Btbr.fi
fthitif. it
velùt in aliquo magno Propheta aut Apoftoló? quamuis
diuinïtas babitet, non tarnen fi cut in capite quad est Cbrifius,
omnis plenitudo diuinitatis ? N am & in noftrö corpore in,eft
lènlus fînguiis mem bris, fed non tantus quant us in capi-
tCjvbiproHus omnis cft quinquepartitus.Ibienim eft vi-
fuîj&auditus, olfaâus 8c guftus 8c ta6tus:in cætëris ante
folus eft ta61ur. An eciam praeter höc quod tanquam in
témplo in Ulo corpore habit# omnis plenitudo diuinitatis, efta-
liud quod interfit inter illüd càput, 8c cuiu flibet membri
e x cellentiam ? ■ Eft plane, quod fingujari quadam luIce- j
ptione hominis illius vna fa6fca eft perfona cumverbo.De
nüllo enim landtorum dici potùit,àüt poteft,aut potent:
Ver bum caro>factum eft: nullus landfcorum qualib et præftan-
tia geatiæ vnigeniti n omen accepit,vtquod eft iplum Dei
verbum ante lècala.hoç finjulcUm afliimpto homilie di-
ceretur. Singularis ergo eft ilia fufceptio, nec cam homi-
nibus aliquibüs fan&is quantaliber fapientiaac fan&ita-
te præftatibus vllo mode poteft eflè comniunis.Certü eft
i^itur lanélorü patiü fèntentiàmfcripturis cçlcftibus có-
üënire, quæ man i fefti iïùmc prôteftàntur, 8c diuinitus ip-
(piratæproclamant nobis,id eft,bthriibus adoptiuis parte
cognolcendæ arque làpiendæ diuinitatis, prout voluntas
donauerit largitoris inruridi per gràtiani,Chriftô veto, id
cft, animæ.eius plenam to dus diuinitatis ineftè notitiam;
Q V Æ S T I Ö I V -
D Einde quæftibnem fériés tùarum fie continet Iitera-
rum. Vmûrir,inquis,regnum patris Sc filij & Ïpiritus
làndi c re d t m us&fVtemur* fimulebs dominari creaturis
omnibus fentientes.Quare ergo in orationjbus Sâcerdo-
tum per Ielüm Çhriftum filium tuunj dominum noftru,
qui tecùm viuit ®natin viiitàte Ïpiritus landri per vni-
nciTas pene Africæ regiones Cathoîiça dicere eonlueuit
Ecclena, tanquamlbiuS filins cum pâtre pbffideat regnü
in vnitatefcilicet Ïpiritus lândfci , v t régnantes adunare
non limulregnare Ïpiritus landus intimetur?
R Ë S P O M S IÖ . !
aliud eft exirianitio,quàm forma: leruilis àcccptio. Chri-
ftus ergo in forma Dei permanens, vnigénitus Dèus, cui
cum pâtre hóftias offerimus formam ferui accipiens , là-
cerdoseftfadusjperquemholtiam viuàm,fandam,Deo
placentcm offerre poffimus; Nec tarnen à nobis onerri
noftia pbtuilïèti, fiChriftuS pro nobis höftia nön fadus
fuiftètiih quo ipla natura noftri generis, vera eft hoftia la-
lu taris. Etenim ip fe vnigenitus,qui verus naturaliterDeus
eft,vt verus lacerdbs fieret,inperlbha diuinitatisluæ non
humanitatishoftiæperlbhamdignatiiSeft äccipere, led
naturam; Si enim naturam hominis cum perfona fimul
accepillèt, in illo incarnationis myfterio non idem vnus
Chriftus in duab. naturis eftet Deus & horno, fed in dua-
bus perfonis alter ellèt Deus, 8c alter homo. Sed ideo v-
nus eft Chriftus verus Dei & hominis filiusj quia ille vni-:
gpnitüs dominus qui perfonam ptopriam femper habuiti
mipfamperlbnarn luam vèritaté naturæ leruÜis accepir;
Proinde Chriftus inleparabilis mànet, quia cum altera fit
in éü natiira diuinitatis,altera vero natura leruilis, in vno
tarnen eodemquè Cndfto ilia perfona diuinitatis æterhç,
iplacft etiam humanitatis affitmptæ.Ptopteiea idem atqÿ
vnüs eft Chrifius, quem & paulo minorem ab angelis o-
fténdit acceptio forinæ lèruilis,& x quäle m patri démon-'
ftrat vnitas natüralis.- In quo iäeramento fie offenderunt
AmàÜiÿVt attendentes in eö officium lâcerdotis, nplleht
celfitudinem lulciperC deitatis;. Inde.eft quod etiam fib
dicunt,Gloria pàtriperfilium:vtinolint dicere,Gloria patri
& filio. Quoniam ergo finit hæretici, qui filium cum
pâtre vnius deitatis elfe hoii credantutem funt alij quive-
ritatem carriis in Dei filio negaré non métuant : huiic lor-
cum congrue arqué vtiliter patres fanöfciifimi poluerunt.
Nam ctimnos oftendimus per arternum fecerdotem dô-
minum Chriftum n oftras orationes offert!, veram in eo
carnem noftri generis confitemuri lècundurn illüd quod
Apbftoiüs dicit : Omnis enimPontifex ex hommbus affumptus
pró homtnibùs confiituitur in bis quafient ad Deum ,v t offer at Deo
dona &fiacrificiapropeccatis.C\im vero dicimus fi'lium tuunr,
8c adiicimus, qui tecum viuit & tegffat ihÿiàitate'lpiritüs1
fan éti.illam vtique vfutàtem commemoramus,quamna-
mraiitcr habet paterôffiliùs 8c fpiritusfamftus. Vbi ofte1-
ffitnridemipfeChriftùSpronobisâcerdotàlifunduspf*
ficio, cui naturalis eft vhitas cum patte&lpiritu lamftol
Vide qüælb quanti éxhbcconiüncantur hærëtici. Ptin-
cipaliter enim noftra fides àM anichæorum errbre difcër-
nitür,cum per ilium facertlpteui noftiäs orationes offerimus
DI cam fîmplicftèr de lèrmohe hoc quod fentio.Quo- fl
tiens exinde cogitaui,nihil ibi aliud maibres noftros
quam fideiveritatem contra multas hæreles præmunilïe
cognoui. IUudquippeprimumattendèhdurrtjeft, quod
ânéonclufione Orationîs,per Iefum Chriftüfiliüm tuuni
dominum noftrum dicimus: : quod vtique non inaniter
Catholica concélébrât Ëccléha , propter illüd vtique
facramentum quod mediator Dei & hominum fàftus eft homo
Chriflus Iefusy fi cerdos inætêrnùm lècùfldümordi-
nem Melçhifedech , qui per propr ium fitnguinem fimel in-
troiuit in fdntta non vtique tndnufatta exemplarité Verorum;
fed in ipfumcdum, vbi eßin dexter a Déi,ér interpellât pro nobis.
Hoc in eo pbntificatüs officium indiens Apo'ftolüs, ait:
fe r ipfum ergo offer mus boft'tam taudisfiemper Deo, ideftfiuiïum
Ubiorunf confitentïum nomini eins. Périplùm çrgbhôftiam
laudisatq; orationis offerimus : quiapereiùs; tirbrtemrer
conciliati fumus cuni inimid>efla«us. Pet îpîumenim
qui prb nobis hdftia dignàtùs èft poteft in COnlpeduDei
noftrahoftiaacceptabilisinueniri.Prdptereanos
beatusPetras.âdmonèt,<ficens: Étvostanquàm lapides Viui
adificmimindomumJpiritùaletnin facerdotium fanctum, offe-
rentesjpirituales boftias.accepiabtlesDeo per Iefum çbriffum.Hàc
igiturratione dicimùsDeo patri: Per Iefum Cbriftumdonit-
numnofirum. Nam bene npfti nonnunquam dici per lacer
dot em «têrnûm filium tùüm domiduriî noftrum le -
'film Chriftum. Cuui ergo lâcerdotis fit meritib * quid a-
liud quam ifiyfterium dominîcæ: incarnadofiis oftendr-
tiit : quoptifiiius eum informa Déieffet, femetipfum exinantuit
formâm ferui accipiens, fecundumquam ft humifiduit ftftus obe:
^emp àtn ffywâ d tno i^ f-Mio r^ i,fd âèçrfM à’Mitmab'
angelis.&aquqtïtatempaterH^ofidens vnitMfsfEd qùippe mi-
noràtuseftfiliusaéqualis pefririànehspatrij qübin fimili-
tudinem hominum dighatîùséft fiéri.Iple aütçm fe mino-
rem fecit, qüandofemetipfum exinaniuitformantferui àccipienu
, qui propterèaveruSeft lâçérdos, quia femetipjfurti
veram prônoDishbftiamobtuln,quodApoftolusîii'dd-
bitanrer affirmât, dicenS : Efiote ergo imitâmes Déifientfilq
charifiimi, & àmbulate in diieUioneficut& Cbrifius âilexit nokS“
obtulit femetipfum pro nobis oblationetri & bofitam Deo in odortm
ftiauitatis. Qui vtique; vèrâm hoftiam non offerret, fi câr-
nis in eo veritas nortfuifletHuius hoftiæVeritatemjpbft-
quamàmortuis relurrexitiiplè fummùs fiicërdbs difeipü-
lis filis oftènditj&conçreâandampbtülitidicens: Palpate
&vide(e, quiafiirituscarfieni & offa non habet j ficuïmetifteits
babere.Hinc etiàm fides rioftrâffifcèrnitür'âb'Ëuthycii error
ë,, qui licet ihfiniâtüih verbum negàrë non audèa^ i-
plâm tarnen vçrbi carnem cîuti hbn fetètûrlumptânidë
carne vifginis;j mÿfterium liimmi’ prorfus euacûat la-
cérdotiSi'Cui A poftolus ilia quam fupe'riùs pofui lènten-
tià contradicit: Ömnislir^mens^^fine'tkbomimbiu affion-
ptusipto bominibus iohfiiiüïturin bit, qua f in i a i Deum. Ëfàlio
lbfcd, Nufquam enim angelot apprehendit y fed fernen Abrahaap-
prèhendït. Vndedebuiiptr omnia fi-atrïbusfimilari j vt mifericors
fiéret &fidélis pontifex ad Deum, vtpropitiaret delifta populï.
Hoc itaque lèrmoriè,qùôperïefiim Chriftum nbé oftéh-
dimùS nbftràs Orationes offerre, véra fides omni errpri
rénititür 5 qui in Chrifto veritàtëm hüinani corporis hon
fàfcètür. ' Sed quia Chriftus npii Iblüm verus homo , ltd
l&Ÿeruseft naturaîitêr DëûsV & vrius cum pâtre &Llpië
rifü fando Deus : digne dicimùs, DèO patri, qui teéütfy
viuit 8c régnât. In ilia vtique yrifi^te n^.urali quàm
oftehdehsait: Ego&pdtérvnuni j'ÄjWÄfjvhifimiliter fides
, - - ^ j .....j, - i- ...... npftrànon lolum, ab Âtrij & Sabëllij v verumetiam à
Chriftiporrominoratio, ipfacftexinânitibi Nectamçri Neftorijerroredeedrhitüry in ipfoquippevnitatisvoca-
______ . : - V " ’ . bulo
B
I p.Auguft.
[ ]ib.<s.de
f Tiin. cap-j.
büloficut patris& filij diuerfa cognofcitur non elfe fub-
ftantia: ita cum dicimus^qui tecum viuit & regnat, often-
d itur patris &filij vna hon elfe petfona. Apparet etiam ae-
ternum facdrdot'em ipfiim verum filium eile , qui cum
Deo pktre r e g a a t vnitatenatutai. Cum veroin Vnitate
lpiritus fan£h dicimus, vnam naturam fpiritus fundti cum
patre filioque monfträmus. V nicas aUtem naturte quid a-
liud, quam trinitatem vnumDeum, &exhoevnumo-
ftendit 8c regnum? Diuerfitäs quippe natur^ poteft in regno
fliuerfitatem poteftatis oftendere. Vbi autem regni
naturalis eft vnitas, vna regnandi permanet &poteftas. .
In illo autem tegno illi diuerfitatem poteftatis habere
po ftunt, quibus iplä poteftas tribuitnr ex gratia, led non
luppetit ex natura. N on cft autem diuetfitas, led vnitas
poteftatis in trinitäte, qux ipfiim poteftatem vnicuique
lecundum liiam tribuit volun tatem, quia naturalem habet
ineffabiliter ynitatem. Videaiuemquidbeatüü Au-
gnftinusinlibro fexto de trinitäte lentiatdelpiritulan-
i5to, vbi dicit: Ergo xqualis pacrihlius&eft vnius eiuf-
demque fubllantia: j continuo fiibiunxit: Qüapropter
fpiritus fan6tus in eädem vnitate fubftanti^ Sc scqualitate
fubfiftit. Siue enim fit vnitas amboru m, fiue fan ct i ras, fi-
ue chäritas, fiue ideo vnitas quia charitas, 8c ideo chari-
tas quia fan<ftitas: manifeftum eft quod non aliquis duo-
rum eft quo vterque coniungitur.quo genitus a gignente
diligatur, generatoremque luum diligat, fintq; non par-
ticipatione fed elfentia fua, neque dono luperioris alicu-
ius led fuo proprio lerüantes vnitatem lpiritus in vinculo
pads. Et paulo p o ll: Spiritus ergo landtus commune ali-
n latris Sc filij, quiequidiilud eft. At ipla commufedpotiué
peranticipationem didtumelTe firmarent, cx-
terum vnum ëffe calicem.qui Sc antéa diuidendüs, Sc po-
ftea bibendus commémora t ur datus elle difcipulis.Qui-,
dam verb fccundo datum calicem firmant. Sed fiue hoe,
fiuë illud quifque fen tiat, talis eft vterque lènfiis, vt vera
fide hullàtcnusinuehiacur extraneus. Hi vero qui lecundum
datum xftimantcalicem, hoc fadtuminfignifica-
tione dixerunt, alïèrentes quod in primo calice luam, in
fecundb vero fidelium liiorum dominus præfiguraucrit
paffionem. Àlij vero dixerunt in vttoque calice illud o-
ftendi, quodinveteri teftamento præceptuméft: vtqui
pafeba primé menfisagnum commedendo non agérety in fecundo
menfe in hiedi çpmmeftione peragat. Videtur autem hiemihi
etiam aliud quiddam congruum Chriftianæ fidei repe-
riri myfterium:vtin vtroque calice vtrunque intelligi dé- j
beàtteftàmentum. Præfcrtim quia hoc nobis fie ipfa de- 1
monftrau i c veritas,vt nulla remaneret quærentibus difficultés.
Nam iplè dominus calicem quem bibendum de-
dit,nouum appellare dignatus eft tefiamentum, quodEuangelici
tenor dpmonftrateloquij. Siquidem tribus Euangeliftis,
Matthaèo, Marco, Sc Lu c a , hocindubitanter atteftanti-
businuenitur. Verba quippe Matthsei hæclunt: Coenanti-
bus autem eis, acctpit lefts panent, & benedix'it, &fregit, deditque
difcipulisfuis, & ait : Âccipiie & comme dite, hoc eft corpus meum.
Et accipienscdliceniygrdtias egtt,&dedftHlis,dicens : Bibiteex hoc
omnes : Hic eft enim fianguismeusnoui teftamenti, quipromultis
effundetur in remifitonem peccatorum.Maccus vero myfterium
dominici panis & calicis expli caturus, hæc ait: Manducantibus
autem illis, accepit Itfuspanent j & benedicensfiegit, & dédit
quid eft patris 8c Atiplâcommu- eis,&aif.Sumite,hoc eft Corpusmeum.Èt accepte calice, gratiasa-
nio confubftan tialis 8c coæterna. Quæ fi amiciria conue- ! gens dédit eis. Et biberunt ex illo omnes. Et ait tllis:üic eft enimfanniencer
dici poteft j dicatur; fed ap tius dicitut charitas. Et
hæc quoque fubftantia, quia Deus liibftantia,8cDeus
chantas, ficutfcriptumeft. Itenvaliolocoeiufdemlibri
dicit : Æqualis eft etiam Ïpiritus fanôtus, Sc fi æqualis, in
omnibus æqualis, propter fummam fimplicitatem quæ
in ilia fubftantia eft. Et ideo non ampliüs quam tria funt:
vnus diligens qui de illo eft, Sc vnus dih'gens eum de quô
eft, Sc ipla dileiftio. Quæ fi nihil eft i quomodoDeusdi-
letftio eft ? Si non eft fubftantia j quomodo Deus lubftan-
tia eft ? His itaqué verbis beatus Auguftinus non dubita-
uit ficut charitatem Sc lânââtatem,fie etiam vnitatem patris
Sc filij Ipiritum fantftum dicere : nec folum commune
aliquid eor um,fed etiam commiittionem confubftantia-
lem coæternamque fiducialiter prædicare. Quod vtique
ideo catholicis dicit ur, vt ex ipfô vnitatis no mine vn a e f
fencia, 8c ex hoc vrium 'regnum $ 8c in eodem viio regno
vna trinicatis poteftas, vnaque maie lias à fi delibus agno-
fcatur,ne putetur aut filius àut Ïpiritus fandus lecundum
diuinam natutam ita cum pâtre regnàre , quemàdmo-
dum cum potiore regnat inferior, led ilia vnitas Ïpiritus
fandi quæ eft communio patris ÔC fili j, dum in illo regrio
vnitatem diuinitatis monttrat, Vnam elle regnandi æter-
nitatem, vnam poteftatem, vnam màieftatem, vnam que
dprainatiônemfuittmæ Trinitatisedoceat.
Q V Æ S T I Ö V.
S VintaverOi id eft , nouiffima continet his Verbis e-
piftola quæftionem : Qüid fit quod Lucas Euange-
liftacoenamdomini narraturus prius eum dicit calicem
accepiftè,Sc difcipulis diuidçndum inter fe contitiub tra-
didiffe. Et deinde accepto parie dixilCe:hoc eft corpus meum:
8c accepto fimiliter poftquam coenauit calice tune dixif-
fe : hic catix nouum tefiamentum eft in fianguinè mto, qui pré vobis
effundetur. Ifta vero quæftionê poftpofita fubiungis Sc di-
cis: Nunquid vnüs calix fecundo eft datusj an dlius prius.
aliuspoftea‘?Et fi ica eft, inquis,ad cuius rei facramentum
pertiriet ille de quo maxime cæceri qui fcriplèrunt Euan-
geli^raeueruntï
R E S P Ö N S I Ö.
HH
Vnc Euangelij locum quidam fie intelligi voliie-
runt,vr non duos calices à domino datos alïèrercntt
1
guis meus,noue teftamenti,qüipro multis effundetur. Lucæ vero,
quem lêcuhdo cercum eft calicem noininafle,his inueni-
tur verbis ordiriara atque triplicatanatratio ; Et accepto calice
grattas egit& dixit: Accipite & diuiditc inter vos. Dico enim
vobis i quodnonbibamdegenerationevitis, donee regnum Dei ventât.
Et accepto pane,gratidsigit, &fregit, &. dédit eis,dicens: Hoc
eft Qorpusmtum,quodprà vobis datur. Hocfacitein meant comme-
morationem. Similiter & calicem poftquam cctnduii, dicens : Hic
calix nouum tefiamentum in fianguinè meo,qüi pro vobisfundotur.
Hinc eft quod etiam beatus Paulus commemorans lacra-
tiffimum illius coenç my fterium,non aliud calicem quam
nouum à domino nuncupatum inlinuat teftamentum.
Inter alia namqiie fie dibit : Ego enim accept à domino quod &
tradidi vobis , quoniam dominus in qua noäetradebatur, accepit
panem,&grattasagens fregit, & dixit : HoceftCorpusmeumpro
vobis. Hocfacxteinmeamcomniemorationem. Similiter & calicem
poftquam ccenauitJicens:Hic calix nouüm teftamentum eftÀn(anguine
meo. Hocfacitequotiefcunquebibitis, in meam comtr&mora-
’ tionem. Hac igiturËuangelicprum atque Apoftolicorum
atteftatione di&orum in calicis nomine j ifto duntaxat
loco non aliud quam diuinumpermittimur accipere teftamentum.
Neque enim dubium eft aliis locis à domino
nomine calicis fignifi cat am gratiam paflionis.Quod vtique
intelligi voluir, dicens filiis Zebedæi : Poteftis bibere calicem
, quem ego bibiturusfum ? Ét in iplâ hora quadetineri
manibus voluir impiorum,hoc lèrmonc beatum Petrum
vt gladiüm reConderetin vagin am præmonens, calicem
le bibitururii paffionis ofténdit, dicens : Mittegladium in
vagtnami Calicem quem dédit mihi pater, nonbibam ilium? In
quo calice paffionem elle intelligendam etiam illic ofte-
dit )vbiauülfiis à difeipuî is quatum iatftus eft lapidis mo-
riturus pro péccaris hominum ,humanæ quoque infirmi-
tatis veraciter iri leiplo demonftrauit affeâum, ÔC vt de-
Iperationem ab iriferiorib'üs membrisdignarecuraufer-
re,ipfa virtus,quæ noftrum càput eflè voluit, dicere diui-
rto ambre non dedignatà, quod membra eius elïènt hu-
mano poftmodû timoré di&ura. Inde eft quod eum Lucas
Euangeiifta commémorât: Pater.fi vis,transfer calicem i-
ftum à me. Matthäus quoque verba eius hæc eflè teftatur:
Pater meus,fipoßibile eft, tranfeat d me calix ifte. Marcus vero,
vt oftédètet quid in illb calice iritelligerc deberemus, aip
Et cuniproceßijfet paululum, prociditfuper ter ram, & or abat, vtfi
fieri pofftt, tranfiret ab eo bord. Quam hic horam putamus
à fanâro Euangeiifta fignificatam, nifi illam de qua Do-
Biblioth. Vtt.Pat.Tom.6i