Jitir.r. à
Hurem.s.
B
S.UM.SM
Ratio inui-
ôa.quod fi-
lius ex fubi
pâtre
Deus & do-
minus.
S.Obiedio,
quàlitatem
petits fie fi-
I ipfum in ipfo funt omnia: Ét qüodfînguladtèriritulic,!-
\ pjigloria inficculafactiloruni. Ex {uHftantia patrô\natum filium,
&fides'Chriftianarecfce prædicat-y ét (aqClà ïcri-
ptura commémorât. PaulusApbft’olus dé filio E)ei dicit:
quimmlitJplendorgloria-, J§ fubftantia etus» Domimisdenuo
dieft ad Hieremiam:Supcrmontesaccipe plànftum | & homines
non audieruntyocetfifitbftahtta men , a volattlibw ulivfque adpe-
cora. Hlium autem parriseflè fub ftan c i am ,S ap ie n t : æ lib er
eui'denter oftendii | dif eus : Efcaangelorumnutriftipopulum
tip.hn, pnparatumpanemde ulopraftittfii eis,finelabore » omne
deleiiamentum in [e babentem, & omnemfuauitdtis fdponm.Sub-
fiantiam enim tuant érdulcèdinem tuam, quant in filios babeso-
fteudebas. . Panèm de cælo datum,• fubftahtiam & dulcedi-
ncra Dei eilè ylcriprura- teftatur: Panera veto de carlo da-
'tum,filium Dëieife, ipfius filn^ëEbis oftenditur, quiait:
Ego fùm partis viuus, qüidecalpdcfiendi. De quo Daüidàit: Pa-
n.m angdormn manducamt homo. Ecce de fubftantia patris
èx titiflè filium, nbç folumrationabilicèr credimus; ve-
ruraetiam teftimoniis approbamus , lcriptura dieentet
Quj diligit genitorem, diligit eüm qui natus eft ex eb: quoniam
fides v era ‘quod credit non nefeie, etiam ii nondum po-
teft videre quod fperat& credit. Hi verb * qui filiu.nl- de
patris fubftarttia natum denegarit. debènr vrique di-fire
, vnde arbitrent urDeifiliumextitifie. Vcrumdenihiloyan
ex aliquo. Side nihilo extitif, creaturà dicenduis
eft, non creator. Si autem de aliquo dicatur, fie etiam id
ipfuraDeus fecity vndefiMmgenüir; ÀnfoÈtéèbætèr-
ftum dicitur aliquid liabuiiTc, vfidê poflèt filiumgene-
ràre? Si coæternum aliquid æftim'atür, vnde genftïisfîlius
creditur: Maniçhæorum error hac aflèriione firmàtiir. Si
autëmnôn fuit aliquid, vnde generaretur filius, nectar
men de fubftantia patris Deus natus, hoc fuperèftyvc ëui-
denter ex nihilo Deiêlium exriuflè fateanmr;qüi eu ni in
diuinitate minorera prædicarecontendnnr. Sedfqrfitan
dicitur, ex volfintaté patris natum eflè filium. Dicatur er^
go, vtcumex le an aliundepâtër-filium genuit. Si enim ex
lèipfogenuit, nonpotuit voluntasgenèrationêm præce-
I dère, quia nefas eft credere, inDëurii aliquid* quod noii
femper fuit* nouiter dècidilîè* Vndé cûgnofcitur,' qiioni-
am Deus bmnem quideni créaturam de nihilo çondidit
voluntate fua, filium vero fubftantia genuit yèl natùrà. Si
auteni àliunde filiùs dicitur natus > aut ex nihilo eiu&ori-
goaiîèritür:aut (fieut (uperiusditftumeft) exceptbDeo,
iqnipeï kliquidfuiffe ebntraregutam yeræ fideiprædica-
tu.r. Beatus quippe^ poftolus, fciêüs filiûm ex patris ef-
lentia vèrùm Deüm genitum, & ôb hoecum patreyniim
dominumDeumj nec immëmbr præcépti dominiçi, qüo
prohiber^ur duobus dominis deleruireidbmino Ghrifto,
fi eût vero D eô , præcepitlèniiendumy quem æquafiter _
cûm pâtre nonerat horiorandum, ipfo dominb dicente:
Vtomntshonorificëtitfilium, Jicut bonorificàru pattern. Quem
verum Deùm Ioarines Apoftolus-, ipfo in fe domino lo-
quente teftatur dicens ï' Vt Jimus in verbfilioetus ïefu Chrifio'.
Hic efi verus Deus, &vita£ternaiQùockca. verz fidei tenen--
d,a eft régula ^ qua D ei filins de p,àtris fubftântià , jhocfeft,
de id quodipfeeft, ineffabiliter fine intio natus creditur;
Et verus Deus cum patrecolitur &• tenetür y quia nec-
Çhrçftianis licitiim eft-, ei, quinàturanon eft Deus, lîcut
vero Deo feruire. Nec cuiquam fas eft, Chriftq vnigenito
Dei filio, non ficut vero Deo feruire- Nam eum qûifèr-
uitChriftoplacereDeo, beatusPaulus-, quidiisiqüihâ-
tura non funtdij, fèruiènduni interdixerat,êuidentjflime
manifeftat , dicens ï Non efi Deiregnum efia & 'potMyfedïuftï-
iïa & p a x & gaudium in jpiritu fitnftoi Ouienim inhocjtruit
Chrifio, placet Deo. Qubrirca co'gnbftentes'Gnriftum ve-
rum Deuni eïfe, non audearfiûs ab'aequâlitàtè patemæ
fiibftanuæfejiarare. VerusenimDeuseft,quinaturaDe-
useft.N'atura autem Deuseft, qui deitatemex aèterninde
verae natiûitàtis habuit, non ex gratia donatiortis pofle-
dit. Quodeiîim nafcitur,connexumeftgenere: quodve-
ro adoptatur ^fola prouéhitur largitate.
Qbieàio. : Perrurbationçs mentium, quæ finç ra-i
tibne dicufititr, cum hoÇ^ntur, aduerti veritas non vider'
tur ab eis cbmprehendi, necprcfiteri, ob hoc quod ab-
fiurdùm fit dicere'vel Credere, paCcm & filiumihgenitos
efte. Qùi fibifuàdetiftaexcogitarei ipfe le viilt fraude de-
çipere,quam qùidem exçgit iïlis hocdici.quipatrem & f i-
liùm asqualesaflèrünt eflë. Refponfw.. Perturbantquidem mêntes.autignauas,
aut infçiaSi qui yoluéïint parrèm & filium ingenitos dice- I
ré. Sed n on hoc faciun t , qui eqgnofèun tur æquales pa- |
trem & filium prædicare.In dnobus enfin ingenitis diuer- I
fadiüinitasinuenitur. Inyfib autem ingénitoj éx vnoin-
genito, naturaiis vnitas dèmbnftratur. Duo qùippe inge*
niti, nonpoiTunt vnam habèrenaturam, vbi nec vnusin
[ vno veranj ex fe generationem inuenit , ncevnusex vnb
[ vere in-fe fiibftàntiam natiuitàtis agnbfcit.N osautem pa-
trem&rfi lium, nec.duos ingenitos dicimus, nec duos ge-
! nitos appellamüs , née perfbnaliter çonfundimu? , nec
! fubftantiàiitcrfeparamusi. E'tidco æquales fineambigui-
! tatè dicimus, quià diuerfosàfe nuilatenus muènimus.V-
I nus vnum genuit, vnu&de Vno natus eft; Et quia dé in-
; commutabilipatre'incommutabilisfilius extitiç,.& pater
! æternus & perfeâus ,?çoîèternùm per£e<ftumque filium
j genuit: proptèrea filius veram, quam habet ex vero pâtre
fubftantiaim, née minbrom habere potuit, nec diueriàm. J Cbntinnelià eft qüippë diiiinæ natùræ, fi pater filium ge-
j nérans, non potuitelfé in fiiio, qüanaispermanetin lèi-
pio. Etgcnitbri^.qüodnefasëft^pbtehtianatiiralisàdi-
mitur, ii filio paternæ fubftahtiæ æqualitas abnegeturj
cum hanc Apoftolîca dpétrina non raceati Euangelifta
i Ioanne dicente : Proptered volebàhteum ludàinterficere, quid I non [ohm foluebat [abbatum : fed &patremfmm dicebat Deum,
aqualemJe facie ns Deo. QUam æqualitatem y non maliuola
Iudioriim ad.uerfitas ( iicut quibuldam videtur )obieçit,
ïèd; Euangeliftæ veridicà prorfiis aubtoritas detlarauit.
Qui ficut vere dixit, Iefiim iblüiilè iàbbatum, vere etiam
patrem fuum dixifiè Deüm * ita.yere diXit per prbfemo-
nem paterni nomihis, æqualem ièfeciiïc diuinitafi ÔC o-
mnip.bteEtfiè. gënitdris. Hanc æqualitatemin ièip^ver
rus filius prædicaûs 8c demonftrans, ait: Ego &pdtervnqm
fumus. Etalioloco : Omnidquapater.fecit, eadem crfiliwfecip
■ [militer. Idem ipfe.dicit : Paterclartficafilium tuum, & filius
clarifie a te. Er alio loco;: Vt omnes honorifiemtfilium, ficut ho-
nortfUantpatrem. Et aüamultà, quæ prolixitateiu^fcantes
omifimuSï Æqualem fe iüaquë Deo per profeifiOTrem par.
terni nominis iàcerëj vnum cum pâtre elfe, Omniaquapa-
terfacity eademfimiliterfacere, Clarificatus ipfe clarificare,
æqualitatem fibi paterni honoris exigerc i ficut minori
non eompetunt-, ficæqualem, remoto ferupulo dubita-
tionis, oftendiint: ; ; <
Obieftio. Interea dum de lûmine dicitur, non in-
telligunt^quo d feriptu m eft: quia alius efi pater luminit, Malins
efi qui lumen efi appellatus, &lucetintenebris.y&tenebrdeum
non cornprehcnd.trtint. Idcircb debet aduerti, quid lex man- ;
datyél ihftruir mentes hbmmum«: Quia inter ilium au-
étbremluminis i&iftudliimen intenébrisluçëns, quod
illuminât omnem hominem venientem in hune mun-
dum.lperquodvitafaétuseft filius^& lux eft ofteniùshq-
minümyiiro qw pftenditur faiftus»non elfe pater,ae.qualis
elfe non poflè. ‘
' iÊteJpbnfioi Hocfemper patris öC'filijdemonftrat æ-
qualitas , vt quicquid .fueric derogationis vel honorifi-
‘v eentiæ,fimul fit vtriqùe commune. Quo fit: vt dum conr
tra fidei norraam, filius à. patris æqualitatç difeernitur,
magis patriquam filio detrahatur. Quod huiuslocima-
nifeftius demonftràtaftèrtio,qua dum filiusfolum lumen
appellàri creditury ipfi patri , qui lumen genuit y nom,ën I iuminisàbnegatur. 'Quiautdm nonfubftantialiter pofii- |
det nomen luminis,nonpotéft habere (ûbftantialiter vo-
'càbulumDeitàusiBeatus.quippeloannesApoftplusdt-
cit; Qupnidm Deus lux efi. S i ergo qni Deus eft, lux eft: qui
, lûx non e ft, Deus n'on eft. jQuare lumen ex lUmine credendus
efi filius, quid de Deo natus efi beits: ne dumToius filius lumen
dici£rir, Deus pater inrâlerabilicer bfelphemetur. Acné
putënius patrem confe6tpra magis quam veritate lu€£t^
dicere-, neceflè habemus,hoc qupque teftimoriiis appro -
bare. Iri fanétis eloquiis de fapientiadicitur; Omnium mb-
j bilitaniium mohilior efifqpientta. Attingtt autem vbique propter
i fuammunditiam, vapor efi autem virtutis Dei f & emdnatioqua-
Rcfponfio,
qùod æ-
qualcs qui
dèm funt,
hon tarnen
ambo inge-
niti nec
ambo ge-
Contuinc-
lia Dei fo-
6. Obieftio
quod aiiùd
fitpater lu-
minuViSca
liud lumen.
Refponfio,
quod fub-
ftantialiter
vnumlu-
men funt -
patei tu fi-
S*p.7.d
Nos fumus
filij lacis,.
ergo pater
noäet lût
7-Obiedio.
Cum alius
nf .parer te
alius para-
, clitus.quod
' n fit vna
natura in
trlbtu-
D
Refponfio.
Eftalîuk
pater,aliuf-
lue para-
detusVfo-
lom perfo-
®aii non
iubftantiali
■ differen-
■ 1
itmUritïtk otHHipctititit Dâfimrk. Mideo mhilmytmunm-
tiin ilUmincurric, candoriftcmmluutttirm,& Jbccùitlmfine
’’racnla.Dùmaiiftaeii.&imdgoUnUaiimm.Cnndiociacisxternæ
fipiehda dicitur, quamlucem ætcmampatfeiu ef-
fe,Vuiu«rfa Chriftiaiiitas profitetuu. Quod fi forte aliqui
patanr, iftam lfloem æternani, cuiusfapientia càndàr eft,
patrem accipi uon det>erc:NecelFeeft, vt dum Deam pattern
luéem æternam denegant, aliam luceùi oetemam
quêtant, cqiu,eftècandqrem iàpientiam, euideutér oftendantSed
ipfi’nouermt,quomodo po/fint,aut ittcem,
qn * Deus non fit , au t alteram luiem, ptæter fapientiam,
quæ Deo coæternafit.ihuenirc. Ëoÿnoftatutcrgoluxefi
le paterluminis, vt faltim fit filiuspatri non dübttetut vel
nt^etur æqualis. VnoiamteftimonioDeumpatremlu-
cèm eflè docuimus,melius eftfiidîpfnmApoftolrca ùuo-
que prædicatiofie monftremus. BeatusPaulusfilipsDei
nos eflè teftatur dicêns : Qmmnj, jfimtu Deiaguniur,, Uifilij
[um Du. No« aaepifiii-fpmtum firuttmn iterum in timoré, fed u -
cepifiùpritumadoptomfiliorum,inquoïlamamm, Abbîpatef. :
IpfeJfifritte tcfttmomumreddu Jpïrïtuïnoftrô, qMdfimusfilijDàl
Ioannes etiam Euangelifta dicit,: ÿaptqm autem crtdide-
runt in eum, dédit eispotefiatemfiliqsDeifieri. VtigiturB. Paulus
Deumçuiusfilij fumus,luéem eflè monftrarety eof-
dem fihos ,lucis quoque filios appellauit, fia dicç'ns : Vos
autemffdires Hon eftis mtenebrù.vtvosfiieiïtte, tanquamfur, com-
prehendat : omîtes enim vosfilij lucis tfiis,&filijdiei. E t filius ad
difcipulos: hfitßfilqpatrüpefiri, qtàihetdùefii Ipfum verP
filiuitilucem eflè,nullus poteritabnegare. De quo Euangelifta
dicit : Etat lux ver a, qua illuminât omnehihomïnem venientem
in hune mundum. Errurlîis : Et vita erat lux bominum,
&.luxintentbrislucet, & tenebra earn noncomprelienderuntf.d-
pfe quoquefilius'i lucem fe eflè propiia voce teftatur : eJ t
fumjmqmehsfiuxmundi. Vt autem agnofcatÉ-pater in fi-
lio,lumen in lumine eflè, in Ioannis teftimonio përdoee-
tur, quiait: Deus lux efi, & tenebra in eo nonfunt plia. Àtque
fiibiunxit; Si in lumine atnbulamus,ficut & ipfe eft mTumtne: fo±
cietatem hdbemus ad inuicem. Quod vc fe de pâtre dixifle
monftrareo,adiunxitï EtfqnguUlefufilijemmundatnosàbo-
mni pecçato. Patrem,quem lucem dixitin lumine eflè àlfe-
ruit. Quod ergo iftud eft lumen, in quo pater eft lumen,
nifi lumen verum, quod illuminât oninem bominem venien-
teminbuncmuhdttm j* Oftgnfum efti'gitur,patreineflelu-
rnciiy ficut eft filius lumen. Dempnftfätur etiam filius
dies, fia it & pater eft dies1, Prophëca dicente : Euirigeliza^
te diem, ex die fatuiare eiw. Quapropter agnofeatur pater
eflè in filib lumine, éè filius in pâtre lumifie, ipfo dé;
fe lumine protëftante : Egoïfipatre,&pateŸinmt. Tan^
qûâmdiperet: Ego in lumine, & lumen in me. Et vbl nbn in*,
ueiiitür diiierütas luminis, non negetur æquàlitas deita-
tis: Ne duin Deusluxeflè Apoftolicaprædicatione dici-
turiille.qui lumen efife non dicitur,Deus etiam eflè (quod
nefas eft) abnegetur.
Obie&io. Artiifimus feperfiuasratioh'es, quæfafti-
diüm npni faeerenrauditoribus', & ad hoc refeonfum eft,
ad quôd fenteritîâinquirebat expofidonem. i Ét qüià inter
patrem Bc filium diftantia èft, ôc quod dicitury non eft,
èô quod inter illois differentia noh fir* Ipfe Sahiatof dicit,
qui credendus efi : Alius eft qui iefthnoniumperhibet de me. Item i-
p& filius dicit de Spiritu famftb : Et alium paracletunnnït-
tam vobis. Alium dixitpatrem, & alium dixit cflè paracïe-
tum ,& tamert non aduertuntur diuina iura&facramen-
t a , effieiuntur hqiïiines paganitatis profeflores, qui ante
âduentum iSaluatoris dixerunt Hômouûon. Quorum &
hæretici fa<ftifunt profefloresscum aflèrurit, jjarreirt &fi'-:j
lium & fpiritum fanétum vnum eflè Deum;
Rejponfio. Verafides nunquam fuperfluas,fedre-
äasfemperhabetSchabuitrationés, nec ex his aliquod
faftidium nafeitur, fi modo abfque çontentionis ftudio
veritas audiatur: quæ ob hoc alium dixit patrem, ycper-
fon^difeerneret;, non, vt (ubftantialem diftantiamxle-
^néliftraret. Nam eum alium dîxit,oftendit propriam ha-
bere perfonam. Patrem verb nominans, denionftrauic fe
vnam cum ëb habere fiibftantiam,hoc inodo.Si enim pa-
ter qui teftimoniijmperhiber filio.vere alius eft,vtriufque
perfona difcernâtur. Vere & parer eft, vrftibflànnaiis vpitasdemonftretur.
Quod fi veraeftpatefnitaspSSs,
vetaeft et,am natiuitas prólis. Et fi ettjfh, vetanatiuita?
inter patrem filfumque fiibftantia:lis noli poteft eflè di-
uemtar. Vera enim & séteriiaifubftantia> de qua vèr4 n'a-
tmitas extitit, ficut generando minui diuidique Bon pd-
tuit: lta in fc cqtapérnlanens, totam'iè coaiternê v « & .
,vt ^ “ tg'è'ièn.ns.genfiiqüeAón
Mum xqualitas abrqne’diueffitate confiftetet, fed etiarft
nneConfufidfie'deffim'eritoqueïiatura'lis vfiitasiperma-
Diumasquippe natiuiratis'& nomen & Veritas, fic-
j - nninftta't gigncntisgemtiqueper/briam' fie
readiduseft pater, Vt generatiofiis Vetitas m'onfttarerar
non^ Vrputaretur autpTiot aut poTiot. Nair.tipot'ibtt rii
accipere debemusvqUemfiuditnus alium diciy eómpelli-
muremitif ar^cletumfpïrimm .ptoeo quodalïüs diOus
e ft, potiotemfiltoeonfiteti. Sicutenimpattcm aiiumfiltus.
dixit, itaparacletum alium nuncupatiif. Siplacetigi-
mn&hocfideiVetirasexigitiVtmeliorputetur.quialius
dicitut,quoniam:pater aKus eft didus.iSc alius para clerufi
ExhociamfiliusfubijeiaturambobqsV vtfiltim'ficpata'
cletus cpa:qurtur.pa«ivqui pro co-quAd alius riuncupatuseit,
hliodici"»ranteponi:VthuiuscómmunlonVpronominis,
in patre &pafacleto "deinbnftretur communio
qeitatis. 'Siautempatacletitslicetaliutdicatür, ramen
hllonon ptêfettut, nee pater ideo prrferendus eftfilio,
quia alius dicitür. ïlocenimptonömine, perfonarum
pftenditurdifctetio, non natut*. Deniquenefideiam-
biguitate, ventatis regul^im deferentes , per deuios cii-
cumferamut errotps.ipfe'dominus nobis, & vnam fe cum
paire retinere fubftantiam , & alteram fc demonftrauit
habere petfonam, dicens inEuangelio: Sge&pirertnftnt
fitmus. Qnod diCtum hi quidmime vnitatis inpatre <kh-
lio fignificationem teniiare contenduiit, non ad fe bitan-
.ttalem vniiatem , fed ad voluntatis (Indent teièrre con-
cordiam; Quod fi fic Dominus Vellet inteliigï pof-
ftcdiceret Ego&patervnumvoinmus, non, m &pat,r
vnum futnui Sed nunc eligat quifqqfe quod »efit. Vttum
mDeoaiiudputeteflè, & aim d veile, an hoecredar eflè
quod veile, vt mpoflithuiusdsaidominicimanifeftius
Veritas apparete. Si enim aliam dixeritinDeo Voiunta-
temi quovelledicituf, & aliam eflèntiai-, quê eflècöl'
gnofcimttadroiimtatemrefèrtinonpöteftfquódfeeundntnefcntiam
didumeft: Ego & pater vnum fumui. E ïli
emm ab eifentia dicitur. -Si autem hocin Deo-( fiïutcèr-‘
tf^eft.jputatureire^ quodveile/dum voiumatiï vmtas
aüemur.iubftantiaKs etiam vnitasnon negetur, V t& in
yosquófl dinit,fumus, agnofcatnrnonafiud eflè efium pa-
tet e% K in eb, quod dnth,fiimus, agnofcatiitnbn ipfefi-
'f f i f ‘ f e ’W pater eft: * HanciPattes noftti, petamnia
Gftnftiiciftatldo(fttinabi,Vninsenèrubftanttepattemfi-
lmmque dixemnt.’ Qubft Gtaecè Hdmöufiondidam
eft.dlaicihcfettaabhe, quoniamin Gnecia-, ifouatuiite-
pletferat h ïte fis , qme vnigenitum ifepatate mtebatut i
iubftantiagenitons-. Adhoc vt quifqifisillain dodtinam
tecipetet, noncreatoriscultór, ièd creaiune potins ap.
pareren Mirüm autem eft , qnodin höc nomine fo-
nus tantum a quibufdam atienditut, nec d id i intelli-"
gentta veftigatur, eum plëtaque non fint antiqnitus did^&
prptemponimcaniatumqueöpominftattbusbro-
teflion1 hdei tepenunent infertav Sicufingenituspatcij
nuïqu^ninièriptutisGanpmcislègitnff&tamertiecenduntftdeiyeritatemingenitas
pradicatur. AduetfusSa-
bellium icilicer, qiti pattern filmmqne;ndn-communionembftantiKvhuminteliigit,
ièdpèrioliaiifinpularitate
eonfiindit. Quodfifonus, non fenfiiss confideratUt iïi
yérbisvnoncenièaturccclefianomirie catholico, quo'd
neem veren, neem houürepcritur-pófitumteftarnbntö.
At veto hïcomnia,enm in nullo fint canonioo vtolumine,
dignetamentenenrurin fidefquuriiobisinHümoufion
putetütprohtbendpmvnon fonum didi confideratc, fed
fenfnm? Necattenderenoiiitatem v'etbi, fed vitcutem in-
tejbge^iaaamept,! Mirumeftautbm-, eoi quinto »Bins
fubftantuecreduhtate-, voluninoshomPufianfesdici,
.quomodb fe nolunt triufianos,pro tnbns Seifinerfisfub-
- AVanste.s-W'.vinv.-. w. • ..■ U ftan»
Homoufia
Triufia&i.