"d id ia lio u a tam dc Faafti quam de anted. - 1
a is libris eiufdem lamsSuguftin. certa capitula deccipe-1 infirmas. I a Dominus attrahit ddiderantem, engte
Quid^autemattahere, m e d i c a r e ,
nifi fcripturam
busdeterrere, defidérandaproponere, intentare mem-
enda,iudiciumcomminari, premium polliceri ? Quod
fiFolaprsdicatio , ficutiftevultgrariaDeieredenda eft,
qua» per Iefurti Ghriftum fefta eft: ergo iam non faluator.
fedpra:dicator tantummodo idemDeus & Dominus no-
fter Iefiis Chriftus(quod abfit) credendus eft.Sed hunc he-
feriümeiusfenFumitaexprobrat & refutat beams Auguftinus
ta ad inuicem contraria fibi reperra fiierint, euidènter cia- faipturam confolationibus excitare, mcrepaqom
reat, libres Faüfti elfe hæreticos. Sicque confundantur
oîTuics, qui eôs hadenus defendant catholicos.Quorum
princeps & autior eft Poftèflor Africanus Epifcopus, fi
ta men in hac parte non hui us reputat fentenciam,cuius,vt
Chriftus Filius Dei viui,qui pro humana fàluteincarne
eft crudfixus vnus negeturex Tririitate, magnam prædi-
, Aag.do&ii-
na de libero
arbitrio.
Fauftido-
B
ftt. de libero
arbitrio.
. Pelagias de
J arbitrio .
s. libero. f
audoritatem. Sed antequam ipfa ânobisinferantur
capitula, quid beams Auguftinus ipfislibris defendat &
ftatuat, quid econtra Fauftus in luisconetur adftruere,
breuiter Ledorem przmonere neceflàrmm credidi, quo
facile eorum imentiones difeernere valeat. Igitutidem
fandus Auguftinus itahumanum arbitrium liberum do-
cet,vt illuminatio,virtus,& fàlus Uli a C hrifto 8c per Chri-
ftum 8c cmn Chriftofir. Fauftus veroira liberum ChrifHa-
num arbitrium docere conatus, vtilluminatio, virtus, 8c
fifes, non à Chrifto,fed naturafirEt ytplenum fiat,quod
diqimus, illénosChriftianos, fidele?, atque obediences
Deo falubriter per gratiam Chrifti, quamnobispérincar-
tionisfuæ donawtpræfentiam, eflè définit : ifte,iuxta profana
commenta Pelagii naturaliter eflè difcemit., Refu-
futansnanufc càllide eiufdemPelagii fènfum, 8c quafiex-
probrans,’quod oninino Chrifti negauerit gratiam, mec-
non & illos, qui hullis præcedentibus meritis iuxtaApo-
ftolum gratiamDei hominibus dari fàtentur,ipfe quafi fa-
pieitifmnus’&pruientiflimus nouus nouæprauiratis A-
p6 ftolits gratiamDei fecundum meritum fidei & laboris
dari, nitnuredocere, ytiamficDei gratia non fit gratia.
Nam quum nemo obediat fiue laborer nifi volcns, nemo
'Vehtinififâeritq^uideiconueni^tlaborare,ifte poft feien-
tiam & voluntatem feu obedientiam humano labo« ad-
iungit gratiæ adiutoriuni, vt videlicet gratia & labor humanus,
cuius poffibilitatemnonpei; eandem gratiam, Fed
naturaliter ineflè omnibus aflèrit, pariter Fociati, reliqua
perficiant opera, ôdiocquidemfepolliceturdefendere.
Poftea autemimmemor fmpromifliÿtotam plenius gratiam
euacuare conuincitur.Denique in præfatione Fuainter
citera'ira loquitur : Studium (inquit) aflèrendæ gratiæ
competenter & fàlubriter FuFcipit,qui obedientiam famuli
laboriadiungit. Et itérant in capite primo mimi libri :
Si efgo partibus (inquit) proprietates fiias reddas,& Çhri-
ftum Déum & hominem credas 8Caflèras,perinde eft, ac
fi oratiam cumlabore eoniungas., & abàdiutorio Dei co-
natum hominis non repellas. Çui aflèrtioni in primo eorum
libro quos Fupra mèmbfaüit ira contradicit Auguftinus
, vt credas eum iam tune non nifi contra fçripta
Faufti reFpondere. Denique póft aliquanta qui ibi de initio
fidëi,quodnobis nifi dèfiiper dari cerdflimis approbàt
d'ocumendf’, exprobranshuncFenFum, infert.&didt:
Nolens ergo ram claris teftimoniis repugnare, & ramen
volens afeipfo fibi eflè quod aed it, quafi componit homo
cumDeo,vr partem fibi fidei vendicet,atq; illi partem
relinquat : & quod eft elariüs jprimamfibi,fèquentem dat
illi, & in eö quod eflè dicat amborumprimûmfèfàçir,
pofteriorem Deum. Sed Fauftus (inquiunt hi qui eum ca-
tholicum conantur dèfèndere) primas partesnon homi-
ni,ièd gratiæ Dèi tribuit. Nam inlèxto eiufdem libri capite
quum Apoftoli fèntenriam diflèreret, ira ait : Gratia Dei
inquit Fiimid, quodFtun.Primas partesFoli grariæpie fiib-
ie&us aFcribit, media quæque laboris magifterio & obe-
dieririæ députât vtrunique in cpnfixmmarione modera-
tuserariam laborerrfqueconiungit. Non dicit,ego fine
, denique mox poftillam fèntentiam, cuius fiipe-
riusfecimusmentionem, fèquirur & dicit: Nonfiepius
atq-, humilis doéFor illeiapiebat_(Cyprianum beariflimü
loquor j qui didt in nulfd gloriandum, quando rioftrü
nihil lit. Quod vt oftenderet,adhibuit Apoftolum teftem
dicentem: Quid autem habes quod non accepifti ? fi autê
accepifti,quid gloriaris quafi non acceperis ? Quo prapd-
puo teftimonio etiamipfc conui6tus fiim, quum ilmilit^r
errarem,putansfidem, quatuDeumcredimus, noneflè
donum Dei, fèda nobis eflè in nobis, 8c per illam nos im-
petrare Dei dona,quibustemperanter,&iufte & pie viua-
mus in hoe fieculo. Neque enim fidem putabam Dei gra-
riaprce,ueniri,vtperillaimnobisdaretur quodvriliterpo-
Fceremus,nifi quia credere non poflèmus, finonpr^ceaeret
pKeeoniumveritatis. V t autempraedicato nobis Euan-
gelio cönfèntiremus, noftrum efleproprium,& nobis ex
nobis eflè arbitrabar. Quem meum erroremnonnulla o-
puFculamèaindicant, ante Epifcopatum meum Fcripta;
Ifte errorem didt,fidem nonDei donum credere,f^d a ho-
his eflè in nobis. Fauftus autem non Dei donumj fèda nobis
in nobis eflè affirmare conaturJn capite namquefepri-
molibriprimiexponensillud Apoftoli: Gratiafalüiraóti
eftis per fidem, & hoc non ex nobis, fèd Dei donüm eft,
poft aliquantaièquitur: Tempus (inquit) grariaé quo re-
demptifiimus, meritum hominis non expedauit, opera
non quaefiuit, iolafidei noftrx deuotione contenms fiiit.
Et contra fandus Auguftinus inter initia antedi&i primi
libri fuirSednunc (inquit) iftis refpondendumeflè video,
quidiuinateftimonia, quae de hac re adhibuimus , adhoc
dicunt valere,vt nouerimus, ex nobis quidem nos habere
ipfam fidem, fèd incrementum eius exDeo,tanquamfides
non ab ipFo done tur, fed ab ipfb ramen augeatur in nobis,
eo metito quo eospit anobisiNo ergo recediniiab eafen-
tenria, quam Pelagius ipfe‘ih Epifeopali iudicioPaleftino,
ficut eadem gefta teftatur, damnare compulFus eft. Gratia 1
Dei feeundum meritanoftra poflèt dari, fi no perrineatad •
gratia Dei, quod credere cospimus, fedilludpotius quod |
propter hoc nobis additur, vt plenius perfeófciuique cre-
damus: ac per hoe iniria fidei noftrzprioresdamus Deo,
vtretribuaturnobis fiipplementum eius, & fi quidaliud
fideliter profpicimus. Sed contra hzc cur nonporius au-
dimus: quis prior dedit ei,& retribueturilii,quoniam ex
ipfb,& per ipmm,& in ipfb fimt omnia. Etfeipfiim igitur
inirium fidei npftrz ex quo nifie-x ipfe) & per ipfum, &
inipfe) fimtomnia. Quis autem dicat eum qui iam ccepit
credere abillo in quem crediditi nilmereri ? Vndefit, yt
iam crcdenri cztera dicantur addi retriburione diuina.
Ac per hoc gratia Dei fecundum merita ripftra dari, quod
obieFtum nbi Pelagius, ne dainhareturipfe, damnauir.
Sed Fauftus qui fiiperius dixerat: Tempus grariz quo re-
demprifumus, menrahominumnonexpe&auit, opera
penitus non quzfiuic,fed iolafidei noftrz deuotiorie,co-
tentus Fuit. Mox in eodem capite?poft paululum fequi-
tur,fiiamque ipfe fententiam demhens ficut fidem, ita eita
grana,aut grâtiafine me,fed gratTaDei mecum. Sed gra- opera dicit ad hominem pertine;re : Sicut enim (inquit)
riam,cuihocioco Fauftus primas partestribuit, noneam j adDeumlargiriomimerandi,itaadhomiriemdeuoriore-
quæperSpiritumfen<5tumfit,vtverbumDeiformfecusin \ fpicitinquirendi. Seddicesfidem ipfàm non omnibus
tonanti aflènfeim ptæbeamus, & obedientes efficiamur, poflè competere.Nonmirum,fihomini ad quem denegas
fèd prædicationem diuinorum aflèrit elqquiorum, vtvi- operaperrinere,eriam fidem ftudeas dcrogare. Rurfeisin
delicetgratiæfitquodnobis diuina eloquiaprædicantur: capite eiufdem lib. xv. agens cbntra.eos qui non generale,
noftrum autem fit, vt eidem prædicarioni confenria- Fed Fpeciale aflèrunt dorium eflè creduliraris, ita inter cæ-
mus.Deniquein capite vigefimo o&auo eiufedemÜbripri- teraloquitur : Sed dicis (inquit) quia nou omnibus demi
diflèrensDoiriinicamfententiam, quaait: Nemove- tur, feddonumfitperfbnale Crédulitas & illis tantum cre-
nit ad me, nifi pater attraxerit eum, itainter cætera loqui- dere Fuppetat,quibusDeusfpedaliterdonauit vt créderec.
f ■ Non
l.Tbtf.b i
jEnoch vn-
;de doftus
pictatetn.
Nonità eft. Nondum ea'm Dominus ètiam ab mcredulis
j cxigit* omnibus earn inFertam eflè demonftrat. Cui autan
eriam ipfanatura legenon Fuppetat credere, qtvando
& dçmones credunt,& conrremifeunt ? Hie iam noli Au-
guftino tantum, verum eriam Apoftolo omnino Fauftus
contrarius adprobatur.Nam quum idem Apoftolusdicat.
Non enim omnium eft fides, ifte omnibus earn natürali-
tei ditit efle infer cam. Cuifi adquiefeatur,fion foium hæ-
reriti & gentiles, verumeriam dæmonesfideles eflè credé-
di funt : quia in quo eft fides, infidelis dici niillb patio p o - ,
teft. Sed longe alitèr fàntius Auguftinus ad Hilarium feri-
bens &Profperum, docet, qui non tantum vt fideliter 6-
peremur verumeriam ipfàm fidem à Deo nobis donarif fi-
cUt Fupcrius edo cuimus, in eodem libro penitus pfotefta-
ciir,ita dicens : Cauendum eft,fratres diletii à Deo,he homo
Fe cxtollataduerFus Deum cum Fe dicit facere , quod
promifitDeus. Nonne fides gentium promiflà eftAbra-
næ, 8c file dans gloriamDe'o pleniflime credidit,quoniam
S romifetjpotens eft & fàcere. Ipfe igitur fidem genti-
tit,quipotens eft fàcere quod promifir. Porro li De-
usoperaturhdemnoftrarh, miro modo agénsinnoftris
coraibus vt credamus:nimquidmetuendum eft,ne totum
facerenonpollit, & ideofibihomp priinaseitis vendicat
partes, vtnouiflimas ab illo actipere mereatur ? Vjdete fi
aliquidagaturiftomodo, nifi vtgratia fecundum mérita
noftra detur quolibet modo,ac u gratia nofet gratia. Red-
ditur namque hocpatio debita,non donatur gratis. Da-
tur enim credenri, vt à D omino ipfa fides augçatur 18c fit
hierces fidei coeptæ fides autia. NeC actenditur qiium
hoc dititur, non fecundum gratiam, fedfecundum debi-
rum iftam mercedem credèntibus imputa«. Cur autem
non tonim nibuatur hoiriini, vt qui fibipotuit inftituere
quod non habebat,ipfe quod inftituit,augeat omnino no
video,nifi quiarefiftinô poteft diuinismanifcftis teftimo-
niis,quibus&fides (vhde pietatisexordium fumitur) do-
numDeieflè monftrâtur. Qirale eftillud:Qupd vnicuiq;
Deuspartibus eftmenFuramfidei. Etillud: Pax fratribus
& chantas cum fide à Deo pâtre, & Domino Iefu Chrifto,&
cætera talia. Et rurfiis idem B. Auguft. poft aliquanta:
Ytrumque enim noftnim eft (inquit) propter arbitrium
yoluntatis,& vtrumque tamen datumeft per fpintum
fidei &chàrîtatis. Neque enirrifola ch-aritas,fedficiitfcri-
ptumeft, chantas cum fide à Deo Patre & Domino Iefu
Chrifto. Euacuans namque donum Dei Fauftus,omneq;
gratiæ adiutorium; moxln pfæfàrione fua mifericordiam
Dei, qua gratis iuftifleamur, non nifi fide 8C operibus pro-
merendam docerç nititur, dicens : Afferentibus nobis,
quod Dei mifericordià fide & operibus'promerenda eft,
catholiçamvocemad Pelagii fenfumdifererionis nefeius
quilibetadiudicet, Vnde & in lib. n.pernàturalemvigo-
rem abfque gratiæ adiutorio rpultos non foium ante ad-
ueneum D omini, verumëtiam & ante lègem literæ falua-
tbs, àtqué ad pleham cordis puritatem perfetiamqj iufti-
tiam peraeniflè, filios Dei fieri meruiflè inipudéter & pro-
caciteraflèüerat. Denique in noho eapite eiufdem libri,
intercætçradicir: Q^um homines ira fiierint aidimagi-
nem & fimilimdinem Dei præditi,vt multi eriam filii Dei
meruerint nuncupari,. vel paucis adhucexemplispræftin- '
gerc nos oportet,quanti ante legem literæ, erudiente lege
naturæquæprima ( vediximus) gratia Dei eftvtveftibu-
lafàlurisintrâuerit. Etitefumpoftpaucà: Vnde Enoch
(inqilit) cum Deo ambulare, vel Deo placere potuiflèt,
nifi eum lex vifeeribus infufe fecreco magifterio illumi-
naffet, in tantum vtnihil terrenura fepiens, mirabiliterà
terra ? Dc'o aflîiràente, raperetur ? Quiquum fidei merito
in prima feculi ilH.usætate cætëros antecellit, fidem ipfàm
cum lege natiïræ fibi traditam fuiffepefdocuir. Et ite-
rumpofl: aliquanta :Qualem quantamque (inquit) legetti
prima conditione iufeeperit, perfetia eriam Noe iuffciria
declarauit, qui grneratia fidei dona fpeciali in fe Audio
virtiitum lètiatof excoluit. Si fecundum huius impi- ;
um fenfeim, & Enoch omni fiece terrena in tantum pur-
gan potuicper nàturæ vigorêrn,vt nihil terrenum faperet,
^ 9^ ad perïètiamiuftifiàm peruéniret, ergô Chriftus
gratis mortuus eft. Si eum per natüræ vigorem càrnis fitpienria
(qtiac Deoinimici eft) plfeniukeiflutgafe pbtuir,8c
perfetia iuftitia adimplere, quid nëceffc èrat Deo, came
aflumptapro hühiarto genêre mori? Sed nunquid Apo-
. ftolus tacuiti vnde Enoch & NoëDeb plaeëfepotuetunr-
dicens :Fide Enoch rtanflatus èft, he Vi'deretm’ortem, &
noninueniebatunqma rrahftulirillurtiDëüs? Ante t r i s -
fatiohem enim teftimóiiium habebaf placuifle Deb, 8c
rehqua.Fide Noe reijjbnfb acceptb,'deHis <\uz adhufc hbh
videbantur,métuehs aprauit artain in falutem dbhiiis fu'ti
per quam damnauit mundum, & iuftitiz quzper fidem
idem Apbftolus ribn Vr délirat Fauftus^eheralelh fed fee-
cialem docet,dicehs: Non ehim omnium ëftfideShequè
natuïalitèr omnibus ineflè, fed i Deo donari,qui tipera-
tur omrtiain omnibus. Sicut & alibi idem Ap'bftolUS di-
tit,illud quod fuperius beariffimus pofuitAugijftihus:Pai
fratribus.& charitas curri fide a Deo patre,&Domino Iefei
Chriftb. v Non ergb per legem naturz,fed per gratiam b^
mnes fantiiante aduëntum Domini Deo plaCueruiit. Secundum
id quod & beatillimns Petrus inAtiibüs,teftacur
Apoftolorum, dicens: Nolite iugiim impoiiere fiiper Cer-
uices difcipulorum, quod neque hos, hequepatresnbftri
hortarepotuimus, fed per gratiam Chrifti Fperamusfalui
fieri,ipiemadmodum & illi. Earnunc Poflèlïbr,&ad!iuc
: in peinicie propria, & eorum qui fibi confentiUnt, defendat
Faufti Iibros catholicos, quos nqh feflum feripriS fan-
tiiflimi viri AuguftiixD verumeriam Fummorum &przci-
puorum Chrifti Apoftolorum fentëhriis contrariospeni-
ms-veritas docet ? heut hocloco manifefta ratione proba-
uimus.Nam^ideo cerrasfentenrias ram expr^ferioneerro-
rum Faufti,quam eriam ex capituli primi & feptimi prioris
libri inferere, hoc loco neceflarium conFiderairi : quia fe
idem Poffeflorita fblet callide.excufare,quodnon'aihpli-
usnifiotio capitulalibriprimilegerir,vrficfalrem confu-,
fes aliqiiando refipifeat, Ca quZ pfoprio óre legiflè feaflc-
ritjcatholica nefarió aufus prbnuntiaréi
E I V S D E M CON T R A A C EI
PHA LOS LI B E L L VS.
E A th o l i c As fideiprofèflione breuiter expofita,
pergimus nunc illorum refpondere definirioni-
Dus,quilapfumiferabilicorruentes, nouis&ex-
quifiris argdmenrarionibus nefarium dogma Chrifti ec-
dcfijsmoliuntur inferre, & Deum 8c hominem, Verbum
8c carnem confitentes, Vnam poft adunarionem in
Chrifto naturam, ftuite nimis impudenterque conantur
aftruere , quia inquiunt,’ non efle naturam line perfona,
quibus refpondetur. Si vnapoftadunaribnem in Chrifto
naturaeft, efgonecadunario carnis fatia eft : Quod fi j
coadunariocamisfatianoneft, curadunationisfitmen-
tio: Si veroadunari'oeamis fatia eft, iamn on rantu m diuina
fed, 8C carnis natura in Chrifto eft , duz igitur na-
turz.fine vlla dubitationejooft adunationeSi in Chrifto
funt.Siautem adunarione fatia,vna,& fbla manet inChrir
fto diuihitas,ergo nonlimplex ,fcd compofitapaflibiliFq}
eft eadem verbi diui nitas. Quia quicquid ex adunarib-
ne Fubfiftere creditur, nullattertus fecundum veritatem,
proprief implex eft , fèdomriino cömpöfitumïntelligi-
tur. Hoc autem db fbla diuinitate Chrifti Fen tire prc>ba-
tür eflèfaailegiitm. Rcftat ergo, vt adunario quz com-
pofitionem facit, refiigiat fimplititatem, fufeeprionemq;
proculdubio a filio Dei humanz natUrz fignificet. Et
ideb conftatduas, id eft , diuinitatis & humanitaris, in
filio Dei poft adunarionem eflè nanlras, ex quibus & in
quibus fubfiftit vha & iingularis Chriftiperfona. RurFus,
n poft adunarionem vnanatura in fifto Dei profitenda eft,
aitt humanitas fola in Chrifto eft, auc ccrtc fola-diuinitas.
Item fi.non eft natura, fineperfbna, multo magis perfo,
na non poteft eflè fine nanirai Si ergo non eft narura fine
perfona, & perfona non eft fine natura, tres ergo fent na-
turz diuinitatis,non vha. Quia tres funt fine dubio iubii-
ftenriz flue perf©nz,Patris&fili) 8c Spiritus fantii.- Sed
hoc qui dicunt Anianis Omnino fociahfur, 8c pari caurela
cauendi funt, quia fimilitervt illiblaf^hêiharertöfcuiifcür.
Quzramus tamen quid fibi vult adietiio ilLafignifieare^
atm dicunt,ppftadunariOnem. Vtrum quiaanteadtma-
G
Argumen-
tatibnes
hziCDcdiS^
Natura noli
eft fine perfona.
Duas in ; :
Chrifto ■ •'
effenata- .
las, pcrfcr-
iiam au-.
tem vnam.
Arguinenpolitum
ad-
unàtiohe.
Argtiffieij*
njin fècitn