«m in i s foiiiM infer « e t , Sc ad maturitatis tempos gramr
da potnis cmleftibus arbor adduces«. Intereaexpeâa-
mm Italis lumen redditur, 8c reuertentefingularl facer-
dote per fudum rutilans iubar aperirur, Ticinumdiude-
fideratus ingreditur : Nepoti effcaum peraft* legation«
infirmât: 8c crcfcente laudum cutuulo, humilitas ineo
pariterfentiebatangmentum.
Igitut dam talibas fe difciplinis 8c labonbus Chrrftt 8c
motem proptiam ruina fuftineret, & a cafu fuo lapides
fufpepderentur. Stupendio tamen ordinarionis eius cur-
fu, fupradicti operis perfe&ionem labor acccpit. Nam
confummato maioris Ecelefias præparationem orditus,
taptirn ad faftigia prifeae incolumitatisfurrcxifle confpe-
xit domum D e i, qui nec dum compererat inchoatam.
Quibus tamen ab eo celeriter exa&is, mox fe in illum'di-
uinus fauor oftendit. Nam in eiufdcm an ni curriculo
fumma daemonum turba de obfeifis coeperunt clamare
corporibus, flagris le & cruciatibusnimiis, vt fiigerent,
facerdote Epiphanio imperante compelli. Quos ille mo-
dica cum fletu oratione profufa, ad exti ma ceaarum con-
i finio tranfmittebat, ac diuerfis vocibus ciulantes raeti-
! torum fiiornm vrgebat imperio. Sed cum talia per
Chriftigratiam iugiterfàceret, nihil fibi de pr^fumptio-
num flacibus affumebat. Tolli enim illis boni meriti po-
tentiam, quib. fuperçilium fiducia benignitatis attulerit.
| Interea ne folis ciuitatem templorum ædibtis videre-
turornaffe, feflis eiufdem vrbis habitatoribus remedio-
rum vtilitate profpexit. Nam. direda legatione ad Odo- L uaaem/quinquennij vocationem fifealium tributorum
! impetrauit: ad quae bénéficia per fingulos diipertienda,
tanta (ecaftitate cpntinuit, vt nemo ex his minus accipC-
ret, quam is quo fuerant impétrante conceifa. Dum haec
tamen gererentur in -perniciem Liguriae poiTeftbrumPe-
: lagij, qui ca tempeftate praetorio Praefedus crat, repofitus
j mâlitiae ardor efferbuit. Nam coèmptionum enormitate
\ grauiflima tributa duplicabat, reddebatque onus getoi-
j num, quod fimplex fuftinere non potcrat. y nde m ox ad
fandum virum oppreflorum turba confluxit: qui laetus
1 fuccurrendi occafipnes ampleditur, & pro cundorum
| neceflitate alacer ambulauit, popofeit, obtinuit. Sed
i quid fmftra geftio fingulorum fpecies laborum eius vel
formas eloqui > dum quod nonexplicat poflibilitas, prae-
fumit affedusi datquc terminum latiora opinantibus fer-
monis anguftia î Fuerunt tamen ifta facratiflimi van's de-
fideria, vtcuminnumerabilia faceret, opraretdc laudi-
bus fuis aut nuila, aut pauco perftringi. Vnde li quid minus
Deinoftri opecarius exercer«, ccce file quietiineicius,
8c fcelerom patrator inimicus, magna dolomm incre-
menta conglutinat, 8c inqoirit quibus virum integerri-
mum paffionibuslaceiTeret. Exercitnm adnerfusOreftem
Patricium erigic, & difcotdiae crimina clandeftinus fiip-
plantator interletit. Spc nouarum rerum perditoruro ani-
mos inquiétât: Odouacrem ad regnandiambitum extol-
lirk Et vt haec perniciesln Tidnenfi ciuitate contingeret,
Oreftem ad earn fiducia munitionis inuitat Epifcopus
cum omnibus ad fe pertinentibus prefensinuenitur:fit
maximus in vtbe concütfus, predandirabièsinardefeit;
vbique Indus, pauor vbiqae, & mortis imago plurima
difeurrebat. Ille foUicituspofcebaturad pcenam, cuius
fubftantiam notiorem fècerat amicitiarü fidesantiquior.
ABj flammas ruituris aedibus fupponebant : alij ad exi-
tium pofeebant dominum, pro cuius conueneratfalute
pugnari. CuttuntadEccleli« domum, totis direptionis
incendiis æftuantes, dum quern Videbanterogare. plurima,
per immenfa fufpicabarimr abfeondere» Pro nefasl
thefiuros cruda barbaries quaerebat in terra, quos ille ad
coeleftia fecreta tranfmiierat. Ditipituretiamlandaeius
g e rm a n a le o t lum ab eo captiuitatis fotte deducitur:
omnes nobilium à fuis funiliae fequeftrantur : Luminolâ,
gloriofiflima fdemina patili necemtatis conditionc con-
ftringitur. O dolor ! vtreque Ècclefiae flammis hoftilibus
concremantur: tota ciuitas, quafi vnus rogus, efftilgorat.
Gundorum voces facerdotém requirentium àudiuntur:
nemopericuli fui meminerat, dum maiorabillls.falutis
portio diuîderetur. Oui quamuis confufain fingulorurti
exitium turba fremeret, honor tamen 8c inter gladios im-
pendebatur. Nam illico non fuerunt, quos potuit vide-
re captiuos: venerabilem germanam fuam, priufquam in
vefperam diei illius lux funefta labcrecur, eripuit. Pluri-
mos etiam ciuium abfoluit precatu fuo, antequam durif-
fimæ^conditionis vincula fentireptt mattes familias pre-
cipue, quas immanior in hac neceflitate potetàt manère
commoratio. Poftremo ftatus ciuitatis, quern mulritudo
barbatica fiiccidebat.vnius fortiffim* column* fuftenra-
tus relurgebatauxdio : nec tantum ad delendum fufficie-
Dat exercitus, quantum ad rèparandum. vnius perfona
Pontificis Sublato tamen Orefte,&propter Placentinam
vrbemexdndo, deprxdationis impetus conquieuit.
Pollquenfc adfeitus'in regnutn Odouacris tanto cultu
infignem virum ccepit honorare, vt omnium deceflbrum
fuorum circa cum officia precederet. Interea ne d:u fouillis
domicilia diuina premérentur, ante gloriofus Anti-
ftes reasdificandi fumpfit animum , quam expenfos aut
fubftantiam pneparandi. Ingentis pretij fabricas unes
nummorum at to Here condi to nonexpauit, Ap oftolicas
admor.itionis haud infeius, quod coeleftiaregna quæren-
tibus indeficiens iugicer cenfusexuberet,&de pleno (em-
per impectiat, quern non opprimit in largiendi voiuntare
pauperta*. Dicebatenim:Vixeft vt animum diuitèm p o f
fibilitas deferat, & difficillimum vt fequatur abundantia
hominem mente mendicum. Iam iamque tamen fafti-
gia perfedionis maiods Ecclefiæ opus attigerat, aed ficio
& aedicationis infignibus adornata. Extemplo alterius
1 Ecdefiae turn columnatus repente paries impulfu callid!
ferpentis eie&us eft; Voluit experiri,fi multiplici eius pof-
fit vexationefubuerti. At ille vidlentiof, ne malts eius ce-
detet, aflurgebar. Sc concinuo, fine alicuius paffionis in-
dicio, ad réparationèm ipfius plena fe auiditatej(uccin-
xirk Nimiotamen vniue^fitas tenebatur miraculo \ quod I
ab ipfo templi tholo artifices cum ingenti machina cor-1
ruerunt ; nullus tamen eotum aut crure debilis fadus eft,
aut aliqua membrorum parte truncates. Qttodbrado- .
mays Epifcopi conttgiflè cundorum fenfibuspatuit; vt
lingua pauper aperui, audientium & legumicnfibus
derelinquo.
Poll multas tamen » quas apud Odouacrem regem le-
gationes violentia fupplicadonis exegit, difpofitione coe-
leftis imperij ad Italiam Theodoricus Rex cum immenla
rob oris firi multitudine commeauir; ad quern vir integer-
rimus, dhm Mediolaniiam pofitus eflet, excurrir. Quem
cum ille regara praeftantiftimus cordis oculis infpexiflet,
& folita iudicij fui facerdotem noftrum libra pen&rer,in-
uenit in eo pondus omnium conftare virtu turn, cuius in-
tegritatemvelut fabril'bus lineis adperpendicalum mentis
emenfus eft : qui tali apud fuos de illo fermone vfus eft.
Ecce hominem, cui tocus Orietis fimilem non habet:
quém vidiflè, premium eft ; cum quo habitare, (ècuritas.
Fortiffimo muro Tidnenfis ciuitas incolumi ifto valla-
tur, quos impdgrianturn nulla vis poflit obruere, quos
nequaquam Balearis funds tranfeendant excurlus. Si
qua necelfiras inter vndascertaminumacceflerir ,tuturn
eft apud iftum matrem familias deponere. Sc expeditum
excurfibus militare bellorum.
Interea perdueilesanimos dedititi) exercitus mutatio-
num incendit ambitio, quorum caput Tufa fuit, homo
inperfugaruminfamionodtia veteri pollutus: qui con-
cepit mente, vt le delpcracis pariibus cum ingenti multitudine
redderet: quod dum Theodericus rex principali
follicitudinc cognoiufler, con tin uo omnem il lam, quam
torus Oriens vix (uftinuit, contraxit manuum, atque ad
Ticinenfis ciuitatis anguftiam contulit. Videres vrbem
familiarum cætibus fcatentem : domomm immanium
culmina in anguftilfimis refecara tuguriis: cerneres à fun-
dameutisædificia immenla migrarej necadrec'piendam
habitantium denfitatem folum ip Turn polie deficere.
Inter hsc ille in bonis vir execratiftimus , in quo ani-
morum amplitudo cun dis pandebataccelfum, oppor-
tunumfibi conijciens tempus offerd, quo benignitatis
fu s pleno Auftro vela laxaret,& portum gloris per varia*
rum nodtiam gentium & aduum celebritatem fecunda
nauiga*
nauigatione pertingeret ; priniore«m lo c o , quod nu læ
charts veterum, nulli librorum de quotumque loquun-
turannales, quod com ftupore relator affirmer, vel cum
admirationeledoradmittat, vtcûmlàgaciflîmagëteha- 1
bitans, & quam nulla|lulpicioniunauraprsteruolat,in
rebus dubiis, quandometuspericuli etiam mitia contra
quoslibet corda follicitar, fîcîllis fideli fli mus extitit, v t i-
nimicos eorum toto deuindos teneret affedu, & inter
dilfidentes principes folus eflet, qui pacefruereturam-
borum. Applicabat enim ad compendium vnius ; quid-
quid prsftabatiirab altero : & reuerentia perfons fus atque
dulcedme fic largientis temperabat animum, vtnui*
latenus accenderetur, fi aliquid à (ebenefieijper Epifco
pum& inimicus acciperet. Ille fuit, circa quem concor-
diam & pugn an tes feruarentf1, 8c cuius quietem bella non
Isderenr. Iam fi ad illud veniamus, quodcottdiana & i-
pfos pafeebat humanitäre raptores, & tills intra ciuitatem
iumptuum ncceftària miniftrabac, qui foris prsdia illius
continua vaftitätcdeleuerant. Nam tot millt'ahom'num
vno eodemque tempore, cum chuerlapolcerent, reficie-
bat blandit ris, humihabat ailoqmo, pafeebat muneribus.
Si cuius libeti, vxorquè, inimicis d quaiibet parte fiiiflènt
intercipientibus occupa«, illico lupplicationis illius pre-
tio reddebantur fuis, quos and rcd'mere non potui (1er
effufio. Regi apulfimus, Sc pre tandis omnibus vënera-
bilisexiftebar, vtquofeumque Romanorum bellandi licencia
hominam eius feciftèt éftè captiuos, mox i{li refti-
tueret, quem fbla inceliigebat aliorum libertate ditari.
Deinde enumerate ri.equeam quanta ille fubiugatorum
agminafolopropdo reddidit; quanta, nevexarentiir.iin-
pofuir. lam fi iliaretexam, quas intmicorum fuftinuitin*
folentias, q nibas labor a uit irami flionibus, quali procel-
las peflimorum virtute contemplic, adhscenarranda lingua
nou fufficiet. luuat enim certa qusque decerpere,
vbi funt o tu nid admiranda q ü s referas. Sub tali cruce
tnennium duxic, foli Deo dolorum fuorum lècreta mabus
circa-plumnos tali lege calcatis, vniueifa Italia la*
mentabili iuftitio fubiacebat. Itur rurfus ad ilium, qui
manu medica publicis conlueuerat fubueniie vulnerl*
bus; cuius fbnte srumnatum Ispe fuerat ardor extindtiis.
Qu dum tediceteclblumadtanram lartinam luftinendä
non pofle fuffice , rogatur patiter venerab lu Laurentius
Mediolanenfis Epilcopusrqui profctfti vnaRauen-
nam etiam parirer peruenerun't, lufeepti teuerenrer.Poft-
quam illis agendiaditnsreclulus eft, beatus Laurentius
neceflarium duxit illi potiftimumperorandi copiamda-
ri, cuus veftigiafrequentiutn legationum laboriofuscal-
lis attriüerat, &pertramitemhuiu(cemodi itineris cur-
fitanrem non femel hifpidum caftrenfispuluis effecerat;
qui tali publ cas petitioneseft o«dims cloquio. Quan-
tus, inuuft flime Pr:neeps, per innumerabites luccefliis
feeheitatem tuamfauordiuinuseuexedt, (iper ordinem
relegam, agnofeis te votorum parcumfm:*iora Tempera
Deo ooftro beneficia accepilfe, quam optafle memioeris.
Sufticit camcn hoc vnum narrare, fed maximum, quod a-
pudce principemibileruorumtuorunfcauläsagimus, v-
bi folebac inimicus runs huius folij pofleflione gandere.
Habes pludnium Chrifto redemptori noftro quod de-
beas: pro quibus rogamus, ipfelargituseft. Cauendum
nobis eft, neoftendaturauäormuneris, fi qtiodprefti*
tit non amemus. Diu fufpendofiduciam meam: placer i-
re per lingula, qutefandocoroperi , qusque perlpexi ac-
ceflilTetibi diuinitadsauxilia. Scisqua?teppllicebans a-
dturum, quandoconfertilfimistnimicorum enneis vrge-
baris , &, circa muros Ticinenfis ouiratula; hoftis tuis
clangorftreperet, quando ärmis numOro aduerfari) prae-
ftanaoresfiibfiftere, Tola recum dimicance eslirus inuifi-
bili virrute, non poteranc. Audebac te aggredi, qui exercitus
tuos nuda aeftimarione penfabat: lolätiorum tuo-
rum pondusomnisbellrndi appäratiisfuftinere notl va-
liiir. Quoties veilitatibus tuisaeriplclemierir, fi recen-
les, tibt cceli lerena militauerunt, tibi cönuexa plnuias
nifeftans.àquominiftrarilibiclandeftinumpofcebatau- pro votofuderunt. Quis rciiiteredextræ ruæaufusfiiit,
xilium. &cumgtatia,fupernapugoantj?quotiesinimicituieed-
PofthilicdigreflisGothis, ciuitas Ticinenfis Rugis eft dcruntmucronibuslodaimm fuorum ? quo.iestibi vicit,
tradita, hominibusotrmi feritate immanibus; quos atrox quiptohoftium tnorum vtilitatecertabat ? His ergo do-
6c aceiba visanimorum ad quotidiana Iceleta fôllicita- nis coeleftibusviciflrtudinemimpenlà circa homines pie-
bar; diem putàbant per rifle;, qui illos fine facinpre cafu a - . rate reftiiue. MylHcte oblationis holocaufta lunr, fuppli-
liquo interueniente fugilfcc. Quos tamen beatilfimusAn- cantum iacrymas non Ipetni. Illud cette perpende, qtia-
tiltes lèrmonum luottim melledelinibar, vteifera corda hbuS in regno luccefieris : quos f i, vtliquet,maiitiaex-
au^oricati fubmitierent iacei'dotis, & amare dilcerenr, pulic, cafusillorum necellèeft , vtlèquentesinformct.
quorum pe«ftoia odiis Temper futile dedicate eognoui- ' Rumapraecedentum pollerosdocet : cautioeft lêmperin
mus. Mütàca eftpermerirumillius peruerfitasnatura'is, ' reiiquura iapliisanterior. Nonfineexemplomilitât,qui
dum inhonoris mendbus radix peregrin« apud illos affe- . refpicit qua cauTa decellor eie6Iuseft. His frets Liguria
âionisinfèritur^ Quis fine grandi ftupoçecredatdilexiU veltra nobiTcum profufa lupplicar, vtlegum vellrarum
lè.&timuifleRtïgosEpifcopum, Sc Catholicum Sc R o- j beneficia fic tr buàtis,innocentibus, vtnoxiosabloluamanum.
qui parcerp regibus vixdignaptur ? Cum quibus
cam.en inregrumjiene biennium exegit raliter. vtabeo
flentesdifeederent, etiam ad parentes & familias regref-
(uti.
Poftquam vero pei funtfta res eft mifèro, exitialiqUe
hello, 8c vicitis .cuius poft triump hum fpoltatum vagina
gladium nullus adlpicit : qui prælumptionem exercitus
lui cum prelio terminauit: illico aggrelfis eft ^enerandus
Pontifex de vrbis fine reparatione tranare : quam vt pri-
mum dignis cornplcret habitatoribus, Ipiritaiis pro'pexit
deliberationeepnfilij. Et licet earn, precatuillius facien-
te, nullus in vaftitatem temporalis procellac turbo di fpu-
lerat; parum ramen credebat pofle lufficere, fi poft rui-
nam omniumLiguriç ciuitatumTicinusfuis tantumi contenta
indigentsexultaret. Ccepit vicinarum vrbium fini-
timos quoique de ciuibus flolculos legere, atque ad fuos
hortos cultor diligenter plantaria iam probata portarc,
de quibus frugi 8c idoneus aptilfima caperet poma pof-
Ie flor.
Interea fubita animum preftantiffimi«regis Theoder!-
ci délibérât iooccupauir.vt illis ranturo Roman« liberta-
tis ius tribueret, quos partibus ipfius fides examinata iuh-
xifler: illos vero, qubs aliqua neceftitas diuilerat, ab omn i
iulfit & teftandi,& ordinariohumfuarum ac voluntatum
tis. Exigna eft apud Deum noftrum miiericordia, fi illos
tantum iarfio non lequatuf, qui reatu carent, culpas di-
mittcre ccelefte eft; vindicare ten enum. Pott haec filuitv
Ateminentiflimus Rex infit, quoloquente, attonita
de voluntate eius corda pauor arrabar. Quamtiis te ye-
nerabilis Hpifcope , pro mcrirorum ruorum luce fulfji“
ciam, &m u Ira apud te confuftonis rempore repofiiifleS
beneficia, quibusfirui te cpnuenittranquilli.rate reuoca-
tatregnandi tamen net effiras qua concluclimnr, mileri-
cordiae, quam fuades, non vbique pandit acceffumi 8c inter
res duas nafeentis imperij, pietatis dulcedfnem cen-
lure pellit Vtilitas. Exemplorum coeleftium teftimonio
aft'e6tio mea nititur. jOftendifle legimus principem, qui
ccelitus deftinarumnec inimieum fubduxit exirio; per^
nam meruit lenitas , quam potuit intulille difttirSfio: vl-
tionem liifcepit, qui detradfatinferre. Vimdiuini iudicij
autaitenuat, aut contemnit, qui hofti luo, cum potl-
tur, indulger. luff ilia coercendi fu.nt, quos conftat gra-
tiamnon lecutos. Vitia rranfinirtitadpofteros, qui pr^e-
fentibus culpi* ignofeir. Nam quod de Redemproris
noftripatientialoqueris, illos Vcre ampleditur lac gratia:,
quos aufteritas leg smfotmat. Nuu-quamd medico
ad pleniifimam curationem «ger addudtus, nifi ab illo
qui ptimum putria fertomembra delecuit j & la eurem
licencia fubmoueri. Qija fententia promulgatay&legi- , penifus è-finu vifeerum jsroduxit illuuiem. QjjTdrinoTus