$. Vulgent. âe conty
Debitum
coniugali.
B
Vit no ha-
bctporefta-
tc corpoii»
lui, nee ma
lier.
Ibidem.
Iuftitia V-
tédi coniu-
gü propte!
prolé libl-
dinem to-
Carnili*
èommixtio
coniugio
po tell fine .
culpa effe.
Libido có-
: iugalis pet
, fidem thori
' : fcruata dipam
tràhit coitus coniugalis.In coniugibus ergo excelTus
iure reprehenditur, nùptialis tamen dignitas, collati fibi
diuinitus honoris muherc non priuatur. Ideo clamat a-
poftoiicx priedicationisau&oritas : Honordbtle'connubium
in omnibus, & thorn imtndcuUtus. Corinthiis quoq; ftfper
fhatrifnonij honcflate feruandaPaulasinformons, cum
prxmifüTcc,boKumhonümmHlieremnontangere,quomn<iam
infirmitatem videns,atque apo ftolica fat age ns charitate, 1
tanqùàm pariëti iiiclinàro, 8c maceriæ impulfæ, non në-
glexit Dôdor egregius confolarionisdeftinam, Chrifto
in fe loquentè,fupponere. Deniq; fubfcquéter adiungit:
Propterfor nic4ttones autem, Vnufquiffefuam vxorem habeat ,&
vntqMtfefuum virutn habeat. Vxort virdebitumrtddat,fimiliter
iuttm vxorvin. Âpofloiicxitaq; ledionis tenor oflendit,
vxorem viro, & virutn vxori quadam debiti communio-
nemifeeri. Quod proculdubio non appellaret Apofto-
lus debicum, nifi legitime feiret elfe reddendum : née m-
beret reddendum mütux confenfionisofficium, fieflet
iniqua repofeen ris exadio. V fque adeo namq; huptias o-
per i âiùino applicare non ambigit gentium D o dor,v t&
mulieris-in corpore viri, & in vxoris corpore viri porefta-
tem æquali prorfus iure confirmet,diccns :M u h e r fu t corpor
is p o te fta tem n o n h a b e t j t d v i r : S im i l i t e r d a t e m & v i r f u i c o r p é r is
p o te jla tem n o n h a b e t,fe d m u tte r . Alio autem loco idem dicit:
Q u i * m n e f tp o t e f ia s n i f i à D eo .
CA P V T I 1 1
HVius igitur poteftatis inculpabilis eft vius, officîô
gignendi diuinitus attribuais, fi iuftitiæ terminum
tranigredi lihidinofusnonpermittaturexceflus. Iuftitia
yèro vfendi co'niugij hæceft, vt non expléndæ libidinis,
fed fubftituendæproiis obtentu, fibi coniuges congruo
tempore mifij|antur.lnillis namq; bonis quæ fecit Deus»
inuenitur cafta copulauo vxoris & viri, in quibus Dei o-
peribus libido non poteftinuenirimecaliquaado iuftitiæ
cbngfuit, quàè non hominibus ex dono cündrtionis, fed
peccatoribus exvitio primæpræuaricarionisacçeffit.Sed
quia fine ilia in corpore mortis huiusproies Humana, non
feritur, non earn affedant coniugia cafta,fed tolerant,ei5-
que imponit nùptialis hôneftas modum, fine qua nô poteft
ih carne peccati naturalis expiere fxÈcundicatisoffi-
cium.Sic ergo quçridébet ex nupciis frudus.vc cohiben-
dus fit lubricx voluptatis exceflus. Quôcirca ficoniuga-
lis yfus catenus temperetur, vt non ælfcuanti hbidini animus
feruiatj fed prouéntum nafciturx prolis attendat :&
cum nata merit,diluendamcelerius fpiritali geneiv.tione
non nfgligât: nô deputatur fidelibus çoniugibùsadpec-
catumcarnisindulca commix tio: quia & cOniugalis fer-
uat confoederatio càftitatem,& verecundia euftodit mo-
defta temperiem, & D eo dicândam coniugalis exhibet
fcecundicas piolem,vt&redemptoris ope homo iam na-
tus leformetur bapcifmatis Sacraméto,cuius opéré prius
formatur in vterb : & ilium habeat humananatura bene-(
fitio fêcundxnatiuitatis patrem -, quem in prima riatlui-
tate fùæ conditionis agnofeit audorem. Goniugatùset-
gc fi fornicetur, damnabiliterpeccat : fi vero thori fidem
non déférât, fèd in vxore fuanamrali duntaxatvfual-
quantulum intemperatus éxeedat.non foium fcilicetge1-
netationem quxrens, fedaliquando libidini carnisobe^-
diens.hoc équide m fine culpa non facitiTalis autem culpa
cifiusbene operand âtqv oranti remittitur, quia ipfi
coniugi fèruat mari talis chari tas fidem,in qua non poteft
maritalis infirmitas cüftodiretemperiemi Et.fi nùptialis
in vxore modeftianontenctur,à nuptialitamcnfide nulla
immoderarionedifeeditur.
C A P Ÿ ï I V.
O Etentaergo thori fides maculam diluit, quamc.on-
trahit infirmitas carnis, fi thulierinon mifeeatur al-
teri,quifquis non pro fblagcnerûtione,fèderiam propter
fragilitatem carnis fùæmifçerur vxori. Quia&fi præfixü
concumbendi modum tranfit,tamen comugalém termi-
numnonexcedit. Ec licet eontrahat carnalisinfirmitas
culpam,impetrat tamen nuptialis integritas vehiam« Accipitergo
talis indulgentiâm , non ptô eo qilodab vna
debitum coniugale plus quam oportefl|exigit,fed quiav-
hàlegitifhaâcceptacontentus, alteram nonxequirit. Si
tamennondefunt mifericordi* opéra, qûx tantum va-
lentinteligione Chriftianà, vt non fcilum qui cohiugiis
vturitùr , àut qui continentes fiunt , fcd etiârn virgines ad
prxmfumvirginitatis peruenire nonpüflint,fi opera mi-
feticordiæ charitatifqi neglcxerint. Si vero quisintentus
operibus bonis,tantam fcruaucrit in vxore temperiem,vt
hliorumprocreandorum caufa ta.ntummodo mifeeatur
vxori, multa laude talis eftproculdubio dignüs, fi quis
hoc noftris potéftimplerètempOribus.Forhicafio tamen
nunquain potéft efTefine graui crhhine, in qua licet non
dubitemus'damnabiliter peccare hominemub vxore dif-
iundùm: damttàbihus tamen fornicari exiftimoconiu-
gàtum. Vtrumq; autem feriptura fandaiudicandum, §c
regno Déipronuriciatalienutn : fcriptum namqi eft in e-
piflola ad Hebrxos t Quiafornicatores & adultères iudicabit
Deus. Et in epiftolaquam ad Corînthios fcripfit Apofto-
lus,dicitur:No//re errare-.ntfyfornicarij&cife idolisfermentes,ne*
que adulteri^ne^molles,neq3 m.ifcuUrum concubitores, n>:jJures,
nufe auari,ne^ ebriofi,nefy maldici, nttforapAcesjegnumpti pof-
fidtbuni. Rurfus inter opera carnis idem Apoftolus Pau-
lus fornicarionem ,immunditiam, luxuriamq; dinume-
ratjin quorum çonclufione dicit: QuonUrn qui t*lut agunty
regnum Dei nonxonfequüntur. Prxmonet etiam ne lugeat multos
ex bis qui antepecutierunt , &nonegeruntpixnitentuimfuper
mtnunditia&fornkittione'& impudicitta quamgtferunt.
C A P V T y k
TGiturquia de qualitate ooniugij quodDominùs do^a^*
Auit , diximus ; îllud eft confcquenter totafolicitudine
pertradandum, quidnam veftræ voluntatis prxfixerit.(fi
qua tune potuit eflè) déuotio. Neque enfin quia rebus à
Deo conceflis v fus hominibus non interdicitur,ideo debet
homo quod voueritDeo non reddereicum Ceriptum
biv.Reddam tibi vota niea,qu*diftinxeruntlabia mea.Et ne quif-
quam fibi vel lé t excufàtionem tribulationisadfrufttan-
d x hcentiam promiffionis aflumere, nccfe putaret vori
reum, fi fè dixifie c ad aliquid vouendum non voluntate-,
fed tribulatione compulfûm, docens beams Dauid omnia
efïè Deo reddènda,quxfuerint légitime duntaxat etiam
in tribulatione promiilà,cum dixillec Deo : Reddam tibi
votamea>qu* diftinxerunt labia mea: continuo fiibdidit : Et
loquutum eft os mtum in tribulatione mea. Nam & in Deute-
ronomio fériptùm eft : Si autem voueris votum Domino Deo
tito, «o» tardabis reddere tüud ; quia exqnirens exquiret Dominus
Deus dte,& eut intepeccatum. Sidtitemnoluerisvouere, nonerit
in tepcccatum.Qux exeunt per labia tua cuftodies,& faciès
quemadmodum voueris Deo tuo votum, quodloquu-
tus es oiemo.Dich8cSalomon:StatimvtvoUerisvotum Domino,
non tardabis reddere iUtid.Tuitatfe qua voueris redde.Bonum
eft non vouer e,quatA v ouï Je & nonfotuere.
C A P V T V h
PRoindelicitatumrerumvfusîicitè cûrh teiftpèrantià
geritur: donee rei licitæ renunciatio non niQuetur, 8c
quamdiU non tenetür ex vtriüfqj, ideft, ex mariti vxor if
que cOnfenfu,perpètua continentiæpromiflio,non eft il*
licitaconiugaiis admixtio.Scriptum eft enim: Si duxerisv-
xorem, nonpeccaftt: &fimpferitv'trgo> nonpuemit. Verunta-
men non peçcet virgo qùæ nubit: iriue nituraliqua virgo
pçccare fi nupfèrit.Non enim peccat Virgo nubens,fivir-
ginitatem Deo priufquam nuberet in corde.non vouiti
Catertmifi,quemadmodum dixit Apoïiolm,jlatuit in corde
fuofirmus, nonhabens tieceptatem, poteflatem autem habensfua
voluntatis,& hoc iudkduit in cordefuoferuare vir ginitatemfuam,
grauiter poftmodum peccat,fi poll dicatam virginitatem
Deojvoluerit humano fèruirfe connubio. Nam.& vidujs
quafdam beatus Paulus vinculo pronunciat damnation
nisobftriâas, quia fcilicet poft contineptix profefïîo;-
nemj nubendi receptam non abiiciunt voluntateroi De
quibus euifandis f imotheum, fie inftruit : Adolefcentiores
autemviduasdeuita.cumenmluxurïatafuerintin Chïijlo.nubere
- . .. ......' - volunty
Oranh fot-
nicatio dâ-
nabilis, prx
lcrtim in
coâiugc.
Hèlr.u.
galat.5. i
a.Or.U.s
VotaDeo
leddenda
abfque __
enfatione.
Ifil.*!.
Û
ïn Virgini-
bus votum
obligat.
A
W . i .
Quomodo
tenet in •
koniugio)
Won eft
coniugibus
licencia vo-
iiendificut
folutis y -
quia coi-, . ..
poiis fui /
poteftaceni
non ha-
beat- ‘ '
3 e
i fai. Si. s
Votum .
continentie
obligati
fi fiât con-
ienfu vtri-
fifque coii-
iugis. .. x4
D
Votum ex
fiâipne ■
obligat ,8c
damnabile
eft.
De veto ni- !
nil licet rè-i
tinété aut
wpeteréi ,
'dÓri.U
volunt, habehtesdamnationem, quia prïmam fidem irritàmfece-
runt. Adimitigiturconcum.bendilitentiamcontihenria
protniflîô, nècfolà talibüs fornicatio in terdicitur, fed ét-
iam maritalis àdmixtio prohibeturi &præuaricatricen
voluntateintenèt culpabilis.nêxus, etiain fi millus ino-
pere confequatut e f f e t s . Neque ehimfruftràfcriptun
eft: Qui* concupifcmidcumconctperit,par itpeccatum.
C A P V T V I J .
Vôcîrcanqhfblümavirginibus integritas, verùm-
V«^eriam à viduis àtquè’ coniugibus debet Deô dicata
contincntià ciirri timoré &tremort ferüarfi Quia priüf-
quam fît aliqüiisVöti reus non condettinatuti nue virgo
licitè nubat, fiuë mâritus 8c vxor conjugale fibi debitum
reddarit : Poftquahi vero qüifquè inèliorà confeôtans,
profefïîonè f i ipfum contirientiæ fiue integritatis ob-
ftriiixerit, graüiffime delinqüit * fi fibi deinefeps licerë pu-
tat, quod ante licitum fuetat. In talibus quipperébus
qiiod vouens Deo lîb i àdimit voIiintasV huila deinceps
impune permittitur vfurpare neceuitas: née tèrtiératpr
voti exeufitionem iuftam fuæpræuaricatiônisinueniet,
qüem nemo compatit vt vouèfet.' Eft plané aliquid di-
fcernëndùm, inter votum Virginis aüt viduiê: & ihter Votum
eorum qui tenéntiir vinculo COnîugalii Necenim
tanta eft vouehditicentia vel libertas viro fiue mufieri,
poteftatem fui corporis hóh habend, quanta eft viduæ
cuilibét àuf virgihi. Goniugato ehim v e liugatai corporalis
cohtihèntix yoiiendx faCultaS plena non fiippetit;
cuius corpus fibh ih fuâ, fed Tri coniugis potèftarè cohfi-
ftit, feëundüth illud Apofloli d iâu ih , quod fupra p ofui-
miis; Mulierfui corporis poteßdtem non habet, fed virfwuhter du-
iem & virfui corporis poteßdtem lion hdbei, fed mulkr. N on ita-
que finitur abfqi coniugis völuhtate 'contihènriarn afïu-
merc, cuius corpus non eft ih propria poteftatc, hoCe-
nim quifque rë â a 8i firma deuótiohe folus promitcic,
quod fiii tantum iùris eflè cögnptierit. T àlè eft enim f VE'
velit qüifquè corporis fui* qüod eft ih côniùgis poteft àtëi
continenriam profîceri: quale, fi ftüis deàlteriüs fubftdn-
tiacuï èleèniofyhaln facërëi aütfacrificiumcoriëturofc
Ferre. Deus autem nofler ( fient ipfè ccftaturp diligit iûfitttdm,
&odio habet rapinam in bolocaufio. Illàitâque inret côhiüges
feft cbntihènriaé édrta prömiflió, qüx fuèrit ytriürq; con-
fenfione firmaca^ Q ^ n icum vit Oc müiièrfiBl cônfthtH
entés concordi voluntàtë tan^uam fdiïifiliuïïi Üt odovern
fuauitatïs, fupèr altate fidcî D eo yerb acfiimmô ihténi-
plëfuicördis obtülerint : hec hiulièr Vlteriüs in viri j née
vir ih mulieris corp ore,ad repoîcénÜurh dèbitum coniugale
p'Otéfttiabéfe lcgitimàni poteftàténv. Sicht autem
priufquam ÎDéO flitiui vouèrent * rèprehenfibilis füit v-
nius oblatio, qüialegitimi'cohfèrtiidéeratadfènftis ’: Ità
cum pari ôbtulerit vcetquc éOfifenfu •, quod ëft infepara-
bilitervtriuiqùc cöriimime * noheritimpunitusi n quis
mühusDeovoluntariadehorioneôblatum, illicito crediderit
opéré tëmëràndumi
G À P V f V i l ii
HV o d fi forte quis non to to ànimO Voui fle fcàufètnr,
£o magis damnabilis ë rit, quod non fimplcx ad
Deunr, fèd fiiftus açceffir. Scriptum ëftdmcm yQmàjpiri*
fahâui difcipliht effugiet fiâum -, & aüferèi fed cögitationibus
quafuntfinettueÜcäu. Aliö qubqucloëb fiiftoffàrtéëâferi-
ti tuf à lie iricrepàtî Ÿa dûpïunorde ,& làbijsfeelerdits, &md^
mbits maUfacientibus \ &ftctdtori ingredient i terram diïab'üï vffîi
fit àutëih malûmj qùàmqüè foli'éite éffügiëh'dum,
fl quis dé hoc qiiod Deb Vbüërit, aufrëtihéré'aüçrëpe-
tér.eàliqü;"dmbrtïfcrâ prxuaricàtioriè pèrtëhtet , ëVêm-
plo futït ÀnàniaSôë SüpKiraj ijùos de piédo agri quàn-
dam parcem infidèliter fùbtràhentes y hbh ftilüih V0;k A-
p^ftblicaï Uiiqüàhi diiiini iùriS petuafores incrëpüiti fed
ëtiàih feuëritas iiiftitiç cæleftis occiait; Beatü&denîqj Pe-
trusnbh fbliini fràüdis yitlç memoratum ÀhMiàih dixit
obhoxium iquihctiani cbr ëius a Satanà prônûciâuit im-
pletü jdicéns:i»<i«M^ cur impUtlii Saunas cor 'tüum\mentirï fè
ßirituifantto, vtfraudaresdepretïo igri ? kentu'tôdntttsttfôfââ*
Biblioihi Vêt-, bat. Tom.fr,
Epijiola prima. . i à j
nebat, & venündatum in iuà érat potejlatt? Qui vttque fectfii hoc,
non hominibus fhentïtuses,fed t)eo. Siquis igitur rem domino
am deüoràn\ icarhali vi£t«s illecebrà 5 crëdident dënub
rèpbfcch'dam: non eft legitihms rei füæ pofleffor, fed di-
Liihi iuris pfohuhciatu'r ihüaïor.Net îtnihëritb'cbnrinen-
cixiâmdeu'otæ violator,immun dus .audit, qùod auatus
pccùniæ f audace l audiuic- ’
C À P V T I X.
PRoindecuhifta quæ fuperius di’fputata fuht, confci-
ëntia votifs tëftimbnihm pcrhibehteA per pendite. Et
fiquidetri continentiàm pari vouiftis aflenfu , tenorëm
veftraè dileëïibnïâ cum Dei timbre fcruate; E t fi quando
càrhis infirmitas mën’tërn pulfàt •, animus ad auxilium di-
uinaè mifèradonis accurrac; nec cédât tibidiiii, fed Dëurri
totà hûmiiitate fidelis exoret v&cathàhdèflderibmilii
tantiaduerfus animam non confenri^c, fed répugnée. Si
veto Cohtihëntiam vnus veftrum ïlhe alférius vouitaf-
fenfui temërariele yoüifle cp'ghofcat ,& debitum coh1
iugi cafta fyn’ceritate redhibeat. Vëruhtamen y vt bmnià
vëftrahonèftefiant, in rëdditibne 'coniügalisdebiti, fie'
infirmitatem carnis vfus ex cipiac coniugalis \ vt non barb
libidini feruiàt, fed animi virtus adiuta diuinitus, carnalis
conciiplfcendæ fcènâ reftringat; Négoduih namque
.fubftituendç prblis ltâ debet a coniugibus peràgf: Vt fub-
ferùiente yerecun,dia, düm fe ad qpus Foècuiiditatis animus
fidelis inclinât, moddliam fimul naturalis honefta1
tis Deoadinuante ciiftodiah Præcipüëalitentobferiîah1
dtim eft fidelibus coniugibus, yt ilia fugtàht opéra quæ
diuiiiafeueritàs8t .facienda prohiber,&fabfca condem-
nab. H xc enim hec: Apôftôlica'dbxftrihà fidelibus infi1
■ nuafe ceflauit, vt âdXüftbdichdam viræbohxregülaih
prudenter inftfuferër, fàlubritérqûê tërrerer.
- C A P V T X.
1 J f Àgnum itaqj bonum eÛ.muiierem non tahgere : quod
I iV id e b e t ômnis fidelis principaliter bbfèiuare; Pro1
J ptér forhicationés tamen quifquis fine eonùigacüs.fiuë'a
eoniugib liber, fi confemëntiamDebhoh v.ouic,‘&:fei1
pfum àd implendâm continentiàm cernit inualidüm,
' quâuis vbï plena füedt cpnunendi voluntas-,& ab pratio-
{ néatqüë operibus bonis hon deftiterit Vera cordis humi-
: litas; IUe qui dixit: Perirè & dabitur vob'is,qùante '&inuehittïs,
pulfate& aperïeiur vobis, quta veritas èjl,&mentïn non pote J &
! benë petehti de t,’ quærenri actinüeritibheS fuas præ-
paret j ôè bene pulfanti ipfe àperiat i vt àd penëtraîià vitæ
meiîbris inttôeaï: Tairien fi quis adhuc plus ëftde^iia in1
firmitate folicitfis, ‘quain dé ‘domini'virtute fecürüs;, fi
continentiàm non vouit càrnis, ‘èbntihëàt ab iniqüitatëy
8c ficuî decét Vtatür vxoré. Maliriam atquë auàritiàm fu-
giàt, 8t hbn bbndemnâtur* ficoniugi.debîtüin rèddat.
Non fit cbriofus, non inüidusr non contentiofui, iïoïifi-
iftuSjhoh mal'gnus non litigipfus; non fiipèrbus,iiônà-
üàrus. Quantum àd ipfum attinet, pàceni habëre cum o-
mhibtis quxrat, përhi'ciem hoirtenc'ât, hulli ‘detrahat,
cum àmifcis fidem tenèat, inilhifcis hünqùam pçrfidus aut
p'ëriüttft ëxiftat -, aliéna noh ràpiàt, xqiiitàtf pccùniam
nohprxponar, fit ih negbtiis itiftiiS $|fh opéribuS piusimi1
tis ad tolerandas, tardus a'd rctribuendaSiniurias -, in fide
ftabilis’, àmàtob éaftitâtis& pacisï Adtchdat Salifatoris
no:hi dictum, quo nobis & quid faciamus præcipit j 8c
quid accipiàhiüs bftèhdit; Airfehiin ; DMïitïte,'& dtniitfé-
tllr vobis ': date -, dàbïfür ifobts. Sit efgb quantum pbieft m
élëemofÿhis larguis 8c hiliris , & kd 'dimittendtim pec1
cantibus fàcitis aç fuàüis : ncc tamen fe putet itapécëah1
tibustribuete Vèniàm -, vt diftiplinàm fuê domuS exifti-
met hegligendahi; fed vigoris retinBhs clemen tsêq; tfem1 -
periem, fetufet in bofréptiohe modèftiâni ÿ‘& ih femimo-
h'è cehfuram- Arguât;, mcneat, fè r fë â tin c rê p è tconfo-
letur-, obledtet. Nec tantum Fâciat ih ftîbdftis»peëçàhri-
dus , quahtupi impetus rurbris impellit : fed quantuhi,
modus cbhfltltâtiahis èxpbfëit. Et n ybibcraridui ëft pfb
pcctàtb funitlùSjhoh vlciftendi libido pîæüalëàtr;:fed«’-
! qui t’as ';Chrimàhà'ficitius. illi cièmëntei: tbnïukt qüern
L à ” ’ - fiagel-
Refponfio
td inreira-
gata ab îiti-
tio epiftom
Verecundia
in aâu .
Comugali
leiuanda.
G
' Condnen-
luàOco
Qui nequit