X.ib.5* de
Trinität«
Ipfavirtus &fxpientia puureturna.urantercffepaffi-1
H f curauit alio loco crucifix*Virtutu 8c fe lnM ltt »JPP-
rite myta ium, dicans da ChriftoINmttfic,«t,fix«ttfltx
infirmitate Je Jvu tita virtuteDei, Scimus antam Clmftum
DaifiliumprobharicoaloquioDaum forcamvarac.cat
nominari, Elaiadiccnte VmnMutilmbu
mbi, & 'M > til principatut fuptr humtrostm , & vetabttm
Cmlt prtneeps p/uit. Nonna iftirn Dai ferns vno loco A-
poffolus icmpitecnam virtutam dinimtatamqua com-
mendac? Ncque enim vata fides ica fcmpicemam vi
I tneem aC diuinitatem pattis ptaidicat, vt fill) aut fpirl
tus fanfti fempitaritam virtutam diuinltatemque non
cradat: cum vna fit natural«« fempitetna vittus ac di-
uinitas pattis & filij iScfpititus fanftl. Deus autamfor-
tis Chtiftus. Ideo autam vetacltet Deus |q u ia dluimtas
ficutidao veraciterfortis.quiavirtus, Vetaitaquafides,
qu* Chriftum Daum fottem vctacltcr erfedit Sc pr*-
eadem eft diuinitas qu* tetemitas 8c maieftas,cadem magnitudo
dicat, & Chriftumcrucifixum DC. virtutam, Daiqua fa-
piantiam nouitab Apoftolo pttadicatl, ficut ecundum
iatnem ctucifiiam virtutam fiduciahter nomt Sc credit,
ita fecundum catnam crlfcifixam diuinitatem confiten
nonabnuit. Chtiftus enim Deus fortiSjfic eft Deus, yttpfe
fit diuinitas fiia: quemadmodum lie aft fe rns, y tip
fit vittus fua. Nofti hoc quod dico m libtis de Tnnitate a
bcatoAugUftinopleniifimedifputatum,mqulbusoftcndit
vnamquamque in Trinitata perfonam, in his duma-
xat nominibus: quibus a fenon rranflatc, led ptopne di-
citut ipfam fibi alia quod habata naturalltat ptxdicatut.
Dicimus enimfme pattern fiua fihum fiucfpintum fanaumcircDeumviuum,
magnum,lapientem,fortcm,bonum.
In his omnibus quae ad fe vnaquseque dicitur in tn-
nitate patfona, quiaDcus d.uinitata Deus a il, quia ma-
enus.tnagnitudine magnus eft, lapiensi (apientiafapiens
eft fottisfvirtutefertis aft,bonus,bonitate bonus eft. Stc
eft vrique Deus, vtipfe fit diuimtas ipfa, fic eft magnus,
vt ipfe fit magnitudo fua, ficeft fepians, vt ipfa fit fap.cn-
tia fua, fic eft fords, vtipfe fill vittus fua, ficetiambonus,
vt ipfefitbonitasfua. Quod cuminfuptamemoratisli-
biisidem fanftus Auguftinus frequenter mfinuet, quen-
darn locum de libro eius quintohuicopufculoinletete
curaui.Cum enim de Deo SC de eius magnitudme loquc-
mtur,inter alia fic ait: Ea igitur magnitudme magnus eft,
quaipfeefteademmagnitudo.Etideoficutnondicifflus
treseffentias, fienac teas magnitudlnes. Hoc eft enim
Deoeife, quod eft magnum elle. Eadem caufanecmavnos
treudicimus, fed vnum magnum, quia non particlpatione
magnitudinis Deus magnus eft , fedfeiplo ma-
gno magnus eft, quiaipfa fuaeft magnitudo. Ho? Sc da
bonitate, Sc de xrernitate, Sc de omn.potcntiaDcldi-
Stum fit , omnibusque omnino prxdicamentls, quxde
Deo pollunt pronunciati, quod ad feipfum dicitur, non
ttanUateacpar fimilitudinem, fed ptopne, ft tamen de
illo propria aliquidorc hominis dici poteft. In llbto quo-
queoftauo eandem ptomens de ilia naturali Trinitatls
fimplicitatefententiam, interaliafic ait: SicDeus pater,
Deus filius, Deus fpititus fundus, St bonus pater, bonus
filius, bonus fpiritusianaus, 8c omnipotens pater,omnipotent
filius,omnipotent fpititus fancfcusmcc tamen tres
d ii, aut ttes boni, aut ties omnipotentes, led vnus Deus
bonus 8comnipotent, ipfaTrinitas, 8cquicquld aliud
non adinuicem relatiue, fed adfe finguli dicuntut. Hoc
enim fecundum eflentiam dicuntut, quia hoc eft lbi efte.
Sc quicquid aliud ad fe vnaquxque ibi petfonavel ipla
Trinitas dicitur.Claret nempe ex his beatiAuguftini verbis
hoc efle Catholic* veritatis, vt cum m Deo diuihita-
tem, magnitudiuem, bonitatem, virtutam, Sc quadibec
alia in his quae ad fe propria dicitut nominamusiN on litis
diuerfis nominibus quxdam diuetfa,lieut in homme qul
fubiacet qnalitati, fadvnum illud quod eft eflentiavel
natura cattilfime nouetimus. Indy eft enim quod ipfe
beatus Auguftinus dicit in libro quinto de Trihitate, in-
telligendum fine qualitate bonum, fine quantitate magnum,
quiamcoimnutabihtas limpHcis atquc onmipo-
tentiselTentia nullis poteft accidentibus fubiacetc, vbi
qu X vittus Sc bonitas. Ex llacergo tegiila vanta-
tis quicquid de maieftace»de æcerr-itate,de veritate Chri-
fti fecundum carneni veracitcrdici cognofeimus, dedi-
uinitate quoque eius dici vèraciter non negemus. Iple
quippe beatus Auguftinus in primo libro de Trinitatè o-r
ftendens Deum filium fecundum diuinitatem hoc habere
quodeft* & hoc efle quod habet, ita loquitür: None- (
nim ficut creatura, ita Deus filius ante incarnatiönem & j
anteaflumptam creaturam vnigtnitus, perquetnfattàftiitto-
mnut, aliud eft & aliud habet , fed hoc ipfum eft quod eft H
& quod habet. Q uod illo loco mahiFefti«« dicitur:fi qUis
ad capiendum fît idoneus.vbiàit : Sicut habet pater vitamin
femetipß, ita dedttfilio vitam habere infemeiipfo. Neque enim
iam exiftenti, & vitam non habend dédit vt haberet vitam
in femetijîfo cum eo ipfo quod eft vita cft.Hoceft ergo
, dedit filio habere vitam in femetipfo, génuit filium
incommutabilem vitam,quod eft vita aeterni. Idem beatus
Auguftinus in expofitioneEuangelij fecundum loan-
nem,cum de ipfo domini fermone tra£taret,fic ait : Filius
autemDeinonquafi primo fuit fine vita, & accepitvi-
tam, fi enim fic illam acciperet, noneamhabetetitt fe-
metipfo. Quid eft enim in femetipfo ? vt ipfe vita ipfa effet,
&paulöpoft hæc ineodem férmofte confirmât di-
censtÀit ënim Apoftolus,F«i/?»enim aliquando tenebraynune
dutem lux in Domino. In te ergo tenebræ, lux in Domino.
Luxquare ? Quiain participadonelucis illiuslux er. Si
autem à luce,qua lUùminarisvxecefleris: ad tenebras tuas
relis* Non fic Chriftus,non fic verbum Dei,fed quomo-
doificut habet pater vitam in femetipfo,fic dedit & filio vitam habere
infemetipfo-.vi non participatione vtuat, fed imommutabiliter
viuat, & omnino ipfe vitafit. Et paulo poft idem fan&us e-
gregius Auguftinus ait, Quod dicitur, dedit filio,tale eft,
aefi diceretur,genuit filium,generado enim dedit.Quo-
modo dedit vt eflet, fic dedit vt vita effet j fic dedit, vt in
femetipfo vita eflet.Quid eft^in femeripfo vitaeflètîNon
aliunde vita indigeret, fed ipß çflèt plenitudö vitaè 4 vn-
de credentes alij viuerent, dum viuèrènt. Ëx his igitur
verbis prçclari AntiftitisÀuguftini remotis döcemur am-
bagibus faluaincommutabiftate, âètèrnitaté, atque im-
paflîbilitate diuinitatis filij D e i4 quicquid de eiùsmaie-
ftate, æternitateacvirtutefecundumfufeeptionem car-
nis dicitur,{incongruum non elfe fi eodem modo fecundum
cârném de eius diuinitate dicatur. Quod ergo à Dei
filio fufceptumeft ab eius diuinitate, ab eius maieftate,
ab eius virtute, ab eius æternitate probatur eflè fiifce-
ptum. Quod vt fanétorum patrum veridica demonftra-
retaflertio, primumbeatiffimi Papæ Leortis Àpoftolicæ
fedis gloriofi Pontificis proferimus Ëpiftolàm, quam
feribens ad Flauianiim Conftantinopolitanæ vrbis Ëpi-
feopum, in eo quôdveramdeincarnationeDominiex-
preffit mirabiliter fidem, omnem hæreticîÊ prauitàtis de-
ftruxit errorferhi In iÙa hamqUeËpiftolaidemgloriofus
Antiftesnon minus Apoftolicæ fedis dignitate præcel-
lens, hæc dicit : Salua igitur proprietate vtriufque natu-
ræ, & in vnam coeuntè perfonam fufeepta eft a maiefta-
tc humilitas, à virtute infirmitas, ab æternitate mortali-
tas, & ad rèfoluendum noftræ conditionis debitum, natura
inuiolabilis naturæ eft vnita pâflîbili, vt quod no-
ftris rertediis congruebat: vnus atque idem mediator Dei &
bominumhomoChriftus iefits &moripojfetexvnoJ &morinon
pojfet ex alteroe Adhuc fequiturmemoratus Apoftolicæ fè-
disantiftes, & dicit: In integra ergo veri hominis perfe-
Äaque natura verus nàtus eft Deus, totus in fuis, totus in
noftriïè Noftra autem dicimus, quæ in nobis ab initio
creator condidit,& <][uç reparandafufcepit. Cernis ném-
pe qùemàdmodumille Apoftolicus d o â o r , qua fide dicit
Deüm ca quæ in nobis ab initio condidit reparanda
fufeepifle, eadem fidë dlcat humilitatèm a maieftate, in-
firmitatem à virtute, mortalitatem ab æternitate ïr.fc^-
ptam. Cum vero maieftas, virtus atque æternitas filij Dei
dicitur, non aîiud qtiam eius diuinitas intimàtur. Non
ergo dubitemus quod diuinitas Chrifti fufeeperit, quicquid
Ckrifti maieftas, Chrifti virtus, ætemitafque fufcc-
pit. Hinc eft quod in èadem Ëpiftolà non diffimilis de vËplfiola
eft, vtnu
font dig«
ftar.deuao
fen-
A
Cap.4-
*Nec
In eaderh
epift.io.ad
rl*.cap.+.
Mutlb. J.
B
’ibidem.
SGelaiius
Papa. '•
c
D
Cap. a.
nofèntentiâcontinetür, cum idem beatiffimus Romà-
næPræful eeclefiæ ficut Deum & hominem,,ita diuinitatem
ô^hun^anitatem manifeftiffima prædicatione confirmât.
In eadem quippe Epiftolâ dicit: Aflumptaeftde
matre domini natura , non culpa. * Hæc in Domino Iefu
Chrifto ex vtero virginis genito, quia natiuicas eft mirabilis
, ideo noftri eft naturadiffimilis. Qui eriim vcrüs eft
Deus, idem verus eft homo, & nullum eft in hac vnitate
mfendaciiim, dum inuicem funt & humilitas hominis &
alcicudo deitads. Sicut enim Deus non mutatur mifci a-
tioae, ica homo non confumitur dignitate. Alio quoq;,
loco idem beadfs> Papa Leo diuinitatem carnis teéfcam
velamine profitetur, dicens : Iam cum adpræcurfbris fui
Ioänis baptifmuns venit, ne lateret quod carnis velamine
diuinitastegeretur, vox patris de cælo mtohani, dixit:
Hiceflfilius meus dileäus, in quo mihi bène complacui. ibi cön-
tinuo diuinitatem fuam illam confidenter Deum nun-
cupat, & illam cajrnem hominena indubitanter appellat,
dicens.-Quem icaque ficut homineni diaboli teiitacaftu-
tia.èidcm Ifcut Deo Angelicafanmlantur obfcquia.Item
alio enifdem Epiftolæ loco dicit : Quamuis enimin do-
mino lefii Chrifto Dei & hominis vna perfona fir , aliud
tarnen eft vn de in veroque communis eft coh tumelia, a-
liud vnde communis eft gloria. De noftro enim illi eft
1 minor patre' humanitas, de pâtre illi eft æqualis cum pa-
j tre dimfticks, cuiuseflèntiæ nrmitatem fenfibus cuntfto-
r rum fidelium fic infinuatatque inculcat.vt in hac fide vi-
I tam,prûfe<ftumque Eeclefiæ conftareteftetur carholicç,
j quia cätliolica Ecclefiahac fide viuitacproficit, vt neefi-
j ne ve ra diuinitate hu manit as, neefine veracredaturhu-
| manttatcdiuinitas.Hocetiam beatæmemotiæ Papa Ge-
lafius feruato tenore doétrinæper viam veræfidei atque
Apoftolicæ confèffionis, paribus incedtt omnino vefti-
giis. In eo quippe libro, quern memoratus venerabilis
conferipfit Antiftes adùerfiis eos qui in Domino Iefu
Chrifto diiarum naturarum nolunt indiuifam credere
veritatem,fed eas vnius naturæ profeffione confundunr,
ipfb tenore prædicâtîônis Apoftolicæ cuftodito,duas na-
rarasinChrifto inconfufas atqueinfèparabiles efle confirmât
dicehsiHas eafHem neceflarium eft proferri fub v-
na eadtmque perforia fic indiferetas atque infeparabiles
illas vniciprie conftare, vt permaneant eflè quodfiirit. Et
pauiopoft: Nunquid cum taiitummodo Deus dicitur,
homo1 dënegàtur?Nùriquid cum humanitas dicitur, dei-
{ tas inderemoiiétur ? Nunquid cum films hominis dici-
turj nôn^tiàm filius Defconfeqlienter aduertitur ? Nunquid
cilm verbum Dei dieirar, nonrfimüli.ntellïgitur &
caro quod fa<5fcum eft ? Nunquid cum caro corpufque C-
ius depf omitur, non ëtiâùvdiuihitâs indubiran ter often-
ditùr ? deem alio eiuftlem libri loco de his qui vnam tan-
tum5iin Chrifto naturâria nituhtur aflèrere fic loquitur:
Naiii- & cum dicun t vnam fuifle n aturam in carnatam,
volëntçs hoc modo velut oftendere fingularem, nulla-
ce nus ëuadunt fignificationëm duarum. Dum enim dicitur
vnam diuinitatis näturam fuifle in carnatam, remotis
ambigùitâribus, altera erit quæ in cantata eft, altera quæ
incarnata perhibetur. Quoniam non eadem erit natura <
deitatisquæincarnatacft, quæ eft natüra càrnis, quæ incarnata
perhibetur, neqj d lèipfa natura deitatis incarna-
ta eftjfèd natura carnis incârnata cognöfcitur. Sicut neq;
ipfa natura carnis extiritdeitate fublimis, quia 8c non a-
Hunde diuinitas, quam de vtero virginis marris incârnata
procëflic. Et caro npn nifi iniifdem vifeeribus fânâo fpi-
ritu fuperueniente,& altiffimi ob um brante virtute, eft v-
nita deitati. Item paulo poft ait: Quærant ergoiftiqua
fuæ dementiæ foueas quibus circundantureuadanc ,
palam fe aut illorum eflè de numérofaceantur, qui ve-‘
r um Chrifti corpus impugnânt, aut nëgarë non aüdeant
noh nifi hac ratione verum eflè, fine quaverum eflè non
poflèr^ fictit & cum eundem Deum diCimus, velfècùn-
diîm Deum loqui aut fàcerè prædicamus : aliter verum
eflè nônpoflè, nifi veram illi c diuinitatem, 0cin fuæ proprietate
fubftanriæ permanentem deitatis fatemur eflè
natutam. Ambrofiusin li.i. de fide vno eodemque loco
ficut Chriftum Deum 8c hominem , fic in ëo diutnitàtëm
I proficccur & Camem, 'dicenj:VnuliiDcum Ëfepherac di-
cunt. Apoftüli audiunt, Vijum Deum magi crcdiderunt,
S£ auram, thus & mytrhani fuppliccs ad .Chrifti çunabula
dctulétunti auto rigciiifacenres Dtutnthute ve-
netàiltes. Thefaurus enim regni auium : iâcrificiumDei,
thus : myr. ha eft ièpiiltur*. Quid igitur voluerunt iibi
myftfca muueta inter abieSla pr*ièpia, nifi vtintelliga-
mus,in Chrifto diffcrehriàm diuinitatis Se carnis. Vt ho-
mo nâfcitur ,.vt Deus venCratut. iàcetin paqnis, fed ful-
getin ftellis. Çonts nàiqeiitcm indicant,ileHædbminan-
tem.Catoeft quai inuoluitur. diuinitas cui ab aqgeift mi-
hilltatur. Ita nec digniias naturalis maieftatis amittitur,
Scallumptç carnis Veritas coiriptobacut. Hçcomnia qux
fuperiuspofltafunt, hac beams Ambrofius conclufione
fitmauit dicensi Hæc eft fides noftra, (îc fe Deus âgnofcî
voluitab bominibus.NempebeatusÀmbrofius fiiperio*
rem. diiputationem hac diffjnirione concludens, itavt
hanc elle dicetet (idem nofttàm.euidenriilime docuit, vt
ficutOeum hominemque dicimus,fic.diuinitatem Scçar-
netn nulla’tenus dubitemus. iuiccuhdoquoqyciuidem
opens libro hcc ajt ; Sdeanf igitur inanes de fetmonibus
quæftiones,î»o»M»ittg»i(»iDei,iicutfcriptum eft; mmeilin
ptrfttajlone verbi, [tiinoiinifiont mtutis. Sequitur adhûci-
dem fandus Ambrofius dicéns: Seruemusdiftinbtione
diiiinitacisSc carnis. Vnus in vtroqyfe Ipqùitur Dei filius
!; E
—— -------- » *.«j **i V i-n-ivjut u c i niius
quiadn eodem vtraquenaruraeftlEtinfta, Hic eft qui deiceti
dit,bic quem pateriànciificauit Scmifîr in munduni;
ExipfaliteranosdocctSefanaificationcmnondiuinita„„„-.FT- _____n . .. , \ a . ..- . tem egiiiflèjfed carnëm.BeatUs quoque Auguftinus in li-
: *>ƒ<> defi.de, fpe, ôrcharitate. quem nofti à multis E.nchi-
; ridionnuncupari, fie dicit:Quis enim congruentibus^fo-
’ lum explicet Verbis,quod verbum caro faétum eft, vt fia-^
j bitarec in nbbis,Vt ctederemusin.Dei patris omnipoten-
tis vnicum filium fiatüm de fpiritu fan d o & Virgine Maria
? Ira quippe verbum caro fa ftum eft à diuinitate fufepta*,
non in carnent diuinitate muta'ta. Ecee beatus Augufti-
nusoftendit diuinitatem fufceptiicem carnis , qiiam ni-
i hilominus fufeeptrieem teftatur& morris. In libro enitîi
j depræfenriaDei fie diciç : Per'caput noftrum reconcilia-
mut Deo , quia in illo eft diuinitas vnigeniti, fada parti-
I ceps mortalicatis noftræ,vt & nos parcicipës eius immor-
taliraris eflèmüs. Vbi continuo magnitudmem huius fa-
cramenticommcndansjbæc veVbafùbiunxit: Hocfecra-
mentum longe eft d cordibus fapientium fuperborüm,
& ideo non Chriftiânorum, ac per hoc non vere fàpiën-
tiufn. His omnibus fandqrçyn patrumfententiis ofterW
dicur quod dicitur de vnigenito Deq, eriarn de eiüs diuinitate
non incongrueprædiCari. Sëimus autemin hac af-
fèrrione catholicç veritatis, àuc hçreticos pro pcruerfita--
cèaeditos, aut cathdjicos mifiüis.myfteriuiri rede crède-
■ re credulitatisiîîftrudosjciim audiunt quod dè Deo filio
dicitur, de eius qüoque diuinitate dici, & tâmènvnam
f anobis patris & filij & Spiritus fândi diuinitatem noiie-'
I runtnihilqminûspirædicaii.Ah’quâtehuspromquiîhdôs,
I quod communio diufnitacH\cqn\muiuónemi^ci4cha<
manæ fufcepcioïïls, ac perinde ex carnis communioiie
putetur in pâtre & filio &Spiritu fahdo communiohu^
manæ natiuitatis, paflionis, & marris. Vt ergp nec illi
maligne ihfidientur, nec ifti fqrfitah incaute fallantur,
debent vtriq; côgitare fie d nobiS Vnam trinitâris pfædi-
cari fubftantiam, vt tamenjiôn dicamus vnani eiufiJèm
triaitatis eflè pèrfonam. Vnde
ra eft, ahquid
tamen inuèhiatur quod propfi ö Vnâquaiqueperfbna na-
fcatur,qi tamen fiecinueniatürfeparabile, nec poflïtëflè
comurie.Nam proprium patri dicimus eflè,quod geniur.
TropHum.filij dicimus effe.quod fôl9 de folopatre nàtüs
fit.Proprium etiam fpîntus fandi, q> de pâtre filioq; pro-
cèdit. In his vëro propriis nulla eft naturæ fèparatio, fed
quæda perfohalis agn'itio.Cumpropiia foiiiisfitgëiiëra-
tio patris,non ab ea camën fepafa tus eft filius. E r expropria
fit natiuitàs filij, nô tamê eft d pâtre gignehte fèpara-
bills , quia ria'riuitas fili; naturalitèr vera non effet,nifi de
pâtre genitus extitiflèt. Quamuisitaq-, nafcétefilio pater
genuerit,&gignentèpacre filius natus fit,non tamen aut
F
Cap. 4.
Ibidem
G
To.i.Epift,