ccçlos j dico autém animam ,vtdi<ftum eft, funt in fiiaefi -
fencia, vt quæ non opus haheret,vt firmarecuc, eo qüode-
j ius natura mimmècorrümpatur, necin eamcadat inceri^
1 tus. Si àutem voles, non acdpiesde' fbla came D pminifè-
j cundùm nrmamentû némpe aerem, fed etiam deeius di-
‘ uinitate. Quomodo enira aer iinpletomnia,&nullus eft
fpeus eo vacfiùs ; dicitur autem & ab externis locus capàx
orçnfium & qui poteft omnia fufcipere:Ëft autem eûa per-
fpiciiüS nullius capax fîguræ,& inafpeiftabilis, fèd faciens
'qfiiderfi vt rmyidéatür cumipïè omnirio non videaturâta-
etiam yhiuerforum Deus iinplet omiiia,&nullus eftlocus
eo yacuus.. Noneft enfin creatura quæ ex ipfonon fitcon-
fpicua ,eft'autein capax omniumqui quærunt comprehé-
dere ëam quæ eXipfo exiftit deificationein,côhgruenter ei
quod a Mofè diiftum eft : EH locus apud me, nempe facultas
fuicipiendite &tua. Quidnam autem eft aliud eo magis
perlpicuû i qui prbpemodùoccæçabat oculos difcipulo-
rümin Thabor ? Eftautein nullius capax figuræ, adeo* v.t.
nullam aliamfufcipiat formant, tanquam formamiri mar
tcria.Adhæç autém âccedit,q> eft inafpeiftabîlis.Qujenim
fupraeius peétus recubuit dixit:X)e« nemoyidit'vnquam. Et
facit quidem,vt alia yideanturâb iis qui habent validàm
mènrisperfpicacitàtemrvtpote angeli; cpslum 6c vniueria
to,ftellæ;&in EccléfîajSaniftfi Si aUcem in hymnis Daui-
dicis audias etiam coelos coelôrum ; hæc eftproprietas linguæ
Hebraicæ,qüæfîngulare fæpe nominee in plurali. Quan-
do autem audis Paulum rupturn ad tertjum coelum ; primum
coelum exiftima eflè aerem, Congmefiter ei quod dicitur:
npui pmnes.volucres coelfihpc eftaeps:deinde fècundum
coelum, ftellarum fi & tertium,fupremum coelum angelo-
mm.Etenim in exterioriparte rempli ftabac magna multitude
Iftâelis ,m interiors autem? Iblum ingrediebantur
facerdotes, in earn quæ eft intra fècundum velum, foius
Pontifex. Qupmodoætiaminçoelisi&uenieSyin exteriori
quidem coelb & quod eft apiidnos: in firmamento, in-
qiiam, aerio : volucrumgenerafîmùl verfari, quæfignifi-
cant gregalem Iftaèlis multi tiidinem: intra firmamentum
autém quodapparet, &ingrèdi & degere & fèmireac colère
intelligentes Poteftates* & forte etiam iuftorum aiû-
masiSuprafeëundumcoelüm, (quodnamfitäutemnö in-
télligo) npÊ^ftfècüdüm velum.-nemo eftingreflüs;nilifp-
lus yerüS PpntifexGhriftus qui eftPonrifex fecudum ordi-
riein MèlchifëdeeiSuperiusautem coelum exiftimo éllè fi-
nus Patérnôs. T u autem qiiâdp audieris Deum élïè &fia-
bitareincoelis, ex diuina Scnptura : aut eilé intra Velùm
lècundum: ne intellexeris;aliquâs circûmicriptiônes , &
Separatio a
"q u arum, fi-
’ gura lepara
. tionis fideli
jiSjVelmalietri
fund:
G
creàtuia,vndenam & quemadmôdumfaârà fitûpfe autem focales habitationes ,&tranfmigrationes, &.afcenfus, &
nmifiibuaturcómprehenfipni,neqi cernitur modus eius egreflùs. N am cum fît humilis <8f abieéta noftranatura,cû
: ciréntiæ.Hoç quoqj npn te præcereat,quod ficut aer eft vi- ea, pro vteft éapaxraudiendi, loquitur Spiritus iàndtus. E-
uincatof horhiiium & eorum quæ funtin terira : itaetiam ius autem quod dicimus, teftiseft nobis propofîtaScriptu-
Deus âçcedéns, eps viuifiçat qui viuunt ex ratio ne: Ange- ra Mofaica, quæ continet quædam ciailà verba & indigna
lös,inquam>ß$ fiomines:fed & éos etiam qui funt belluini Deô qui non poteft cireumfçribi : qusç quidem Mofès non
in folaè^oScônièruans eftèntia: non vtiq; adeos accedens, à domo fiia promût, léd Deus, cpm ipiè per (ànétos ange-
&cumçistranfîéns.Qnodfi etiam intêlligas de angélisôe los in monte Sinai, hæçiocutus eflèt in tabernaculoiSed
d&nipnibus illiid : Et feparqmt Deus in medio aqua qua eft fub nee nomen fiium omnino pofîiit Mpfes in eius Inferiptip-
firmamento, &aqu<& qua eftfitprafirmamentum ; nihil intelli- j ne,vt fecerût cçteri Propherç fai Librisluarum Propnetia-
I quam lri di-
1 gloria Fa ,
Duo côeli
fuut figure
gis,quod difirepetapietate. Nonnulli autemhocetiam
refeiunt ad duospöpulos ,nempe&ad eos quidem ftan-
tes qui firmifiunus ac ftabiles fiiper Petri fundamentuth,
& illius fideiimmobilem conftantiam: & adludaeosqui
cedderünt,6c&bie<äifiintinferiori firmamento. Poteft
.aiueifi hoc quoq; dici de nobis & de aduerfariis magnam
eiiim dsemönüm miutitudinem (eparauit Deus veniens
fuper terram & eos^miiit in abyflumjnempefiib terra: fir-
mamentumquo milfi lunt illi quifiintingrefli ingtegem
porcorum,vt cum paucipres eflentinimici,nos reifte 6cex
virtute vita agereraus.Aliquando (eparauit etiam angelus
Dei in mari,ftans in medib Iftaelis&y£gyptiorum, vt fer-,
uaretur populus Dei,prae(ignificans magni 'coniilii ange-
lumqui nos eratuperamrus a mahudiabpli. S uaui ffimus
autem Nyexorum Gregorius,, intelligenrium ihtellexit
Poteiratum cflcl a^iurumdifiiiniftionem.Nam alias qui-
dpin cp|0 tuit Deus in ccelis ad diuinam gl orificatiohem,
‘ aliquas autem adminifterium in terra conuenienter ei qui
dicit eos otinünjßratpriosjpiritusquimittüturad nofiri
rjurn&falutem.Vidcte enim,inquit ChnQais,necontemnatis
'mtcredu^iDteo etftm vobis^quo'dangelteo-
riiiii pt /pctito videntfaciem Patris met qui eft in ccelis. Si autem
interrogas , & quomodo Deum nemo v:d t vnquam ? feias
quod in Slip tan quam in aliqup diuino {peculo yidemus
glonamPa|riSjCqngruenterei?quöd fcriptiun eft: qui me
viditjVidit^r Paifem,quodegofim in Poire, & pater in me. Intel-
liges autem duamm aquaritm diuifionem,iuftos qui fepa-
rcnturapeccatpribus,i|Iosquidemquirapiunturinnubi-
bfus iupra fimdainentiun,hos vero qui intra tranfmittun-
I tumdipferqs:Ne0 oenim quideflet opus.vt aqü^f rren-
I turuipracp;lum>Num volebatDeus,vt angeliaepotefta-
11||Vcfierentprpifo^bus > Quiehimexaquisfirmauircoe-
j Mm,& fimet aquas fiifpendit terrain,poterat etiam fine a-
qua,indiflolubile cuftpdfie firmamentum etiä ex igneSo-
lis.DuorumeiEgo cffilbrum tantuinfabricationdn didicirum.
Quod autem angelihaec narrarunt Mo.fi ? audi Paulum
dicente inEpiftola OrdHebr^os de S crip tura legisMo-
{aicx: Sienimquipèrangelos diftuseftfermo,fuitfirmus&ftäbi-
/ó.Similiter &beatus Stephanus in Aiftis Apoftolorum ad
Iudaeos verbafäciefis,dicebat de Mofe:H/c eftquifuit in Ec-
clefid infolitudine cum angelo qui loquebatur, &in monte Sma,
& cnmpatnbus nofirk, qui accepit verba vituvt daret nobis.Ecce
aperte audiui d Paulo & Stephano Apöftolis, eile angelos
qui enun ciaruntlibmm Genefis,Mofi: & e a de caufa non
infcripfitëumfiionpmine. Prstereanönefthocquoque
prxtermittendum,quemadmodum hunc diem appellarit
ieeündum:Exiftimoauternidefie fadumaptefimul Severe.
Si enim Deus non ideof ormauit hominem vt propter
ipfiim fiibiens Crucis pätibülum,afncere,turiifiuria:&fie,
per fe & fuos Difcipuios adfe traheret humanum genus,:
iedvtipfe qui fuerat- formatus, finnus jnaneret aeftabilis
in ijs;qu£e ei fuerant tributa in Edemaminime ab etófibitó-
(ftusfille vero cu mn onp er man! i fiet,vi(ft us eft &eie 6tus ex
Edem, damnatufque ad corruptionera &intentum: itaqj
oportebat venire aliquapnoribus bonis longe meliora,ea
autem erat, eius qui noseftfabricätüs humarue nätursefu-
feeptio. Etnunc abimoafeendensaeriumfirmamentum
ex aqüis terr«, quoniam, hümanitasper Chfiftum eftafi
fiimpta, eftfimul cum magno & primo cöèlo 1 cum Vér bi,
inqüam, diuinitatè, affidue. Ethacfaifta fimt lècunda j’vt
prima mèdicamentp adhibito curarentur. Prop^preadi-
ps fecundus & aiftio fecunda dicitur , Seruatoris huma-
n x nature fiifceptio.Q^miqui hinc & illfiic dficrefiit Fi-
delium &Infidelium aquas per firmamentum fidei;Ghri-
ftianorum dies fignificauit. Apparet auteinhocquoque
pulchre dicendum, qiiod non fit recuianda memorabili-
um Interpretü diuerla in diuinisScripturis acceptio: Ex i-
pfo enim diuinitus iiilpiratQ fiih,damento,hQcfacere didi-
cimus.Vnde etiam aequfieft äudire Mofaicos &PÏophcti-
cos& Dauidi cos fcrmonés, aliqüado quidem aedpere a-
quas pró Gcntihus,aliquandpautc prptentationibus,ali-
Tcmpli Ia.
daici, ttes
H ‘i
Deus no
in cxlis,i
tftbr.x.
vSftSr.j.
1 G
Diesquo-
modo dica
daSjlmnia
à Chrifto
fulcepiio.
musex^c^aSermtur4,intypumacfiguramduorumvelo< (I _ ,
rumtempUquaifigriificancduasnacuras Iefu, &duorum j qfiandoveroprodiuinis Difciplinis,&;profanfitoSpiritu,
pqpulorum^ & duarum Ecclefiarum | filperna:, in quam, 1 & pro gratia Baptifmatis.Qjipmodo etiam caelu aliquSdo
rasiefu.du. - ‘^ ^ « ^ ^ »© (^ » fic Jeliu n i.Q ^ d en im O p e tib ri ccelo 1 quidemfignificatipfumfirmaihctum: aliquando autcet-
■popuio$, | Deus eftad lumen;hoc,cml6inieriorieft fo l,& Ijrmamc- iam cceleftcs po.teftates, aut fetiam cofiomne fuper qupd
Ifi«! £c <l? ^^fefi^^^b^fi^fi^fitquodfuntfandti angeliinccE- Deus requiefeit.' Montes quoq; multis modis intellignn-
| / t?’ 4u0^ nC)n c5dit fubafpeiftum,' hoc funt & in firmame-1 tur: Accipiuntur enini pro Ccelis & pro Ecciefia, &,pro
I | , " . « \ angelus
Aqi&e quid
fignmeent
iiifinpcuM'
Idfites, mul
tifignilicic
infatptury
fcrficum,
Cue Arabi-
cum finuni
intelligif '
roonti Sinai
visiaum.
_ _ :
densadfàpbrc bituminis^quaperimens,Vtquæèftihde-
fertis Æthiopiç:aqua calida ôdalubris .Innumerabiles » -
grègâtiohèsaquamm diuerfârum & mulcarum. Atqui n»
fifiiuffit Deus yt aqua eflèt diuiduaifed vnitain vnam cófiV
gregatio.nem. Quid autemératPmnino heceflè Opifici a-
quam extenderefuperomnem fuperficiem tçrræ, & deinde
afigclis & pro altari, & pro aduerfarijs.poteftadbuSj& pro
famftaVirgincSc Dei geni trice .Similiter etiä Hu pij & ban.-,
tos»& plantas, & terra, & tenebrae, & nub.es, & vend: &Vt
femel dicam,omnis afpe<ftabilis& qua: lfib afpciftum non
eadit creatura multiferiam multifque modisihfeiHgitura
diuinis Patrib. ne inppia cognitionis laborer Spiritus fan*
iftus,non valens ficut.pluuiaplancis donate diuef&m grai
earn rurfiis çongregare: &honpotius vnamquamqué
iiam in efijulentis eorum ftmäibus: eft enim facie raultfe | rem creataminproprio loco ftatuere & cPmpingere? Ere
plex, multamq; & eandem habens luceaqua diuinaeSeri- ( goynp nos quoque incidamusin laqueos Manich^orum:
* f . r I : a_ i l l : - . ' : _______ : 1:._____ : 11:___ __________ T\—•:
pturæ quç featurit ex vno fonte fanifti Spiritus .Ei gloria &
potentia in fæculafæciilorum. Amen.
KRimum quidem librum fe d o Théophile, deijsquæ
primo die à Deo fada finit : qui didtur Domhficus:
Quo cum omnia ex nihilo ad hoevt fint deduxiflet Deus,
decætero tanquam maflàaliqua,in fiufta diflèifta mundü
Conftituit.Poft diemDominiçum,tanquam ad fècundum
facrum fcalarum gradum : adfirmamécialtitudincmpro-
mouimus.Nunçauteminilloadaquarumlatitudinem&:
hrofunditatë&longitudine audebimus aecedere,Chriftû
nabentes gubernatorem apud Patrermtanquam opifioem
-&in operacione parem, germanumq;, & vere eiuldem ef-
fentiæ.Et dixit Deus, Congregetur aqua qiueft fub ccelo in congrtr
gationem vnam, & apparent arida. Memento, ôL.e<ftpr,me
dixiflè, quodnon difloluentes li teeram tranfiifius ad non
feriptos fcnffis anagogicos : fedàPaulo eruditi quidieir,
Littera occidit:ficutetiamocciditludaos.Èzdecz\i{a.,poft^tt&~
■ ram,quærimus etiam fpiiitum qui per litteram adubratut^
in Ghrifto autem impletur. Ecce enim cum aqua eflèt eo-1
^gregata, eflètq; indiuidua,& quodammodo tanquâ mare
vnum confifteret, ex quoaerium faétum diuifitfirmamé-
tum,alterumquidemfiipra,altcrumveroinfra:quomodo
dieitDnus, Congregetur aqua quae ftfub ccelo incongtegationem
vnamlVna ergo congreg^tio totaaqua ,.vnu mare totafa-
des terrç,vnumlittus,vnum pelagusçpgregatum:Etquo-
modo dicis: ÇongregeturlCongregeturpnim, didcun&fitin
difperfis.Si ergo eouenienter litteræjudaice intelligemus
ipropofitamec inhisfaiftumeft Dei madatum. Atqui tefti-
ficaturS cripmradiuinadicensjjEf/rfiï«w eft ita: etiamfiin
vltimis temporibus itafa<ftum eft.Nam initio in aqua fe^-
fibilifàiftum eft contra’quam Deus mandarct, fi litteram
fequaris. Ipfe enim dixit: Qongregeturaquaqiueftfub ccelo in
congregationemvnam:tdiXi(\\xim\ de vna mandans aqua&v-
na eongregatione:eongregatæ autemfuntaquæin multas
congeegationesnonautem invnamcpgregaaonem. Ne-
quephid: quod .Üidmüs eonturbetur jauditor : ipfit enirr
; diuina-Seriptura hoc teftatunSubiunxit enim Scriptor di-
cens, Et Congregataeft terra quae ftfub cceloin congregations \
j^fiiEccpnon didtfiw congregationemfuam congregata efta-
qua, ted, in congregationsfuas multas, multæaquæ, effeiftæ
multæ çpgregationes. Ex illaénim yna prima côgregatio-
ne & îrRiri vnius aque,muite aquç.multa maria fada funt:
' multi lacus funt diuifi, multi fontes diuifi funt in multos
fluuios. Aquailla quç prius erat côgregata fub coelo,diüifà
• eft in muitalôca,& multis modis. Aqua in aby flb.ecçevna
■ Congregatio: Aqua Oceani, ecce rurfus etiam alia Cógre-
gatioïMare iplum Riibrum.&quod eft nobispropinquü,
ecce quartaaquæ Congregatio. Fluuij exEdem: ecceraa-
gna aquæ Gongregatio:Phy fon,Gcon,Tygris,& Euphra-
' tes: ecce quamor G ofiregationes aquamm- Fons quiafeé-
dèbat ex terra & irrigabat totam fàdem terræ : Ecce ctiam
I dia foris aquarum Congregatio,mater multarum aquaru:
' G on<yregario Maris, Mare mortuum, typus Iudaicæ üc in-
ffertilis & mortuac Gortgregarionis'. Aquæ infertiles , 6c ollUefiim
»;Æpnfiçniènter.litteræ, intelligentes iuflurpDéi
dehis aquis : exiftimarunt Deum èflè imentiçum 5 prôptcr-
éa quod aqua non fuerit congrégata in vham Corigreg&f,;
cipnem, fèd p.orius confiafàiftum eft. Hic ergo adfis,ô ha- '
rumdnfiniiumarum Ecclefiæ aquarum fcôgregator,& dc-
ducas ad profundum haruqi aqùarumiDidtDeus,Ci>»gre-
geturaqua quaefifub ccelo, hoceft, vniuêrfàmulritiido Gen-
tifith quæ funt fub coelo , congregetur in congrcgationcm
vnam meæfidei& Eeçlcfiæ,quomodo eft côgregataaqua
quæ eû iub eoelis,mulritu4Q,ïnquam,Poteftarum angeli-
carum, in vnam Dci cpngregariPnem, in cPncprdiam,in
vnamgratam ahirtiorum çôfènfionem, in hymhodiamv-^
nam, in Ierufàlem coeleftem vnam„in Vham lucis coriuer-
fionem : Vbi nullaeft hærefis riec diuifio, vbi non efiludaus
nec Gracus,Vbinon Scjtba necBarbaras,ne<y,iniqüus nëcinfi-
^delis,, ncq-, Serpens neqjS.coipius, néque reptiles beftiæ,
neq; peccatum nec nigrpr i ■ Sed aqua vna j & fluentamv-
num*&fons vnus&iimiUs,&p.uteus âquæviuævnus cui
adfidet Chriftus, &Congi:êgario fân<fta&preriofàvna.
Fiatetgo voluntas Deificut in ccelo & in terra. Congregetur genus
humanum, nempe aqüa cuipriusinfidcbant tenebræ:
Aquaram î
congrega* #
tio fignïfi-
catmulüta*
dinemgen^
congrtgï-
F
tioném Fi-
dei SÆcde*
fiæ aggre- a
gaura.
Veniat & congregetur adlucem: ho cëft, ad Chriftum qui
fuis mandat dudpulis & dicit: Ite & congregate omnesgenres
6c aqtias in vnam.eorigregarioncbâprifînatis,fapri^fef
eos in nomine Patris & Eilq & Spiritusfanâi: iUius,iriqua,Spi-
jitus.qui pfius jfcrebatur fuper hanc aquam : nüc autem in
cacohàhitat, & coniungit omnes aquasGentiü quæprius
.eranr remoiæ ac diftantes, in vnam Ecclefiæ congregatio-
nem :6c fientonuies, vna aquavitæ, vnus fpns,vnus ortus
dcliciarum, vnus greX,vnus paftor,vnus Dominq^,vna fi-
des, vnum baptifraa, ynum corpus Chrifti, vnüS fpiritus,
vnum cor»vnacaro fponfàEcdefiâ &eius fpofus Chriftus,
vnum firrhamcnnim, vnüm coelum Chriftus & populus
Fideliunl tanquam ftellarum quæ in ipfo defidunt & illu-
minantut Jta eft in telligenda & aedpienda vox Dei & iuf-
fus dehis aquis.fic & non aliter fèntimus fpiricu,omnia,&
non corpore: & ficpra:dieamus de nobis qui prius eramus
Gentes difperfæ& iiiDèoS iunumèrabilés qui Dij non e-
rant& multi erancDij errabamiis, dicère vocem diuinam
& iubendo dicere : Congregetur aqua quaefifub ccelo incongtc-
gattonem vnam. Super térram congregat Deus Verbum in
vnam congregationeim Per aérium autem nirmamen- 1
tumdiuidens, cumin coelosfuftuliflètaquam: eamdila- j
tauit & valde extendit | finibus vfque ad nnes vniuerfæ ‘
creaturæ,abyflôrfimque & æquorum:&cum fupta firma- >
mentum inftar veli expandiflèt, ipfum extendit, vt nos d i- ,
feamus quod quæ prius erant gèhtçs tenebrisoffufæfupèr
rerram, in vnam congrcgatæ congregationc confènfiohis
.ChriftiEecléfiç,rapientur aliquando in nubibusinoccurfum
Domini in ccelis,exte.nfe & dilaratç:aliç quidem inregione
viuenrium» aliæauteminParadifo, &aliæin,exteriiista-
H
beinaculis, & aliæ in lfice viuentiü,& aliæ in regno Dei,&
aliæin duitate Domini virtutum:Congruentèr ei quod di-
aumeft IChrifto,^MültafuntmanfionesapudPatrem. De çp- I,M-
gregatione harum ratio ne præditarum aquatumdicebat
Ghriftus,ièeflèmiflfimnonfolûpropteroüeslfraelisfied ||||
etiam vtdifperfoSDeifilioscogregaret.be his âquis maris,Deo '
__________ ____ dicitDauid: Congregans tanquam vtrem aquas maris,potiensin
1' fm Hiericunrinç:&quç nuncfunt fertiles:nos figurantes^ tbefauns^jfw.Thefauros Dei dicens Ecclcfias,vbi aüruin
I juinosinuicemparimusinviuoSpiritu&aquaBaprifma- 6cargentuniverbiScripturæreponitur âbfconfum& fpi-
t is. Aqua genitalis, vt Ægyptia aqua multos generani A- rituale, vbi cuftôdiütur margantæ diuinorüm Sactamcn- i-aUn Dei.
0 iuç potabiles, & cæ quæ funtip vfu. Aqua quæ adiri non torum,quas ifibemurabfpndere pordstNam^illi,ficut&
p otefttvtAmmonica: ecce etiam alicpa.aquæ Congrega- Iudasveasnoncapiunt.Chrimigiturthefami,funrEcclc-|
y O.Aquç ininfùlis difiifisÿSCpeEfeCórigregafioneS. I luuij fiæ,inquibusalij.quidemexFidelibusdaturqüinq;uIen- j -
iin continenti: l ^ 6 c A c ^ c p z i n i o c k ^ u \ m n h ^
}be - ntoperationcm &qualkatcm: aquaamara, aquaacce- thefàuris recondidit Gentium abyflos quæ prius étant ■
EibHoth.Fet.Pat.TmA. • • ' _ • _ _ _ ^ ^ h . ___ oftufæte- __ -