Corrüpti'bne.
telle&ualis,nomine carens & incognita,vitam & compo- ! ç £ eft otnnimodarei dèftrlibtio & interitio. étt:
fitionem corporifoppeditans.'Anima eft fobftantia tenuis,
£ materia & figuraimmunis,imago & forma Dei. vj/u^
dicitur is ifu^«v,fiue qubd propria foa abtione corpus
viuificec.
Anima rationis expers eft operatio fanguine viuiftcans,
calefadens,perq; ipiriturri materialem moüeris, &agitas.
Anima brutieft materialis qu^dampotentia,operans,fen-
tiens, corpus que component.
. Mens rationalis eft immortafis,& xntelleiftualis anim^
contemplandifacultas. Mens eftvifiofeu contemplatib
incorpprea per omnia abfque laborté moleftia difcurrens.
Qupt modis vforpatur mens ? Tribus, nimifum pro men-
te Dei, angeli, &: nbftra.
A Scholion. Quiscognouitmentefeufenfom Domini?
• Quod mente intelligitur, intelligibile nominatur. vSs
yocatur,quod tw yoijTw videat.
Corpus fecundum extern* Philofbphis Profeflbres,
dicitur omne illud,quod trina dimenfione conftat, vicjel.
j'longitudine,latitudïne &proftinditate.At exEccle/19 do-
, (Strina corpus eft omne, quod ex non ente fadum eft eris.
. Gornorumalia font cceleftia,alia terrpftria. Cccleftianon
habent*profunditatem. Sciendumeftomnem camedi-
ci corpus,at non omne corpus carnem. Etenimftell* font
cceleftia Corporamiinime vero caro cosleftis.Gorpus bjfa-
riam vforpatur,interdum pro materiali,incerdu pro fob-
tili& tenui. Corpus ëx materia conerétum eft, quod fob
rabfurn & interitumcaditiCorpus fobtile illud eft,q> cori-
| tabtum fogit.Caro eft elemëntbrü concrctio.Caro eft fobftantia
fluxilis ex fenguine,phlegmate,humoribus,&ex a-
liis conflat^,nimirum ex aère,terra,igne, aqua, hoceft, ex
calido & frigido,ex humido & ficco. S ol pro du,ëit caljdu
& vicalè:aer ftigidum. Terra ficcum: aquahumidum. l .
Elemcntu eft fobftantia fimplex, rei creat* quarta pars.
Quandoigitur audierisPaulumdiceritiS: quianonfecun-
dum carnéChriftumcbghofcimuSjfciredèbes carnépro
corrnptioneab eo vfofpatam. Non enim dixit; nos Ch ri-1
ffumnon cognofoere fecundum corpus; fedfecundu par- ]
ncm,hoc eft,in natura fluxili& labilh S enfoSq uinq; font,
Vifos,auditiiSjolfo6his,guftus&:tad:us^enfibileeft,omne
illud,quodfob aliquemexpr*di6tis fenfibus cadit. Sen-
forium feu iinftrumentum fenriendi eft totumilludin cof-
pbre ofgahüm,quod quemlibet fenfom conferuat.Omne
animalfenfopr^ditum eft,habens fenftim timoris & mor?
3 ibliotb.Vet,.Vat.Tom.6. ■
quando aliafobftantiam per aliam perditur: vt corpusi
vermibüs.^o^fl (forma)dicinir,quafi rm fAo&uitip*,fpar-
tiumtextus& nexus, jptogipijf, partesform*funt
hypoftafes.
; Scftolion.Homo quadruplicem notionem ip feriptura
habet. Accipitur enim pro Deo, pro Angelo, pro Satana:
pro interiore & exteriore hómine rioftro. Ho^no eft animal
rationale eredri inceffos,&latis ynguibüspr^di tu.Yel
animal rationale, materiale, rifibile. Vel,animal conflarfi
exdiuerfisnaturis fimul tempore modoque inexplicabili
bompofiris. Vel, animal rationale mortale, mentis & fci-
enti* capax. Animaldicitur: vt ab inanimaris feiungatur.
Rationale,vt feparetur £ natura rationis experce:Mc5fale:
vt fignificetur diferimen ab immottali Angelorum Tub-
ftantia: Mentis & rationis capax: tanquam ift: qüöd ima-
ginem Dei fecundum gratiam prefert. Angelus eft animal
rationale, igiieumfbmni expers. * '
Be fide.
B Videft fides, vnde & qiiot modis fed?a fides dicitur ?
Fides eft conceprio mehtiinfita, feu fobftantia ani-
,mo c o n c e p t a : V o c a t u r 7». quia obe-
dit, vtcredat aliquid. Redtafidesbiforiamaccipirur. Eft
enimfides ex audito pr*dicanonis;aIia firmior, eft bono- , rumfperandorumfubfiantia: Et illain quidém,qu* eft èx atiditu,
omneshominespolliderepoÏÏunt:*aIterarn verofö-1
Nomen
(1ilç<pêtic-
Clpitptoÿi
tiet, fetypi)
Sic & ni.
pra.
Ail iditadi
illudl>aùi^.|
<iui facit ï
angelos fii-j
os lpiritus, (
H Côfidetat:
liiuftipoflidenr. Orchodoxia,eftvela-&reiftlde D eofe-J ____
bufque creatis exiftimatio, vél vera dë omnibus noriria I.
mentis, vél opinio de rebusjprout font.
De verbo.
S Vid verbum, quo t mb dis- a ccrpirar,& vndeno m'en
ducft?.Verbum mafjgnificat. Vcrbumfobftantiale,
fpc&chari- i
tate iungi- .
tur,cmuf.
modi fide I
maliqiia
m.ali prædi- 1
ti elfe non I
pofl'npt.
fcilicet diuinum illud. Verbumangeiic*&noftr*menti
infitum. & verbum quod lingua prefertur.Ao^@- dicitur a I
Myetv £ dicendo. Verbum vocale eft mentis & cogitario-
nis-nuncius.^, ’ - Vtrb..
| Verus Chriftiantis eftrationalisdomus Chrifti: exbo-' tale &
nis operibus,piifqj dogmaribus conftituta. H*reticuseft| c*‘e'
fycop hanta; & accufator v eritatis. Veffalfeexiftimatiode I
co,quodnon eft.Immutabileeft, quotffemper fe eodem
modohabet. NaturaIeeft,qUodin natura utum eft^Wel, 1
■ | f e I P ..d.;:cl______quod»