A
RefponceffitM
et-
lamcxprz
cepto oiui
no,
B
m m
m’m
ffiLm.
C
Inrelpon-
dendo ha-
benda eft '■
ratio regia:
Saw. I|,
l.Trta.»
Deus plus
tiaendus
D
fichonoquam
rex
temporalis.
I Laus Bar-
! bari régis
i lludio iais
fcentemperditioili nonfileat mancipandum^Inter alia
dominum hçc dixifle comemorans: Quid enimproftdrhomi-
ni, fi lucretur vniuerfum mundtim, fe autmipfum per dut, &de~
trimentumfuifaciat: Caufamquehuius perditionis infinu-
ans adiecit: Num qui me erubuerit, & meosfermones: hunt film
hominis erubefiet, cum venerit in maieftatefua, & patrie ,&fan-
c tor urn angelorum. Nec immerito talis feruus & abiicit ur &
punicur: quoniam vno eodemquc filentio fiimat erröte
m , qui terror? feu tépore poflèfliis , filendo npn a-
ftruit veritatem. Dominican! quoque gloriam q u in o n
firmaritj euacuat: & diuinam contumeiiam qiti non réfutant,
adcumulat. Plerunque milesignauus regia caftrà,
lomnolcnto corpore depreflus , oppugnantibus tradie:
dumcompetentibus excubiis non défendit. Hase idcirco
quàm n\axime praemittenda -, ne fuperbærefponfîonis/a-v
lîquatenus nçcare tua pietas velit, eui ipfarefpondendi
néceiîîtas officiùm liberæ refponfionis imponit. Nam
cumde D e o re j agitür, nonleuis reams eft,. fi quo d adfà-
lutem pertin et, taceatùf» Ita nam que nos op ortet Cordé
ad iuftiriam credere, y t oriscbnfcfliofiat pàriterad fàlu-
ternt quôniâm vètbumDeifidneft vinéfcumfHucaccç-
dit, quodillud diüinæ praeceprionis oraculum ,^ omnis
ecclefîaftici prædicatoris pèrfôr.am , non tantum fidei,
fèderiam feruitijquadam cornmünione perftringit, dir
çëntedoitmio: Clama, neceffes, qtmfitubtexaltavocenttuam.
Qu^JElaiæ cumd ; ci t u r, i n y n o plimbusimperatur. I-
pfo vnigénito Deo difcipülis lbquente : Quad vni veftrum
dm , omntbus dico. Propterea rips etiam béatus Petrusad
refpoiîderidixm paratosefle debere,' patèriiae jupér ailé- J
(ftionisniftinbhi: Parati, icquiens’. femperadrefpondendum
omnipofcentivosratiowmdefidc & fie, quainvobisefi. Çumo-
mni ppfcentifiationèmfidei fpeique noftræ priEcipimur
reddfera, ce flat prprfus vniuerfæ tamefignitatis exceptio
quam perfonæ* Cui enimvericatis ihfinuatiodenëganda
vendieare. Imlentùs es, qùi te'fpfo pbriorèXtiriflèSjdum
fie Afiicano prælldeS moderando regimïrii, vt ni&gis
defidercs animæ fpacia dflatare qttîm regniy hôfli vene-
rabilis rex 8c | vt noA atftbigo’.) firma teries fènten'rià
comprobatum quanto mtlipribus in h aîr'eat commodis,
qui veritatem defiderat noflè , qûamqui fu b à âisg én ti-
bus, temporalis fines regni ctipit latius propagafe.
G A P V T 1 I
MAgnùm b ô riü tt tô ftfe rt inquifitip vèritàtis , q u i
tarnen time defidèrató n on fmfiràtur e ffe â u , fi
re<3:(s ad veriçognitionem lineis animus mrntârur. Tune
etiam ysèloci prodeïit ingènio ciicurriflè, fi tendènds'ad
ycritatemgretfus, nullo prauitatisteneatur errôre. X^üa-
iite r autemialubris eft 'cftdulitas æftimandà, quæ putat
in e b çuitum.religionis diùinæ çonfiftere, vtVel naturàli
veritate fit priuanda diurnitas j du m negâtùr ïn è a , qu.od
n o n negatur in libmine, vel cum redèmptiôhis noftræ
peruèrtitur incerta confuiione mylterium , Vt dominum
Chriftum, Dei‘& hoôûnis filium : vel Deuin de Pâtre nà-
turaliter.^erum, vel hominem qiiis audçàt n e ^ r e p e r f t-
dtiinr , âutfi fubiacuifle diuinitas teftimetur paflionibüs.
fiominis y vel n o n rotus homp fuiflecredatur in virtüti-
bus deicatis : Ac fie, non diffimili veritas euacuatur erro-
te , fiyel in vnaperfona v'eri Dei veriqüe hominis Chrifti,
quo d diüerfum fubflantialiter confiât eflè, confiinditun
V,el in diüinitate partis & filij 8c fpiritus fa^éliy-fiibftan-
tiali diuerfitate crédita, .quod vnum atqüe indiuifibile
Trinitaçis eft , fèparatur: cum nec diuina fimplicitaspar-
tticularemfîbi diuerfîtatem aferibi p ermifta t, vnde lion
immerito compofitioni fubiaceat, nec rationalis intelli-
•gentia cultü diuerfitatis vllatenus egeat, quævnius tan tum
fimplicis fempiternïeque naturæ fidem V * d ïalutis
neum u
Arriana
-pelfidi*.
putabitur , cum fe loquutum fiire confüfione febram re- fuae plehitudinem fatefle cognbfcat ? Vtpotfe q u x n o n i-
üiUMÄädUä*, • gnorfety ipfiim D eum fibi caeleftibus oraCulis iritonarei
Audi Iff ael) Dominiu Detis tuus, dominus vntuefi. Et dominum
Deum tuum aiorabis, & illifoliferutes : & non erunt tibidijabj-
rjue me. S ed nec illud eft humanismenribus ignorandnm,
quanto faiutis'mutetur ■aternae difpendio, quifquis veri
Dei p roprio-vnigenitoque fiiio quantum ad diuinitatis
attinet immeniam {empiterhamque fubftantiam, vel localis
m o tio n » , v?l cunrfquammutabilitatis Aon metüat
hnpiis mprtiferiique contumeiiam cogitationibus v e l:
fermpnibus irrogarei Vndc n o n immeritdDauidicixar-
minisillositacondemnate loquium: Dixit itifipiensincor-
defuo, noneßDeus: quiareuetafi löcalisy non immenius; fi
mutabilis, nonefiDeu&
gibus ptophecateftaturvdicens!.Io«/«efwr ïntesi'moniie mis
in conß>e£tu regum, &nontonfundebarl
G A P V
BVocirca cum p ro noftra fid e, inquahmm facultà-
tem diuinitus àccepimus,fibere reipondemus, nul-,
làcontumaciæ fcii contumeliæ deb emus iuipicione no-
tari: cum nec nulrræ humilitatis, nec regiæ ’fimus digni-
ta^is immem6res, rcianiufque.Deo',timorem , hbno'rem
regibus exhibendum ,. Apoftolica ita nos præmonente
do &rina: Redditeomnibus débita, 8c paulo pofi: Cui timorem,
'timorem: C^i honorem, honorem. Huius timoris honorifique
manifefta nobis Beatqs Petifis aperuir difçretîprie noti-
tiam, aicensi SicutferutDei omr.es honorate,frtternitatem dili-
gtte, Deum tim te , regemautem bonorificate. N o n autenipa-
rum clementiætuædileâtionis exhiber 8c honoris, quif-
q u isu ite p o ^ n titib i hocrefgondct,: q u o d ad fidem per-
tinet veritads. Gompetens igitur manfuetudihi n i* der
ferimus honoris obfequium, cuiregalis apieem culminis
diuina cernimus largitate. coilatum. Nec tarnen quén^-
quam fapien'cgm ffigit, quanto fempiternus file rex re-
gu_m > & dominus dominantium timoré debeàt fuîpici,
qui temporales ctiäm reges percipit konorari. Hu ü ç fi^
quisparum metuic, valde eontemnir:Huius qui nonme-
mdrat honorificendam j . âugetiniuriam% Nec ingratire-
fugitculpam ,auicre,atorisimmenfitàtempètpétuafn&
perpetuitatem îmmenfàm, creararatum putauerit quali-
tadbus æftimandam^ Hoc benigna manfuetudo tua procul
dubio perfpicit, hoçingenij.ftudiiqüe cui fàgackas re^
ÇAgnofiÿt ,• quafn vere.mirandamv qùifquis nouic confi-
derare, pronunciat, non quod infolitumfit, hpininem
tclleftucir
ca myfte-
rium incar
nationis.
• V-.-. , . ' V ' C ' A P V T 1 V; ■
■Ertùmèftautemjpene omnes hærèticæprâuitatiser-
fore^hmcquibufdarnmultiplicicerfubrepfiflejdum
mâgnüm pietâtisfacramentum, quo d manifeftumeftin
carne, iuftificatüm eft in ïpiritu, apparuit angelis, prae-
dicatum eftgentibus,'cre'ditumeft in hoc mundoyaftum-
ptüm eft in gloria, npAnulli aut n o n fieu re ft eredunr,-aut
omnino non credunt : Etilldapis,qurabadificantibusreproba-
tUs, incapütfaftiüeii anguli, quibufdam prauæ crcdulica-
tis cæcitaté poflëifis, tapie offenfionis & petra fcandali effi-
citur. Vnde non immerito, cum Simeon infantemGhri-
ftum tempU dominum, ad tcmplum iuumpraecepto fuæ
legis allatum, gaudens vlnis meruiflètgeftareiènilibus1, .
& figuram ge’tens præfèntisîeui y carnali fèniô iamdefei- I
fi,nouumvetulus homin’em iumeret, eum feilieeti q u i i
fbluspoflèt ex peccatoribuslongieuo diéenti: Tu es Deus
falttator metis, &tetxpeàauitotodie, non folum inoliram ve-
tuftacem demere, quin etiam iuuentutem ,ftcut aquila, reno- |
feripturarum ftudiis infiftere , fed quodratumhatftenus j uare. Vcpote cui etiam Apoftolica tuba foret veraci-
habeatur,,Barbari regis aAimum numerofis regni cuds jj .. n . .
iugiirerodcupatum, tamferuendco'gnofcenda: fapientiae
deledtadonefiammari, cumhuiufcemodi femperinfati-,
gabiles nifus, non nifi yefotiofiis* quis habere foleat vel
.Romanus: p erte clementifllmejrex, per'te, inquamy di-
fciplinae ftuaia mpliunitur'iura Barbarics genris inuade-,
re:, qug fipi yelut verpacula pioprietare foiet infeitiam
terc anitura : Sicut eft veritas in Iefu,Mponere vos fecundum 'Ephif.+.a
priJHnam conuerfationem veterem hominem , qui corrumpiver
fecundum defideria. erroris : tenouamini autem Jpiritu menlfs Ku
vefira, & induite nouum hominem , eum qui fecundum Deum
creatus efl in iuftiti* & fancütate ventât if. ille igitur Si-1
meoh , ihundan® eernens adeflefahiacionis ac renoua-1 i
tionis effeètum ( non enim miJît Déus-filium fitum , ■vt tuitr- j
Bfa. 7. b
cetmundum , fedvt faluetur niundue per ipfum ( cum prirnum
fevitæpraeièntis angonbus preçaretur ab fo lu i, dilÉns:
N une dmtttie feruum tuum Domine fecundum, verbum tuum in
pace, Quia viderunt oculimei falutare tuum, Quod pkraßimtefä-,
dem omnium poputorum, Lumen adreuelationemgeniium', & gloriam
plebie tua ifrael: paulo poft hoe de ipfo t t fa ta ti Eccepo-
fitus eftbicinrumam, eirrefurreftionemmultorum. Ibi èrgo,male
çtèdendbus ruinam perfîdia générât , vbirè&a tredu-
litas fideles exaltat. In vno eodemquè Ç h rifto ,,veto Del
vcrôque hominis filio, minus j>erjpidendümfcenëbràmr
haftenus lippitudo, inquoilluminâtisveri lumihis’elarfet
manifefta cognido. Inde eft,, q uod Iudæus hominem
Chriftum cæcus v id it, & çècidit î cuiiam ppdein Ëfaias
n o n deftitit praïdicarc: Aureàudietis, &honintelligê(is:&p-
dentes videbitis, & notividebitis. Quid vèrpeflèntnoA vifiiri
v id en te sfu b feq u û tu s oftendic, dum Deum ex virginë
nafeiturum euidenti yaricinatióne teftacUr : 5c«, inqùi-
en s,virgoinvteroconcipiet, & parietfiliuin, &vocab\tis nomen
eiue Emmanuel, quo d interprétâtur Euatn§e^fta > dkénsi
NobifcumDeus. Audiensergo Iu d iu s , remanfitfutclüs : 8c
videns, magis faètus eft caecus, a quoriecveripatrisTein-
pite.rnus atque vnigenitus filius credicur, 8c incorrupræ
virginitadsfçecunditasabnçgatur.
C
Exlibro fa-
pientiæ, re-
furaturer-
Sap.j.c
.CAP ;
Inc etiam Manich*us in Deo veroi veram carnem
formidat credere, cum humanamcarncm'fionvicio
H
culpse, fed narurali credens proprietate p o iiutam, naru-
t.Tint.j.d
ræ malignam fibi mendaciter hngit , taqtàm virtutem
cæcas attrib u it, v t fi crediderit . vcrum Deum yeram çar-
nis aflumpfifle naturamy diiiinitatem, quam fallaci ptof-n
feflione dicic inquinabilem , carnis non credat polltt-,
tip n is expercem : & ideo in Chrlfto carnis phantafiant,
crederemaluit,quamnaturam.* & duminfirmitatemhu-
manam,' ab ilia fufeeptam, medidnalL v irtu te , h b n vidit
Ex hit!*
Ioannis
multi cofti.
futantux er-
xotes..
: ièmetipfiim mifet à jremedio. ïalutis exclufit. Sçd
hæcfinpuræderi\éntiafalfitatis, fà n d i fpiritus præfçien*
tiarefiftente, priùs éftextih<fta quamgenitâ. Ineoinqui-
•nâbilem fâpientiaî ftatum his yerbis inftrumenti veteris
fèrie commëridante : Otiinium mobtlitattim fnobilior efl fa-
pûntia,attingit autem vbidpropterfuam munditiarii. Vapof efie-
min'virtutis D tï. & emahatio quadam claritatis ommpoientie Dei
fyncêfis, &ideo nihil inquinameniîin illam ineufrit. Splendor eft
enim luçU interna,& (peculumfine maculd Dei matefiàtis:, &ima-
gobomtdtùiÜiw:&cumfit vna, omnia potefi, & permanensinfe,
omniainnouài. Dequàfàpientiæincoinquinabilkare, àt^
q u e incarnationis veritate ftcürus ille , qui aepeètpre ft
pfius fapiëntiâ myfteriorum coeleftium meruit intelli-
g entiamilhiminatusnàürire,fidncialiterdicitr0
ritus qui cônfiteiurïeftm Qh?$um in carne veniffe, ex b to efi. 0-. i
mnis Jpiritue , qui non confiièïür ïefum Chrifiuin in carne venijféi
ex Dèononeft,, Et hiceft Antichrifiiû. Foeuilëntæ qu
nis inquinamenta non fenfîc -, qhi ad'uticipiënaam ve-1
ram fubftàntiam càrnis, & .ad ë'andemmündahdafti car- •
nis:foetulentiam venir. Quoniain ideOCarneinimma-
culatani,dignàtûseftiumefë, vt carnèm Ïaluansortïnem
poflet carnis macùlâm fùbmoùere. Mcmora'to rurfù'slo- )
an Aë teftântëi Scimtts, qu'ta ille apparuitvtpeccât'à tolleret, &
pcccdïum in eo non efi. Iterum : In hoc apparuitfilius Dei, vtfoï-
uat operâ diaboli. Nam quia D ei opus ÿincurô tënèbatur
diab o lid operisyappàruitfilius Deiy vt illùd. folüëret,hoc
fàluaren , „
t À P V T V. L f e
ig n o râ t etiam ^otmmmàgnumpûtatü, quodApoftplus'
memàta.t,facramentum,<im Chrifti ex yitgihe fiitetür^^ëx-
ordiiim, ignorans in vnô C hrift o fie elle credên'dam veri-
titem càrnisex tëmpbrëy vt negandanonjfit natiurâlis ve-
'îitâs fempiternæ diuihitatis ex pâtre. Et p ropterea non
credit fine initio fubftàntiàlitër Deum natum exb"eopitfi,s
in quo carnis vèritatèm confitetur ëx virgine : N o n in-
telligens de pâtre DeO fubrtântiali'eèr natum illu d yér-
bum, quödinplenimdinëtèmporumcarófadtum,,habitac
in nobis: quöd fecundum diuinam, quam habet eX
patrefubftàntiaA!,^inprincipioefat,&apud Deum erat,& Deus
trat. Qüibüs tribusEüangeliftæfententijs,&fempitë na
verbfnatiuitas, 8c perforialisincônfufa proprietas, & in-
difereta fubftantialis vniças patris filij que môhftratur. Vt
inverDocarofaAo,^ in nobis,qupdin princip
e ër at, fempiternitatis ag'ni tio , fufpicionem coeptæ na-
riuitàtisàufertct: • qubd,apud ï)ëum état, perfonae vtriuf-
(Çuëincôn^faptoprietas, vniphëm Sabëlliàhi ërroris ëx-
clu'derét ': quod auterii Dèus ërajt ëflèhriaj» nominis vé-
ritàs-, ynitatem fubftantiæ genitoris gënitiqùë mbnftra-
rëti Non énim dïxit îoannés y Dèus diÂusëft verbüm:
fed » peut trat verbum : vtdùm in Deo Vërbô efTen tiæ diui-
naev’qritas nàturalis agnofcitùry conrequehter non nûn-
tüpatiui » fed naturaliSriomihis veritas probàfëtur. Veritas
ëhim naturoe nunquàm pnüàturhômiriis veriéaitê. A c .
fic illai ÿêtbi Aon proladüi y fed fubftantialis Vera incàrnà-
tiotuhc falubriter treditüri fi æternüm verbùm’f quod
carAenifufcepit ex tëmpôré » non inicio ëxiftendi fubdi-
tum, nonperfonacum pâtre confiifiim, npnaliudnarura
crèdamus eflè quam Deunl,
C A P V ï V I ï.
Q Vnt etiam quidam in èô qûampiurimum gratiæ faîua-
v j toris ingrari,qüod in Chnfto,De'o fcilicèt veroyhomhl
nequeperfeèto , ffc fe aflèrünt accipëre Dèiho;miriifqHë
hàturàm.:: ytvnamfalfam y alt'èràm;fèmïplënam nôn du-
biréiit in Dei filio prædicarë fübftàntiam. Nàm vëràm
Chrifti dëitatem noluht’dedëre -, cüiùs ex Deo pâtre ve-
râm natiüftafe’m neganr fubftàntialitef extitiflë : volen-
cesDeofilio natùrâm vcri nominis adimere, cui néqùe-
unt nbmen natüralis'vçdtâds au^fe ' ' Dicunr enim in]
vntgemti Dei nomme, n o k naturalem ex patris'gënerà-
tione fubftantiam y fed ïiUncupationem foliUS eflë voca-
buli donatione cohceflàm^ Humanam quoqu^nàtu-
ramficin Chrifto cfedunt , Vt quod eft mdius hominis â- j
dimànt': quod eftinferiuS, hoc rêlihë[uanr. Ét-mlnus
cdhfi'derîintes maghùm pietarisÿquod Apdftolus memtor
rat, fàcr'àm'ëhtum, àbiila Mediatoris Ajirabilifufceptiö-.
;nè ràtionalém nitüntur animam fepararé | "quahï ïn vme-
diatorë Dei&hominümpe'nitus aiferurit nonfuifie. A-
liud quoque ab'ïftis adijcitur iAemotato ërrori piacu-,
lum;, :quo(cofifufionis' admittunt teterrimæ caupor^i-
•tum : Namin vnitate perfodæ, (IA qua Öeus &homo v4-»'
nus Chriftus, ineohfufibilem-atque infêparabilem vtd-
ufquê Veritatem naturæ comméndans, verum le Deum
diüinis operibiis, Vcrumque hominëny hum^iis paflionibüs
denlonfträuity in^piflibili liabens yper quod'hc^
mo creaïùsèft fartksrpâffibile fùfcipiens, per quodUnâ?
returiAfirinüsyficiftilnefcioqüadeceptionefallun'tuf,
v t quicquid domihfis y v'eram formae fer'uilisfufceptio-
nemmbnftransyliumiliteigeffitauidixit.'totiimadcofi-
tumëham dmmicatis' dehuar'e noi\ metuant -, quampaf
fioni mütabilitatis fijbiiçiunt, dum vtriüfquë naturÿ yë-
ritatëthtam diètorum quamopëriimmânifcfta'tibnbcla-
riflima re^lendentëm y nulla cpnfideratione diftingii-
unt, non atténdentès, vBidembnftreturinfiripitas, ab
inufi&a iïnpaifib^
tèm reîplendeàhtirtüi'ètæ virtutis ihfigfiià'f A'tqÜe ira di-
‘ uiiji myfterijcfruftrarfe conantur efleiäumV QuiaVe'uera
."fidmofàluaiinonpot'ui.tyfiVelïufcepforKominisnacura-
s liter vents Défis Aon fuit y vel in DeiVëri fukëptidneali*
quidhöininisdefuit.
Error aliu's f
negantium
dhrifto
deitatem li
inul Ôchutem.
deitatem '
matèref«- tunt. ■
ç *A p v t v r i i.
BT y t qmne fubmdueatur dubitation is âmbigüumï ifi
vna.Mèdiatoris' Dei & fiômiriÜrny hominis Chrifti
pèffqnayperft ftio diûinæhumânaèque fübftàntiæ , pro-
phetiçise fi: Ap öftolicifque teftimonik demonftràndâ. E-
raias, fictie fiipra mëmdràiumüSjdicitrÈfrêrii^o in vteroYondrhiel
manducalit , pf,üfäuaiin fciatautproferat'mdligna,muia-
JWt bànbnquoniamprïüfqudmfâatpuéf bonüm aut mahân, non
Bibliothi Vet-. Patr.% ont.6. S